1. Nĩ kyaũ Yeova wendaa twĩke?

 ŨNDŨ ũmwe ũtanĩthasya mũno ala me mũtwaanonĩ nĩ yĩla makwata mwana. Ĩndĩ o na kũtwʼĩka methĩawa mendete kana kau, mayendaa kaendeee kwĩkala ke kaũkenge. Na ũu nĩwʼo nũndũ no mathĩnĩke mũno kaema kwĩana. O ta ũu, Yeova nũtanaa mũno yĩla twoosa ĩtambya ya mbee ya kũtwʼĩka aatĩĩi ma Yesũ, ĩndĩ ndendaa tũendeee kwĩkala twĩ tũũkenge kĩ-veva. (1 Ako. 3:1) Vandũ va ũu, endaa ‘twĩthĩwe twĩ [Aklĩsto] aima.ʼ—1 Ako. 14:20.

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Mũklĩsto mũimu kĩ-veva ethĩawa ailye ata? Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtwʼĩke Aklĩsto aimu? Lĩu mũmũ wa kĩ-veva ũtũtethasya ata? Na nĩkĩ tũtaĩle kwĩyĩĩkĩĩa mũno? Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũsũngĩa makũlyo asu.

MŨKLĨSTO MŨIMU KĨ-VEVA ETHĨAWA AILYE ATA?

3. Mũklĩsto mũimu kĩ-veva ethĩawa ailye ata?

³ Mbivilianĩ, ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe andũ “aimu” no yonanyʼe andũ “aima,” “eanĩu,” kana “mate na vandũ matielye.” a (1 Ako. 2:6) O ũndũ kana kaendeeaa kwĩana nginya kakatwʼĩka mũndũ mũima, ũu nowʼo o naitũ twaĩlĩte kũeka ngwatanĩo yitũ na Yeova ĩendeee kwĩana nginya tũtwʼĩke aũme na aka aimu kĩ-veva. Ĩndĩ o na tweana kĩ-veva, tũyaĩlĩte kũeka kwĩka maendeeo. (1 Tim. 4:15) Ithyonthe, o vamwe na  ala anini, no twĩthĩwe twĩ aimu kĩ-veva. Ĩndĩ nĩ kyaũ kyonanasya kana Mũklĩsto nĩ mũimu?

4. Nĩ kyaũ kyonanasya kana Mũklĩsto nĩ mũimu?

⁴ Mũklĩsto mũimu nĩ ũla ũatĩĩaa maũndũ onthe ala Yeova wendaa twĩke ateũvathũla. Ĩndĩ nũndũ no mũndũ wĩ na naĩ, nũvĩtasya. O na vailye ũu, maũndũ ala wĩkaa kĩla mũthenya monanasya kana nũsũanĩaa na akeka kwosana na kwenda kwa Ngai. Nĩwĩthĩawa evwʼĩkĩte mwĩkalĩle mweũ na mavinda onthe nũtataa ethĩwe na kĩsũanĩo ta kya Ngai. (Aev. 4:​22-24) O na nĩwĩthĩawa emanyĩĩtye kwĩka motwi maseo mosanĩte na mĩao na myolooto ya Yeova, na kwoou ndethĩawa na vata wa mĩao mingĩ ĩmũtavĩtye kĩla waĩle kwĩka na kĩla ũtaĩle kwĩka. O na yĩla weeka ũtwi, nĩwĩkĩaa kĩthito eke kĩla watwʼa.—1 Ako. 9:​26, 27.

5. Nĩ mũisyo wĩva ũkwataa Aklĩsto ala mate aimu? (Aeveso 4:​14, 15)

⁵ Nake Mũklĩsto ũte mũimu ethĩawa atonya kwawʼa na mĩtũkĩ nĩ “ũseleke,” “ũkengani,” maũvoo mate maĩkĩĩthye, na akaĩi ma mũĩkĩĩo. b (Soma Aeveso 4:​14, 15.) O na no ethĩwe ewʼĩaa angĩ kĩwĩu, endete ĩteta, na athataa mĩtũkĩ. Na yĩla watatwa, wĩthĩaa nĩ laisi kwĩka naĩ.—1 Ako. 3:3.

