1. Nĩkĩ ũtũngaa mũvea nũndũ wa Mbivilia?

 MWA tũmũtũngĩaa Yeova Ngai mũvea mũno nũndũ wa Mbivilia! Ĩvukunĩ yĩu, nũtũnengete ũtao mũseo ũtonya kũtũtetheesya tũkomĩanĩsya nesa na mathĩna ala matũkwataa ĩvindanĩ yĩĩ. O na ĩngĩ, nũtũnengete wĩkwatyo mũseo wa ĩvinda yũkĩte. Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana atũmĩĩte Mbivilia kũvuanyʼa nguma syake. Yĩla twavindĩĩsya nguma syake sya mwanya, nĩtũkiitawa mũno ngoonĩ na tũkenda kũmũthengeea kwa kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake.—Sav. 25:14.

2. Yeova ethĩĩtwe aitũmĩa nzĩa syĩva kũneena na andũ?

² Yeova nĩwendaa andũ mamũmanye. Ĩvindanĩ ĩvĩtu, nĩwaneenaa na andũ amwe kwĩsĩla ndoto, mawoni, o na alaĩka. (Mot. 12:6; Meko 10:3, 4) Ĩndĩ twĩthĩwa twamanyie maũndũ asu onthe ata ta keka mayaandĩkwa? Nĩkyo kĩtumi Yeova watũmĩie aũme ‘kũandĩka ĩvukunĩ’ maũndũ ala wendaa tũmanye. (Yel. 30:2) Na nũndũ “nzĩa [ya Ngai] nĩ mbĩanĩu,” no twĩkale tũte na nzika kana nzĩa ĩno ũtũmĩaa kũneena naitũ nĩ nzeo vyũ na nĩtũunaa.—Sav. 18:30.

3. Yeova aĩkĩĩthisye ata kana Mbivilia nĩyatũvikĩa? (Isaia 40:8)

³ Soma Isaia 40:8. Ndeto ya Ngai nĩyĩthĩĩtwe ĩinenga aũme na aka aĩkĩĩku ũtao mũseo kwa ĩvinda ya myaka ngili mbingĩ. Kĩu kĩtonyekete ata? Yĩu nĩ ĩkũlyo ĩseo nũndũ Mbivilia yaandĩkiwe tene syĩndũnĩ itonya kwanangĩka na mĩtũkĩ, na kwoou katĩ wa syĩndũ sya tene ila syaĩ na maandĩko, vai kĩmwe kĩkwatĩkanaa ũmũnthĩ. Ĩndĩ Yeova nĩwaĩkĩĩthisye kana andũ nĩmaumĩĩsya kovi sya ũvoo ũsu wa vata. Na o na  kau ala maumĩĩasya maĩ o andũ me na naĩ, meekie ũu me metho mũno. Kwa ngelekanyʼo, mũsomi ũmwe aineenea Maandĩko ma Kĩevelania aisye ũũ: “No twasye tũte na nzika kana vai ĩvuku yĩngĩ ya tene yaalyũlwa na kumĩĩwʼa nesa ta mavuku asu.” Kwoou o na kũtwʼĩka Mbivilia yaandĩkiwe tene, yaandĩkiwe syĩndũnĩ itonya kwanangĩka, na ala mamyumĩĩasya maĩ o andũ me na naĩ, no twĩkale tũte na nzika kana maũndũ ala tũsomaa Mbivilianĩ ũmũnthĩ nomo Mũandĩkĩthya wayo, Yeova, wendaa tũmanye.

4. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

⁴ Yeova nĩwe Mũnengani wa “kĩla mũthĩnzĩo mũseo na mwĩanĩu.” (Yak. 1:17) Mũthĩnzĩo ũmwe mũseo vyũ Yeova ũtũnengete nĩ Mbivilia. Mũthĩnzĩo ũla mũndũ watũnenga wonanasya kana nũtwĩsĩ nesa na nĩwĩsĩ mavata maitũ. Ũu nowʼo ũla watũnengie Mbivilia ũilye. Yĩla twavindĩĩsya ĩũlũ wa mũthĩnzĩo ũsu, nĩtwĩmanyĩasya maũndũ maingĩ ĩũlũ wake. Nĩtwĩmanyĩasya ũndũ ũtwĩsĩ nesa wĩana na ũndũ wĩsĩ mavata maitũ mũno wĩana. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea ũndũ Mbivilia ĩvuanĩtye nguma itatũ sya Yeova, nasyo nĩ ũĩ, ũsili wa katĩ, na wendo. Ekai twambe kwona ũndũ Mbivilia ĩvuanĩtye ũĩ wa Ngai.

