1-2. Kwosana na Mathayo 5:11, twaĩle kwona ata mathĩna?

YESŨ athie aatĩĩi make kana makakwata ũtanu wa w’o. Ĩndĩ asyokie amatavya kana makakomana na mathĩna. (Mt. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Nĩtũtanĩaa kwĩthĩwa amanyĩw’a ma Klĩsto. Ĩndĩ twĩw’aa ata twasũanĩa kana no tũvĩngwe nĩ andũ ma mũsyĩ, tũkathĩnw’a nĩ silikalĩ, kana tũkathing’ĩĩw’a kwĩka maũndũ mathũku nĩ ala tũthũkũmaa namo kana ala tũsomaa namo? Kũneena w’o, yĩla twasũanĩa maũndũ ta asu no twambĩĩe kwĩmakĩa.

² Andũ aingĩ mayonaa kũthĩnw’a ta kũtuma mũndũ ethĩwa na ũtanu. Ĩndĩ kĩu nĩkyo Ndeto ya Ngai ĩtũtavĩtye twĩke. Kwa ngelekany’o, mũmanyĩw’a Yakovo aandĩkie kana vandũ va kwĩw’a tũitavĩwe yĩla twakomana na mathĩna, twaĩle kũtana. (Yak. 1:2, 12) Nake Yesũ aisye kana nĩtwaĩle kũtana yĩla twathĩnw’a. (Soma Mathayo 5:11.) Kwoou twaĩle kwĩka ata twĩkale twĩ atanu yĩla twakomana na mathĩna? No twĩmanyĩsye maũndũ maingĩ twasũanĩa maũndũ amwe me valũanĩ ũla Yakovo waandĩkĩie Aklĩsto ma mbee. Ĩndĩ mbee, ekai tũneenee mathĩna ala Aklĩsto asu makomanie namo.

3. Nĩ kyaũ kyeekĩkie ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Yakovo kũtw’ĩka mũmanyĩw’a wa Yesũ?

³ Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa mwana-a-inyia wa Yesũ weetawa Yakovo kũtw’ĩka mũmanyĩw’a, Aklĩsto ala maĩ Yelusaleme nĩmambĩĩie kũvĩngwa mũno. (Meko 1:14; 5:17, 18) Na yĩla mũmanyĩw’a Sitivini wooaiwe, Aklĩsto aingĩ nĩmaumie ndũanĩ  ĩsu na “manyaĩĩkw’a isionĩ syonthe sya Yutia na Samalia,” na mũthya nĩmaendie kũasa nginya Kuvolo na Andiokia. (Meko 7:58–8:1; 11:19) O na tũyĩsa kũelewa nesa mathĩna ala amanyĩw’a asu makomanie namo. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmaendeeie kũtavany’a ũvoo mũseo na kĩthito kw’onthe kũla maendaa, na ikundi mbingĩ nĩsyambĩĩiw’e kĩsionĩ kyonthe kĩla kyasumbĩkĩtwe nĩ Lomi. (1 Vet. 1:1) Ĩtina wa ũu, nĩmakomanie na mathĩna angĩ momũ vyũ kwĩ asu.

4. Aklĩsto ma mbee makomanie na mathĩna angĩ meva?

⁴ Aklĩsto asu ma mbee nĩmoomĩĩisye mathĩna maingĩ. Kwa ngelekany’o, ta mwaka wa 50, mũsumbĩ wa Lomi weetawa Kilautiosi nĩwaumisye mwĩao Ayuti onthe maume Lomi. Kwoou, Ayuti ala matw’ĩkĩte Aklĩsto nĩmalasimĩkie kũtia mĩsyĩ yoo na mathamĩĩa kũndũ kũngĩ. (Meko 18:1-3) Na ta mwakanĩ wa 61, mũtũmwa Vaulo aandĩkie kana Aklĩsto nĩmaumangawa mbee wa andũ, makekw’a yela, na makavenwa syĩndũ syoo. (Aevl. 10:32-34) Na o ta andũ ala angĩ, Aklĩsto asu nĩmawaaa na angĩ maĩ ngya.—Alo. 15:26; Avi. 2:25-27.

