1-2. Ngelekany’o ya mũtũmwa Vaulo ĩtonya kũtetheesya atumĩa ata ũmũnthĩ?

 MŨTŨMWA Vaulo nĩwendete ana-a-asa make. Nĩweekĩaa kĩthito kingĩ vyũ nĩ kana amatetheesye. (Meko 20:31) Kĩu kyatumie mamwenda mũno. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe atumĩa ma kĩkundi kya Eveso ‘nĩmambĩĩie kũĩa mũno’ yĩla mamanyie maikamwona ĩngĩ. (Meko 20:37) O ta ũu, atumĩa maitũ me kĩthito na nĩmendete ana-a-asa moo mũno, na mekaa kyonthe kĩla matonya mamatetheesye. (Avi. 2:16, 17) Ĩndĩ mavinda amwe nĩmakomanaa na mawetu. Nĩ kyaũ kĩtonya kũmatetheesya?

² Atumĩa no matetheke mũno masũanĩa ngelekany’o ya Vaulo. (1 Ako. 11:1) Vaulo ndailye ta mũlaĩka. Aĩ na naĩ o taitũ, na mavinda amwe eekaa kũng’ang’ana eke kĩla kyaĩle. (Alo. 7:18-20) O na nĩwakomanaa na mathĩna. Ĩndĩ ndaatũlĩka ngoo akaeka kwĩkĩa kĩthito atetheesye ana-a-asa make, o na ndaaeka kwĩkala e mũtanu. Atumĩa maatĩĩa ngelekany’o ya Vaulo, no mavote kũkĩlya vinya mawetu ala makomanaa namo na maiendeea kũmũthũkũma Yeova me atanu. Ekai twone matonya kwĩka ũu ata.

3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ, na nĩ ũndũ ũngĩ wĩva tũũtetheew’a twĩke?

³ Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea mawetu ana atumĩa makothaa kũkomana namo: (1) kũmantha ĩvinda ya kũtavany’a na kwĩanĩsya ianda ila ingĩ, (2) kwĩthĩwa aĩthi mathĩnĩkĩaa ana-a-asa moo, (3) kwĩthĩwa na mawoni ala maĩle ĩũlũ wa mawonzu moo, na (4) kwĩkalany’a nesa na ala angĩ o mesĩ mawonzu moo. Nĩtũũneenea ũndũ Vaulo wakĩlilye vinya mawetu asu, na ũndũ atumĩa matonya kũatĩĩa ngelekany’o yake.

4. Nĩkĩ mavinda amwe atumĩa matonya kwĩw’a ve vinya kwĩthĩwa mũsitalĩnĩ wa mbee wĩanĩ wa kũtavany’a?

⁴ Nĩkĩ nĩ ũndũ wĩ vinya? Atumĩa nĩmethĩawa na ianda ingĩ maĩle kwĩanĩsya eka o kwĩthĩwa me mũsitalĩnĩ wa mbee wĩanĩ wa kũtavany’a. Kwa ngelekany’o, aingĩ nĩmethĩawa na kĩanda kya kwĩthĩwa mwene kĩvĩla ũmbanonĩ wa katĩkatĩ wa kyumwa na kya kũtongoesya Ĩmanyĩsyo ya Mbivilia ya Kĩkundi. O na ĩngĩ, nĩmanengawe kĩanda kya kumya maũvoo. Eka ũu, nĩmatũmĩaa ĩvinda yingĩ maimanyĩsya atetheesya ma kĩkundi na maithangaasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. (1 Vet. 5:2) Na kwongela ũu, atumĩa amwe nĩmatetheeasya kwaka na kũtũngĩĩa Nyũmba sya Ũsumbĩ na myako ĩngĩ ĩkonetye maũndũ ma Ũsumbĩ. Na mayĩka maũndũ asu onthe nĩmethĩawa malilikene kana, o ta ala angĩ kĩkundinĩ, wĩa ũla wa vata vyũ maĩle kũtethya nĩ wa kũtavany’a ũvoo mũseo.—Mt. 28:19, 20.