5. Mbivilia ĩvuanĩtye ata ũĩ wa Ngai?

⁵ Yeova nĩwĩsĩ kana nĩtwĩthĩawa na vata wa ũtao wake mũseo. Na mũthĩnzĩo ũla ũtũnengete wa Mbivilia usĩe ũĩ wake. Ũtao wayo nũtethetye andũ mũno. Mbivilia nĩalyũlaa andũ. Yĩla mavuku ma mbee ma Mbivilia maandĩkawa, Mose atavisye andũ ma Ngai, Isilaeli, atĩĩ: “Ti ũndũ wa mana kwenyu; nũndũ nĩ thayũ wenyu.” (Kũt. 32:47) Ala maatĩĩie maũndũ ala mawetetwe Maandĩkonĩ nĩmakwatie ũtanu na maũndũ moo maaĩla. (Sav. 1:2, 3) O na kũtwʼĩka Ndeto ya Ngai yaandĩkiwe tene, yĩ o na ũtonyi wa kũalyũla andũ. Kwa ngelekanyʼo, nthĩnĩ wa jw.org, wathi ilungunĩ syĩ na kyongo “Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ,” nũkwĩthĩa ngewa mbee wa 30 sya andũ mavotie kwĩka moalyũku manene thayũnĩ woo nũndũ Mbivilia yĩ na ũtonyi wa ‘kũtethya wĩa nthĩnĩ [wa] etĩkĩli’ mayo ũmũnthĩ.—1 Ath. 2:13.

6. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana vai ĩvuku yĩngĩ yĩtonya kũelekanwʼa na Mbivilia?

⁶ Vai ĩvuku yĩngĩ o na yĩva yĩtonya kũelekanwʼa na Ndeto ya Ngai. Nĩkĩ? Nũndũ Mũandĩkĩthya wayo, Yeova Ngai, nĩwe mwene vinya wʼonthe, ekalaa tene na tene, na ũĩ wake ndwĩ maela. Mavuku maingĩ nĩmaendeeaa kũsomwa o na ĩtina wa ala mamaandĩkie kũkwʼa, ĩndĩ ũtao wamo nũvĩtawa nĩ ĩvinda. Kĩvathũkanyʼo na ũu, myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ nĩtethasya andũ mavinda onthe, na nĩyĩthĩĩtwe ĩitethya andũ mekalĩte mavinda me kĩvathũkanyʼo. Yĩla tũendeee kũsoma ĩvuku yĩu ĩtheu na kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya, Mũandĩkĩthya wayo nũtũmĩaa veva wake mũtheu wĩ vinya kũtũtetheesya twone ũndũ tũtonya kũtũmĩa ũtao wayo thayũnĩ witũ. (Sav. 119:27; Mal. 3:16; Aevl. 4:12) Vate nzika, Mũandĩkĩthya wa Mbivilia e thayũ na nĩwĩthĩawa na mea ma kũũtetheesya. Mwa kũmanya ũu kwĩtuma twenda kũsomaa Mbivilia tũteũtĩĩa!

