1. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyaũseng’isye yĩla wambĩĩie kũtavya angĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ?

WE NŨŨLILIKANA ĩvinda ya mbee kũmanya kana nũkwatĩte ũw’o? Momanyĩsyo ma Mbivilia ala waendeee kwĩmanyĩsya maĩ ũtheinĩ vyũ! Wasũanĩaa kana vai mũndũ wĩsa kũlea maũndũ asu waĩkĩĩaa. O na ndwaĩ na nzika kana ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ nũũtetheesya ala angĩ mekale me atanu, na ũimanenga wĩkwatyo mũseo wa ĩvinda yũkĩte. (Sav. 119:105) Kwoou waĩ na kĩthito kingĩ kya kũtavya anyanyau na andũ maku ma mũsyĩ maũndũ ala weemanyĩasya. Ĩndĩ vaendie ata? Waseng’ie mũno woona aingĩ mateũkwĩthukĩĩsya.

2-3. Andũ aingĩ ĩvinda ya Yesũ meekie ata?

² Tũyaĩle kũseng’a twoona andũ mailea ũvoo ũla tũtavanasya. Na kĩtumi nũndũ andũ aingĩ nĩmamũleile Yesũ, o na kau nĩweekaa syama syĩkwonany’a atũmĩtwe nĩ Ngai. Kwa ngelekany’o, nĩwamũthayũũkisye Lasalo, na kĩu nĩ kyama o na ala mamũvĩngaa mataĩ malea. Ĩndĩ o na vailye ũu, atongoi ma Ayuti mayaaĩtĩkĩla kana Yesũ nĩwe Masia. Na kũthũkya ũvoo, mendaa kũmũaa vamwe na Lasalo.—Yoa. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesũ nĩweesĩ kana andũ aingĩ maiketĩkĩla kana nĩwe Masia. (Yoa. 5:39-44) Atavisye amanyĩw’a amwe ma Yoana Mũvatisi atĩĩ: “Nĩ mũtanu mũndũ ũla ũtonaa kĩndũ kĩmũlulutĩkya nthĩnĩ wakwa.” (Mt. 11:2, 3, 6) Nĩkĩ andũ aingĩ ũu mamũleile Yesũ?

4. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

 ⁴ Ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe, nĩtũũneenea maũndũ meana ũna mekwonany’a nĩkĩ andũ aingĩ ĩvindanĩ ya Yesũ mataamũĩkĩĩa. O na nĩtũkwona nĩkĩ aingĩ ũmũnthĩ malulutĩkaa. Na ũndũ ũla wa vata vyũ, nĩtũkwĩmanyĩsya nĩkĩ tũtonya kũmũĩkĩĩa Yesũ vyũ, nũndũ kĩu no kĩtũtetheesye tũikalulutĩke.

5. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyatumaa andũ amwe masũanĩa kana Yesũ ti we Masia ũla wathanĩtwe?

⁵ Andũ aingĩ nĩmalulutĩkie nũndũ wa wumo wa Yesũ. Nĩmeesĩ kana Yesũ aĩ mwalimũ mũseo na nĩweekaa syama. Ĩndĩ mamũsisya, moonaa e o mwana wa vundi ngya wa mbwaũ. Na eka ũu, aumĩte Nasaleti, na ndũa ĩsu nĩtonya kwĩthĩwa yoonekaa ĩte ya vata. O na mbeenĩ Nathanaeli, ũla wesie kũtw’ĩka mũmanyĩw’a wa Yesũ, akũlilye: “Ve kĩndũ kĩseo kĩtonya kuma Nasaleti?” (Yoa. 1:46) Nathanaeli nũtonya kwĩthĩwa atendete ndũa ĩsu Yesũ wekalaa. Kana nũtonya kwĩthĩwa alilikanile wathani ũla wĩ nthĩnĩ wa Mika 5:2, ũla wathanĩte kana Masia akasyaĩwa Mbetheleemu, ĩndĩ ti Nasaleti.

