Kĩla ũthi ũvoonĩ ũla wĩ vo

Kĩla ũthi nthĩnĩ wa ũvoo ũla wĩ vo

KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 50

“Ũkeethĩwa Vamwe Nakwa Ũseonĩ”

“Ũkeethĩwa Vamwe Nakwa Ũseonĩ”

“Nĩ wʼo ũmũnthĩ nĩngũkwĩa, ũkeethĩwa vamwe nakwa Ũseonĩ.”—LUKA 23:43.

WATHI 145 Ngai Nũtwathĩte Nthĩ Nzaũ

KWA ŨKUVĨ a

1. Yesũ atavisye mũtũli ũmwe wa mĩao waĩ ũtee wake kyaũ kavinda kakuvĩ atanakwʼa? (Luka 23:39-43)

 YESŨ na ala atũli elĩ ma mĩao maĩ ũtee wake maendeee kũthĩna makilye kũkwʼa. (Luka 23:32, 33) Mbeenĩ, elĩ nĩmamũneeneaa naĩ, na kĩu kyoonanisye ũtheinĩ kana mayaĩ amanyĩwʼa make. (Mt. 27:44; Mko. 15:32) Ĩndĩ ũmwe woo nĩwaalyũlile woni wake. Aisye: “Yesũ, wĩndilikana yĩla wĩlika Ũsumbĩnĩ waku.” Nake Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Nĩ wʼo ũmũnthĩ nĩngũkwĩa, ũkeethĩwa vamwe nakwa Ũseonĩ.” (Soma Luka 23:39-43.) Vai kĩndũ kĩkwonanyʼa kana mũtũli ũsu wa mĩao nĩweetĩkĩlĩte ũvoo ũla Yesũ watavanasya ĩũlũ wa “Ũsumbĩ wa ĩtu.” Na vai vandũ Yesũ waamwĩa kana akalika Ũsumbĩnĩ ũsu e ĩtunĩ. (Mt. 4:17) Yesũ aneeneaa nthĩ nzaũ ĩla tweteele. Nĩkĩ tũkwasya ũu?

Nĩ kyaũ twĩsĩ ĩũlũ wa ũla mũtũli wa mĩao waneenie na Yesũ, na maũndũ ala weesĩ? (Sisya kalungu ka 2-3)

2. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana ũla mũtũli wa mĩao weelilile aĩ Mũyuti?

2 Ũla mũtũli wa mĩao weelilile nũtonya kwĩthĩwa aĩ Mũyuti. Atavisye ũla ũngĩ atĩĩ: “We ndũũkĩa Ngai o na vanini, nũndũ wasilĩlwa ũndũ ũmwe nake?” (Luka 23:40) Ayuti mathaithaa Ngai o ũmwe, ĩndĩ andũ ma mbaĩ ingĩ mathaithaa ngai mbingĩ. (Kuma 20:2, 3; 1 Ako. 8:5, 6) Keka atũli asu ma mĩao maĩ andũ ma mbaĩ ingĩ, mũndũũme ũsu ethĩwa akũlilye ũla ũngĩ ũũ, “We ndũũkĩa ngai sitũ o na vanini?” Kwongela ũu, Yesũ ndatũmĩtwe kwa andũ ma mbaĩ ingĩ, ĩndĩ atũmĩtwe “kwa malondu ala maaie ma nyũmba ya Isilaeli.” (Mt. 15:24) Ngai aĩ avuanĩisye Aisilaeli kana akathayũũkya akwʼũ. Kwoou noĩthwa mũtũli ũsu wa mĩao weelilile eesĩ ũndũ ũsu, na o tondũ ndeto syake syoonanisye, akasũanĩa kana Yeova akathayũũkya Yesũ asumbĩke Ũsumbĩnĩ wa Ngai. O na nĩweekwatĩtye kana o nake akathayũũkwʼa nĩ Ngai.

3. Yĩla Yesũ wawetie ndeto “Ũseonĩ,” nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyookie kĩlĩkonĩ kya ũla mũtũli wa mĩao weelilile? Elesya. (Mwambĩlĩlyo 2:15)

3 Nũndũ ũla mũtũli wa mĩao weelilile aĩ Mũyuti, nũtonya kwĩthĩwa eesĩ ĩũlũ wa Atamu na Eva na Valatiso ĩla Yeova wamaseũvĩsye. Kwoou mũndũũme ũsu nũtonya kwĩthĩwa amanyie kana Ũseonĩ, kana Valatiso ĩla Yesũ wawetie, nĩ mũũnda mwanake ũkethĩwa vaa ĩũlũ wa nthĩ.—Soma Mwambĩlĩlyo 2:15.