6. Tũtonya kũtũmĩa ngelekanyʼo yĩva kwonanyʼa ũndũ mũndũ wĩanaa kĩ-veva? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ O tondũ twoona mwambĩĩonĩ, Maandĩko maelekanĩtye ũndũ mũndũ wĩanaa kĩ-veva na ũndũ kana keanaa kakatwʼĩka mũndũ mũima. Ve maũndũ maingĩ kana katethĩawa kesĩ, na kwoou nĩkendaa mũndũ mũima akasũvĩe na aikatongoesya. Kwa ngelekanyʼo, kelĩtu nĩkakwatawa kwʼoko nĩ inyia wako yĩla meũkĩla lelũ. Na o ũndũ kaendeee kwĩana, inyia wako no aekane nako kakekĩlya lelũ, ĩndĩ akaendeeaa kũkalilikanyʼa kasiasye kana ve ngalĩ yũkĩte katanakĩlanĩlya. Ĩndĩ kelĩtu kau katwʼĩka mũndũ mũima, nĩkethĩawa kesĩ ũndũ katonya kwĩvathana na mĩisyo ĩngĩ ta ĩsu. O ũndũ kana katonya kwĩthĩwa kayenda kũtetheewʼa nĩ mũndũ mũima kevathane na mũisyo, ũu nowʼo kaingĩ Mũklĩsto ũte mũimu wendaa kũtetheewʼa nĩ Mũklĩsto mũimu nĩ kana evathane na kĩndũ o na kĩva kĩtonya kwananga ngwatanĩo yake na Yeova na ayĩka motwi maseo. Ĩndĩ yĩla Mũklĩsto ũsu waima na  ayenda kwĩka ũtwi, nũvindĩĩasya kĩla Mbivilia ĩwetete nĩ kana amanye mosũanĩo ma Yeova na ayĩka kwosana na kĩla weemanyĩsya.

7. We Mũklĩsto mũimu nĩwĩthĩawa na vata wa kũtetheewʼa nĩ ala angĩ?

⁷ Kyo kĩu kĩonanyʼa kana Mũklĩsto mũimu ndethĩawa na vata wa ũtethyo? Aiee. O na ala aimu nĩmethĩawa na vata wa kũtetheewʼa mavinda amwe. Ĩndĩ Mũklĩsto ũtaimĩte kĩ-veva no ende ala angĩ mamũtavye kĩla waĩle kwĩka kana mamwĩkĩe motwi ala we mwene waĩle kwĩyĩkĩa. Kĩvathũkanyʼo na ũu, Mũklĩsto mũimu amanthaa ũtethyo kwa ala me na ũĩ mwingangĩ kana ũtũĩka mwingangĩ kwĩ we, na nĩwĩthĩawa alilikene kana Yeova endaa ‘akue mũio wake mwene.ʼ—Aka. 6:5.

8. Nĩ kwa nzĩa syĩva ala aimu matethĩawa matutenyʼe?

⁸ O ũndũ andũ onthe aima matethĩawa matutenyʼe, ũu nowʼo Aklĩsto onthe aimu matethĩawa na nguma ivwʼanene. Kwa ngelekanyʼo, amwe no methĩwe me oĩ, me ũkũmbaũ, me alau, na me tei kwĩ ala angĩ. O na yĩla Aklĩsto elĩ aimu makwatwa nĩ ũndũ ũvwʼanene, no meke motwi me kĩvathũkanyʼo ĩndĩ ũyĩthĩa onthe nĩmosanĩte na Maandĩko. Vethĩawa vailye ũu mũno mũno yĩla mekwĩka ũtwi ũkonetye wasya wa ngoo. Nũndũ wa ũu, maisilĩlaa ala angĩ yĩla meeka motwi me kĩvathũkanyʼo. Na kĩu nĩkĩetae ngwatanĩo.—Alo. 14:10; 1 Ako. 1:10.

TŨTONYA KWĨKA ATA NĨ KANA TWĨTHĨWE AKLĨSTO AIMU?