7. Mbivilia yatumie ata andũ ma Ngai methĩwa na ngwatanĩo ĩvindanĩ ĩvĩtu?

⁷ Ũndũ ũngĩ ũtũĩkĩĩthasya kana Mbivilia yĩ na ũĩ wa Ngai nĩ kwona ũndũ ĩtetheeasya andũ make mekale me ngwatanĩo. Yĩla Aisilaeli malikile Nthĩ ya Watho, matũie isionĩ  syĩ kĩvathũkanyʼo. Amwe matwʼĩkie atei ma makũyũ, angĩ matwʼĩka aithi, na angĩ aĩmi. Waĩ o ũndũ wĩ laisi Aisilaeli ala mekalaa kĩsio kĩmwe makaeka kũthĩnĩkĩa ala mekalaa isionĩ ila ingĩ. Ĩndĩ Yeova nĩweekie mĩvango nĩ kana Aisilaeli makombanaa mavinda kauta methũkĩĩsye Ndeto yake ĩisomwa na ĩielewʼa. (Kũt. 31:10-13; Nee. 8:2, 8, 18) Kwasũanĩa ũndũ Mũisilaeli mũĩkĩĩku weewʼaa avika Yelusaleme na ayona athaithi ala angĩ milioni mbingĩ kuma kĩla vandũ! Kwa nzĩa ĩsu, Yeova nĩwatetheeasya andũ make mekale me ngwatanĩo. Ĩtina, yĩla kĩkundi kya Kĩklĩsto kyambĩĩiwʼe, kyaĩ na aũme na aka maneenaa ithyomo syĩ kĩvathũkanyʼo, ma ilasi syĩ kĩvathũkanyʼo, na ũkwati wĩ kĩvathũkanyʼo. Ĩndĩ nũndũ onthe nĩmendete Maandĩko, mamũthaithaa Ngai ũla wa wʼo me ngwatanĩo. Kĩla kyaĩ kĩtonya kũtuma ala matwʼĩka etĩkĩli maelewa Ndeto ya Ngai no kũtetheewʼa nĩ athaithi ala angĩ na kũmbana namo.—Meko 2:42; 8:30, 31.

8. Mbivilia ĩtumĩte ata andũ ma Yeova methĩwa na ngwatanĩo ũmũnthĩ?

⁸ Ngai witũ mũĩ nũendee kũtũmĩa Mbivilia kũtũmanyĩsya na kũtũtetheesya twĩkale twĩ ngwatanĩo. Lĩu wa kĩ-veva ũla tũtanĩaa mũno wĩthĩawa umĩte Mbivilianĩ. Nĩtũmbanaa tũteũtĩĩa maũmbanonĩ maitũ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene nĩ kana twĩthukĩĩsye Maandĩko maisomwa, maielewʼa,  na maineenewa. Kwoou Mbivilia nĩ mũio wa mwanya Yeova ũtũmĩaa kũtetheesya athaithi make “mamũthũkũmae na ngoo ĩmwe.”—Nzev. 3:9.

9. Nĩ nguma yĩva twaĩlĩte kwĩthĩwa nayo nĩ kana tũelewe nesa ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ? (Luka 10:21)

⁹ Ekai twone ũndũ ũngĩ wonanasya ũĩ wa Yeova. Aandĩkĩthisye ilungu mbingĩ sya Maandĩko kwa nzĩa ĩtonya kũeleeka no ala me na wĩnyivyo. (Soma Luka 10:21.) Andũ kĩla vandũ nĩmasomaa Mbivilia. O tondũ mũsomi ũmwe waĩtye, Mbivilia “nĩyo ĩvuku yĩla yĩsomawa nĩ andũ aingĩ, na mayĩsomaa nesa vyũ kwĩ ĩvuku yĩngĩ o na yĩva.” Ĩndĩ no ala me na wĩnyivyo mamĩeleawa nesa na maiatĩĩa ũtao wayo.—2 Ako. 3:15, 16.

10. Nĩ nzĩa ĩngĩ yĩva Mbivilia ĩvuanĩtye ũĩ wa Yeova?

¹⁰ Ve ũndũ ũngĩ twĩmanyĩasya Mbivilianĩ ĩũlũ wa ũĩ wa Yeova. We ndatũmĩaa Maandĩko kũtũmanyĩsya ta kĩkundi tũ, ĩndĩ amatũmĩaa kũmanyĩsya na kũkiakĩsya mũndũ ũmwe ũmwe. Yĩla twasoma Ndeto yake, no twĩyonee ene ũndũ wendeeawʼa nĩ kĩla ũmwe witũ. (Isa. 30:21) Kwa ngelekanyʼo, yĩla ũũthĩnwʼa nĩ ũndũ mũna, nĩ keana ũvũaa Maandĩko na ũisoma mũsoa mũna ũla wĩwʼaa ta waandĩkiwe kwondũ waku? O na vailye ũu, Mbivilia nĩtethasya andũ milioni mbingĩ. Kwoou vatonyeka ata ĩkethĩwa na ũvoo ũkonetye mavata maku mwene? Kĩu kĩtonyekete nũndũ Mũandĩkĩthya wayo nĩwe mũĩ vyũ.—2 Tim. 3:16, 17.

