KĨLA ũmwe witũ ombĩtwe e na wendi wa kwoneka e mũseo. Ĩndĩ ti laisi kwĩthĩwa wĩ mũndũ mũseo ĩvindanĩ yĩĩ tũtwĩe. Aingĩ nĩ andũ “matendete ũseo.” (2 Tim. 3:3) Monaa nĩmo maĩle kwĩtw’ĩĩa ũla ũseo na ũla ũthũku, na nũndũ wa ũu “metaa ũthũku ũseo, na ũseo ũthũku.” (Isa. 5:20) Kĩngĩ kĩtumaa wĩthĩa ti laisi kwĩthĩwa twĩ na nguma ya ũseo nĩ mĩeele yitũ na kwĩthĩwa twĩ ene naĩ. Nũndũ wa ũu, nĩtũtonya kwĩw’a ta mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Anne. * O na kũtw’ĩka nũmũthũkũmĩte Yeova kwa ĩvinda ya myaka mingĩ, aĩtye, “Nĩw’aa vinya mũno kũĩkĩĩa kana no nĩthĩwe nĩ mũndũ mũseo.”

Ĩndĩ ve ũvoo mũseo! Ũvoo ũsu nĩ kana ithyonthe no twĩkĩe kĩthito tũkethĩwa na nguma ya ũseo. Ũseo nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũsyao wa veva mũtheu wa Ngai, na veva wake wĩ vinya o na kwĩ maũndũ mathũku ala me nthĩ ĩno kana mawonzu ala twĩthĩwa namo. Ekai twĩmanyĩsye ũndũ nguma ya ũseo yĩthĩawa ĩilye, na tũimanya ũndũ tũtonya kũmyonany’a nesanga.

Kwa ũkuvĩ, mũndũ wĩ nguma ya ũseo nĩ mũndũ mũseo. Kwa ngelekany’o, ũsu nĩ mũndũ wĩ mwĩkalĩle mũseo na mũlũngalu, na ũte mũthũku. Mũndũ wĩ nguma ya ũseo nũmanthaa kũuna ala angĩ. Kĩla ĩvinda ekaa maũndũ maseo, na nũtethasya ala angĩ.

No kwĩthĩwa wonete kana andũ amwe nĩmekaa andũ moo ma mũsyĩ na anyanya moo maũndũ maseo. Ĩndĩ ũu now’o w’oka mũndũ waĩle kwĩka nĩ kana atalwe ta wĩ na nguma ya ũseo? Tũyĩsa kwonany’a nguma ĩĩ ũndũ vaĩle vyũ, nũndũ Mbivilia yaĩtye kana “kũti mũndũ mũlũngalũ ĩũlũ wa nthĩ, ũla wĩkaa nesa, ũteka naĩ.” (Mũta. 7:20) Nake mũtũmwa Vaulo nĩweetĩkĩlile ũndũ ũsu. Aisye atĩĩ: “Nĩnĩsĩ kana nthĩnĩ wakwa, na ũu nĩ kwasya, nthĩnĩ wa mwĩĩ wakwa, vaitwĩe ũseo o na ũmwe.” (Alo. 7:18) Kwoou nĩ kavaa mũno kwĩtĩkĩla kũmanyĩw’a nĩ Yeova ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na nguma ĩsu.

Yeova Ngai nĩwe ũtusaa kĩla kĩseo. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wake: “We wĩ mũseo, na nĩwĩkaa ũseo; manyĩsya nyie myamũlo yaku.” (Sav. 119:68) Ekai twone maũndũ elĩ mawetetwe mũsoanĩ ũsu makonetye ũseo wa Yeova.

