1. O tondũ vaeleetw’e ĩandĩkonĩ ya Aeveso 6:10-13, nĩ ũndũ wĩva ũmwe Yeova wĩkĩte akatwony’a kana nũtũthĩnĩkĩaa? Elesya.

YEOVA nũtũthĩnĩkĩaa mũno nũndũ twĩ athũkũmi make. Nzĩa ĩmwe nzeo ũtũmĩaa kwĩka ũu nĩ kũtũtetheesya tũsinde amaitha maitũ. Amaitha maitũ anene nĩ Satani na ndaimoni. Yeova nũtũtavĩtye ĩũlũ wa amaitha asu, na akatũnenga kyonthe kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũmasinde. (Soma Aeveso 6:10-13.) Tweetĩkĩla kũtetheew’a nĩ Yeova na twamwĩkwatya vyũ, nĩtũtonya kũmũsinda Ndevili. No twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta ũla mũtũmwa Vaulo waĩ naw’o. Aandĩkie atĩĩ: “Ethĩwa Ngai e ngalĩ ĩla yitũ, nũũ ũtonya kũtwĩka ũndũ?”—Alo. 8:31.

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Ithyĩ ta twĩ Aklĩsto ma w’o, tũyĩthĩawa na kĩvya kya kwenda kũmanya maũndũ ma Satani na ndaimoni. Kĩla mũno mũno kĩthĩawa ilĩkonĩ sitũ nĩ kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova na kũmũthũkũma. (Sav. 25:5) Ĩndĩ twĩ na vata wa kũmanya nzĩa ila Satani ũtũmĩaa kwasya andũ. Nĩkĩ? Nĩ kana ndakatũkĩlye ũĩ. (2 Ako. 2:11) Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona nzĩa ĩmwe nene Satani na ndaimoni matũmĩaa kwasya andũ. O na nĩtũkwona ũndũ tũtonya kũmasinda.

3-4. (a) Kũneenany’a na maveva nĩ kwĩka ata? (b) Nĩ andũ meana maĩkĩĩaa kũneenany’a na maveva?

³ Nzĩa ĩmwe nene Satani na ndaimoni matũmĩaa kũlulutĩkya andũ nĩ kũneenany’a na maveva. Ala maneenanasya na maveva maasya no mamanye maũndũ matamanyĩka nĩ andũ ala angĩ, na no meke maũndũ matatonyeka nĩ andũ ala angĩ. Kwa ngelekany’o, amwe maasya no mamanye ĩvinda yũkĩte kwa kwaũsya kana kũsoma ndata. Angĩ namo mekaa ta meũneena na ala makwie. Na ve angĩ aoi kana eki ma syama, na  nĩmatonya kwathĩĩsya mũndũ ũndũ mũthũku. *

⁴ Yo nĩ andũ meana maĩkĩĩaa maũndũ asu? Ũkunĩkĩli ũmwe weekiwe nthĩ 18 sya Latin America na Caribbean woonanisye kana katĩ wa kĩla andũ atatũ, ũmwe nũĩkĩĩaa ala mekaa syama, kana mekĩasya andũ ũoi. Naw’o ũtalo wa ala maĩkĩĩaa kana mũndũ no aneenany’e na maveva mavuku no ta weanaa oou. O na ve ũkunĩkĩli ũngĩ weekiwe nthĩ 18 sya Africa. Katĩ wa andũ ala makũlilw’e maumye mawoni, mbee wa nusu maisye nĩmaĩkĩĩaa ũoi. Ĩndĩ o na tũtw’ĩke twĩkalaa va, nĩtwaĩle kwĩsũvĩana na maũndũ ala makonetye kũneenany’a na maveva. Na kĩtumi nũndũ kĩeleelo kya Satani nĩ kũkenga “nthĩ yonthe.”—Ũvu. 12:9.

