1. “Mũuo wa Ngai” nĩ wĩva, na tũtethekaa ata yĩla twaũkwata? (Avilivi 4:6, 7)

 VE MŨUO wa mwanya andũ ma nthĩ ĩno matesĩ ũndũ ũsamaa. Ũsu nĩ “mũuo wa Ngai,” kana kwa ndeto ingĩ, mũuo ũla ũtumaa twĩkala tũuĩtye nũndũ nĩtwĩsĩ twĩ na ngwatanĩo ya mwanya na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Yĩla twakwata mũuo wa Ngai, twĩwʼaa twĩ asũvĩĩku. (Soma Avilivi 4:6, 7.) Kĩu nĩkĩtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na ala angĩ mamwendete. Na nĩtwĩthĩawa na ngwatanĩo nzeo mũno na “Ngai wa mũuo.” (1 Ath. 5:23) Yĩla twamũmanya Asa witũ, twamũĩkĩĩa, na twamwĩwʼa, mũuo wake nũtumaa ngoo sitũ iusya o na yĩla twakomana na ũndũ ũũtuma twĩthĩwa na mawĩmakĩo.

2. Nĩkĩ tũtonya kũĩkĩĩa vyũ kana no vatonyeke tũkethĩwa na mũuo wa Ngai?

² Kwa wʼo nĩvatonyeka tũkethĩwa na mũuo wa Ngai yĩla twakomana na thĩna mũnene, ta ũwau wa kũkwatanwʼa, mũisyo, ithokoo, kana kũthĩnwʼa? Mathĩna manene ta asu no matume tũlikwa nĩ wia. Ĩndĩ Yesũ anengie aatĩĩi make ũtao ũũ: “Ngoo syenyu iikathĩnĩke o na iikethĩwe na wia.” (Yoa. 14:27) Ũndũ wa kwĩkĩa vinya nĩ kana ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmaatĩĩte ũtao ũsu wa Yesũ. Kwa vinya wa Yeova, nĩmavotete kwĩthĩwa na mũuo yĩla makomana na matatwa maito.

3. Ũwau wa kũkwatanwʼa ũtonya ata kũtuma tũtethĩwa na mũuo?

³ Yĩla ũwau wa kũkwatanwʼa wanyaĩĩka kĩsionĩ kana nthĩ yonthe, no ũtume maũndũ maitũ maalamũkana vyũ. Kwasũanĩa kĩla kyeethĩiwe nũndũ wa COVID-19. Livoti ĩmwe yonanĩtye kana mbee wa nusu ya andũ ala makũlilwʼe ũndũ meewʼaa ĩvindanĩ ya ũwau ũsu maisye kana nĩmaaĩawa nĩ too. Ĩvinda yĩu andũ aingĩ mũno nĩmambĩĩie kwĩmakĩa, kũkwʼa ngoo mũno, kũtũmĩa ũkĩ na ndawa naĩ, kũthĩnwʼa mũsyĩ, o na aingĩ nĩmatatie  kwĩyũaa. Ethĩwa vala wĩkalaa ve na ũwau wa kũkwatanwʼa ũnyaĩĩkĩte, ũtonya kwĩka ata ndũkemakĩe mũno na ũikwata mũuo wa Ngai?

4. Nĩkĩ kũmanya wathani wa Yesũ ĩũlũ wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo kũtũeteae mũuo?

⁴ Yesũ athanie kana mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo kũkeethĩwa na mowau ma kũkwatanwʼa “kũũ na kũũ.” (Luka 21:11) Nĩ kwa nzĩa yĩva kũmanya ũu kũtũeteae mũuo? Yĩla mowau ma kũkwatanwʼa maumĩla, maitũsengʼasya. Nĩtũmanyaa kana maũndũ meĩkĩka o tondũ Yesũ wawetie. Na nũndũ wa ũu twĩ na kĩtumi kya kũatĩĩaa ũtao ũũ Yesũ wanengie ala makethĩwa matwĩe mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo: “Mũikateleme.”—Mt. 24:6.

