1. Yesũ atiĩe aatĩĩi make ngelekany’o yĩva, namo meekie ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

YĨLA Yesũ waĩ kũũ nthĩ, aĩ na woni mũseo ĩũlũ wa ũtavany’a, na nĩwendaa aatĩĩi make o namo maendeee kwĩthĩwa na woni mũseo ĩũlũ wa ũtavany’a. (Yoa. 4:35, 36) Na yĩla waĩ na amanyĩw’a make, maĩ na kĩthito kingĩ mũno wĩanĩ wa kũtavany’a. (Luka 10:1, 5-11, 17) Ĩndĩ yĩla Yesũ wakwatiwe na ooawa, amanyĩw’a make nĩmambie kũola kĩthito kyoo kya kũtavany’a. (Yoa. 16:32) Yesũ amina kũthayũũkw’a, nĩwamekĩie vinya maendeee kũtavany’a. Na kwoou ĩtina wa kũsyoka ĩtunĩ, maendeeie kũtavany’a na kĩthito kingĩ nginya amaitha moo mambĩĩa kũlalamĩka mayasya: “Sisyai! nĩmusũĩtye Yelusaleme momanyĩsyo menyu.”—Meko 5:28.

2. Yeova aathimĩte ata wĩa wa kũtavany’a?

² Yesũ nĩwe watongoesye wĩa ũla Aklĩsto asu ma ĩvinda ya atũmwa matethasya, nake Yeova nĩwamaathimie meethĩwa na wongeleku. Kwa ngelekany’o, ĩvinda ya Vendekosito ya mwaka wa 33, andũ ta 3,000 nĩmavatisiwe. (Meko 2:41) Na ũtalo wa amanyĩw’a waendeeie kwongeleka mũno vyũ. (Meko 6:7) Eka ũu, Yesũ athanĩte kana wĩa wa kũtavany’a ũkeethĩwa na mosyao maingĩ vyũ kwĩ asu mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo.—Yoa. 14:12; Meko 1:8.

3-4. Nĩkĩ andũ amwe matonya kwona wĩa wa kũtavany’a wĩ vinya, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

³ Ithyonthe nĩtũng’ang’anaa tũendeee kwĩthĩwa na woni mũseo ĩũlũ wa ũtavany’a. Ĩndĩ nthĩ imwe nĩ laisi kwĩka ũu. Nĩkĩ? Nĩkwĩthĩwa andũ aingĩ nthĩ isu mendaa kũmanyĩw’a  Mbivilia mũno nginya ũkethĩa no mambie kweteela vakwatĩkane mũndũ ũtonya kũmamanyĩsya. Kĩvathũkany’o na ũu, atavany’a nthĩ ingĩ nĩmonaa wĩ ũndũ wĩ vinya mũnango kũtavany’a, na kĩtumi nũndũ mavinda maingĩ andũ mayĩthĩawa mũsyĩ, na ethĩwa me vo, nĩmatonya kwĩthĩwa mate kwendeew’a nĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ.

⁴ Ethĩwa wĩkalaa kĩsionĩ kĩte laisi kũtavany’a, maũndũ ala maneenewe ĩsomonĩ yĩĩ nĩmatonya kũũtethya. Nĩtũũneenea kĩla amwe mekĩte nĩ kana makwatye andũ aingangĩ ũtavany’anĩ. Na nĩtũkwona nĩkĩ twaĩle kũendeea kwĩthĩwa na woni mũseo, andũ methĩwe nĩmekwĩthukĩĩsya ũvoo witũ kana maiwĩthukĩĩsya.

5. Ngũsĩ mbingĩ ikomanaa na mathĩna meva?

⁵ Ngũsĩ mbingĩ syĩsĩte kwĩthĩa ti laisi kũneena na andũ me mĩsyĩ kwoo. Atavany’a amwe mekalaa isionĩ syĩ na kũndũ kũsungawa mũno kana kwĩkalaa kwĩ kũvinge. Nyũmba ta isu nitonya kwĩthĩwa na mũsungi wĩ ngeitinĩ ũla ũvataa andũ kũlika ethĩwa vai mũndũ wĩkalaa vau ũmathoketye. Namo atavany’a angĩ maendaa nyũmba kwa nyũmba mateũvĩngĩĩswa, ĩndĩ no mĩsyĩ mĩnini methĩaa andũ. Na ve angĩ matavanasya isio syĩ vaasa na taoni, na no andũ anini mekalaa kũu. Atavany’a ta asu nĩmatonya kũthi mũendo mũasa maitata kũmantha mwene nyũmba o ũmwe, na nĩvatonyeka o na makaema kũmwĩthĩa mũsyĩ! Ethĩwa nĩtũkomanaa na mathĩna ta asu, tũyaĩle kũkw’a ngoo. Tũtonya kwĩka ata tũsinde mathĩna asu na tũineena na andũ aingĩ ũtavany’anĩ?