5. Yeova onaa ata maũndũ ma kũneenany’a na maveva?

⁵ Yeova nĩwe “Ngai wa w’o.” (Sav. 31:5) Kwoou we onaa ata kũneenany’a na maveva? Nũmenete vyũ! Eeie Aisilaeli atĩĩ: “Kũikaoneke kwaku mũndũ ũla ũkũmũvĩtĩlya mwana wake kana mwĩĩtu wake mwakinĩ, kana ũla ũaũasya, kana ũla ũingasya nyũnyi kana mũndũ mũe, kana mũoi, kana mwĩki wa syama, kana ũla ũkũlasya ala mesene na maveva, kana ũla ũmbasya ithitũ, kana ũla ũkũlasya akw’ũ. Nũndũ ũla wĩkaa maũndũ asu nũmũthatasya Yeova.” (Kũt. 18:10-12) Aklĩsto mayovetwe nĩ Mĩao ĩla Yeova wanengie Aisilaeli. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ onaa kũneenany’a na maveva o ũndũ wakwonaa tene.—Mal. 3:6.

6. (a) Satani atũmĩaa maũndũ ma kũneenany’a na maveva ata kũũmĩsya andũ? (b) Kwosana na ĩandĩko ya Mũtavan’ya 9:5, akw’ũ methĩawa mailye ata?

⁶ Yeova atũkanĩtye tũikelikye maũndũnĩ ma kũneenany’a na maveva nũndũ nĩwĩsĩ Satani atũmĩaa nzĩa ĩsu kũũmĩsya andũ. Satani atũmĩaa maũndũ ma kũneenany’a na maveva kũendeesya ũvũngũ wake. Ũvũngũ ũmwe nĩ kana andũ makw’a maendeeaa kwĩkala thayũ me vandũ vangĩ. (Soma Mũtavan’ya 9:5.) O na ĩngĩ Satani nũtũmĩaa nzĩa ya kũneenany’a na maveva nĩ kana atume andũ mekala na wia na aimelelũkya maikamũthaithe Yeova. We endaa andũ ala mekwĩlikya maũndũnĩ asu maĩkĩĩe maveva mavuku vandũ va kũmũĩkĩĩa Yeova.

7. Nĩ maũndũ meva Yeova ũtũtavĩtye?

⁷ O tondũ twoona, Yeova nũtũtavasya kĩla twaĩle kũmanya ĩũlũ wa Satani na ndaimoni nĩ kana maikatwasye. Ekai twone maũndũ amwe tũtonya kwĩka makatũtethya tũendeee kũkita Satani na ndaimoni.

8. (a) Ũndũ ũla mũnene tũtonya kwĩka tũkesiĩĩanĩa na maveva mavuku nĩ wĩva? (b) Ĩandĩko ya Savuli 146:4, yĩvuanĩtye ũvũngũ wa Satani ĩũlũ wa akw’ũ ata?

⁸ Soma Ndeto ya Ngai na ũimĩvindĩĩsya. Ũsu nĩw’o ũndũ ũla mũnene tũtonya kwĩka tũkaleana na ũvũngũ ũla maveva mavuku mamanyĩasya. Ndeto ya Ngai nĩ ta ũvyũ mũĩ. O tondũ ũvyũ ũtemaa kĩndũ ũkethĩa nĩtwoona nĩ kyaũ kĩ nthĩnĩ, Ndeto ĩsu nĩtonya kumĩlya ũvũngũ wa Satani ũtheinĩ. (Aev. 6:17) Kwa ngelekany’o, nĩvuanĩtye kana ala mamanyĩasya kana akw’ũ no maneene na andũ me  thayũ methĩawa maikengana. (Soma Savuli 146:4.) O na nĩtũlilikanasya kana no Yeova e weka ũtonya kũtũtavya ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte ateũvĩtya. (Isa. 45:21; 46:10) Kwoou kũsoma Ndeto ya Ngai na kũmĩvindĩĩsya kĩla ĩvinda, nĩkũtonya kũtũtetheesya twĩkalae twĩyũmbanĩtye kũleana na kũmena vyũ ũvũngũ ũla maveva mavuku mendaa tũĩkĩĩe.