11. Ngai oonanisye ata kana we nde kyende yĩla Mbivilia yaandĩkawa?

¹¹ Nguma ĩngĩ Yeova wĩthĩawa nayo nĩ ũsili wa katĩ. (Kũt. 32:4) Mũndũ wendete ũsili wa katĩ ndethĩawa na kyende, na ũu nowʼo Yeova ũilye. (Meko 10:34, 35; Alo. 2:11) Kĩu tũkyonaa nesa yĩla twasũanĩa ithyomo ila syatũmĩiwe kũandĩka Mbivilia. Kwa ngelekanyʼo, katĩ wa ala mavuku ma mbee 39, maingĩ mamo maandĩkiwe na Kĩevelania nũndũ nĩkyo andũ aingĩ ma Ngai maeleawa ĩvinda yĩu. Ĩndĩ ĩvindanĩ ya atũmwa, andũ aingĩ matũmĩaa kĩthyomo kya Kĩkiliki, na kwoou nĩkyo kyatũmĩiwe kũandĩka mavuku ma mũthya 27. Ĩndĩ we Yeova ndaasya Ndeto yake ĩandĩkwe na kĩthyomo o kĩmwe. Ũmũnthĩ, andũ vakuvĩ mbilioni 8 ĩũlũ wa nthĩ maneena ithyomo syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwoou vatonyeka ata andũ asu onthe makemanyĩsya ĩũlũ wa Yeova?

12. Nĩ ũndũnĩ ũmwe wĩva ĩandĩko ya Ndanieli 12:4 yĩanĩĩtwʼe mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo?

¹² Yeova atũmĩie mwathani Ndanieli kwathana kana ĩvindanĩ ya mũminũkĩlyo, “ũmanyi” wa wʼo ũla wĩ Mbivilianĩ “ũkongeleka.” Aingĩ maĩ maũelewe. (Soma Ndanieli 12:4.) Na nzĩa ĩmwe ũmanyi ũsu wongelekete nĩ kwĩsĩla kũalyũlwa, kumĩthwʼa, na kũnyaĩĩkwʼa kwa Mbivilia na mavuku ala mamĩneeneete. Mbivilia nĩyo ĩvuku yĩla yĩalyũlĩtwe na yĩkanyaĩĩkwʼa mũno vyũ ĩũlũ wa nthĩ. Mbivilia ila syumĩthawʼa nĩ andũ ma viasala mavinda amwe ithooawʼa mbesa mbingĩ mũno. Ĩndĩ andũ ma Yeova nĩmaalyũlĩte Ndeto ya Ngai na ithyomo mbee wa 240 yĩ nĩma kana ĩte nĩma, na mũndũ o na wĩva no akwate yake vate ndĩvi. Nũndũ wa ũu, andũ ma mbaĩ syonthe nĩmaendeee kwĩmanyĩsya “ũvoo ũũ mũseo wa Ũsumbĩ” mũthya ũtanavika. (Mt. 24:14) Ngai witũ, ũla wendete ũsili wa katĩ, nũkwenda kũnenga andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mwanya wa kwĩmanyĩsya  ĩũlũ wake kwa kũsoma Ndeto yake. Ekĩte ũu nũndũ nũtwendete ithyonthe mũno vyũ.

13. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Mbivilia nĩvuanĩtye ũndũ Yeova ũtwendete? (Yoana 21:25)

¹³ Mbivilia nĩtũtetheeasya kũmanya kana nguma ĩla nene vyũ ya Yeova nĩ wendo. (1 Yoa. 4:8) Kwavindĩĩsya maũndũ ala Yeova watũandĩkĩie Mbivilianĩ na ala ũtaandĩka. Atũnengie o kĩla twendaa nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo nake, tũtanĩe thayũ yu tũĩ, na tũyĩsa kũtanĩa thayũ wa tene na tene ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ nũndũ nũtwendete, ndaatũmbĩĩa ũvoo mwingĩ tũtatonya kũvikya.—Soma Yoana 21:25.

14. Kĩla kĩandĩkĩtwe Mbivilianĩ kĩtũĩkĩĩthĩtye ata kana Ngai nũtwendete?

¹⁴ Ũndũ ũngĩ Yeova wĩkaa atwonyʼe kana nũtwendete nĩ kũneena naitũ kwa nzĩa ĩkwonanyʼa nũtũnengete ndaĩa. Mbivilianĩ, ndatũnengete mĩao mingĩ ĩsumbĩkĩte kĩla kaũndũ tũkwĩka thayũnĩ. Vandũ va ũu, atũmĩaa ngewa sya angĩ, wathani wa kwendeesya, na ũtao mũseo kũtũtetheesya twĩke motwi maseo. Nũndũ wa ũu, Ndeto yake nĩtũtetheeasya tũmwende na tũimwĩwʼa kuma ngoonĩ.