9. Yo twĩanaa kĩ-veva kwa nzĩa ya kyama? Elesya.

⁹ O ũndũ ĩvinda yĩvĩtĩte, nowʼo kana kaendeeaa kwĩana, ĩndĩ vai ũmwe wĩanaa kĩ-veva kwa nzĩa ya kyama. Kwa ngelekanyʼo, ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma Kolintho nĩmeetĩkĩlile ũvoo mũseo, mavatiswa, metĩkĩwʼa veva mũtheu, na matetheka nĩ kĩla mũtũmwa Vaulo wamamanyĩisye. (Meko 18:​8-11) Ĩndĩ myaka kauta ĩtina wa kũvatiswa, aingĩ moo mayaĩ aimu kĩ-veva. (1 Ako. 3:2) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũikethĩwe tũilye tamo?

10. Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana tũime kĩ-veva? (Yuta 20)

¹⁰ Nĩ kana tũtwʼĩke Aklĩsto aimu, no nginya twĩthĩwe na wendi wa kwĩana kĩ-veva. Ala ‘mate ũmanyi,ʼ kana matendaa kwĩana kĩ-veva, maikesa kwĩka maendeeo maime. (Nth. 1:22) Tũyenda kwĩsa kwĩthĩwa tũilye ta andũ aima ala maendeeaa kwĩkĩwa motwi no asyai moo. Vandũ va ũu, twĩenda kwosa kĩanda kitũ kwa ũito na tũyĩĩkĩĩthya kana ngwatanĩo yitũ na Yeova nĩyaendeea kũlũlũmĩĩla. (Soma Yuta 20.) Ethĩwa no ũendeee kwĩkĩa kĩthito ũime kĩ-veva, mũvoye Yeova aũnenge “wendi na ũtonyi wa kwĩka maũndũ onthe.”—Avi. 2:13.

11. Nĩ kyaũ Yeova ũtũnengete nĩ kana kĩtũtetheesye twĩthĩwe Aklĩsto aimu? (Aeveso 4:​11-13)

¹¹ Yĩla tũendeee kwĩkĩa kĩthito twĩthĩwe twĩ aimu, Yeova ndethĩawa atũtiĩte twĩ ithyoka. Kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto nĩvethĩawa aĩthi na amanyĩsya meyũmbanĩtye kũtetheesya kĩla ũmwe witũ atwʼĩke “mũndũ mũima” kĩ-veva, “na ũu nĩ kwasya [ethĩwe] na ũima o ta ũla wa Klĩsto.” (Soma Aeveso 4:​11-13.) O na ĩngĩ, Yeova nũtũnengae veva wake mũtheu nĩ kana ũtũtetheesye twĩthĩwe na “kĩlĩko kya Klĩsto.” (1 Ako. 2:​14-16) Kwongela kĩu, Ngai nũtũnengete ala Mavuku ana ma Ũvoo Mũseo, ala monanĩtye ũndũ Yesũ wasũanĩaa, waneenaa, na weekaa maũndũ yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ. No wĩanĩsye wendi waku wa kũtwʼĩka Mũklĩsto mũimu weekĩa kĩthito ũsũanĩae na ũyĩka maũndũ ũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ.

ŨNDŨ LĨU MŨMŨ WA KĨ-VEVA ŨTŨTETHASYA

12. “Momanyĩsyo ma mũsingi ĩũlũ wa Klĩsto” nĩ meva?

¹² O na ĩngĩ, nĩ kana twĩthĩwe twĩ aimu, no  nginya tũtie ĩtina “momanyĩsyo ma mũsingi ĩũlũ wa Klĩsto.” Maũndũ amwe matonya kũtalwa ta momanyĩsyo ma mũsingi nĩ kwĩlila, mũĩkĩĩo, ũvatiso, na ũthayũũkyo. (Aevl. 6:​1, 2) Asu no momanyĩsyo amwe katĩ wa ala Aklĩsto onthe maĩkĩĩaa. Na kĩu nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vetelo waneenie ĩũlũ wa maũndũ asu yĩla wamanyĩasya ĩvinda ya Vendekosito. (Meko 2:​32-35, 38) No nginya twĩtĩkĩle momanyĩsyo asu ma mũsingi ethĩwa nĩtũkwenda kũtwʼĩka amanyĩwʼa ma Klĩsto. Kwa ngelekanyʼo, Vaulo aisye kana ethĩwa tũyĩkĩĩaa ũthayũũkyo, tũyĩsa kwasya twĩ Aklĩsto ma wʼo. (1 Ako. 15:​12-14) O na vailye ũu, tũyaĩlĩte kwĩanĩwa tu no momanyĩsyo ma mũsingi.