Yeova nĩ mũseo. Ndwĩsa kũelesya ũndũ Yeova ũilye ũteũweta ũseo wake. Kwasũanĩa kĩla kyeekĩkie yĩla Yeova weeie Mose atĩĩ: “Ngatuma ũseo wakwa w’onthe ũvĩtĩla mbee waku.” Yeova nĩwoonisye Mose ũtheu wake vamwe na ũseo wake, na ĩndĩ Mose eew’a ndeto ii: “Yeova, Yeova, Ngai wĩ tei na mũseo, ũtathataa mĩtũkĩ, na wĩ na wingĩ wa ũseo wĩ wendo na w’o; ũla ũmaiĩaa ngili ngili ũseo wĩ wendo, na akĩekea ũthũku na ĩvĩtyo na naĩ; na ũla ũtakatw’a mũvĩtan’ya kwĩthĩwa ti mũvĩtan’ya o na ata.” (Kuma 33:19; 34:6, 7) Ndeto isu syĩtũtetheesya kwona nesa vyũ kana Yeova nĩ mũseo kĩla ũndũnĩ. Nĩkyo kĩtumi o na kau Yesũ nĩwe mũndũ ũla waĩ mũseo vyũ, waisye: “Vaiĩ mũndũ mũseo eka o ũmwe, nake nĩ Ngai.”—Luka 18:19.

Mawĩa ma Yeova nĩ maseo. Ngai ekaa ũla ũseo maũndũnĩ onthe. “Yeova nĩ mũseo kwa onthe; na matei make mololo me ĩũlũ wa mawĩa make  onthe.” (Sav. 145:9) Yĩla Yeova ũkwĩka andũ nesa, ndethĩawa na kyende. Nũnengae andũ onthe thayũ na kyonthe kĩla kĩtonya kũmatetheesya mekale thayũ. (Meko 14:17) O na nũtũĩkĩĩthasya nĩ mũseo yĩla watũekea. Mũandĩki wa Savuli aisye: “Wĩ mũseo, Mwĩaĩi, na nĩwĩyũmbanĩtye kũekea.” (Sav. 86:5) No twĩkale tũte na nzika kana Yeova “ndakamaima kĩndũ kĩseo ala maendaa na mĩendele myaĩlu.”—Sav. 84:11.

Twoombiwe na kĩtutya kya Ngai. Kĩu kĩonany’a kana no tũtw’ĩke andũ aseo na no twĩke angĩ ũseo. (Mwa. 1:27) Ĩndĩ Ndeto ya Ngai yĩkĩĩte vinya athũkũmi make ĩkamea: “Ĩmanyĩsyei kwĩka nesa.” (Isa. 1:17) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩmanyĩsye kwĩka ala angĩ ũseo? Kwaekai twone maũndũ atatũ.

Mbee, no tũvoye Ngai atũnenge veva mũtheu. Veva ũsu ũtetheeasya Aklĩsto methĩwe na ũseo ũla Ngai wendaa twĩthĩwe naw’o. (Aka. 5:22) Veva wa Ngai no ũtũtetheesye tũkemanyĩsya kwenda ũla ũseo na kũmena ũla ũthũku. (Alo. 12:9) O na Mbivilia yaĩtye kana Yeova no atũtetheesye tũkekala twĩ “alũmu kwondũ wa meko onthe maseo o vamwe na kĩla ũneeni mũseo.”—2 Ath. 2:16, 17.

Kelĩ, nĩtwaĩle kũsoma Ndeto ya Ngai mbeveee. Tweeka ũu, Yeova no atũmanyĩsye kũatĩĩa “kĩla nzĩa nzeo,” na aitũmbany’a vyũ kwondũ wa “kũtethya kĩla wĩa mũseo.” (Nth. 2:9; 2 Tim. 3:17) Twasoma na twavindĩĩsya kĩla tũũsoma, tũkeethĩawa tũyũmbanĩĩsya ngoonĩ sitũ syĩndũ nzeo ĩũlũ wa Ngai na kwenda kwake. Kwĩka ũu nĩ ũndũ ũmwe na kũmbanĩsya syĩndũ nzeo na sya vata ĩsandũkũnĩ syĩĩsa kũũtethya ĩvinda yũkĩte.—Luka 6:45; Aev. 5:9.