5. Vaulo atũtiĩe ngelekany’o yĩva wĩanĩ wa kũtavany’a?

⁵ Ngelekany’o ya Vaulo. Kĩla kyatumaa Vaulo ethĩwa e mũtavany’a mũseo kĩ ĩandĩkonĩ ya Avilivi 1:10, vala ũtwĩkĩĩte vinya akatwĩa atĩĩ: “[Ĩkĩĩthyai] nesa maũndũ ala ma vata nĩ meva.” O nake nĩwaatĩĩaa ũtao ũsu. Nĩwanengetwe ũthũkũmi, na kwa myaka mingĩ ũthũkũmi ũsu waĩ katĩ wa maũndũ ala woonaa me ma vata mũno. Nĩwatavanasya “ũtheinĩ na nyũmba kwa nyũmba.” (Meko 20:20) Ndatavanasya o masaa mana kwa mũthenya kana o mũthenya mũna tu. Atũmĩaa kĩla kamwanya kaumĩla kũtavany’a! Kwa ngelekany’o, yĩla waĩ Athene eteele ala matavanasya nake, nĩwatũmĩie mwanya ũsu kũtavya ũvoo mũseo andũ maĩ nguma, na amwe nĩmamwĩthukĩĩisye. (Meko 17:16, 17, 34) O na yĩla waĩ ‘kyovonĩ,’ nĩwatavisye ala maĩ vakuvĩ nake ũvoo mũseo.—Avi. 1:13, 14; Meko 28:16-24.

6. Vaulo amanyĩisye ala angĩ kwĩka maũndũ meva?

⁶ Vaulo nĩwatũmĩaa ĩvinda yake nesa. Nĩwakothaa kũthokya angĩ matavany’e nake. Kwa ngelekany’o, kyalonĩ kyake kya mbee kya ũmisonalĩ nĩwathokisye Yoana, ũla weetawa kwa ĩsyĩtwa yĩngĩ Maliko, aendany’e nake, na kyalonĩ kyake kya kelĩ athokya Timotheo. (Meko 12:25; 16:1-4) Vate nzika, Vaulo nĩweekĩaa kĩthito amanyĩsye aũme asu ũndũ maĩle kũvangĩthya maũndũ kĩkundinĩ, kĩla maĩle kwĩka mathokea ana-a-asa na eĩtu-a-asa mamekĩe vinya, na ũndũ matonya kwĩthĩwa amanyĩsya aseo.—1 Ako. 4:17.

7. Atumĩa matonya kũatĩĩa ata ũtao wa Vaulo ũla wĩ Aeveso 6:14, 15?

⁷ Kĩla tũkwĩmanyĩsya. Atumĩa no maatĩĩe ngelekany’o ya Vaulo kwa kũtavanasya nyũmba kwa nyũmba na kwĩthĩwa meyũmbanĩtye vyũ kũtũmĩa kĩla kamwanya kaumĩla  kumya ũkũsĩ. (Soma Aeveso 6:14, 15.) Kwa ngelekany’o, no maumye ũkũsĩ yĩla mathi kũthooa syĩndũ kana yĩla me wĩanĩ. Kana yĩla mekwaka myako ĩkonetye maũndũ ma Ũsumbĩ, no matavye atũi ũvoo mũseo kana andũ ala meũmathooesya syĩndũ. Na o ta Vaulo, yĩla meũtavany’a no matũmĩe ĩvinda yĩu kũmanyĩsya angĩ, ta atetheesya ma kĩkundi.

8. Mavinda amwe, nĩ ũndũ wĩva tũtonya kũnyuva kwĩka?

⁸ Atũmĩa mayaĩle kwĩtĩkĩlya o na vanini ianda ila manengetwe kĩkundinĩ kana mũthyũlũlũkonĩ imakwatany’e nginya wĩthĩe mayona saa sya kũtavany’a. Mavinda amwe nĩmatonya kũlea ianda imwe. Ĩtina wa kũvoya na kũsũanĩa maũndũ nesa, no methĩe kana meetĩkĩla kĩanda kĩna no maeme kwĩanĩsya maũndũ angĩ ma vata mũnango. Maũndũ asu nĩ ta kũtongoesya ũthaithi wa mũsyĩ kĩla kyumwa, kũtũmĩa ĩvinda yĩtoetye ũtavany’anĩ, kana kũmanyĩsya syana syoo kũtavany’a. Atumĩa amwe no mew’e ve vinya kũlea kĩanda kĩna, ĩndĩ no methĩwe na mũĩkĩĩo vyũ kana Yeova nũeleawa wendi ũla me naw’o wa kwĩanĩsya maũndũ onthe nesa vyũ.

9. Nũndũ atũmĩa methĩawa makwatene, nĩ ũndũ wĩva matonya kwĩw’a wĩ vinya kwĩanĩsya?

⁹ Nĩkĩ nĩ ũndũ wĩ vinya? Athũkũmi ma Yeova nĩmakwatawa nĩ mathĩna maingĩ. Mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo, kĩla ũmwe witũ nĩwendaa kwĩkĩwa vinya, kũtw’ĩĩkwa, na kũkiakiw’a. Na mavinda angĩ amwe nĩmendaa kũtetheew’a maikalike mwĩkalĩlenĩ mũthũku. (1 Ath. 5:14) Vate nzika, atumĩa mayĩsa kũvetanga mathĩna onthe ala makwataa andũ ma Yeova. O na ũu wĩ o vo, Yeova endaa atumĩa meke kyonthe kĩla matonya mathangaasye malondu make na maimasũvĩa. Ĩndĩ nũndũ methĩawa makwatene, matonya kumya va ĩvinda ya kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo?