5. Nĩ makũlyo meva tũũsũngĩa?

⁵ Yakovo aandĩkie valũa wake mwaka wa 62 ũte mũviku, na kwoou nĩweesĩ nesa vyũ mathĩna ala ana-a-asa na eĩtu-a-asa make makomanĩte namo. Yeova aveveeie Yakovo aandĩkĩa Aklĩsto asu valũa amanengete ũtao ũtonya kũmatetheesya kũmĩĩsya mathĩna me atanu. Ekai tũsisye valũa ũsu wa Yakovo na tũisũngĩa makũlyo aa: Yakovo aneeneaa ũtanu wĩva? Nĩ kyaũ kĩtonya kũvena Mũklĩsto ũtanu ũsu? Na ũĩ, mũĩkĩĩo, na ũkũmbaũ itonya kũtũtetheesya ata kwĩkala twĩ atanu o na twakwatwa nĩ mathĩna mailye ata?

6. Kwosana na Luka 6:22, 23, nĩkĩ Mũklĩsto ũtonya kũendeea kũtana o na akwatwa nĩ mathĩna?

⁶ Andũ no masũanĩe kana kĩla kĩtonya kũtuma methĩwa na ũtanu nĩ kwĩthĩwa na ũima wa mwĩĩ, mbesa mbingĩ, kana kwĩkalany’a nesa mũsyĩ. Ĩndĩ ũtanu ũla Yakovo waneeneaa nĩ kĩlungu kya ũsyao wa veva wa Ngai, na mũndũ no aũkwate o na ethĩwa maũndũ make mailye ata. (Aka. 5:22) Mũklĩsto akwataa ũtanu ũsu yĩla wamanya nũmwendeeasya Yeova na nũatĩĩaa ngelekany’o ya Yesũ. (Soma Luka 6:22, 23; Ako. 1:10, 11) O ũndũ ũtambi wakanaa nesa ũsiĩĩwe nĩ taa wa kyavunĩ, ũtanu ũsu wĩkalaa wakene ngoonĩ ya Mũklĩsto. Ndũsiikĩaa yĩla mũndũ wawaa kana wathelelwa. Na ndũvoaa yĩla mũndũ wathekeewa kana wavĩngwa nĩ andũ ma mũsyĩ kana andũ angĩ. Vandũ va kũvoa, wĩkaa kwakana ĩ ya mũno yĩla ala meũtũvĩnga menda kũũvosya. Mathĩna ala matũkwataa nũndũ wa mũĩkĩĩo witũ monanasya kana twĩ amanyĩw’a ma w’o ma Klĩsto. (Mt. 10:22; 24:9; Yoa. 15:20) Nĩkyo kĩtumi Yakovo waandĩkie: “Tanai, ana-a-asa, yĩla mwakwatwa nĩ mathĩna me kĩvathũkany’o.”—Yak. 1:2.

7-8. Mũĩkĩĩo witũ wĩkaa ata yĩla twakwatwa nĩ mathĩna?

⁷ Yakovo nũsyokete akaweta ũndũ ũngĩ ũtumaa Aklĩsto methĩwa meyũmbanĩtye kũkitana na mathĩna o na ala maito. Aĩtye: “Mũĩkĩĩo wenyu ũla ũtatĩtwe kwa nzĩa ĩsu ũkatuma mwĩthĩwa na wũmĩĩsyo.” (Yak. 1:3) Mathĩna no maelekanw’e na mwaki ũũtũmĩwa kũtua kyũma. Yĩla kyũma kyalikw’a mwakinĩ na ĩndĩ kĩyĩiwa ũtee kĩthithe, kyetaa vyũ. O ta ũu, yĩla twomĩĩsya mathĩna, mũĩkĩĩo witũ nũlũlũmĩĩlaa. Nĩkyo kĩtumi Yakovo waandĩkie atĩĩ: “Ekai wũmĩĩsyo wĩanĩsye wĩa waw’o, nĩ kana mwĩthĩwe mwĩ eanĩu na mũte na ĩlanga maũndũnĩ onthe.” (Yak. 1:4) Yĩla twoona mathĩna ala tũũkomana namo mailũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ, tũmomĩĩasya twĩ atanu.