5. (a) Kwosana na Avilivi 4:8, 9, twaĩle kũvoya ĩũlũ wa kyaũ yĩla ũwau wa kũkwatanwʼa waumĩla? (b) Kwĩthukĩĩsya ilungu ila ilekotiĩtwe sya Mbivilia kũtonya ũkũtethya ata?

⁵ Yĩla ũwau wa kũkwatanwʼa wanyaĩĩka, nĩ laisi mũno andũ makambĩĩa kũũũya na kũtelema. Kĩu nĩkyakwatie mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Desi. b Yĩla mũinae wa ĩthe, mwanake wa mũkũũe wa ĩthe, na ndakĩtalĩ wake mooaiwe nĩ COVID-19, oonaa o nake nũkũwaa ũwau ũsu na aikwatya inyia, nake nĩ mũkũũ. Eka ũu, nĩwakĩaa ayona ta ũkwasya wĩa wake nũndũ wa ũwau ũsu, na kwoou asaanĩawʼa vathi ũu akaumasya va mbesa sya lĩu na sya kũĩvĩa nyũmba. Mosũanĩo asu mamũthokoaa kĩlĩko mũno nginya ũkethĩa ndakoma. Ĩndĩ Desi nĩwesie kwĩthĩwa na mũuo ĩngĩ. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Amũvoyie Yeova amũtetheesye ekale auĩtye na ayĩthĩwa na mosũanĩo maseo. (Soma Avilivi 4:8, 9.) O na ĩngĩ, nĩwatwie kwĩthukĩĩasya ilungu ila ilekotiĩtwe sya Mbivilia, na kwa nzĩa ĩsu weethĩaa nĩ ta ũmwĩthukĩĩsye Yeova aineena nake. Easya, “Wasya wa mũndũ ũla ũsomete ilungu ila ngwĩthukĩĩsya weethĩawa wĩ mũuu, na kĩu nĩkyatumaa nĩusya na kĩkandilikanyʼa kana Yeova nũnthĩnĩkĩaa.”—Sav. 94:19.

6. Kũendeea kwĩmanyĩsya na kũthi maũmbanonĩ kũkaũtethasya ata?

⁶ Yĩla ũwau wa kũkwatanwʼa waumĩla kĩsionĩ kyenyu, vate nzika, maũndũ ala ũneekaa mailea kũvĩngĩĩsĩka, ĩndĩ ndũkaeke kĩu kĩlikĩlĩĩle ĩvinda yĩla ũtũmĩaa kwĩmanyĩsya kana kũthi maũmbanonĩ. Ngewa sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ila syĩthĩawa mavukunĩ maitũ na vitionĩ sitũ, ikaũlilikanasya kana o namo nĩmaendeee kũlũmanyʼa na wĩanĩu woo, o na kau nĩmakomanĩte na mathĩna ta ala ũkomanĩte namo. (1 Vet. 5:9) Namo maũmbano makatũngaa kĩlĩko kyaku maũndũnĩ ma kwaka ala me Maandĩkonĩ. O na ĩngĩ, makaũnengae mwanya wa kũthangaawʼa na wa kũthangaasya angĩ. (Alo. 1:11, 12) Wavindĩĩsya ũndũ Yeova watwʼĩĩkie athaithi make yĩla maĩ awau, malikĩtwe nĩ wia, kana meewʼaa ta me oka, kĩu kĩkalũlũmĩĩlasya  mũĩkĩĩo waku na ndũkethĩawa na nzika kana o naku nũkũũtwʼĩĩka.