10. Kwosana na 1 Athesalonika 2:7, Vaulo oonanisye ata kana nĩwathĩnĩkĩaa andũ ma Yeova?

¹⁰ Ngelekany’o ya Vaulo. Mavinda onthe Vaulo eethĩawa eyũmbanĩtye kũkatha ana-a-asa make na kũmekĩa vinya. Nũseo atumĩa makaatĩĩaa ngelekany’o yake kwa kũkuaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo nesa vyũ. (Soma 1 Athesalonika 2:7.) Vaulo nĩwaĩkĩĩthasya athaithi ala angĩ kana nũmendete na kana o nake Yeova nũmendete. (2 Ako. 2:4; Aev. 2:4, 5) Aĩ ndũũ na ala angĩ kĩkundinĩ, na nĩwatũmĩaa ĩvinda vamwe namo. Oonanisye kana nũmaĩkĩĩe kwa kũmatavya ũtheinĩ mawĩmakĩo make na mawonzu make. (2 Ako. 7:5; 1 Tim. 1:15) Ĩndĩ ndatindĩaa kũsũanĩa mawonzu make. Vandũ va ũu, amanthaa ũndũ ũtonya kũtetheesya ana-a-asa make.

11. Nĩkĩ Vaulo wanengae ana-a-asa na eĩtu-a-asa make ũkany’o?

¹¹ Ve mavinda Vaulo walasimĩkaa kũnenga ana-a-asa na eĩtu-a-asa make ũkany’o. Ĩndĩ ndeekaa ũu nĩ kana aumye ũthatu namo.  Amakanasya nũndũ nũmendete na nũkwenda kũmasũvĩa maikalike mũisyonĩ. Na atataa vyũ aĩkĩĩthye amanenga ũkany’o matonya kũũelewa, na nĩwendaa mũno kũmanya ũndũ mawosie. Kwa ngelekany’o, valũanĩ wake wa mbee kwa Akolintho, nĩwamanengie ũkany’o mũito. Ĩndĩ ĩtina wa ũu, nĩwatũmie Tito kĩkundinĩ kĩu. Nĩkĩ? Aĩ na mea ma kũmanya ũndũ meekie masomewa valũa ũsu. Mwa atanie ta kĩ amanya nĩmoosie kwa ũito kĩla wamatavĩtye!—2 Ako. 7:6, 7.

12. Atumĩa matonya kwĩka ata mekĩe vinya athaithi ala angĩ?

¹² Kĩla tũkwĩmanyĩsya. Atumĩa no monany’e nĩmaatĩĩaa ngelekany’o ya Vaulo kwa kũtũmĩa ĩvinda vamwe na athaithi ala angĩ. Kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũmatetheesya meanĩsye kĩu nĩ kũvikaa maũmbanonĩ tene nĩ kana makwate mwanya wa kũea ngewa sya kwaka na ala angĩ. Kaingĩ, mũndũ endaa o ndatĩka mbũthũ sya kũtavya mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ndeto itonya kũmwaka. (Alo. 1:12; Aev. 5:16) Mũtumĩa ũla ũatĩĩaa ngelekany’o ya Vaulo nũtũmĩaa Ndeto ya Ngai kũlũlũmĩĩlya athaithi ala angĩ na kũmaĩkĩĩthya kana Ngai nũmendete. O na ĩngĩ, nũmatavasya kana nũmendete. Ndekalaa mũno ateũmatumũsya, na nũmanthaa myanya ya kũmakatha. Na yĩla watw’a kũmanenga ũtao, aĩkĩĩthasya kana wumĩte Ndetonĩ ya Ngai. Na ayĩka ũu, aneenaa namo ateũmavitha kĩndũ ĩndĩ kwa nzĩa nzeo, nũndũ nĩwendaa mũno kwona maiatĩĩa ũtao ũsu.—Aka. 6:1.