6. Nĩ kyaũ kyaĩ kĩtetheesya andũ ĩvindanĩ ya Yesũ mamanye kana nĩwe Masia?

⁶ Maandĩko maĩtye ata? Mwathani Isaia athanie kana vai mũmaitha wa Yesũ ũkethĩny’a “atalĩthye ũvoo wa nzyawa ya [Masia]?” (Isa. 53:8, NWT) Ve ũvoo mwingĩ wathanĩtwe ĩũlũ wake. Keka andũ asu nĩmoosie ĩvinda meke ũkunĩkĩli nesa, methĩwa mamanyie kana Yesũ asyaĩwe Mbetheleemu na aĩ nzyawa ya Mũsumbĩ Ndaviti. (Luka 2:4-7) Kwoou Yesũ asyaĩwe o vala vathanĩtwe nthĩnĩ wa Mika 5:2. Na yu w’o thĩna waĩ va? Andũ meekie ũtwi na mĩtũkĩ. Meekie ũu mate na ũvoo w’onthe. Kĩu nĩkyo kyatumie malulutĩka.

7. Nĩkĩ andũ aingĩ ũmũnthĩ maleaa andũ ma Yeova?

⁷ Thĩna ũsu wĩ kw’o ũmũnthĩ? Ĩĩ. Andũ aingĩ ma Yeova ti athwii; o na monekaa ta andũ “mate asomu na mate nguma.” (Meko 4:13) Andũ amwe monaa Ngũsĩ sya Yeova itaĩlĩte kũmanyĩsya andũ Mbivilia nũndũ iisomeete sukulu syĩ nguma sya kũmanyĩsya maũndũ ma ndĩni. Namo angĩ maasya Ngũsĩ sya Yeova nĩ “ndĩni ya Amelika,” o na kau no Ngũsĩ ta 1 katĩ wa 7 yĩkalaa Amelika. Eka ũu, angĩ matavĩtw’e kana Ngũsĩ iimũĩkĩĩaa Yesũ. Na kwa myaka mingĩ, andũ ma Yeova metĩtwe “athaithi ma Satani,” na “andũ maatĩĩaa ndĩni na makinda,” na aingĩ maasya ndĩni yitũ nĩ “ndĩni ya asũngũ.” Kĩu kĩtumĩte andũ aingĩ malulutĩka nũndũ maikwatĩte ũvoo w’onthe na mayendaa kwĩthukĩĩsya ũw’o.

8. Kwosana na Meko ma Atũmwa 17:11, andũ maĩle kwĩka ata menda kũmanya andũ ma Ngai ũmũnthĩ?

⁸ Mũndũ aĩle kwĩka ata ndakalulutĩke? Andũ maĩle kwĩka ũkunĩkĩli makwate ũvoo w’onthe. Kĩu nĩkyo mũandĩki wa Ĩvuku ya Ũvoo Mũseo, Luka, weekie. Eekĩie kĩthito emanyĩsye “maũndũ onthe nesa kuma mwambĩlĩlyonĩ.” Endaa ala meũsoma maũndũ ala ũkũandĩka ‘mamanye nesa ũw’o wa maũndũ’ ala meew’ĩte ĩũlũ wa Yesũ. (Luka 1:1-4) O namo Ayuti ala mekalaa ndũanĩ ya Velia meekie ta Luka. Yĩla meewie ya mbee ũvoo mũseo ĩũlũ wa Yesũ, nĩmakunĩkĩlile Maandĩko ma Kĩevelania nĩ kana mamanye kana maũndũ asu matavaw’a nĩ ma w’o. (Soma Meko ma Atũmwa 17:11.) O ta ũu, andũ maĩle kwĩka ũkunĩkĩli makwate  ũvoo w’onthe. No nginya masianĩsye kĩla meũmanyĩw’a nĩ andũ ma Ngai na kĩla kĩ Maandĩkonĩ. O na nĩmaĩle kwĩmanyĩsya kĩla andũ ma Yeova methĩĩtwe mayĩka ũmũnthĩ. Meeka ũkunĩkĩli nesa mamanye ũvoo w’onthe, maiketĩkĩlya kĩmena kana ngewa sya andũ imavw’ĩke metho.