4. Ndeto ila Yesũ watavisye ũla mũtũli wa mĩao syaĩle kũtuma tũsũanĩa kyaũ?

4 Ndeto ila Yesũ watavisye ũla mũtũli wa mĩao syaĩle kũtuma tũsũanĩa mũno ũndũ maũndũ makethĩwa mailye nthĩ nzaũ. Na ũwʼo nĩ kana, ve ũndũ tũtonya kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa nthĩ nzaũ twasũanĩa ĩvinda yĩla Mũsumbĩ Solomoni wasumbĩkĩte, nũndũ kwaĩ na mũuo. Mbivilia yaĩtye kana Yesũ nĩ mũnene kwĩ Solomoni, na kwoou no twĩkwatye kana akatetheanĩsya na ala ũkasumbĩka namo kũtwʼĩkĩthya nthĩ ĩno nzaũ. (Mt. 12:42) Vate nzika, “malondu angĩ” nĩmaĩlĩte kũmanya kĩla matonya kwĩka nĩ kana meĩtĩkĩlwʼa kwĩkala tene na tene nthĩ nzaũ.—Yoa. 10:16.

MAŨNDŨ MAKEETHĨWA MAILYE ATA NTHĨ NZAŨ?

5. We wĩona maũndũ makeethĩwa mailye ata nthĩ nzaũ?

5 Nĩ kyaũ kyũkaa kĩlĩkonĩ kyaku yĩla wasũanĩa ũndũ maũndũ makethĩwa mailye nthĩ nzaũ? Nũtonya kwĩthĩwa ũsũanĩaa vandũ vanake, o ta ũla mũũnda wa Eteni. (Mwa. 2:7-9) O na noĩthwa ũlilikanaa wathani wa Mika kana andũ ma Ngai makekalaa “kĩla mũndũ ĩtina wa mũsavivũ wake na ĩtina wa mũkũyũ wake.” (Mika 4:3, 4) O na ĩngĩ, noĩthwa ũsũanĩaa ũndũ Mbivilia yaĩtye kana kũkeethĩwa na lĩu mwingĩ. (Sav. 72:16; Isa. 65:21, 22) Kwoou noĩthwa wĩsũanĩaa wĩ mũũndanĩ mwanake, ũilye mesanĩ yusĩe malĩu me mũyo. Na noĩthwa ũsũanĩaa ũiveva nzeve ntheu yĩ na mũuke mũseo wa mĩtĩ na malaa. Na eka ũu, nĩvatonyeka ũkasũanĩa ũyĩwʼa mawasya ma andũ maku ma mũsyĩ na anyanya, o vamwe na ala mathayũũkiwʼe, maendeee kũtanĩa kwĩthĩwa me vamwe. Maũndũ asu onthe ti ndoto. Tũi na nzika kana maũndũ ta asu makeekĩka vaa ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ ti ũu wʼoka, nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ tũkatanĩaa kũtethya wĩa mũseo.

Tũkatethya wĩa wa mwanya mũno wa kũmanyĩsya ala makathayũũkwʼa (Sisya kalungu ka 6)

6. Nĩ maũndũ meva tũkeka nthĩ nzaũ? (Sisya visa.)

6 Yeova atũmbie twĩ na ũtonyi wa kũtanĩa wĩa witũ. (Mũta. 2:24) Tũkeethĩwa na wĩa mwingĩ wa kũtethya ĩvinda ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili wa Klĩsto. Ala makavonoka ũla thĩna mũnene, o vamwe na andũ milioni mbingĩ ala makathayũũkwʼa, makenda ngũa sya kwĩkĩa, lĩu, na vandũ va kwĩkala. Mwa tũkeethĩwa na vata wa kũtethya wĩa mwingĩ na wa kũtanĩthya nĩ kana syĩndũ isu syonthe ikwatĩkane. O tondũ Atamu na Eva meeĩtwe maĩmĩe mũũnda mũseo ũla manengetwe, o naitũ tũkatanĩa kũtethya wĩa wa kũtwʼĩkĩthya nthĩ ĩno nzaũ. O na ĩngĩ, kwasũanĩa ũndũ tũkatanĩa mũno wĩana kũmanyĩsya andũ milioni mbingĩ ala makathayũũkwʼa, nũndũ makeethĩwa mesĩ maũndũ manini vyũ ĩũlũ wa Yeova na ieleelo syake. Na eka ũu, tũkatetheesya andũ aĩkĩĩku ala makwie Yesũ ataaũka kũũ nthĩ kũmanya maũndũ maingangĩ.