7. Ngelekanyʼo ya mũtũmwa Yoana ĩtonya ũkũmanyĩsya kyaũ?

⁷ Neenaa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maku. Yĩla ũwau wa kũkwatanwʼa waumĩla, nĩtũtonya kwendeka tũikathengeanĩe, o na yĩla twĩ na athaithi ala angĩ. Vekala ũu, nũtonya kwĩwʼa o ũndũ mũtũmwa Yoana weewʼaa. Ĩvinda yĩmwe eewʼaa e na mea ma kũea ngewa na mũnyanyae Kaio menene. (3 Yoa. 13, 14) Ĩndĩ Yoana nĩwamanyie kana nũkwĩkalanga ayĩsa kũtwʼĩka nĩwamwona. Kwoou nĩwatwie kwĩka kĩla ũtonya, nakyo kyaĩ kũmwandĩkĩa valũa. Ethĩwa ndũtonya kũneena na ana-a-asa na eĩtu-a-asa mwenene, tata kũneena namo kwĩsĩla simũ, vulongulamu sya kũneena mwenene, kana mesengyi. Wamanthaa ĩvinda ũee ngewa na Aklĩsto ala angĩ, ndũkatindĩaa kwĩwʼa ta wĩ weka na ũkeethĩawa na mũuo mwingangĩ. Yĩla weewʼa mawĩmakĩo maingĩva mũno, neena na atumĩa na ũyĩtĩkĩla ũkiakisyo ũla meũkũnenga.—Isa. 32:1, 2.

8. Nĩ kwa nzĩa yĩva mũisyo ũtonya kũtuma ũtethĩwa na mũuo?

⁸ Ethĩwa kĩsionĩ kyenyu kwaaĩthĩwa na wanangĩko nũndũ wa mbua mbingĩ, kĩthingitho kya nthĩ, kana mwaki, nũtonya kwĩthĩwa wakwatiwe nĩ kĩũũyũ kingĩ kwa ĩvinda yĩasa ĩtina wa mũisyo ũsu. Ethĩwa ĩvinda ya mũisyo ũsu nĩwakwʼĩĩiwe nĩ mũndũ wendete kana waasya malĩ yaku, nũtonya kwĩthĩwa wakwatiwe nĩ kĩmeto, ũkaĩwa nĩ nthĩ, kana ũkathata. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana nĩwendete malĩ kana ndwĩ na mũĩkĩĩo. Yĩu yaĩ ĩvinda yũmũ mũno, na no kwĩthĩwa andũ amwe meesĩ ndũlea kwĩwʼa ũu. (Yovu 1:11) Ĩndĩ o na kau nũkwatĩtwe nĩ maũndũ momũ, no wĩthĩwe na mũuo. Ata?

9. Yesũ atũmbanisye ata kwondũ wa mĩisyo?

⁹ Kwalilikana ũla wathani wa Yesũ. Andũ amwe masũanĩaa kana maikesa kũkwatwa nĩ mũisyo, ĩndĩ ithyĩ nĩtwĩsĩ kana mĩisyo nĩkũendeea kwongeleka, na ĩmwe no ĩtũkwate. Yesũ eeie aatĩĩi make kana kũkeethĩwa na “ithingitho nene sya nthĩ” na mĩisyo ĩngĩ mũthya ũtanavika. (Luka 21:11) O na ĩngĩ, nĩwathanie kana kũkeethĩwa na ‘wongeleku wa ũtũli wa mĩao,’ na kwa wʼo, nĩtwĩyoneete andũ angʼendu na imaamai iyĩka maũndũ matosanĩte na mĩao. (Mt. 24:12) Yesũ ndaasya atĩ mĩisyo ĩsu ĩkakwataa ala mate na ngwatanĩo na Yeova. Athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmakwatĩtwe nĩ mĩisyo. (Isa. 57:1; 2 Ako. 11:25) Yeova nũtonya kũlea kũtũvetangĩa mĩisyo yonthe na kyama, ĩndĩ akatũnengae kyonthe kĩla kĩtonya kũtũtetheesya twĩkale tũuĩtye na twĩ na mũuo.