6. Nĩ kwa nzĩa yĩva atavany’a mailye ta atei ma makũyũ?

⁶ Yesũ aelekanilye wĩa wa kũtavany’a na wĩa wa kũtea makũyũ. (Mko. 1:17) Atei amwe no makue mĩthenya mingĩ mateũkwatya kĩndũ. Ĩndĩ maikusaa ngoo. Vandũ va ũu, mavĩndũaa saa ila meũtea, makathi kũtea vandũ vangĩ, kana makatũmĩa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. O naitũ no twĩke moalyũku ta asu ũtavany’anĩ. Kwasũanĩa moalyũku amwe tũtonya kwĩka.

7. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩka twatavany’a masaa me kĩvathũkany’o?

⁷ Tata kũmantha andũ masaa me kĩvathũkany’o. No tũvote kũneena na andũ aingangĩ twatavany’a masaa ala matonya kũkwatĩkana mũsyĩ. Na kĩtumi nũndũ o na makathi va, mailea kwĩsa kwĩnũka! Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ matavanasya masaa ma mũthenya kana ĩ ya wĩoo nũndũ nĩmesĩ nĩmekwĩthĩa andũ aingangĩ. O na ĩngĩ, masaa ta asu ene nyũmba nĩmatonya kwĩthĩwa mathyũmũĩte na me na wendi wa kũea ngewa. Kana no ũtetheke watũmĩa ũndũ ũũ mũtumĩa wĩtawa David ũwetete. Aĩtye kana ĩtina wa kũtavany’a o kavinda kanini kĩsionĩ kĩna, we na ũla meũtavany’a ĩmwe nĩmasyokaa nyũmbanĩ ila matanethĩa andũ maitavany’a ya mbee. Aĩtye, “Nĩseng’aa mũno kwĩthĩa andũ aingĩ mũsyĩ yĩla twasyoka.” *

8. Tũtonya kũtũmĩa ata ĩandĩko ya Mũtavan’ya 11:6 ũtavany’anĩ witũ?

⁸ Tũyaĩle kũkw’a ngoo. Ĩandĩko yitũ ya mũsingi nĩyĩtũlilikanĩtye woni ũla twaĩle kwĩthĩwa naw’o. (Soma Mũtavan’ya 11:6.) Ũla David twaweta ndaakw’a ngoo. Nyũmbanĩ ĩmwe nĩwesie kwĩthĩa mwene ĩtina wa kũthi mavinda kauta ate kũmwĩthĩa. Mũndũ ũsu nĩwendeeaw’a nĩ kũneenea Mbivilia na aisye, “Nĩkalĩte vaa vakuvĩ myaka nyanya na  ndyaaĩsa kwona Ngũsĩ sya Yeova mũomonĩ wakwa.” David aĩtye, “Nĩsĩte kwĩthĩa kana yĩla twesa kwĩthĩa andũ mũsyĩ, mavinda maingĩ nĩmethukĩĩasya ũvoo ũla tũũtavany’a.”

9. Ngũsĩ imwe syĩkĩte ata ineene na andũ ala matakwatĩkanaa mũsyĩ?

⁹ Tata kũtavany’a kũndũ kwĩ kĩvathũkany’o. Nĩ kana atavany’a amwe maneene na andũ ala matakothaa kũkwatĩkana mũsyĩ, nĩmavĩndũĩte kũndũ kũla matavanasya. Kwa ngelekany’o, kũtavany’a nzĩanĩ na kũtũmĩa tũkalĩ twa mavuku nĩkũtumĩte tũkwatya andũ aingĩ ala mekalaa nyũmbanĩ tũtetĩkĩlaw’a kũtavany’a nyũmba kwa nyũmba. Kĩu kĩnengae atavany’a mwanya wa kũneena menene na andũ ala mekalaa nyũmbanĩ ta isu. O na ĩngĩ, atavany’a aingĩ methĩĩte kana andũ no metĩkĩle kũea ngewa kana maketĩkĩla mavuku maitũ me kũla andũ mekalaa mathyũmũĩte, sokonĩ, na isionĩ sya viasala. Floiran nĩ mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko nthĩ ya Bolivia, na aĩtye: “Tũkothaa kũthi sokonĩ na maviasalanĩ katĩ katĩ wa saa 7:00 na saa 9:00, na kĩtumi nũndũ atandĩthya aingĩ mayĩthĩawa makwatene. Mavinda maingĩ nĩtũeaa ngewa mbingĩ namo, o na tũkambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia namo.”

10. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũtonya kwĩka ũneene na andũ?

¹⁰ Tũmĩa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o sya kũtavany’a. Twasye nũtatĩte kũmantha mũndũ mũna ĩngĩ na ĩngĩ mũneene mwenene. Nũtonya kwĩthĩwa ũendete kwake masaa me kĩvathũkany’o, ĩndĩ ndwaaĩsa kũmwĩthĩa mũsyĩ. Vo ve nzĩa ĩngĩ ya kũneena nake? Katarína aĩtye, “Nĩandĩkĩaa ala ndesaa kũmethĩa mũsyĩ valũa nĩmaeleetye kĩla ngwĩsaa kũmatavya.”  Kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ? Tata ũndũ ũtonya ũneene na kĩla ũmwe kĩsionĩ ũtũmĩĩte nzĩa syĩ kĩvathũkany’o.

11. Nĩkĩ andũ amwe matendeeaw’a nĩ ũvoo witũ?

¹¹ Andũ amwe mayendeeaw’a nĩ ũvoo witũ. Mayonaa vata wa kũmũmanya Ngai kana kũmanya kĩla kĩ Mbivilianĩ. Maiĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai nũndũ monaa nthĩ yusĩe mathĩna. Maleanaa na ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ nũndũ wa kwona wangangany’a wa atongoi ma ndĩni ala maasya atĩ maatĩĩaa ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ. Namo angĩ methĩawa makwatanĩtw’e nĩ maũndũ ta mawĩa, mĩsyĩ yoo, kana mathĩna moo, na mayonaa ũndũ Mbivilia ĩtonya kũmatethya. Tũtonya kwĩka ata tũendeee kũtanĩa kũtavany’a o na yĩla andũ mate kwona ũvoo witũ wĩ wa vata?

12. Ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Avilivi 2:4 itonya kũtũtetheesya ata ũtavany’anĩ?

¹² Onany’a nũkwendeew’a nĩ ala ũũneena namo. Andũ aingĩ ala mbeenĩ matendeeaw’a nĩ ũvoo mũseo, nĩmesie kũwĩthukĩĩsya ĩtina wa kwona mũtavany’a ayendeew’a nĩmo kuma ngoonĩ. (Soma Avilivi 2:4.) Kwa ngelekany’o, ũla David aĩtye, “Ethĩwa mũndũ nĩwasya ndekwendeew’a, twambaa kũtũngĩa mavuku maitũ na Mbivilia sitũ mũvukonĩ, na tũimwĩa: ‘No nende kũmanya nĩkĩ ũkwĩw’a ũu.’” Andũ nĩmamanyaa yĩla tũũmathĩnĩkĩa. Nĩvatonyeka makolwa nĩ kĩla twaneeneie, ĩndĩ ti laisi makolwa nĩ ũndũ twamonisye nĩtũkwendeew’a nĩmo. O na ethĩwa mwene nyũmba ndetwĩtĩkĩlya kũneena, asisya ũthyũ witũ kana ũndũ tũkwĩkua nĩwaĩle kũmanya kana nĩtũũmũthĩnĩkĩa.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũvĩndũe ũvoo witũ wendeesye mwene nyũmba?

¹³ Twonanasya nĩtũkwendeew’a nĩ ene nyũmba yĩla twavĩndũa ũvoo witũ wosane na mavata moo na maũndũ ala meũmendeesya. Kwa ngelekany’o, ve kĩndũ kĩũtwonethya kana mwene nyũmba e na syana? Nĩvatonyeka akendeew’a nĩ ũtao wa Mbivilia ũla ũkonetye kũea syana kana kwĩthĩwa na mũsyĩ wĩ na ũtanu. Nao nata twoona mũomo wake wĩ na ivulĩ mbingĩ? No tũtw’e kũneena ĩũlũ wa ũtũli wa mĩao na ũndũ kĩu kĩtumaa andũ ĩũlũ wa nthĩ mekala na wia. Ĩtina wa ũu, mwene nyũmba no atane mũno kũmanya kana maũndũ asu makathela. O na wĩthĩwe wĩneenea kyaũ, tata ũtetheesye ala ũũneena namo mamanye kana Mbivilia yĩ na ũtao ũtonya kũmatethya. Ũla Katarína twaweta aĩtye, “Nĩlilikanasya ũndũ ũw’o wandethisye.” Nũndũ wa ũu, Katarína aneenaa  ate na nzika, na andũ ala ũneenaa namo nĩmeyoneaa kĩu.