7. Nĩ kyaũ tũte na nzika nakyo, na nĩkĩ?

7 Tũi na nzika kana nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ, tũkekalaa na mũuo, tũkeethĩawa na kyonthe kĩla tũkwenda, na maũndũ makeethĩwa mavangĩtwe nesa. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ Yeova nũminĩte kũtwonyʼa ngelekanyʼo nzeo ya ũndũ maũndũ makethĩwa mailye ungu wa Ũsumbĩ wa Mwana wake. Kĩu tũkyonaa nesa twasũanĩa ĩvinda yĩla Mũsumbĩ Solomoni wasumbĩkĩte.

ŨSUMBĨ WA SOLOMONI NŨTUMAA TŨMANYA ŨNDŨ NTHĨ NZAŨ ĨKETHĨWA ĨILYE

8. Ndeto ila syĩ Savuli 37:10, 11, 29 syeanĩie ata ĩtina wa Mũsumbĩ Ndaviti kũiandĩka? (Sisya kĩlungu kya “Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ” ĩkasetinĩ yĩĩ.)

8 Mũsumbĩ Ndaviti nĩwaveveewe kũandĩka ũndũ maũndũ makethĩwa mailye yĩla kũkeethĩwa na mũsumbĩ mũĩ na mũĩkĩĩku ũsumbĩkĩte. (Soma Savuli 37:10, 11, 29.) Tũkothaa kũsomea andũ ĩandĩko ya Savuli 37:11 yĩla tũũmatavya ĩũlũ wa nthĩ nzaũ ĩla tweteele. Na twĩthĩawa na kĩtumi kĩseo kya kwĩka ũu nũndũ o nake Yesũ nĩwatũmĩie ndeto isu nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ, na oonanyʼa kana syaĩ ianĩe ĩvinda yũkĩte. (Mt. 5:5) Ĩndĩ ndeto isu sya Ndaviti nĩsyoonanisye ũndũ maũndũ makethĩwa mailye mĩthenyanĩ ya Mũsumbĩ Solomoni. Ĩvinda yĩla Solomoni wasumbĩkĩte Isilaeli, andũ ma Ngai nĩmatanĩaa mũuo mwingĩ na maĩ na kyonthe kĩla mendaa me nthĩ ĩsu yausĩe “ĩia na ũkĩ wa nzũkĩ.” Ngai amatavĩtye ũũ: “Ethĩwa mũkaendaa myamũlonĩ yakwa . . . , ngamĩnenga nthĩ mũuo, na mũkakomaa, na vaiĩ ũla wĩtuma mũkĩa.” (Ali. 20:24; 26:3, 6) Mawatho asu nĩmeanĩie ĩvinda yĩla Solomoni wasumbĩkĩte. (1 Mav. 22:9; 29:26-28) Yeova nĩwathanĩte kana andũ athũku ‘maikethĩwa’ vo ĩngĩ. (Sav. 37:10) Kwoou ndeto ila syĩ Savuli 37:10, 11, 29 nĩsyeanĩie ĩvinda ĩvĩtu, na no ikeanĩa ĩngĩ ĩvinda yũkĩte.

9. Mũsumbĩ mũndũ mũka wa Sieva aisye ata ĩũlũ wa ũsumbĩ wa Mũsumbĩ Solomoni?

9 Mũsumbĩ mũndũ mũka wa Sieva nĩweewie ũndũ Aisilaeli matanĩaa mũuo na ũndũ maĩ na kyonthe kĩla mendaa me ungu wa ũsumbĩ wa Solomoni. Nũndũ wa ũu, nĩwaendie kyalo kĩasa nginya Yelusaleme akeyonee ũndũ maũndũ maendeee. (1 Asu. 10:1) Ĩtina wa kũthiana ũsumbĩ wa Solomoni, aisye: “Ndyaatavwʼa nyunzu. . . . Andũ maku nĩ atanu, na athũkũmi aa maku nĩ atanu, ala maũngamaa ĩvinda yonthe mbee waku, na mewʼaa ũĩ waku.” (1 Asu. 10:6-8) Ĩndĩ ũndũ maũndũ mailye ungu wa ũsumbĩ wa Solomoni nĩ ngelekanyʼo nzeo ya ũndũ Yeova ũkeka andũ ungu wa Ũsumbĩ wa Mwana wake, Yesũ.