10. Nĩkĩ kwĩyũmbanĩsya mũisyo yu tũĩ kwonanasya kana twĩ na mũĩkĩĩo? (Nthimo 22:3)

¹⁰ Yĩla mũisyo waumĩla, nĩ laisi tũkekala tũuĩtye mũnango ethĩwa nĩtweeyũmbanisye kwĩ tene na nĩtwasũanĩie ũndũ tũkeka waumĩla. Ĩndĩ kwʼo kwĩyũmbanyʼa tene kwonanasya kana mũndũ ndamũĩkĩĩe Yeova? Ti wʼo o na vanini. Kĩvathũkanyʼo na ũu, kwĩyũmbanĩsya mũisyo kwonanasya twĩ na mũĩkĩĩo kana no atũsũvĩe. Ata? Ndeto ya Ngai ĩtwĩkĩaa vinya twĩyũmbanĩsye mĩisyo ĩla ĩtonya kũmila. (Soma Nthimo 22:3.) Na ũseũvyo wa Ngai nũtwĩkĩĩte vinya ĩngĩ na ĩngĩ twĩyũmbanĩsye mĩisyo ĩla ĩtonya kumĩla. Wĩkaa ũu kwĩsĩla makaseti, maũmbano ma kĩkundi, na matangaso. c Ĩndĩ kwa wʼo nĩtũmũĩkĩĩe Yeova? Ethĩwa nĩtũmũĩkĩĩe, tũkaatĩĩaa ũtao ũsu yu tũĩ, mũisyo ũtanaumĩla.

11. Ngelekanyʼo ya Margaret yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹¹ Kwasũanĩa ĩũlũ wa mwĩĩtu-a-asa wĩtawa  Margaret. Ĩvinda yĩmwe kĩsio kyoo nĩkyakwatie mwaki, na nũndũ wa ũu, anene ma silikalĩ mamakũlya makĩĩe kũndũ kũngĩ. Na nũndũ lelũnĩ vaĩ na andũ aingĩ makĩĩe kũngĩ, ngalĩ nĩsyavĩngĩĩsanie na weethĩa vai ĩmwe ĩsonga. Syũki yausũie kĩla vandũ, na weethĩa Margaret ndatonya kuma ngalĩnĩ yake kwa kavinda. Ĩndĩ nĩwavonokie mũisyo ũsu nũndũ nĩweeyũmbanĩtye kwĩ tene. Kamũvukonĩ kake nĩweekĩĩte mevu ĩmwonetye nzĩa ĩla ũtonya kũatĩĩa aume kĩsionĩ kĩu. O na nĩwesĩlĩte nzĩanĩ ĩsu kwĩ tene akamĩmanya nĩ kana wĩthĩe ũndũ mũisyo wumĩla ndesa kwaa. Na kwoou Margaret nĩwavotie kũvonoka nũndũ wa kwĩyũmbanyʼa kwĩ tene.

12. Nĩkĩ tũatĩĩaa myolooto ĩla twanengwa?

¹² Nĩ kana twĩkale twĩ asũvĩĩku na tũisũvĩa ala angĩ, anene ma silikalĩ nĩmatonya kũtũkũlya tũatĩĩe masaa ala mavanĩĩwe ma kwĩkala mũsyĩ, tũkĩĩe kĩsionĩ kĩngĩ, kana twose matambya o angĩ. Andũ amwe mayendaa kũtiana na syĩndũ syoo, na nũndũ wa ũu, no mambĩĩe kwĩkusya kana makakua ĩvinda mayĩsa kũatĩĩa mĩao ĩla yaumwʼa. Ĩndĩ mo Aklĩsto mekaa ata? Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “Kwondũ wa Mwĩaĩi, ĩnyivĩsyei mũtongoi o na wĩva ũnyuvĩtwe nĩ andũ, ethĩwe nĩ mũsumbĩ nũndũ nĩ mũnene kwĩ inywʼĩ, kana nĩ makavana ala matũmĩtwe nĩwe.” (1 Vet. 2:13, 14) O nawʼo ũseũvyo wa Ngai nũtũnengae myolooto ya kũtũsũvĩa. Tũlilikanawʼa kĩla ĩvinda tũĩkĩĩthye kana atumĩa nĩmesĩ vala twĩkalaa na me na namba sitũ sya simũ nĩ kana matonye kũtũkwatya na mĩtũkĩ ũndũ vaumĩla mũisyo. We nĩwĩkĩte ũu? O na ĩngĩ, no tũnengwe myolooto ĩkonetye kwĩkala nyũmba tũte kumaalũkanga, kũkĩĩa kũndũ kũngĩ, na kũmbanyʼa syĩndũ sya kũtũmĩa ĩvinda ya mĩisyo. Eka ũu, no tũnengwe myolooto ĩeleetye ũndũ tũtonya kũtetheesya angĩ na ĩvinda yĩla tũtonya kwĩka ũu. Tũkaema kwĩthĩwa twĩ ewi, no tũlikye thayũ witũ mũisyonĩ vamwe na wa atumĩa. Lilikana kana aũme asu aĩkĩĩku manengetwe kĩanda kya kũtũsũvĩa. (Aevl. 13:17) Margaret easya, “Ndi na nzika o na vanini kana kũatĩĩa myolooto ya atumĩa na ya ũseũvyo nĩkwatangĩĩie thayũ wakwa.”