14. Kwosana na Nthimo 27:17, atavany’a matonya kũtethany’a ata maitavany’a?

¹⁴ Ĩtĩkĩla ũtethyo wa angĩ. Ĩvindanĩ ya atũmwa, Vaulo nĩwamanyĩisye Timotheo nzĩa ila watũmĩaa kũtavany’a na kũmanyĩsya, na amwĩkĩa vinya atũmĩe nzĩa isu kũtetheesya angĩ. (1 Ako. 4:17) O ta Timotheo, no tũtetheke nĩ ũmanyi wa ala angĩ kĩkundinĩ. (Soma Nthimo 27:17.) Kwasũanĩa ngelekany’o ya mwana-a-asa wĩtawa Shawn. Ve ĩvinda wakũnaa ũvainia kĩsionĩ kĩ vaasa na taoni, vala andũ aingĩ malũmanĩtye na ndĩni yoo. Eekie ata nĩ kana aendeee kũtanĩa kũtavany’a? Aĩtye: “Yĩla vatonyeka nĩnaendanasya na mũtavany’a ũngĩ kĩsionĩ. Twauma nyũmba ĩmwe tũendete ĩla ĩngĩ, twatũmĩaa mwanya ũsu kwaĩlangya ũtũĩka witũ wa kũmanyĩsya. Kwa ngelekany’o, nĩtwaneeneaa ũndũ vathi nyũmbanĩ ĩla twauma. Na ĩndĩ nĩtwaneeneaa ũndũ tũtonya kwĩkanga nesa twakomana na ũndũ ũsu ĩngĩ.”

15. Nĩkĩ mboya nĩ ya vata mũno ũtavany’anĩ?

¹⁵ Mũvoye Yeova aũtetheesye. Mwĩsũve Yeova aũtetheesye kĩla ĩvinda ũkwenda kũtavany’a. Na kĩtumi nũndũ tũyĩsa kwĩanĩsya ũndũ o na ũmwe tũtatetheew’e nĩ veva wake mũtheu. (Sav. 127:1; Luka 11:13) Yĩla ũũmũkũlya Yeova aũtetheesye, weta maũndũ ũtheinĩ. Kwa ngelekany’o, mũkũlye aũtongoesye kwa mũndũ wĩ na ngoo nzeo na ũtonya ũkwĩthukĩĩsya. Na ĩndĩ, ĩka kwosana na mboya syaku kwa kũneena na andũ onthe ala ũũkomana namo.

16. Nĩkĩ kwĩmanyĩsya mwene nĩ kwa vata mũno ũtavany’anĩ?

¹⁶ Mantha ĩvinda wĩmanyĩsye mwene. Ndeto ya Ngai yaĩtye: “[Ĩyĩĩkĩĩthyei] inyw’ĩ ene kwenda kwa Ngai kũla kũseo na kwĩtĩkĩlĩka na kwĩanĩu.” (Alo. 12:2) Yĩla tweyĩĩkĩĩthya vyũ kana nĩtwĩsĩ ũw’o ĩũlũ wa Ngai, tũikethĩawa na nzika o na vanini tũineena na angĩ ũtavany’anĩ. Ũla Katarína tũwetie aĩtye: “O mĩtũkĩ nĩnĩnamanyie kana nĩ na vata wa kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo wakwa nthĩnĩ wa momanyĩsyo amwe ma mũsingi me Mbivilianĩ. Kwoou, nĩnĩneemanyĩisye kwa ũliku maũndũ ala mekũĩkĩĩthya kana kwĩ Mũmbi, kana Mbivilia kwa w’o nĩ Ndeto ya Ngai, na kana Ngai e na ũseũvyo wa andũ mamũthũkũmaa ũmũnthĩ.” Katarína aĩtye kana kwĩmanyĩsya nĩkũnalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wake na kwatuma ethĩwa na ũtanu mwingangĩ ũtavany’anĩ.