10. Yesũ nĩ mũnene kwĩ Solomoni maũndũnĩ meva?

10 Yesũ nĩ mũnene kwĩ Solomoni maũndũnĩ onthe. Solomoni aĩ mũndũ wĩ na naĩ, na nĩwesie kwĩka mavĩtyo maito ala maeteie andũ ma Ngai mathĩna maingĩ. Kĩvathũkanyʼo nake, Yesũ nĩ Mũtongoi ũte na naĩ na ũtavĩtasya. (Luka 1:32; Aevl. 4:14, 15) Yesũ aendeeie kwĩkala e mũĩkĩĩku kwa Ngai o na yĩla Satani wamũeteie matatwa maito. Klĩsto nĩwonanĩtye kana ndakeka naĩ kana eke ũndũ o na wĩva ũtonya kũũmĩsya laiaa make aĩkĩĩku. Kwa wʼo, nĩwe Mũsumbĩ ũla mũseo vyũ!

11. Yesũ akatetheewʼa naaũ kũsumbĩka?

11 Yesũ akatetheanĩsya na ala 144,000 ũkasumbĩka namo kũthĩnĩkĩa andũ na kwĩanĩsya kĩeleelo kya Yeova ĩũlũ wa nthĩ. (Ũvu. 14:1-3) Aũme na aka asu moomĩĩisye matatwa na mathĩna maingĩ yĩla maĩ ĩũlũ wa nthĩ, na kwoou makeethĩwa matonya kũelewa andũ nesa. Ĩndĩ mo makeethĩwa na kĩanda kĩva?

ETĨKĨWʼA MAUTA MAKEETHĨWA NA KĨANDA KĨVA?

12. Yeova akanenga ala 144,000 wĩa wĩva?

12 Kĩanda kĩla Yesũ na ala ũkasumbĩka namo manengetwe nĩ kĩnene vyũ kwĩ kĩla Solomoni waĩ nakyo. Mũsumbĩ ũsu wa Isilaeli athĩnĩkĩaa andũ milioni iana ũna maĩ nthĩnĩ wa nthĩ ĩmwe. Ĩndĩ ala makasumbĩka Ũsumbĩnĩ wa Ngai makathĩnĩkĩaa andũ mbilioni mbingĩ ma kuma kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ. Mwa kĩu nĩ kĩanda kya mwanya mũno Yeova ũnengete ala 144,000!

13. Ala makasumbĩka vamwe na Yesũ makeethĩwa na kĩanda kĩva kya mwanya?

13 O ta Yesũ, ala 144,000 makathũkũma ta asumbĩ na athembi. (Ũvu. 5:10) Yĩla Aisilaeli maĩ ungu wa Mĩao ya Mose, athembi nĩmo maĩ na kĩanda kya kũĩkĩĩthya kana andũ me na ũima mũseo wa mwĩĩ na me na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Mĩao ĩsu yaĩ “kyuu kya maũndũ maseo ala makoka,” na kwoou nĩ ũndũ ũkwosana na kĩlĩko kwasya kana ala makasumbĩka vamwe na Yesũ makeethĩwa na kĩanda kya mwanya kya kũtetheesya andũ ma Ngai methĩwe na ũima mũseo wa mwĩĩ na mayĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake. (Aevl. 10:1) Tũyĩsĩ ũndũ asumbĩ na athembi asu makaneenaa na laiaa ma Ũsumbĩ ũsu ala makeethĩwa kũũ nthĩ. Ĩndĩ no nginya tweteele twĩona. O na Yeova ethĩwe akavangĩthya maũndũ ata, tũi na nzika kana nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ, ala me kũũ nthĩ makatongoeawʼa nesa.—Ũvu. 21:3, 4.

“MALONDU ANGĨ” MAĨLE KWĨKA ATA NĨ KANA MEĨTĨKĨLWʼA KWĨKALA NTHĨ NZAŨ?