15. (a) Mbivilia ĩvuanĩtye ata ũndũ Yeova ũthĩnĩkĩaa ala mamĩsomaa? (b) Visanĩ, kelĩtu kau, mwana-a-asa ũsu wa mũika, na mwĩĩtu-a-asa ũsu mũkũũ mevindĩĩsya ngelekanyʼo sya aaũ? (Mwa. 39:1, 10-12; 2 Asu. 5:1-3; Luka 2:25-38)

¹⁵ Mbivilia nĩvuanĩtye kana Yeova nũtũthĩnĩkĩaa mũno vyũ. Ekaa ũu ata? Ndetonĩ yake ve ngewa mbingĩ sya andũ tũtonya kũelewa ũndũ meewʼaa nũndũ ‘maĩ andũ o taitũ.’ (Yak. 5:17) Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ  kana yĩla twoona ũndũ wathĩnĩkĩaa andũ o taitũ, nĩtũmanyaa kana kwa wʼo “Yeova e wendo mwingĩ na e tei.”—Yak. 5:11.

16. Twĩmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa Yeova twasoma Mbivilianĩ ngewa sya andũ mamũvĩtĩisye? (Isaia 55:7)

¹⁶ Mbivilia nĩvuanĩtye nzĩa ĩngĩ Yeova wonanasya kana nũtwendete. Maandĩko matũĩkĩĩthĩtye kana Ngai witũ ndesa kũtũtia yĩla twamũvĩtĩsya. O na kau Aisilaeli nĩmamũvĩtanĩasya Yeova ĩngĩ na ĩngĩ, yĩla meelila kuma ngoonĩ, nĩwamaekeaa. (Soma Isaia 55:7.) O namo Aklĩsto ma ĩvinda ya Atũmwa nĩmeesĩ kana Ngai nĩwamendete mũno. Mũtũmwa Vaulo athuthisye athaithi ala angĩ ‘mamũekee na maimũkiakisya’ mũndũũme ũmwe weekĩte naĩ ngito kwa ĩvinda ĩndĩ akelila. (2 Ako. 2:6, 7; 1 Ako. 5:1-5) Nĩ ũndũ wa kwendeesya ta kĩ kwona kana Yeova ndaakola athaithi make aĩ nĩkwĩthĩwa nĩmamũvĩtĩisye! Vandũ va ũu, nĩwamonisye kana nũmendete kwa kũmatetheesya, kũmalũnga, na kũmanenga mwanya wa kũtwʼĩka anyanyae ĩngĩ. Ũu nowʼo wathanĩte kwĩkana na eki ma naĩ ala meelila ũmũnthĩ.—Yak. 4:8-10.

17. Nĩkĩ Mbivilia ne mũthĩnzĩo wa mwanya mũno?

¹⁷ Yeova nũtũnengete mũthĩnzĩo mũseo mũno. Nĩkĩ Ndeto yake ne ya mwanya? O tondũ twoona, Mbivilia nĩvuanĩtye nguma sya Ngai ta ũĩ, ũsili wa katĩ, na wendo. Ĩvuku yĩĩ yĩtũĩkĩĩthĩtye nesa vyũ kana Yeova endaa tũmũmanye. Kwa wʼo, nĩwendaa tũtwʼĩke anyanyae.

18. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa “mũthĩnzĩo mũseo” wa Mbivilia?

¹⁸ Mwa tũyĩsa kwenda kũvũthĩĩsya o na vanini “mũthĩnzĩo mũseo” wa Ndeto ya Ngai. (Yak. 1:17) Ekai tũendeee kwonanyʼa kana nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wayo. No twĩke ũu kwa kũsomaa ndeto syayo ntheu na kũivindĩĩasya. Tweeka ũu, no twĩkale tũte na nzika kana Mũandĩkĩthya wayo akaathimaa kĩthito kitũ na kana ’tũkoonaa ũĩ wa Ngai.’—Nth. 2:5.