⁸ O na ĩngĩ, Yakovo nũandĩkĩte mathĩna amwe matonya kũtwaĩsya ũtanu witũ. Mathĩna asu nĩ meva, na tũtonya kũmakĩlya vinya ata?

9. Nĩkĩ twĩ na vata wa ũĩ?

⁹ Thĩna: Kwĩthĩwa ũtesĩ kĩla ũtonya kwĩka. Yĩla twakwatwa nĩ mathĩna, nĩtwaĩle kũmwĩkwatya Yeova atũtetheesye kwĩka motwi meũmwendeesya, meũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ, na meũtũtetheesya kũlũmya wĩanĩu witũ. (Yel. 10:23) O na nĩtwendaa ũĩ nĩ kana tũmanye kĩla tũtonya kwĩka  na kĩla tũtonya kũtavya ala meũtũvĩnga. Ethĩwa tũyĩsĩ kĩla tũtonya kwĩka no tũkw’e ngoo, na nũndũ wa ũu, tũyasya ũtanu witũ.

10. Ĩandĩko ya Yakovo 1:5 yĩtwĩĩte twĩke ata tũkwate ũĩ?

¹⁰ Ũndũ ũtonya kũũkĩlya vinya: Kũlya Yeova aũnenge ũĩ. Ethĩwa nĩtũkwenda kũmĩĩsya mathĩna twĩ atanu, no nginya twambe kũmũvoya Yeova atũnenge ũĩ wa kwĩka motwi maseo. (Soma Yakovo 1:5.) Ĩndĩ twaĩle kwĩka ata twoona Yeova ta ũteũtũsũngĩa na mĩtũkĩ? Yakovo aisye kana twaĩle ‘kũendeea kũmũvoya’ Ngai. Yeova ndathataa yĩla twaendeea kũmũkũlya atũnenge ũĩ. Na ndesa kũtũtalĩla mavĩtyo. Yĩla twamũvoya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ atũnenge ũĩ wa kũmĩĩsya mathĩna, ‘atũnengae kwa ũlau.’ (Sav. 25:12, 13) Nĩwonaa mathĩna maitũ, nũthĩnĩkaa oona tũithĩna, na nĩwĩthĩawa na mea ma kũtũtetheesya. Vate nzika, ũndũ ũsu nũtũtanĩthasya mũno! Ĩndĩ we Yeova atũnengae ũĩ ata?

11. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva twaĩle kwĩka nĩ kana tũkwate ũĩ?

¹¹ Yeova atũmĩaa Ndeto yake kũtũnenga ũĩ. (Nth. 2:6) Nĩ kana tũkwate ũĩ ũsu, no nginya tũsome Ndeto ya Ngai na mavuku ala maneeneete Mbivilia. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka eka o kwĩmanyĩsya. No nginya twĩke kĩla Ngai ũkũtũtavya. Yakovo aandĩkie: “Ĩthĩwai mwĩ eki ma ndeto na ti ewi oka.” (Yak. 1:22) Yĩla twaatĩĩa ũtao ũla Ngai ũtũnengete, nĩtwĩmanyĩasya kũmantha mũuo, kwĩtĩkĩla mawoni ma angĩ, na kwĩthĩwa na tei. (Yak. 3:17) Nguma isu nitũtetheeasya kũmĩanĩsya na mathĩna tũte kwasya ũtanu witũ.

12. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata twĩmanyĩsye Mbivilia nesa?

¹² Ndeto ya Ngai no ta kĩoo; ĩtũtetheeasya kũmanya kũla twaĩle kwaĩlangya na ũndũ tũtonya ũkũseũvĩĩsya. (Yak. 1:23-25) Kwa ngelekany’o, ĩtina wa kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, no twĩthĩe twĩ na vata wa kũsiĩĩaa  ũthatu witũ. Yĩla twamanya twĩ na thĩna ũsu, Yeova nũtũtetheeasya kũmanya ũndũ tũtonya kwĩkala tũuĩtye twakomana na andũ kana mathĩna matonya kũtuma tũthata. Na nũndũ wa kwĩthĩwa na ũuu, no tũthĩnĩkĩe nesanga mathĩna ala meũtũkwata. Twĩthĩawa tũtonya kũsũanĩa nesanga na kwĩka motwi maseango. (Yak. 3:13) Kwoou nĩ ũndũ wa vata ta kĩ twĩmanyĩsye Mbivilia nesa!