9. Nĩ kyaũ kyeekĩkie yĩla Yesũ waleile kwonany’a kyama kuma ĩtunĩ?

⁹ Andũ amwe ĩvindanĩ ya Yesũ mayaaĩanĩwa nĩ momanyĩsyo make o na kau maĩ maseo mũno. Ve ũndũ ũngĩ mendaa kwona ayĩka. Mamũkũlilye aĩkĩĩthye kana nĩwe Masia kwa kũmony’a “kyama kuma ĩtunĩ.” (Mt. 16:1) Nĩmatonya kwĩthĩwa mamũkũlilye ũu nũndũ wa kĩla masomete nthĩnĩ wa Ndanieli 7:13, 14. Ĩndĩ ĩvinda ya Yeova ya kwĩanĩsya wathani ũsu yĩyavikĩte. Maũndũ ala Yesũ wamanyĩasya nĩmatoetye kũmaĩkĩĩthya kana nĩwe Masia. Ĩndĩ yĩla waemie kũmony’a kyama kĩu, nĩmalulutĩkie.—Mt. 16:4.

10. Yesũ eanĩisye ata kĩla Isaia waandĩkie ĩũlũ wa Masia?

¹⁰ Maandĩko maĩtye ata? Mwathani Isaia athanie ũũ ĩũlũ wa Masia: “Ndakaĩa, o na ndakokĩlya wasya wake, o na ndakatuma wĩw’ĩka nzĩanĩ nene.” (Isa. 42:1, 2) Yesũ atethasya wĩa wake ate kwĩyonany’a. Ndaaaka makalũ manene, ndeekĩaa ngũa sya mwanya ta atongoi ma ndĩni, na ndendaa andũ mamwĩte masyĩtwa ma ũnene. Na yĩla wasilĩlawa, ndaatata kũtanĩthya Mũsumbĩ Elote kwa kũmwony’a kyama nĩ kana evonokye. (Luka 23:8-11) O na kau ve o syama Yesũ weekie e kũũ nthĩ, kĩndũ kĩla woonaa kĩ kya vata vyũ nĩ kũtavany’a ũvoo mũseo. Atavisye amanyĩw’a make ũũ: “Nookie kwondũ wa ũu.”—Mko. 1:38.

11. Ũmũnthĩ andũ amwe methĩawa na mawoni meva mataĩle?

¹¹ Thĩna ũsu wĩ kw’o ũmũnthĩ? Ĩĩ. Ũmũnthĩ andũ aingĩ matanĩthaw’a mũno nĩ makanisa  manene me na mavisa ma thooa mũnene, atongoi ma ndĩni me na masyĩtwa ma ũnene, na sikũkũ o na matesĩ mwambĩlĩĩlyo wasyo. Ĩndĩ andũ ala maendaa kũu maimanyĩaw’a ĩũlũ wa Ngai na ieleelo syake. Ala mokaa maũmbanonĩ maitũ ma Kĩklĩsto nĩmamanyĩaw’a kwenda kwa Yeova na ũndũ matonya ũkwĩka. Nyũmba sitũ sya Ũsumbĩ syĩkalaa syĩ ntheu na syĩ sya kwendeesya, ĩndĩ iyĩthĩawa syanakavĩtw’e na syĩndũ sya thooa mũnene. Ala matongoetye mayĩkĩaa ngũa sya mwanya; o na mayĩnengae masyĩtwa ma ũnene. Mũsingi wa momanyĩsyo maitũ na maũndũ ala tũĩkĩĩaa nĩ Ndeto ya Ngai. Ĩndĩ o na vailye ũu, andũ aingĩ nĩmalulutĩkaa nũndũ monaa nĩtũvũthĩĩsye ũthaithi mũno, na mayendaa kwĩw’a maũndũ ala tũmanyĩasya.