9. Nĩ maũndũ meva makonanĩtye na kũneenany’a na maveva tũtekaa?

⁹ Lea vyũ kwĩka ũndũ o na ũmwe ũkonanĩtye na kũneenany’a na maveva. Nũndũ twĩ Aklĩsto ma w’o, tũyĩtĩkĩlaa kũneenany’a na maveva kwa nzĩa o na yĩva. Kwa ngelekany’o, tũimanthaa ũtethyo kwa ala mesene na maveva, kana tũkatata kũneena na ala makwie kwa nzĩa o na yĩva. Na o tondũ ĩsomo ĩvĩtu yonanĩtye, tũiatĩĩaa syĩthĩo sya mathiko, ila iatĩĩawa nĩ ala maĩkĩĩaa kana akw’ũ mekalaa vandũ vangĩ me thayũ. Tũisomaa ndata kana kwaũsya nĩ kana tũmanye maũndũ ma ĩvinda yũkĩte. (Isa. 8:19) Nĩtwĩsĩ kana maũndũ asu onthe nĩ mathũku mũno, na nĩmatonya kũtũkwatany’a ĩmwe kwa ĩmwe na Satani na ndaimoni.

10-11. (a) Andũ amwe ma ĩvinda ya atũmwa meekie ata yĩla meemanyĩisye ũw’o? (b) Kwosana na ĩandĩko ya 1 Akolintho 10:21, nĩkĩ twaĩle kũatĩĩa ngelekany’o ya Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa, na tũtonya kwĩka ũu ata?

¹⁰ Ananga kana wĩkye vaasa syĩndũ ila ikonanĩtye na ndaimoni. Andũ amwe mekalaa kĩsionĩ kya Eveso ĩvindanĩ ya atũmwa nĩmaneenanasya na maveva. Ĩndĩ yĩla meemanyĩisye ũw’o, nĩmoosie ĩtambya ĩnene. “Aingĩ ala meekaa syama sya ũwe nĩmaetie mavuku moo vamwe na mamavĩvĩsya mbee wa kĩla mũndũ.” (Meko 19:19) Andũ asu mayavũaa ngũĩ; nĩmatw’ĩte vyũ kumanwa na maveva mavuku. Mavuku asu moo maĩ ma thooa mũnene mũno. Ĩndĩ mayaaona maĩle kũnenga mũndũ ũngĩ mavuku asu kana kũmathoosya, meekie kũmananga. Kĩla mathĩnĩkĩaa mũno nĩ kũmwendeesya Yeova, ti thooa wa mavuku asu.

¹¹ Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekany’o ya  Aklĩsto asu ma ĩvinda ya atũmwa? Nũseo tũkananga kana tũkekya vyũ kĩla twĩthĩwa nakyo kĩkonanĩtye na ndaimoni. Syĩndũ isu nĩ ta mbingo, mĩthea, kana syĩndũ ingĩ awe manengae andũ mekĩe kana mekale nasyo nĩ kana mesiĩĩanĩe na maveva mavuku.—Soma 1 Akolintho 10:21.

12. Twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva ĩũlũ wa syĩndũ ila twĩtanĩthasya nasyo?

¹² Sisya nesa syĩndũ ila wĩtanĩthasya nasyo. Kwekũlye: ‘Nyie nĩnĩsomaa mavuku, makaseti, kana ũvoo wĩ Indanetinĩ ũkonetye ndaimoni? Nata ĩũlũ wa mbathi ila nĩthukĩĩasya, sinema na ivĩndĩ sya televiseni ila nĩloelaa, kana mathaũ ma kombiũta ala nĩthaũkaa? Nĩnĩthĩwa nĩtanĩthasya na kĩndũ kĩkonetye kũneenany’a na maveva? Nĩnĩthĩwa ndyĩloela kĩndũ kĩkwonany’a andũ meũnyw’a angĩ nthakame, andũ akw’ũ mekwonanw’a ta mathayũũkie, kana o andũ mekwĩka maũndũ matũmĩĩte vinya wa ndaimoni? Syĩndũ ila nĩtanĩthasya nasyo nĩsyonanasya kana maũndũ ta kwĩka syama, kwathĩĩsya angĩ maũndũ mathũku, kana kũmaumanĩa no maũndũ mate mathũku?’ Kwa w’o, ti syĩndũ syonthe sya kwĩtanĩthya ila syĩthĩawa na mbano kana maũndũ ma kũtungwa ikonanĩtye na kũneenany’a na maveva. Yĩla ũũsũanĩa maũndũ ala wĩtanĩthasya namo, ĩthĩwa ũtw’ĩte kwĩka ũtwi ũtonya kũũtetheesya wĩvathane vyũ na syĩndũ ila Yeova ũmenete. Twĩenda kwĩka kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana twĩthĩawe na “wasya mũtheu wa ngoo” mbee wa Ngai witũ.—Meko 24:16. *