14. Ve ngwatanĩo yĩva katĩ wa “malondu angĩ” na ana-a-asa ma Klĩsto?

14 Yesũ eetie ala ũkasumbĩka namo “ĩĩthya ĩnini.” (Luka 12:32) Nĩwasyokie aweta kĩkundi kĩngĩ kya kelĩ kĩla wakĩtie “malondu angĩ.” Ikundi isu syelĩ nĩ ĩĩthya yĩmwe. (Yoa. 10:16) Ũmũnthĩ, syelĩ ithũkũmaa syĩ ngwatanĩo, na syĩendeea kwĩka ũu nginya yĩla nthĩ ĩkatwĩkĩthwʼa nzaũ. Ĩvindanĩ yĩu, ala ma “ĩĩthya ĩnini” makeethĩwa ĩtunĩ, namo “malondu angĩ” makeethĩwa na wĩkwatyo wa kũtanĩa thayũ ĩũlũ wa nthĩ tene na tene. Ĩndĩ ve maũndũ malondu angĩ maĩlĩte kwĩka yu tũĩ nĩ kana meĩtĩkĩlwʼa kwĩkala nthĩ nzaũ.

Yu tũĩ, no twonanyʼe kana nĩtwĩyũmbanĩtye kwĩkala nthĩ nzaũ ĩla tweteele (Sisya kalungu ka 15) b

15. (a) “Malondu angĩ” monanasya ata kana nĩmakwete mbau ana-a-asa ma Klĩsto? (b) Ũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa ũla wĩ ndũkanĩ ya kũthoosya ndawa? (Sisya visa.)

15 Ũla mũtũli wa mĩao weelilile akwie atakwatĩte mwanya wa kwonanyʼa kana nĩwatũngaa mũvea nũndũ wa kĩla Klĩsto wamwĩkĩte. Kĩvathũkanyʼo nake, “malondu angĩ” me na myanya mingĩ ũmũnthĩ ya kwonanyʼa ũndũ mewʼaa ĩũlũ wa Yesũ. Kwa ngelekanyʼo, twonanasya ũndũ tũmwendete mũno wĩana kwĩsĩla ũndũ tũkũaa ana-a-asa make etĩkĩwʼa mauta. Yesũ aisye kana akasilĩla malondu kwosana na ũndũ makuaa ana-a-asa make. (Mt. 25:31-40) No tũkwate mbau ana-a-asa ma Klĩsto kwa kwĩkĩa kĩthito kĩngĩ wĩanĩ wa kũtavanyʼa na kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa. (Mt. 28:18-20) Nĩkyo kĩtumi tũkwenda kũtũmĩa nesa syĩndũ sya kũmanyĩsya andũ Mbivilia ila tũnengetwe, ta ĩvuku Tanĩa Thayũ Tene na Tene! Ethĩwa yu tũĩ ndwĩ na mũndũ ũmanyĩasya Mbivilia, wĩona ata ũkethĩwa na mũvango wa kũkũlya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka kana no mende kwĩmanyĩsya Mbivilia?

16. Nĩ kyaũ twaĩlĩte kwĩka yu tũĩ twĩyũmbanĩsye kwĩthĩwa laiaa ma Ũsumbĩ wa Ngai?

16 Tũyaĩlĩte kweteela nginya ĩvinda yĩla tũkalika nthĩ nzaũ aĩ nĩ kana tũtwʼĩke andũ ma mũthemba ũla Yeova wendaa meĩkala vo. Yu tũĩ, no tũtate vyũ tũneenae wʼo, twĩthĩwe na meko maseo, na tũyĩthĩwa na wĩtingʼo maũndũnĩ onthe. Na no twĩkĩe kĩthito tũlũmanyʼe na Yeova, ũla tũtwaanĩte nake, na Aklĩsto ala angĩ. Ethĩwa nĩtũatĩĩaa myolooto ya Ngai twĩ nthĩ ĩno nthũku, tũĩkewʼa vinya kwĩka ũu twalika nthĩ nzaũ. O na ĩngĩ, no twĩkĩe kĩthito twĩthĩwe na ũtũĩka na nguma ila ikwonanyʼa kana nĩtwĩyũmbanĩtye kwĩkala ĩvinda yĩu. Sisya kĩlungu kĩ na kyongo “We Nĩwĩyũmbanĩtye ‘Kũtiĩwa Nthĩ’?” ĩkasetinĩ yĩĩ.