13. Aklĩsto aingĩ ala makĩĩe kũndũ kũngĩ mekĩte ata nĩ kana mekale me atanu na me na mũuo?

¹³ Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala makĩĩe kũndũ kũngĩ nũndũ wa mũisyo, kaũ, kana ithokoo nĩmatatĩte ũndũ matonya mamanyĩe maũndũ isionĩ isu nzaũ na maisyokea  maũndũ ma kĩ-veva na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. O ta Aklĩsto ma mbee ala manyaĩĩkie isionĩ syĩ kĩvathũkanyʼo nũndũ wa kũthĩnwʼa, maendeeaa ‘kũtavanyʼa ũvoo mũseo wa ĩla ndeto.’ (Meko 8:4) Kũtavanyʼa kũtũngaa ilĩko syoo Ũsumbĩnĩ wa Ngai vandũ va maũndũnĩ ala mamakwatĩte. Kĩu nĩkĩtumĩte mekala me atanu na me na mũuo.

14. Nĩ kwa nzĩa yĩva kũthĩnwʼa kũtonya kũtuma tũtethĩwa na mũuo?

¹⁴ Kũthĩnwʼa kũtumaa twasya syĩndũ mbingĩ ila ikothaa kũtũetee mũuo. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwĩkalaa twĩ atanu na twĩ eanĩe yĩla tweethwa tũtonya kũmbana vamwe vate isiĩĩi, kũtavanyʼa ũtheinĩ, kana kwĩka maũndũ angĩ ala twĩkaa kĩla mũthenya tũteũkĩa kũkwatwa. Tũkavenwa ũthasyo ũsu no twambĩĩe kwĩmakĩa nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ kĩla kĩtonya kũtũkwata. Ti ũthũku kwĩwʼa ũu. Ĩndĩ no nginya twĩsũvĩe mũno. Yesũ awetie kana kũthĩnwʼa no kũtume aatĩĩi make malulutĩka. (Yoa. 16:1, 2) Kwoou tũtonya ata kũendeea kwĩthĩwa na mũuo yĩla tũũthĩnwʼa?

15. Nĩkĩ tũtaĩle kũkĩa kũthĩnwʼa? (Yoana 15:20; 16:33)

¹⁵ Ndeto ya Ngai ĩtwĩĩte ũũ: “Onthe ala mendaa kwĩkala me na kĩkĩo kya Ngai na me ngwatanĩo vamwe na Klĩsto Yesũ makathĩnwʼa.” (2 Tim. 3:12) Mwana-a-asa wĩtawa Andrei eewʼaa ve vinya kũĩkĩĩa ndeto isu yĩla wĩa witũ wakũniwe maluvuku nthĩ yoo. Asũanĩaa ũũ: ‘Nthĩ ĩno yĩ Ngũsĩ mbingĩ mũno. Vatonyeka ata ala me na ũkũmũ makatũkwata ithyonthe?’ Ĩndĩ vandũ va mosũanĩo asu kũmũetee mũuo, matumaa ekala emakĩe. Ĩndĩ ana-a-asa ala angĩ matiie maũndũ mokonĩ ma Yeova, na mayaatata kũsũanĩa kana no maeme kwĩsa kũkwatwa. Na nũndũ nĩmeetĩkĩlile kana no mese kũkwatwa, mayeemakĩaa mũno ta Andrei. Kĩu kyatumie Andrei atwʼa kwĩthĩwa na woni ta woo na aimwĩkwatya Ngai na ngoo yonthe. Ĩtina wa kavinda o kanini nĩweethĩiwe na mũuo, na yu ekalaa e mũtanu o na kau no ũkomanaa na mathĩna maingĩ. O naitũ no twĩke oou. O na kau Yesũ atwĩie tũkathĩnwʼa, nĩwasyokie atũĩkĩĩthya kana no tũvote kwĩkala twĩ aĩkĩĩku.—Soma Yoana 15:20; 16:33.