13. No nginya twĩke ata nĩ kana tũtetheke nĩ lĩu mũmũ wa kĩ-veva ũla ũwetetwe nthĩnĩ wa Aevelania 5:14? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹³ Kĩvathũkanyʼo na momanyĩsyo ma mũsingi, lĩu mũmũ wa kĩ-veva ũkonetye mĩao na myolooto ĩla Yeova ũtũnengete, ĩla ĩtũtetheeasya tũmanye mosũanĩo make. Nĩ kana lĩu ũsu ũtũtethye, no nginya twĩmanyĩsye, tũvindĩĩsye, na tũyĩatĩĩa nesa kĩla kĩ Ndetonĩ ya Ngai. Tweeka ũu, nĩtwĩmanyĩasya kwĩka motwi ala mamwendeeasya Yeova. c—Soma Aevelania 5:14.

14. Vaulo atetheeisye Akolintho ata methĩwe me aimu?

¹⁴ Kaingĩ, Aklĩsto ala mate aimu nĩmangʼangʼanaa mũno kwĩka ũtwi mũseo yĩla vate mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe Mbivilianĩ ũmatavĩtye kĩla maĩle kwĩka. Yĩla vate mwĩao wa Mbivilia, amwe no mewʼe ta maĩle kwĩka o kĩla mekwenda. Namo angĩ no mende vethĩwe na mwĩao, o na ethĩwa ti wa vata. Kwa ngelekanyʼo, veonekana Aklĩsto ma Kolintho mendaa Vaulo ekĩe mwĩao ũmatavĩtye ethĩwa no maye lĩu ũla weethĩawa ũthembewe mĩvwʼanano kana mayaĩle kũũya. Ĩndĩ vandũ va kũmatavya kĩla maĩle kwĩka, amatavisye kana me na ‘ũthasyo wa kwĩnyuvĩa’ matongoewʼe nĩ wasya woo wa ngoo. Awetie myolooto ĩmwe ya Mbivilia yaĩ ĩmatetheesye meyĩkĩe ũtwi na maitiwa na wasya mũseo wa ngoo mateũlulutĩkya angĩ. (1 Ako. 8:​4, 7-9) Kwoou  Vaulo atetheeasya Akolintho maime kĩ-veva nĩ kana methĩwe matonya kũtũmĩa ilĩko syoo vandũ va kwĩkwatya ala angĩ mamekĩe motwi kana kũmantha mwĩao mũna ũmatavĩtye kĩla maĩle kwĩka.

15. Vaulo atetheeisye Aklĩsto Aevelania ata meane kĩ-veva?

¹⁵ Ve ũndũ wa vata tũkwĩmanyĩsya valũanĩ ũla Vaulo waandĩkĩie Aklĩsto Aevelania. Amwe nĩmaekete kwĩana kĩ-veva, na ‘nĩmasyokete makatwʼĩka andũ mekwenda ĩia na ti lĩu mũmũ.’ (Aevl. 5:12) Mayeemanyĩasya na kwĩtĩkĩla ũwʼo ũla waendeee kũvuanwʼa o kavola kwa kavola kĩkundinĩ. (Nth. 4:18) Kwa ngelekanyʼo, Ayuti aingĩ maĩ etĩkĩli no maatĩĩaa Mĩao ya Mose o na kũtwʼĩka myaka 30 nĩyathelete kuma yavetangwa nĩ nthembo ya Klĩsto. (Alo. 10:4; Tito 1:10) Kwa wʼo, myaka 30 yaĩ ĩvinda yĩanĩte kwa Aklĩsto asu kũelewa kana mayaĩ na vata wa kũatĩĩa ĩla Mĩao. Mũndũ o na wĩva ũla wasoma valũa ũla Vaulo waandĩkĩie Aevelania nĩwonaa kana wĩ na lĩu mũmũ wa kĩ-veva. Valũa ũsu nĩwamatetheeisye kũelewa kana mũvango mweũ ũla Yeova waĩ anambĩĩsya kwĩsĩla Yesũ waĩ mũseango. Na nĩwamanengie ũkũmbaũ wa kũendeea kũtavanyʼa o na mavĩngwa nĩ Ayuti.—Aevl. 10:​19-23.