13. Mawonzu ala mũtumĩa wĩ namo matonya kũtuma ew’a ata?

¹³ Nĩkĩ nĩ ũndũ wĩ vinya? O ta andũ ala angĩ, atumĩa me na naĩ. Kwoou nĩmavĩtasya. (Alo. 3:23) Mavinda amwe wĩthĩaa no nginya mang’ang’ane vyũ nĩ kana methĩwe na woni ũla waĩle ĩũlũ wa mawonzu moo. Amwe nĩmatonya kũtindĩa kũsũanĩa mawonzu moo nginya makatũlĩka ngoo. Namo angĩ nĩmatonya kwĩthĩwa masembeaa kũtetea mavĩtyo moo, na kĩu kĩituma matona vata wa kwĩka moalyũku.

14. Kwosana na Avilivi 4:13, wĩnyivyo wamũtetheeisye Vaulo ata eethĩwa na woni ũla waĩle ĩũlũ wa mawonzu make?

¹⁴ Ngelekany’o ya Vaulo. Nũndũ Vaulo aĩ na wĩnyivyo, nĩweesĩ kana ndesa kwĩthĩwa na woni ũla waĩle ĩũlũ wa mawonzu make atatetheew’e. Yaĩ no nginya amwĩkwatye Ngai amũnenge vinya. Mbeenĩ, Vaulo aĩ mũndũ mũng’endu na wathĩnasya Aklĩsto mũno. Ĩndĩ ĩtina, nĩwamanyie kana eekaa maũndũ mathũku, na nĩweeyũmbanĩtye kũalyũla mawoni na mwĩkalĩle wake. (1 Tim. 1:12-16) Na nũndũ wa ũtethyo wa Yeova,  nĩwavotie kũtw’ĩka mũĩthi wĩ wendo, wĩ ĩnee, na wĩ wĩnyivyo. Nĩwathataw’a nĩ mawonzu make, ĩndĩ vandũ va kũtinda amasũanĩĩte, atwie kũĩkĩĩa vyũ kana Yeova akamũekeaa. (Alo. 7:21-25) Ndeekwatasya kana mavinda onthe akeekaa maũndũ ateũvĩtya. Vandũ va ũu, nĩweekĩaa kĩthito ethĩwe na mwĩkalĩle ũla ũmwaĩle Mũklĩsto, na aimwĩkwatya Yeova amũtetheesye eanĩsye ũthũkũmi wake.—1 Ako. 9:27; soma Avilivi 4:13.

15. Atumĩa maĩle kwĩthĩwa na woni wĩva ĩũlũ wa mawonzu moo?

¹⁵ Kĩla tũkwĩmanyĩsya. Mũndũ ndanyuvawa atw’ĩke mũtumĩa nĩkwĩthĩwa ndavĩtasya. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Yeova nĩwendaa atumĩa metĩkĩle mavĩtyo moo, na mayĩkĩa kĩthito methĩwe na mwĩkalĩle ũla ũmwaĩle Mũklĩsto. (Aev. 4:23, 24) Mũtumĩa nĩwaĩle kwĩthiana atũmĩĩte Ndeto ya Ngai, na oona vandũ ũtonya kũlũnga, ayĩka moalyũku ala mekwendeka. Eeka ũu, Yeova akamũtetheeasya ethĩwe e mũtanu na ayĩthĩwa mũtumĩa mũseo.—Yak. 1:25.

16. Vatonya kũthi ata mũtumĩa atinda asũanĩĩte mũno mawonzu ma ala angĩ?

¹⁶ Nĩkĩ nĩ ũndũ wĩ vinya? Atumĩa no mone nesa mawonzu ma ala angĩ kĩkundinĩ nũndũ matũmĩaa ĩvinda yingĩ vamwe namo. Kwoou makaema kwĩsũvĩa, no mambĩĩe kũthataw’a mĩtũkĩ nĩ ala angĩ, kũmakua naĩ, kana kũmaumanasya. Vaulo akanisye Aklĩsto amea kana Satani atana mũno akona mayĩka ũu.—2 Ako. 2:10, 11.

17. Vaulo oonaa ata ana-a-asa na eĩtu-a-asa make?

¹⁷ Ngelekany’o ya Vaulo. Vaulo asũanĩaa maũndũ maseo ĩũlũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa make. Nĩweesĩ nesa mawonzu moo nũndũ o na mavinda amwe meko moo nĩmamwĩw’ĩthasya woo. Ĩndĩ nĩweesĩ kana kwĩthĩwa atĩ mũndũ nũvĩtisye ti kwasya nĩ mũthũku. Nĩwendete ana-a-asa make, na kĩla wasũanĩaa mũno nĩ nguma syoo nzeo. Na yĩla woona ana-a-asa na eĩtu-a-asa make maemwa nĩ kwĩka kĩla kyaĩle, ndavangaa kana meeka ũu me na kĩeleelo kĩthũku, na kwoou nĩweesĩ kĩla mendaa no kũtetheew’a.