13. Nĩ ũndũ wĩva tũtaĩlĩte kwĩka?

¹³ Ndũkaee ngewa sya ndaimoni. Nũseo  tũatĩĩe ngelekany’o ya Yesũ ũndũnĩ ũsu. (1 Vet. 2:21) Yesũ atanamba kũka kũũ nthĩ ekalaa ĩtunĩ, na nĩweesĩ maũndũ maingĩ mũno ĩũlũ wa Satani na ndaimoni. Ĩndĩ ndaatavya andũ ngewa sya maũndũ ala meekawa nĩ maveva asu mavuku. Kĩla Yesũ wendaa nĩ kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Yeova, ĩndĩ ti kũkũnĩa Satani kambeinĩ. O naitũ no twĩke ta Yesũ kwa kũema kũnyaĩĩkya ngewa sya ndaimoni. Vandũ va ũu, ekai ndeto sitũ syonany’e kana ‘ngoo sitũ nĩsyusũĩte na iketĩkangy’a ũndũ ũseo.’ Na ũndũ ũsu nĩ ũla w’o.—Sav. 45:1.

14-15. (a) Nĩkĩ tũtaĩle kũtelemw’a nĩ maveva mavuku? (b) Nĩ kyaũ kĩĩkĩĩthasya kana Yeova nũsũvĩaa andũ make ũmũnthĩ?

¹⁴ Ndũkatelemw’e nĩ maveva mavuku. Nĩkwĩthĩwa ũtwĩe nthĩ ĩno nthũku, no ũkwatwe nĩ ũndũ mũthũku. Kwa ngelekany’o, maũndũ ta mĩisyo, ũwau, kana o kĩkw’ũ no moke o na vate livoti. Ĩndĩ tũyaĩle kũsũanĩa kana maũndũ asu maetetwe no ndaimoni. Mbivilia nĩwetete kana “ĩvinda na ĩvuso [kana, ũndũ ũtataĩĩwe]” nĩsyĩkĩkaa kwa onthe. (Mũta. 9:11) Yeova nĩwonanĩtye kana e vinya mũno kwĩ ndaimoni isu. Kwa ngelekany’o, ndaaĩtĩkĩlya Satani oae Yovu. (Yovu 2:6) O na ĩvindanĩ ya Mose, Yeova nĩwoonanisye ũndũ wĩ vinya kwĩ eki ma syama ma Misili. (Kuma 8:18; 9:11) Nake Yesũ athi ĩtunĩ nĩwanengiwe vinya nĩ Yeova na aũtũmĩa kũlũngya Satani na ndaimoni syake ĩtunĩ, na amekya kũũ nthĩ. Na o mĩtũkĩ makekw’a aviso, vala matakethĩwa matonya kũũmĩsya mũndũ.—Ũvu. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Ũmũnthĩ ve maũndũ maingĩ mũno maĩkĩĩthasya kana Yeova nũsũvĩaa andũ make. Kwa twone ngelekany’o ĩmwe. Ĩvindanĩ yĩĩ nĩtũũtavany’a na kũmanyĩsya ũw’o nthĩ yonthe. (Mt. 28:19, 20) Yĩla tũendeee kwĩka ũu twĩthĩawa tũivuany’a ũtheinĩ wĩa mũthũku ũla Ndevili ũtethetye. Keka Satani nũtonya, atũsiĩĩa vyũ ũkethĩa tũyĩsa kũtavany’a, ĩndĩ nũemetwe. Kwoou vai kĩtumi o na kĩmwe kya kũtelemw’a nĩ maveva mavuku. Nĩtwĩsĩ kana “metho ma Yeova maendaa kũũ na kũũ nthĩ yonthe, eyonan’ye e vinya kwondũ wa ala ngoo syoo imwelekele syĩ mbĩanĩu.” (2 Mav. 16:9) Twalũmany’a na Yeova, ndaimoni iyĩsa kũtũetee thĩna ũkatũnyamasya tene na tene.