NDŨKEYĨĨKĨĨE MŨNO

16. Eka o kwĩana kĩ-veva, nĩ ũndũ ũngĩ wĩva twaĩlĩte kwĩka?

¹⁶ Nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito twĩane kĩ-veva na tũiendeea kwĩkala twĩ aimu. Na kĩu kĩonanyʼa kana nĩtwaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho tũikasũanĩe kana nũndũ yu nĩtweanie kĩ-veva, tũi na vata wa kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yitũ na Yeova. (1 Ako. 10:12) Kwoou twaĩlĩte ‘kũendeea kwĩyĩosya’ nĩ kana twĩyĩĩkĩĩthye kana nĩtũendeee kwĩka maendeeo.—2 Ako. 13:5.

17. Valũa ũla Vaulo waandĩkĩie Akolosai wonanĩtye ata vata wa kwĩthĩwa twĩ aimu?

¹⁷ O na ĩngĩ, valũanĩ ũla Vaulo waandĩkĩie Akolosai nĩwawetie vata wa kũendeea kwĩthĩwa twĩ aimu. O na kau nĩmatwʼĩkĩte Aklĩsto aimu, Vaulo nĩwamakanisye kana maĩlĩte kwĩthĩwa me metho maikelelũkwʼe nĩ mosũanĩo ma andũ ala matamũthaithaa Yeova. (Ako. 2:​6-10) Nake Evavila, ũla ũtonya kwĩthĩwa eesĩ  nesa ana-a-asa ma kĩkundi kĩu, nĩwavoyaa na kĩthito nĩ kana nongi ‘meũngama me alũmu,’ na ũu nĩ kwasya, me aimu. (Ako. 4:12) Kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ? Vaulo na Evavila nĩmaeleetwe kana ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩwa twĩ aimu, no nginya twĩkĩe kĩthito na tũimũkũlya Ngai atũtetheesye. Mendaa Akolosai maendeee kwĩthĩwa me aimu, o na kũtwʼĩka nĩmakwatawa nĩ mawetu.

18. Nĩ ũndũ wĩva ũtonya kũkwata Mũklĩsto mũimu? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁸ Vaulo akanisye Aevelania amea kana Mũklĩsto mũimu no avathanwʼe na Ngai tene na tene. No omye ngoo vyũ nginya ũkethĩa ndesa kwĩlila na kũekewa nĩ Ngai. Ũseo nĩ kana Aevelania mayavikĩte vau. (Aevl. 6:​4-9) Nata ala ũmũnthĩ mavoaa kana makatengwa na ĩtina mayĩlila? Ethĩwa kwa wʼo nĩmenyivĩtye na makelila, nĩmonanĩtye kana me kĩvathũkanyʼo na ala Vaulo wawetie. O na vailye ũu, ĩtina wa kũmũsyokea Yeova, nĩmethĩawa na vata wa ũtethyo wake. (Esek. 34:​15, 16) Atumĩa no meke mĩvango nĩ kana mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa mũimu amatetheesye matũngĩĩe ngwatanĩo yoo na Yeova.

19. Nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũtwʼa kũendeea kwĩka?

¹⁹ Ethĩwa nũendeee kwĩkĩa kĩthito wĩthĩwe Mũklĩsto mũimu, no wĩanĩsye mũvango waku. Endeea kwĩyĩĩthya lĩu mũmũ wa kĩ-veva na kĩla ĩvinda ũitataa ũsũanĩe ta Yeova. Na ethĩwa nũtwʼĩkĩte Mũklĩsto mũimu, endeea kwĩka kyonthe kĩla ũtonya ũlũme vu ũteũthingithĩka.