18. Nĩ kyaũ ũkwĩmanyĩsya wasũanĩa ũndũ Vaulo wathĩnĩkĩie thĩna ũla waĩ vo katĩ wa Euotia na Sinitike? (Avilivi 4:1-3)

¹⁸ Kwasũanĩa ũndũ Vaulo watetheeisye eĩtu-a-asa elĩ maĩ kĩkundinĩ kya Vilivi. (Soma Avilivi 4:1-3.) Eĩtu-a-asa asu maĩ Euotia na Sinitike, na nĩvatonyeka makethĩwa maemanĩtwe. Ĩndĩ vandũ va Vaulo kũmakua naĩ kana kwambĩĩa kũmaumany’a, atwie kũsũanĩa nguma nzeo ila maĩ nasyo. Maĩ eĩtu-a-asa aĩkĩĩku na mamũthũkũmĩte Yeova ĩvinda yĩasa. Nĩweesĩ kana Yeova nĩwamendete. Na kwoou woni mũseo ũla waĩ naw’o ĩũlũ woo nĩwatumie amekĩa vinya mew’ane. O na ĩngĩ, nũndũ asiasya nguma nzeo sya ala angĩ, nĩwaendeeie kũmũthũkũma Yeova e mũtanu, na aendeea kwĩthĩwa e ndũũ mũno na ala maĩ kĩkundinĩ kĩu.

19. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya atumĩa maendeee kwĩthĩwa na woni mũseo ĩũlũ wa athaithi ala angĩ? (b) Visa wa mũtumĩa ũla ũkũthesya Nyũmba ya Ũsumbĩ wĩũmanyĩsya kyaũ?

 ¹⁹ Kĩla tũkwĩmanyĩsya. Atumĩa, tataai ũndũ mũtonya mũsũanĩe nguma nzeo ila ana-a-asa na eĩtu-a-asa menyu methĩawa nasyo. Nĩ w’o, kĩla ũmwe witũ nũvĩtasya, ĩndĩ vai ũmwe ũtethĩawa na nguma nzeo itonya kũtwendeesya. (Avi. 2:3) Kwa w’o, ve mavinda atumĩa methĩawa maĩlĩte kũlũnga mosũanĩo ma Mũklĩsto mũna. Ĩndĩ o ta Vaulo, atumĩa nĩmaĩle kwĩkĩa kĩthito maikatinde masũanĩĩte mũno ũndũ meũthatw’a nĩ ndeto kana meko ma Mũklĩsto ũsu. Vandũ va ũu, nũseo masũanĩe mũno ũndũ ũmwendete Yeova, ũndũ ũmũthũkũmĩte na wũmĩĩsyo, na ũndũ ũtonya kwĩka maũndũ maseũvĩte atetheew’a. Atumĩa ala mekĩaa kĩthito masisye nguma nzeo sya Aklĩsto ala angĩ, nĩmatumaa onthe kĩkundinĩ methĩwa me ndũũ na mendanĩte.

20. Atumĩa matonya kwĩka ata maendeee kũtetheka nĩ ngelekany’o ya Vaulo?

²⁰ Inyw’ĩ atumĩa, no mũtetheke mũno mwaendeea kwĩmanyĩsya ngelekany’o ya Vaulo. Kwa ngelekany’o, no mũsisye Fahirisi ungu wa kyongo, “Paulo,” na ĩndĩ ungu wa kongo kanini, “mfano kwa wazee Wakristo.” Yĩla ũũsoma ũvoo ũsu ĩkũlye-ĩ, ‘Ngelekany’o ya Vaulo ĩtonya kũndetheesya ata nĩendeee kwĩanĩsya wĩa wakwa ta nĩ mũtumĩa nĩ o mũtanu?’

21. Nĩ ũndũ wĩva atumĩa mataĩle kwĩthĩwa na nzika naw’o?

²¹ Atumĩa, lilikanai kana Yeova ndekwenda mwĩkae maũndũ ta alaĩka, ĩndĩ eenda mũmũthũkũmae mwĩ aĩkĩĩku. (1 Ako. 4:2) Yeova nĩwendeeiw’e mũno nĩ kĩthito kya Vaulo na ũĩkĩĩku wake. O ta ũu, no mwĩkale mũte na nzika kana Ngai nĩwonaa maũndũ onthe ala mwĩkaa ũthũkũminĩ wake me ma vata mũno. Yeova ndakesa “kũlwa nĩ wĩa wenyu na wendo ũla mwoonanisye kwondũ wa ĩsyĩtwa yake na kwa kũthũkũma na kũendeea kũmathũkũma atheu.”—Aevl. 6:10.