12. O tondũ ĩandĩko ya Aevelania 11:1, 6 yonanĩtye, twaĩle kwaka mũĩkĩĩo witũ ĩũlũ wa kyaũ?

¹² Twaĩle kwĩka ata tũikalulutĩke? Mũtũmwa Vaulo atavisye Aklĩsto ma Lomi atĩĩ: “Mũĩkĩĩo ũatĩĩaa ũndũ ũla wĩw’ĩkĩte. Naw’o ũndũ ũla wĩw’ĩkĩte nĩ kwĩsĩla ndeto ĩũlũ wa Klĩsto.” (Alo. 10:17) Kwoou twakaa mũĩkĩĩo witũ kwa kwĩmanyĩsya Maandĩko, ĩndĩ ti kũtanĩa sikũkũ sya ndĩni itosanĩte na Maandĩko, o na ethĩwa syĩoneka syĩ sya kũtanĩthya ata. No nginya twake mũĩkĩĩo mũlũmu tũtũmĩĩte ũmanyi wa w’o nũndũ “vate mũĩkĩĩo vaitonyeka kũmwendeesya Ngai.” (Soma Aevelania 11:1, 6.) Nũndũ wa ũu, ti nginya twone kyama kya mwanya kuma ĩtunĩ nĩ kana tũĩkĩĩe kana nĩtũkwatĩte ũw’o. Kĩla kĩtonya kũtũĩkĩĩthya kana nĩtũkwatĩte ũw’o na kĩkavetanga nzika ila tũtonya kwĩthĩwa nasyo, nĩ kwĩmanyĩsya momanyĩsyo ma Mbivilia nesa.

13. Nĩ kyaũ kyatumie aingĩ mamũmena Yesũ?

¹³ Ĩvinda ya Yesũ, amanyĩw’a ma Yoana Mũvatisi nĩmaseng’ie moona amanyĩw’a ma Yesũ mateũtĩĩa kũya. Yesũ amaeleisye kana mayaĩ na vata wa kũtĩĩa kũya e thayũ.  (Mt. 9:14-17) O na vailye ũu, Avalisi na ala angĩ mamũvĩngaa nĩmamũmenie nũndũ ndaatĩĩaa syĩthĩo syoo. Nĩmathatie moona aivosya awau mũthenya wa Savato. (Mko. 3:1-6; Yoa. 9:16) Na o na kau maasya nĩmakwataa Savato, mayathĩnĩkaa moona andũ maikũnĩa viasala ĩkalũnĩ. Ĩndĩ nĩmathatie mũno yĩla Yesũ wamakanisye nũndũ wa ũu. (Mt. 21:12, 13, 15) Na yĩla Yesũ watavanasya ĩsinakokenĩ ya Nasaleti, andũ aingĩ nĩmathatie yĩla watũmĩie maũndũ meekĩkĩte mbaĩnĩ ya Isilaeli kũmony’a ũndũ meyendete na ũndũ mataĩ na mũĩkĩĩo. (Luka 4:16, 25-30) Aingĩ nĩmalulutĩkie nũndũ Yesũ ndaaĩka maũndũ ala mendaa eke.—Mt. 11:16-19.

14. Nĩkĩ Yesũ wakanisye andũ ala maatĩĩaa syĩthĩo sya andũ itosanĩte na Maandĩko?

¹⁴ Maandĩko maĩtye ata? Yeova atũmĩie mwathani Isaia kwasya atĩĩ: “Andũ aa nĩmanthengeeaa, na nĩmandaĩaa na kanyw’a woo na ilomo syoo, ĩndĩ nĩmavetete ngoo syoo kũasa nakwa, na kũngĩa kwoo nĩ mwĩao wa andũ ũla mamanyĩĩtw’e.” (Isa. 29:13) Yesũ ndaavĩtya yĩla wakanisye ala maatĩĩaa syĩthĩo sya andũ itosanĩte na Maandĩko. Na kĩtumi nũndũ ala moonaa kũatĩĩa mĩao na syĩthĩo sya andũ kwĩ kwa vata kwĩ Maandĩko, moonanisye nĩmamũleete Yeova na Masia ũla wamũtũmie.

15. Nĩ kyaũ kĩtumaa andũ aingĩ mathatw’a nĩ Ngũsĩ sya Yeova?

¹⁵ Thĩna ũsu wĩ kw’o ũmũnthĩ? Ĩĩ. Andũ aingĩ nĩmathataa yĩla Ngũsĩ sya Yeova syalea kũtanĩa namo sikũkũ itosanĩte na Maandĩko, ta sikũkũ ya mũthenya wa kũsyawa na Kĩlisimasi. Namo angĩ nĩmathataa yĩla Ngũsĩ sya Yeova syalea kũtanĩa namo sikũkũ sya kũkumya nthĩ, kana syalea kũatĩĩa syĩthĩo sya mathiko itosanĩte na Ndeto ya Ngai. Andũ ala malulutĩkaw’a nĩ maũndũ ta asu, ngoonