1. Nĩkĩ Yesũ ũtonya kwĩthĩwa aelekanilye aatĩĩi make na malondu?

 YESŨ aelekanilye ngwatanĩo ĩla wĩthĩawa nayo na aatĩĩi make na ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa katĩ wa mũĩthi na malondu make. (Yoa. 10:14) Atũmĩie ngelekany’o yaĩlĩte vyũ. Malondu methĩawa mesĩ mũĩthi wamo na nĩmethukĩĩasya wasya wake. Mũtalii ũmwe nĩweeyoneie kĩu. Aisye: “Ĩvinda yĩmwe twendaa kwosa vitio ya ndĩthya ĩmwe ya malondu na twendaa matũatĩĩe. Ĩndĩ mayaatũatĩĩa nũndũ mayeesĩ mawasya maitũ. Ĩndĩ yĩla kamwana kamwe ka ndĩthya kookie, kakililye kameta oou, makaatĩĩa.”

2-3. (a) Aatĩĩi ma Yesũ monanasya ata kana nĩmethukĩĩasya wasya wake? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe?

² Kĩu mũtalii ũsu weeyoneie kĩtũlilikanasya ndeto ila Yesũ wawetie ĩũlũ wa malondu make, kana amanyĩw’a make. Aisye: “Makethukĩĩsya wasya wakwa.” (Yoa. 10:16) Ĩndĩ Yesũ e ĩtunĩ. Kwoou vatonyeka ata tũkamwĩthukĩĩsya? Ũndũ ũla wa vata tũtonya kwĩka tũkonany’a nĩtwĩthukĩĩasya wasya wa Vwana witũ nĩ kũatĩĩa momanyĩsyo make.—Mt. 7:24, 25.

³ Ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe nĩtũũneenea momanyĩsyo amwe ma Yesũ. O tondũ tũkwona, ve maũndũ amwe Yesũ watũmanyĩisye twaĩle kũeka kwĩka na angĩ watũmanyĩisye twaĩle kwĩka. Kwa oyu, twĩneenea maũndũ elĩ mũĩthi ũsu mũseo watwĩie nĩtũeke kwĩka.

4. Kwosana na Luka 12:29, nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma ‘twĩmakĩa’?

⁴ Soma Luka 12:29. Yesũ eekĩie aatĩĩi make vinya ‘maeke kwĩmakĩa’ nũndũ wa mavata moo ma kĩ-mwĩĩ. Nĩtwĩsĩ kana mavinda onthe ũtao wa Yesũ wĩthĩawa wĩ mũseo na waĩlĩte. Na kwoou nĩtwendaa kũũatĩĩa, ĩndĩ mavinda amwe no tũemwe nĩ kwĩka ũndũ ũkũtũtavya. Nĩkĩ?

5. Nĩkĩ amwe matonya kwĩmakĩa nũndũ wa mavata moo ma kĩ-mwĩĩ?

 ⁵ Amwe nĩmatonya kwĩmakĩa nũndũ wa lĩu, ngũa, kana ũkomo. No kwĩthĩwa mekalaa nthĩ yĩ ũkya. Na nũndũ wa ũu, no maemwe nĩ kũkwata mbesa itonya kwĩanĩsya mavata ma mĩsyĩ yoo. Kana no kwĩthĩwa ũla ũnamanthĩaa mũsyĩ ũsu anakwie, na nũndũ wa ũu, ũyĩthĩa vai vangĩ matonya kumya mbesa. O na ĩngĩ, ũwau wa COVID-19 nũtonya kwĩthĩwa ũtumĩte amwe masya mawĩa moo. (Mũta. 9:11) Ethĩwa nĩtũkwatĩtwe nĩ mathĩna ta asu kana o angĩ, tũtonya kũatĩĩa ata ũtao ũla Yesũ ũtũnengete wa kũeka kwĩmakĩa?

6. Elesya kĩla kyakwatie mũtũmwa Vetelo ĩvinda yĩmwe.

⁶ Ĩvinda yĩmwe, mũtũmwa Vetelo na atũmwa ala angĩ nĩmakwatiwe nĩ kĩuutani me ĩsiwanĩ Ũkanganĩ wa Kalilii. Ĩndĩ me vau nĩmoonie Yesũ akinyĩle kĩw’ũnĩ. Vetelo amwona aisye: “Mwĩaĩi ethĩwa nue, mbĩe nũke vau ũĩ nĩkinyĩle ĩũlũ wa kĩw’ũ.” Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Ũka!” Nĩvo ĩndĩ Vetelo waumie ĩsiwanĩ na “akinyĩla ĩũlũ wa kĩw’ũ aendete vala ve Yesũ.” Ĩndĩ kwoona kĩla kyeekĩkie ĩtina wa vau. Mbivilia yaĩtye ũũ: “Yĩla wasyaisye kĩuutani, akwatwa nĩ wia. Na yĩla wambĩĩe kũvota kĩw’ũnĩ, akaya, akyasya: ‘Mwĩaĩi,  ndangĩĩe!’” Yesũ nĩwatambũũkisye kw’oko kwake amũtangĩĩa. Lilikana kana yĩla Vetelo wasyaĩĩsye Yesũ, akinyĩle kĩw’ũnĩ nesa, o na kau kyaĩ na itulumo. Ĩndĩ yĩla wasyaisye kĩuutani nĩw’o wakwatiwe nĩ wia mwingĩ na nzika, na nũndũ wa ũu, ambĩĩa kũvota kĩw’ũnĩ.—Mt. 14:24-31.

7. Ngewa ya Vetelo yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁷ Ngewa ya Vetelo yĩtũmanyĩsya kyaũ? Yĩla Vetelo waumie ĩsiwanĩ na akinya ũkanganĩ, ndasũanĩaa kana kĩlĩko kyake nĩkĩkwelelũka na ayambĩĩa kũvota kĩw’ũnĩ. Kĩeleelo kyake kyaĩ kũkinyĩla ĩũlũ wa kĩw’ũ nginya vala ve Vwana wake. Ĩndĩ nĩwaemiwe nĩ kũlũmya kĩlĩko kyake vau. Nĩ w’o, tũitonya kũkinyĩla ĩũlũ wa kĩw’ũ, ĩndĩ nĩtũkomanaa na maũndũ meũtata mũĩkĩĩo witũ. Twaumya kĩlĩko kitũ vala ve Yeova na mawatho make, mũĩkĩĩo witũ ndũlea kwonza. Kwoou o na twakwatwa nĩ iuutani inenevete ata, twaĩle kũmũsũanĩa Yeova na ũtonyi wake wa kũtũtetheesya. Tũtonya kwĩka ũu ata?

8. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũsũvĩa tũikemakĩe mũno nũndũ wa mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ?

⁸ Nĩtũtethekaa mũno twamwĩkwatya Yeova vandũ va kwĩmakĩa. Lilikana kana Ĩthe witũ, Yeova, nũtwendete, na atwathĩte kana twaia maũndũ ma kĩ-veva mbee, akeanĩasya mavata maitũ. (Mt. 6:32, 33) Na nĩwonanĩtye mavinda maingĩ kana nĩwĩanĩasya watho ũsu. (Kũt. 8:4, 15, 16; Sav. 37:25) Ethĩwa Yeova nũsũvĩaa nyũnyi na malaa, vo ve kĩtumi o na kĩmwe kya kwĩmakĩa nũndũ wa lĩu kana ngũa? (Mt. 6:26-30; Avi. 4:6, 7) O tondũ mũsyai wĩanĩasya mavata ma syana syake nũndũ nũsyendete, Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nĩwĩanĩasya mavata ma andũ make nũndũ nũmendete. No twĩkale tũte na nzika kana Yeova ndalea kũtũsũvĩa!

9. Ngewa ya mwana-a-asa ũmwe na mũka yaũmanyĩsya kyaũ?

⁹ Kwoona ngelekany’o ĩno ĩatĩĩe ĩkwonany’a ũndũ Yeova ũtonya kwĩanĩsya mavata maitũ. Ĩvinda yĩmwe, mwana-a-asa ũmwe na mũka, ala me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe, nĩmaendie na kakalĩ koo kakũũ mũendo wa mbee wa ĩsaa yĩmwe malatĩtye eĩtu-a-asa mekalaa kambinĩ ya ala makĩĩe kũu nĩ kana mamatwae ũmbanonĩ wa kĩkundi. Mwana-a-asa ũsu aisye, “Ũmbano wathela, nĩtwathokisye eĩtu-a-asa asu kwitũ tũĩsanĩe namo lĩu, ĩndĩ twalilikana kana tũyaĩ na kĩndũ tũmaathĩsya.” Kwaendie ata? Mwana-a-asa ũsu aeleisye ũũ: “Yĩla twavikie mũsyĩ, tweethĩie mĩvuko ĩlĩ mĩnene ya lĩu mũomonĩ. Tũyaamanya nũũ watũthooeie lĩu ũsu. Yeova nĩweanĩisye vata ũla twaĩ naw’o.” Ĩtina wa ĩvinda, kakalĩ koo nĩkaanangĩkie. Kakalĩ kau nĩko kamatethasya mũno ũtavany’anĩ, ĩndĩ mayaĩ na mbesa sya kũkaseũvĩthya. O na vailye ũu, nĩmatwie kũtwaĩa makanika amasyaĩsye vala ve thĩna. Me vau mũndũũme ũmwe nĩwookie na akũlya: “Ngalĩ ĩno nĩ yaũ?” Mwana-a-asa ũsu nĩwamũtavisye kana nĩ yake na yaĩ na thĩna. Ĩndĩ amũsũngĩie amwĩa: “Ũsu ti ũndũ. Kĩveti kyakwa kyendaa ngalĩ ta ĩno na ya langi o ũũ. Wĩenda ngũthoee mbesa iana?” Mwana-a-asa ũsu nĩweetĩkĩlile kũmũthooesya na akwata mbesa ianĩĩe kũthooa ĩngĩ. Aisye ũũ: “O na ndi na vata wa kũelesya ũndũ twatanie mũno mũthenya ũsu. Nĩtwamanyie kana ũsu ti ũndũ weekĩka vate kĩtumi. Kũu kwaĩ kw’oko kwa Yeova.”

10. Ĩandĩko ya Savuli 37:5 yĩtũtetheeasya ata tũikemakĩe nũndũ wa mavata ma kĩ-mwĩĩ?

¹⁰ Tweethukĩĩsya ũla mũĩthi mũseo na tũieka kwĩmakĩa mũno nũndũ wa mavata ma kĩ-mwĩĩ, no twĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana Yeova  akatũnengae kĩla twĩ na vata nakyo. (Soma Savuli 37:5; 1 Vet. 5:7) Sũanĩa ala maũndũ mawetetwe  kalungunĩ ka 5. Yeova nũtonya kwĩthĩwa atũmĩaa mwene mũsyĩ kana o mũndũ ũngĩ vau mũsyĩ kũmanthĩa ala angĩ syĩndũ ila me na vata nasyo. Ĩndĩ ethĩwa yu mwene mũsyĩ nde vo kana ndatonya ĩngĩ kwĩanĩsya mavata ma andũ make, kana ethĩwa nĩtwaasya wĩa ũla twĩĩ naw’o, Yeova ndalea kũmantha nzĩa ya kwĩanĩsya mavata maitũ. Tũi na nzika na kĩu o na vanini. Ekai tũneenee ũndũ ũngĩ ũla mũĩthi mũseo ũtwĩkĩĩte vinya tũeke kwĩka.

11. Kwosana na Mathayo 7:1, 2, nĩ kyaũ Yesũ watwĩie tũeke kwĩka, na nĩkĩ ũsu ti ũndũ wĩ laisi?

¹¹ Soma Mathayo 7:1, 2. Yesũ nĩweesĩ kana ethukĩĩsya make maĩ ene naĩ, na nũndũ wa ũu, nĩmasembeaa kũsilĩla ala angĩ. Nĩkyo kĩtumi waisye: “Ekai kũsilĩla.” No kwĩthĩwa tũng’ang’anaa tũikasilĩle ala angĩ. Ĩndĩ ithyonthe twĩ ene naĩ. Kwoou twaĩle kwĩka ata twesa kwĩthĩa mavinda amwe tũimasilĩla? Mwĩthukĩĩsye Yesũ, na ũyĩkĩa kĩthito kingangĩ ũeke kũsilĩla.

12-13. Kũvindĩĩsya ũndũ Yeova wakuie Mũsumbĩ Ndaviti kũtonya kũtũtetheesya ata tũeke kũsilĩla ala angĩ?

¹² Kũvindĩĩsya ngelekany’o ya Yeova no kũtũtethye mũno. Yeova amanthaa ũseo andũnĩ. Twonaa kĩu nesa twasũanĩa ũndũ wakuie Mũsumbĩ Ndaviti, yĩla weekie mavĩtyo manene. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe Ndaviti nĩweekie ũlaalai na Mbathi-sieva na asyoka ooaĩthya mũũme. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Nũndũ wa ũu, we, iveti syake, na ala angĩ onthe ma mũsyĩ wake nĩmakwatiwe nĩ mathĩna. (2 Sam. 12:10, 11) Ĩvinda yĩngĩ, Ndaviti nĩwatũmanie aũme onthe ala maĩ itanĩ sya Isilaeli matalwe, o esĩ nesa kana Yeova ndamũtũmĩte eke ũu. Kĩu kyoonanisye kana ndamwĩkwatĩtye na ngoo yonthe. Nũndũ ita syake syaĩ nene, nũtonya kwĩthĩwa alikilwe nĩ mĩtũlyo na akambĩĩa kũsũanĩa nĩsyo itonya kũmasũvĩa. Kweethĩiwe ata? Aisilaeli 70,000 nĩmooaiwe nĩ mũimũ!—2 Sam. 24:1-4, 10-15.

¹³ Ta kethĩwa watwĩe Isilaeli ĩvinda yĩu, we ũkua Ndaviti ata? Nĩwĩthĩwa wavangie kana Yeova ndaĩlĩte kũmwĩw’ĩa tei? Ĩndĩ we Yeova ndaasũanĩa ũu. Kĩla weene nĩ ũndũ Ndaviti weethĩĩtwe e mũĩkĩĩku na ũndũ weelilile kuma ngoonĩ. Nũndũ wa ũu, nĩwatwie kũmũekea naĩ isu. Yeova nĩweesĩ kana Ndaviti nĩwamwendete mũno vyũ na nĩwendaa kwĩka kĩla kyaĩle. We tyo ũũtana kũmanya kana Ngai witũ amanthaa ũseo nthĩnĩ witũ?—1 Asu. 9:4; 1 Mav. 29:10, 17.

14. Nĩ kyaũ kĩtetheeasya Aklĩsto maeke kũsilĩla ala angĩ?

¹⁴ Ethĩwa Yeova ndatũmanthaa mavĩtyo, o naitũ no twĩke oou na tũitata tũmanthe ũseo nthĩnĩ wa ala angĩ. Nĩ laisi mũno tũkatindanĩa na mavĩtyo ma ala angĩ na tũimasilĩla. Ĩndĩ mũndũ mũimu kĩ-veva no one mavĩtyo ma ala angĩ na aiendeea kwĩkalany’a namo nesa. Kwa ngelekany’o, kavila ka diamond kate keke ũndũ kayĩthĩawa ke kanake, ĩndĩ mũndũ mũĩ nũmanyaa kana katilwa na kathambw’a, keĩthĩwa ke ka vata na ke kanake mũno. Kwoou o ta Yeova na Yesũ, tũyaĩlĩte kũtindanĩaa na kĩla twene, ĩndĩ twaĩlĩte kũmantha nguma nzeo ila andũ me nasyo.

15. Kũsũanĩa ũndũ maũndũ ma mũndũ mailye kũtonya kũtũtetheesya ata tũikamũsilĩle?

¹⁵ Nĩ kyaũ kĩngĩ kĩtonya kũtũtetheesya tũikasilĩlae ala angĩ, eka o kũmantha nguma syoo nzeo? Tataa kũsũanĩa ũndũ maũndũ moo mailye. Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. Mũthenya ũmwe Yesũ e ĩkalũnĩ nĩwoonie  mũndũ mũka ũmwe waĩ ngya na ndiwa ayĩkĩa tũsendi twa thooa mũnini kĩndũnĩ kya kwĩkĩa mĩvothi. Oona ũu, ndaakũlya: “Nĩkĩ ũtanekĩa mbesa mbingangĩ?” Vandũ va kũtinda asũanĩĩte ũndũ weekĩa mbesa ininĩvĩte, atwie kũsũanĩa ũndũ maũndũ make mailye na kĩla kyamũsukuma aumye mũvothi ũsu. Na nũndũ wa ũu, amũkatha nũndũ wa kwĩka kyonthe kĩla waĩ atonya.—Luka 21:1-4.

16. Ngelekany’o ya Veronica yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁶ Kũvindĩĩsya ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Veronica nĩkũũtũtetheesya twone vata wa kũsũanĩaa ũndũ maũndũ ma ala angĩ mailye. Veronica aĩ kĩkundinĩ kĩmwe na mwĩĩtu-a-asa waeaa kĩmwana kyake e weka. Aĩtye: “Nyie noonaa matakwatĩĩe mũno maũndũ ma kĩkundi. Na kĩu kyatumaa nĩmosa naĩ. Ĩndĩ mũthenya ũmwe, nĩnatavanisye na mwĩĩtu-a-asa ũsu. Nĩwangeleisye mathĩna ala wakomanaa namo aiea mwanae nũndũ aĩ na ũwau mũna wa kĩlĩko. Nĩwatataa vala ũtonya eanĩsye mavata moo ma kĩ-mwĩĩ na ma kĩ-veva. Ĩndĩ mavinda amwe nũndũ wa ũwau wa mwanae, nĩwalasimĩkaa kũthi maũmbano kĩkundinĩ kĩngĩ.” Veronica aminĩĩe na kwasya: “Ndyaĩ naamanya kana akwatĩtwe nĩ maũndũ momĩte ũu. Yu nĩmwendete mũno na nĩmũnengete ndaĩa mũno nũndũ wa maũndũ onthe ala wĩkaa nĩ kana amũthũkũme Yeova.”

17. Nĩ mwĩao wĩva tũnengetwe ĩandĩkonĩ ya Yakovo 2:8, na tũtonya kũũatĩĩa ata?

 ¹⁷ Twaĩle kwĩka ata tweethĩa nĩtũsilĩlaa Mũklĩsto mũna? Twaĩle kũlilikana kana no nginya twende ana-a-asa maitũ. (Soma Yakovo 2:8.) O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũmwĩsũva Yeova mũno atũtetheesye tũeke kũmũsilĩla. Na ĩndĩ, no twĩke kwosana na mboya sitũ kwa kwosa ĩtambya tũee ngewa na Mũklĩsto ũsu. Kwĩka ũu no kũtũtetheesye tũkamũmanya nesanga. No tũmũthokye tũtavany’e nake kana tũĩsanĩe o kaindo. O ũndũ twaendeea kũmũmanya nesanga, now’o twaĩle kũtata tũatĩĩe ngelekany’o ya Yeova na Yesũ kwa kũsisya ũseo wake. Tweeka ũu, tũkeethĩawa tũyonany’a kana nĩtwĩthukĩĩasya mwĩao ũla tũnengetwe nĩ ũla mũĩthi mũseo wa kũeka kũsilĩla.

18. Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtwĩthukĩĩasya wasya wa ũla mũĩthi mũseo?

¹⁸ O tondũ malondu methukĩĩasya wasya wa mũĩthi wamo, aatĩĩi ma Yesũ nĩmethukĩĩasya wasya wake. Twang’ang’ana mũno tũeke kwĩmakĩa nũndũ wa mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ na tũieka kũsilĩla ala angĩ, Yeova na Yesũ makaathima kĩthito kitũ. Twĩthĩwe twĩ ma “ĩĩthya ĩnini” kana twĩ ma “malondu angĩ,” ekai tũendeee kwĩthukĩĩsya wasya wa ũla mũĩthi mũseo. (Luka 12:32; Yoa. 10:11, 14, 16) Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, nĩtũkwona maũndũ elĩ Yesũ weeaĩe aatĩĩi make meke.