13. Nĩkĩ twaĩle kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa ala mawetetwe Mbivilianĩ?

¹³ Mavinda amwe tũmanyaa maũndũ ala twaĩle kwĩvathana namo ĩtina wa kwĩka mavĩtyo. Ĩndĩ ĩsu ti yo nzĩa ĩla nzeo ya kwĩmanyĩsya. Nzĩa ĩla nzeango ya kũkwata ũĩ nĩ kũsisya kũla angĩ meekie nesa na kũla mavĩtĩilye. Nĩkyo kĩtumi Yakovo ũtwĩkĩĩte vinya twĩmanyĩsye ĩũlũ wa andũ mawetetwe Mbivilianĩ ta Avalaamu, Laavi, Yovu, na Eliya. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Athũkũmi asu aĩkĩĩku ma Yeova nĩmoomĩĩisye mathĩna maĩ matonya kũmavena ũtanu woo. Ngelekany’o syoo syonanasya kana Yeova no atũtetheesye o naitũ tũkomĩĩsya twĩ atanu.

14-15. Nĩkĩ no nginya tũvetange nzika ila twĩ nasyo?

¹⁴ Thĩna: Kwĩthĩwa na nzika. Mavinda kwa mavinda, no tũemwe nĩ kũelewa ũndũ wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Kana ũkethĩa Yeova ndanasũngĩa mboya sitũ ũndũ twĩĩkwatĩtye. Kĩu no kĩtume twambĩĩa kwĩthĩwa na nzika. Tũkalea kũmina nzika isu, no syonzye mũĩkĩĩo witũ na iyananga ngwatanĩo yitũ na Yeova. (Yak. 1:7, 8) O na no itume twasya wĩkwatyo witũ wa ĩvinda yũkĩte.

¹⁵ Mũtũmwa Vaulo aelekanilye wĩkwatyo witũ wa ĩvinda yũkĩte na nanga. (Aevl. 6:19) Nanga nĩkwatĩĩaa meli yĩla kwĩ na kĩuutani ũkanganĩ na ĩimĩsiĩĩa ndĩkatwawe mavianĩ. Ĩndĩ nanga ĩtethasya ethĩwa nyololo ĩla ĩmĩkwatanĩtye na meli ndĩtilĩka. O tondũ nganga ĩĩsaa nyololo ĩsu ũkethĩa ti ndũmu, now’o nzika syonzasya mũĩkĩĩo witũ. Mũndũ wĩ na nzika akwatwa nĩ mathĩna, no aeke kũĩkĩĩa mawatho ma Yeova. Naitũ twaasya mũĩkĩĩo witũ, twĩthĩawa twaasya wĩkwatyo witũ. O tondũ Yakovo waĩtye, mũndũ wĩthĩawa na nzika “ailye kĩtulumo kya ũkanga kĩla kĩsukumawa nĩ kĩseve na kũtwawa kũũ na kũũ.” (Yak. 1:6) Ve vinya mũndũ wa mũthemba ũsu ekale e mũtanu!

16. Twaĩle kwĩka ata ethĩwa twĩ na nzika?

¹⁶ Ũndũ ũtonya kũũkĩlya vinya: Mina nzika ila wĩ nasyo na ũilũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku. Ndũkethĩwe mũndũ wa mĩtwe ĩlĩ. Ĩvinda ya mwathani Eliya, andũ ma Yeova nĩmambĩĩie kwĩthĩwa na mĩtwe ĩlĩ. Ĩndĩ Eliya ameie: “Mũkaendaa mũkĩthua katĩ wa ngalĩ ilĩ ĩvinda yĩana ata? ethĩwa Yeova nĩwe Ngai, mũatĩĩei; ĩndĩ ethĩwa nĩ Mbaali, mũatĩĩei ĩndĩ.” (1 Asu. 18:21) Ũu now’o twaĩle kwĩka ũmũnthĩ. Nĩtwaĩle kwĩka ũkunĩkĩli twĩyĩĩkĩĩthye ene kana Yeova nĩwe Ngai wa w’o, kana Mbivilia nĩ Ndeto yake, na kana Ngũsĩ sya Yeova nĩ andũ make. (1 Ath. 5:21) Kwĩka ũu kũkavetanga nzika ila twĩ nasyo vyũ na kũilũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ. Na ethĩwa nĩtũkwenda kũtetheew’a kũmina nzika isu, no tũkũlye atumĩa matũtetheesye. No nginya twĩsũvĩe tũikethĩwe andũ ma mĩtwe ĩlĩ ethĩwa nĩtũkwenda kũmũthũkũma Yeova twĩ atanu!

17. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩka twakosa ũkũmbaũ?

¹⁷ Thĩna: Kũkw’a ngoo. Ndeto ya Ngai yaĩtye: “Ethĩwa nũnyalaa mũthenya wa thĩna, vinya waku nĩ mũnini.” (Nth. 24:10) Ndeto ya Kĩevelania ĩla ĩalyũlĩtwe “nũnyalaa,” no yonany’e “kũkosa ũkũmbaũ.” Ethĩwa mũndũ nĩwakosa ũkũmbaũ, nĩ laisi akasya ũtanu wake.

18. Kũmĩĩsya nĩ kwĩka ata?

 ¹⁸ Ũndũ ũtonya kũũkĩlya vinya: Mwĩkwatye Yeova aũnenge ũkũmbaũ wa kũmĩĩsya. Tũyĩsa kũmĩĩsya mathĩna tũte na ũkũmbaũ. (Yak. 5:11) Ndeto ĩla Yakovo ũtũmĩĩte ĩalyũlĩtwe “wũmĩĩsyo” ĩtumaa tũkũna visa wa mũndũ ũlũmĩte vandũ vamwe ateũthingithĩka. No tũsũanĩe mũsikalĩ wĩ na ũkũmbaũ ũlũmĩte vandũ vamwe ateũthingithĩka o na mũmaitha amũkita ata.

19. Ngelekany’o ya mũtũmwa Vaulo yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁹ Mũtũmwa Vaulo aĩ ngelekany’o nzeo vyũ ya mũndũ waĩ ũkũmbaũ na wũmĩĩsyo. Mavinda amwe nĩweew’aa e mwonzu. Ĩndĩ aĩ na wũmĩĩsyo nũndũ nĩwamwĩkwatĩtye Yeova amũnenge vinya ũla wendaa. (2 Ako. 12:8-10; Avi. 4:13) O naitũ no twĩthĩwe na vinya na ũkũmbaũ wa mũthemba ũsu tweenyivya na tweetĩkĩla kana nĩtũkwenda ũtethyo wa Yeova.—Yak. 4:10.

20-21. Nĩ kyaũ twaĩle kũĩkĩĩa vyũ?

²⁰ No twĩkale tũte na nzika kana mathĩna ala matũkwataa ti ũsilĩlo kuma kwa Yeova. Yakovo atũĩkĩĩthĩtye ũũ: “Yĩla mũndũ wakwatwa nĩ ĩtatwa, ndakasye: ‘Nĩngũtatwa nĩ Ngai.’ Nũndũ vaiĩ mũndũ ũtonya kũmũtata Ngai na maũndũ mathũku, o nake Ngai ndatataa mũndũ o na wĩva.” (Yak. 1:13) Yĩla twaĩkĩĩa vyũ ũndũ ũsu, nĩtũmũthengeeaa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ũla ũtwendete mũno.—Yak. 4:8.

²¹ Yeova nĩ Ngai “ũtaalyũkaa kana kũvĩndũkanga.” (Yak. 1:17) Nĩwatetheeisye Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa mathĩnanĩ moo, na ndalea kũtetheesya kĩla ũmwe witũ. Kwoou mwa mwĩkaĩle Yeova aũtetheesye kwĩthĩwa na ũĩ, mũĩkĩĩo, na ũkũmbaũ. Weeka ũu, akasũngĩa mboya syaku. Na ĩndĩ ndũkethĩawa na nzika kana akaũtetheeasya kũmĩĩsya mathĩna wĩ mũtanu!