17. Yo nĩtwaĩlĩte kũandũĩka mũno nũndũ wa naĩ ila tweekie tene? Elesya.

17 O na ĩngĩ, nĩtwaĩlĩte kũtata tũikeyĩandũe mũno nũndũ wa naĩ ngito ila tweekie tene. Nĩ wʼo kana tũyaĩlĩte kwonaa nthembo ya wovosyo ta kĩtumi kya “kwĩka naĩ na ngũlũ.” (Aevl. 10:26-31) Ĩndĩ no twĩkale tũte na nzika kana ethĩwa nĩtwĩlilĩte kũma ngoonĩ, tũkamantha ũtethyo ũla Yeova ũnenganae, na tũkaalyũla mwĩkalĩle witũ, nũtũekeete vyũ. (Isa. 55:7; Meko 3:19) Lilikana ndeto ĩĩ Yesũ watavisye Avalisi: “Ndyaaũka kwondũ wa ala alũngalu, ĩndĩ nookie kwondũ wa eki ma naĩ.” (Mt. 9:13) Nthembo ya wovosyo yĩ na ũtonyi wa kũvwʼĩka naĩ sitũ vyũ.

NO WĨKALE TENE NA TENE NTHĨNĨ WA NTHĨ NZAŨ

18. Nĩ kyaũ ũtonya kwenda kũneenea na ũla mũtũli wa mĩao wakwie vamwe na Yesũ?

18 We no ũsũanĩe wĩ nthĩ nzaũ ũendeee kũneena na ũla mũtũli wa mĩao waneenie na Yesũ? Vate nzika, inywʼelĩ no mũelesye ũndũ mũũtũnga mũvea nũndũ wa nthembo ĩla Yesũ waumisye. Na no ũmũkũlye kĩla kyeekĩkie masaanĩ ma mũthya ma Yesũ e vaa ĩũlũ wa nthĩ, na ũndũ we weewie yĩla Yesũ weetĩkĩlile ũndũ ũla wamũkũlilye. Na noĩthwa o nake atonya kũũkũlya ũndũ kwĩkala mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno ya Satani kwailye. Mwa kĩkeethĩwa kĩ kĩanda kĩnene ta kĩ kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai na andũ ta mũndũũme ũsu!—Aev. 4:22-24.

Yĩĩ nĩ ĩvindanĩ ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili wa Klĩsto, na mwana-a-asa ũũ etanĩa kwaĩlangya ũtũĩka weekĩie kĩthito ethĩwe nawʼo (Sisya kalungu ka 19)

19. Nĩkĩ tũtakanoa kwĩkala nthĩ nzaũ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

19 Kwĩkala nthĩ nzaũ kũĩkatũnosya. Twĩasya ũu nũndũ kũkeethĩwa na andũ aingĩ ma kũmanyana namo na tũkatanĩaa kũtethya wĩa mũseo. Ũndũ ũla mũseo vyũ nĩ kana tũkaendeea kũmũmanya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nesanga na tũkatanĩaa syĩndũ ila ũkatũnengae. Tũikaaĩsa kũthelelwa nĩ maũndũ ma kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake na ĩũlũ wa wũmbi wake. O ũndũ tũkaendeea kwĩkala thayũ ĩvinda yĩasavĩte, nowʼo tũkaendeea kũmwenda Ngai witũ mũnango. Mwa tũmũtũngĩaa Yeova na Yesũ mũvea mũno nũndũ wa kũtwatha kwĩkala thayũ tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ!

WATHI 22 Ũsumbĩ Nũsumbĩkĩte—Twĩvoya Wũke!

a We nũvindĩĩasya ũndũ maũndũ makethĩwa mailye nthĩ nzaũ? Nĩtwĩkĩawa vinya tweeka ũu. O ũndũ twaendeea kũvindĩĩsya maũndũ ala Yeova ũtwathĩte ĩvinda yũkĩte, nowʼo tũkethĩawa na mea maingangĩ ma kũmanyĩsya andũ ĩũlũ wa ĩvinda yĩla Yeova ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na kũũ nthĩ. Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtũtetheesya kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ ĩũlũ wa watho ũla Yesũ wanenganie wa nthĩ nzaũ ĩla tweteele.

b MAELESYO MA VISA: Mwana-a-asa wĩ na wĩkwatyo wa kwĩsa kũmanyĩsya ala makathayũũkwʼa aendeee kũmanyĩsya angĩ ĩvindanĩ yĩĩ.