16. Twaĩlĩte kũatĩĩa myolooto yĩva yĩla tũũthĩnwʼa?

¹⁶ Yĩla wĩa witũ ũkũnĩtwe maluvuku kana  ũsiĩĩwe vyũ, nĩtũtonya kũkwata myolooto kuma kwa Ovisi wa Ũvonge na atumĩa. Matũnengae myolooto ĩsu nĩ kana matũsũvĩe, maĩkĩĩthye tũinaeka kũkwata lĩu wa kĩ-veva, na maitũtetheesya tũendeee kũtavanyʼa mũno ũndũ vatonyeka. Kwoou tata vyũ ũndũ ũtonya ũatĩĩae mwolooto ũla wakwata o na ethĩwa ndũnaelewa nesa nĩkĩ wanenganwe. (Yak. 3:17) O na ĩngĩ, sua o na ũmwe ndũkaavuanyʼe ũvoo ũkonetye ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kana ũkonetye maũndũ ala mekawa kĩkundinĩ kwa ala mataĩlĩte kũũkwata.—Mũta. 3:7.

17. O ta atũmwa, tũtwʼĩte kwĩka ata?

¹⁷ Ũndũ ũmwe mũnene ũtumaa Satani okita andũ ma Ngai nĩ kwĩthĩwa nĩmo manengetwe “wĩa wa kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Yesũ.” (Ũvu. 12:17) Ĩndĩ ndũketĩkĩle kũtelemwʼa nĩ Satani na nthĩ yake. Kũtavanyʼa na kũmanyĩsya andũ o na yĩla tũũvĩngwa nĩkũtumaa twĩkala twĩ atanu na twĩ na mũuo. Ĩvindanĩ ya atũmwa, yĩla ala maĩ na ũkũmũ mbaĩnĩ ya Ayuti meeaĩe atũmwa maeke kũtavanyʼa, aũme asu aĩkĩĩku matwie kũmwĩwʼa Ngai. Mayaaeka kũtavanyʼa, na wĩa ũsu nĩwatumie mekala me atanu. (Meko 5:27-29, 41, 42) Nĩ wʼo kana yĩla wĩa witũ wasiĩĩwa, nĩtwaĩlĩte kũtavanyʼa twĩ metho. (Mt. 10:16) Ĩndĩ tweeka kyonthe kĩla tũtonya, tũkeethĩawa na mũuo nũndũ tũkeethĩawa twĩsĩ kana nĩtwamwendeesya Yeova na nĩtwatavya angĩ ũvoo ũtonya kũmatangĩĩa.

18. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkalaa tũlilikene nũũ ũtonya kũtũnenga mũuo wa wʼo?

¹⁸ Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana no twĩthĩwe na mũuo o na yĩla maũndũ momũ mũno. Mavinda ta asu, no nginya twĩkale tũlilikene kana mũuo ũla twĩ na vata nawʼo nĩ mũuo wa Ngai, kana kwa ndeto ingĩ, mũuo o ũla Yeova e weka ũtonya kũtũnenga. Kwoou mwĩkwatasye yĩla kwaumĩla ũwau wa kũkwatanwʼa, mũisyo, kana wambĩĩa kũthĩnwʼa. Lũmanyʼa vyũ na ũseũvyo wake. Ĩthĩwa na mea ma kwona ĩvinda ĩseo yĩla yĩ mbee. Weeka maũndũ asu, ‘mũuo wa Ngai ũkeethĩwa vamwe naku.’ (Avi. 4:9) Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yonanĩtye ũndũ tũtonya kũtetheesya Aklĩsto ala angĩ methĩwe na mũuo wa Ngai yĩla makwatwa nĩ mathĩna.