Katatũ, nĩtũtataa ũndũ tũtonya ‘tũatĩĩe ngelekany’o ya maũndũ ala maseo.’ (3 Yoa. 11) Ve aingĩ Mbivilianĩ tũtonya kwĩyĩelekany’a namo. Vate nzika, ala me mbee vyũ nĩ Yeova na Yesũ. Ĩndĩ no twĩmanyĩsye ĩũlũ wa angĩ meesĩkĩe na nguma ya ũseo. Amwe ũtonya kwĩthĩwa ũmalilikene nĩ Tavitha na Valanava. (Meko 9:36; 11:22-24) Ngelekany’o yoo no ĩũtethye vanene weemanyĩsya ĩũlũ woo. Ũisoma ngewa yoo, sisya nĩ kyaũ meekaa matethye ala angĩ. Na ĩndĩ, sũanĩa nĩ kyaũ we ũtonya kwĩka ũtetheesye andũ ma mũsyĩ na ala angĩ kĩkundinĩ. Mũthya, ndũkolwe nĩ kũsisya ũndũ Aklĩsto asu elĩ maathimĩkie nũndũ wa kwĩthĩwa me andũ aseo. O naku no ũathimĩke tamo.

O na ũmũnthĩ, ve aingĩ methĩawa na nguma ya ũseo tũtonya kũvindĩĩsya ĩũlũ woo. Kwa ngelekany’o, sũanĩa ĩũlũ wa atumĩa ma  kĩkundi. Ana-a-asa asu me kĩthito kingĩ na ‘nĩmendete ũseo.’ Angĩ tũtaĩle kũlwa nĩmo nĩ eĩtu-a-asa aĩkĩĩku, ala monanasya na ndeto syoo na meko moo kana mo nĩ “amanyĩsya ma maũndũ ala maseo.” (Tito 1:8; 2:3) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Roslyn aĩtye: “Ve mũnyanyawa wĩyumasya vyũ atetheesye ala angĩ kĩkundinĩ na aimekĩa vinya. Nũsũanĩaa ala angĩ mũno na kaingĩ nũmatwaĩaa tũmĩthĩnzĩo kana akamatetheesya kũla kwĩ na vata. Nyie ngakũlw’a nasya mwĩĩtu-a-asa ũsu nĩ mũseo vyũ.”

Yeova athangaasya andũ make ‘mamanthe ũseo.’ (Amo. 5:14) Kũmantha ũseo kũkatumaa twenda myolooto yake na kũkatwongeleelaa wendi wa kwĩka ũla ũseo.

Tũyĩsa kwasya kana mũndũ mũseo no ũla wĩkaa angĩ maũndũ manene kana ũmamanthĩaa mĩthĩnzĩo mĩnene. Kwa ngelekany’o, yĩla mũsoli ũkũvaka visa langi, we wĩona ta wĩkaa kũkũnĩthya mbulasi o ĩmwe kana kelĩ na ayuma vo? Aiee, atũmĩaa mbulasi ĩsu kaingĩ mũvaka visa ũsu wĩkale ũndũ ũkwenda. O ta ũu, mũndũ wĩ nguma ya ũseo nũtethasya ala angĩ tũmaũndũnĩ twingĩ tũnini.