17. Nĩkĩ Yesũ waendeeie kwĩthĩwa na woni mũseo ũtavany’anĩ?

¹⁷ Yesũ aendeeie kwĩthĩwa na woni mũseo na aendeea kũtavany’a o na kau andũ amwe mayendeeaw’a nĩ ũvoo wake. Nĩkĩ? Nĩweesĩ kana andũ me na vata mũnene wa kũmanya ũw’o, na nĩwendaa kũnenga andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mwanya wa kwĩtĩkĩla ũvoo wa Ũsumbĩ. O na nĩweesĩ kana andũ amwe matendeeaw’a nĩ ũvoo wake, mũthya makawĩtĩkĩla. Kwasũanĩa andũ make ma mũsyĩ. Ĩvindanĩ ya myaka ĩtatũ na nũsu ya ũtavany’a wake, vai mwana-a-inyia o na ũmwe waatw’ĩka mũmanyĩw’a wake. (Yoa. 7:5) Ĩndĩ amina kũthayũũkw’a, nĩmatw’ĩkie Aklĩsto.—Meko 1:14.

18. Nĩkĩ tũendeeaa kũtavany’a?

¹⁸ Tũyĩsĩ nũũ ũkesa kwĩtĩkĩla ũvoo wa Mbivilia ũla tũmanyĩasya. Andũ amwe nĩmakuaa ĩvinda yĩasa mayĩsa kwĩtĩkĩla ũvoo witũ. O na ala matetĩkĩlaa kũtwĩthukĩĩsya nĩmonaa mwĩkalĩle witũ mũseo na woni witũ mũseo,  na mũthya nĩmatonya kwambĩĩa ‘kũmũkumya Ngai.’—1 Vet. 2:12.

19. Kwosana na 1 Akolintho 3:6, 7, nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũmanya?

¹⁹ O na kau nĩtwĩkĩaa kĩthito tũvande na tũinyithya mbeũ sya Ũsumbĩ, nĩtwaĩle kũmanya kana Ngai e na kĩanda wĩanĩ ũsu. (Soma 1 Akolintho 3:6, 7.) Mwana-a-asa wa Ethiopia wĩtawa Getahun aĩtye: “Kwa ĩvinda ya myaka mbee wa 20, no inyie naĩ Ngũsĩ kĩsionĩ kitũ. Ĩndĩ yu twĩ atavany’a 14. Ĩkũmi na atatũ nĩ avatise, na amwe katĩ wa asu nĩ kĩveti kyakwa na syana sitũ itatũ. Na ũmbanonĩ twĩthĩawa andũ ta 32.” Getahun nũtanaa mũno nũndũ nĩwaendeeie kũtavany’a na wũmĩĩsyo eteele Yeova akusye ala me na ngoo nzeo ũseũvyonĩ wake!—Yoa. 6:44.

20. Nĩ kwa nzĩa yĩva tũilye ta timũ yatũmwa ĩkovosye andũ?

²⁰ Yeova onaa andũ onthe me ma vata. Nũtũnengete kĩanda kya kũthũkũma vamwe na Mwana wake wĩanĩ wa kũmbany’a andũ kuma mbaĩnĩ syonthe mũthya ũtanamba kũvika. (Akai 2:7) Wĩa wa kũtavany’a no ũelekanw’e na wĩa wa kwovosya andũ. Kwoou ithyĩ no ta timũ ĩla ĩtũmawa ĩkavonokye andũ matumbũkĩwa nĩ ngunga mayĩnza syĩndũ syĩ vata. O na kau no andũ anini timũnĩ matonya kũkwatya mũndũ wĩ thayũ, wĩa ũla onthe matethya nĩ wa vata. Ũu now’o vailye na ũtavany’a. Tũyĩsĩ nĩ andũ meana matialĩte nthĩ ĩno ya Satani matonya kũvonokw’a. Yeova no atũmĩe ũmwe katĩ witũ kũmatetheesya. Andreas ekalaa Bolivia na aĩtye, “Yĩla mũndũ weemanyĩsya ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ na avatiswa, naasya ũu wĩthĩiwe nũndũ aingĩ nĩmamũtetheeisye.” Ekai tũendeee kwĩthĩwa na woni ta ũsu ũtavany’anĩ. Tweeka ũu, Yeova akatũathima, na tũkatanĩaa mũno ũtavany’a.