16-17. Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a kana ũkũmbaũ no ũtũtetheesye kũleana na maveva mavuku.

¹⁶ Ti ũndũ wĩ laisi kũleana na maveva mavuku, na mũno mũno ethĩwa ve andũ ma mũsyĩ meũtũvĩnga nũndũ meona metwendea ũseo. Ĩndĩ ũkũmbaũ no ũtũtetheesye, na Yeova nũathimaa ala me na ũkũmbaũ ũsu. Kwasũanĩa ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Erica wĩkalaa Ghana. Erica ambĩĩe kwĩmanyĩsya Mbivilia e na myaka 21. Ĩthe wake aĩ mũthembi weekaa syama, na nũndũ wa ũu, Erica aaĩle kũatĩĩa syĩthĩo sya ĩthe, na kĩndũ kĩmwe waaĩle kwĩka nĩ kũya nyama ila ĩthe wathembeaa ngai syake. Yĩla Erica waleile kũya nyama isu, andũ make ma mũsyĩ moonie kĩu ne kĩvũthya kĩnene kwa ngai isu. Na maĩkĩĩaa kana iilea kũmakũna na ũwau kana itume mathũka akili.

¹⁷ Andũ ma mũsyĩ nĩmatatie kũmũlasimĩthya mũno elikye syĩthĩonĩ isu, ĩndĩ ndaaĩtĩkĩla o na vanini, o na yĩla vavikie vandũ weethĩa no aumaa mũsyĩ. Nĩwathokiw’e mĩsyĩ yĩ kĩvathũkany’o ya Ngũsĩ ekalae vo. Yĩla waambĩĩe kwĩkalany’a na ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu eew’ĩe Yeova amũathima na mũsyĩ ũngĩ, nũndũ mekalanasya nake ta ana-a-inyia na eĩtu-a-inyia. (Mko. 10:29, 30) O na kau andũ ma mũsyĩ wa Erica nĩmamwĩkisye ĩtheka na mavĩvya syĩndũ syake, nĩwaendeeie kũlũmany’a na Yeova, esa kũvatiswa, na ũmũnthĩ nĩ vainia wa kĩla ĩvinda. Erica ndatelemaw’a nĩ ndaimoni. Alilikana mũsyĩ wake aasya, “Nĩvoyaa kĩla mũthenya nongi kana mũthenya ũmwe andũ makwa ma mũsyĩ nĩmesa kũmũmanya Yeova makwate moathimo ala mũndũ ũkwataa amũmanya, na mayĩthĩwa na ũthasyo ũla mũndũ ũkwataa aimũthũkũma Ngai ũsu witũ ũtwendete.”

18. Tũkwataa moathimo meva twamũĩkĩĩa Yeova?

¹⁸ Ti kĩla mũndũ ũtonya kũkomana na ĩtatwa ĩito ta yĩu. Ĩndĩ ithyonthe nĩtwaĩle kũkitana na maveva mavuku na tũimwĩkwatya Yeova. Tweeka ũu, tũkakwata moathimo maingĩ na tũikaw’a nĩ ũvũngũ wa Satani. O na tũikaeka kũmũthũkũma Yeova nũndũ wa kũkĩa ndaimoni. Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana tũkalũlũmĩlya ũnyanya witũ na Yeova. Mũmanyĩw’a Yakovo aandĩkie ũũ: “Ĩnyivyei kwa Ngai; ĩndĩ mũvĩngei Ndevili, nake akamũkĩa. Thengeeai Ngai, nake akamũthengeea inyw’ĩ.”—Yak. 4:7, 8.