Mbivilia ĩtwĩkĩaa vinya twĩkale ta mũio “ũseũvĩtw’e” na ‘ũmbanĩtw’e’ kwondũ wa kũtethya kĩla wĩa mũseo. (2 Tim. 2:21; Tito 3:1) Tweethĩwa twĩ metho twone kĩla kĩendeee thayũnĩ wa ala angĩ, tũkoonaa mavinda ala kĩla ũmwe witũ ũtonya kũmwendeesya mũtũi wake “kwa kũmwĩka ũseo, nĩ kana amwĩkĩe vinya.” (Alo. 15:2) Kĩndũ kĩmwe tũtonya kwĩka nĩ kũaana kĩla twĩ nakyo. (Nth. 3:27) Kwa ngelekany’o, no tũthokye mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa kwitũ tũĩsanĩe nake o kaĩndũ kana twĩkĩane vinya. Kana ethĩwa ve ũmwe twĩsĩ mũwau, no tũmũandĩkĩe kavalũa, tũkathi kũmwona, kana o tũkeka kũmũkũnĩa simũ. Kwa w’o, no tũkwate myanya mingĩ ya kũneena “ndeto o ila nzeo sya kwaka, kwosana na vata ũla wĩ vo, nĩ kana imatethye ala mekwĩw’a.”—Aev. 4:29.

Tũmanthaa kwĩka andũ onthe ũseo o tondũ Yeova wĩkaa. Nũndũ wa kĩtumi kĩu, tũyĩthĩawa na kyende. Nzĩa nzeo vyũ ya kwonany’a tũi kyende nĩ kũtavya onthe ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. O tondũ Yesũ watwĩaĩe, tũmanthaa kwĩka onthe ũseo, o na ala matũmenete. (Luka 6:27) Ndwĩ ĩndĩ ũkatalĩlwa naĩ nũndũ wa kwĩthĩwa wĩ mũseo kana nũndũ wa kwĩka angĩ nesa, nũndũ “vaiĩ mwĩao ũleanĩte na maũndũ asu.” (Aka. 5:22, 23) Yĩla tweeka ũla ũseo, o na ethĩwa nĩtũũvĩngwa kana nĩtũũthĩnw’a, no tũtume angĩ menda ũw’o na maimũtaĩa Ngai.—1 Vet. 3:16, 17.

Mbivilia yaĩtye: “Mũndũ mũseo nũtuvawa nũndũ wa meko make.” (Nth. 14:14, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Ĩtuvi yĩmwe nĩ ta yĩva? Tweeka angĩ ũseo, nĩ laisi o namo makatwĩka oou. (Nth. 14:22) Ĩndĩ o na maema kũtwĩka ũseo, twathetheesya kwĩka meko maseo, no tũtume mawoni moo maalyũka, na wũmũ woo no ũtweke.—Alo. 12:20, maelesyo ma kwongeleela.

Aingĩ no makũsĩĩe ũndũ maathimĩkĩte nũndũ wa kwĩka ũla ũseo na kũleana na ũla ũthũku. Kwasũanĩa ngelekany’o ya Nancy. Easya: “Neekaa maũndũ o na ndeũkũnwa nĩ ngoo, naĩ mwĩkalĩle mũthũku, na ndyaĩ kĩkĩo. Ĩndĩ yĩla namanyie kĩla Yeova ũkĩtaa kĩseo na neemanyĩsya kũmwĩw’a, nĩnambĩĩe kwĩkala nĩ mũtanu. Yu nĩnĩnengete ndaĩa na nĩkuaa nesa.”

Ũndũ ũla mũnene ũtumaa twenda kwĩthĩwa na nguma ya ũseo nĩ kana nguma ĩsu nĩmũtanĩthasya Yeova. Yeova nĩwĩthĩawa ene meko maitũ o na ethĩwa aingĩ mayene. Nũmanyaa kĩla ĩvinda tweeka kaũndũ kaseo kana twasũanĩa ũndũ mwaĩlu. (Aev. 6:7, 8) Amanya ekaa ata? Mbivilia yaĩtye: “Mũndũ mũseo akoona ũseo kwa Yeova.” (Nth. 12:2) Kwoou ame, tũikanoe nĩ kũmantha ũseo! Yeova athĩte “ũnene na ndaĩa na mũuo kwa kĩla mũndũ wĩkaa maũndũ ala maseo.”—Alo. 2:10.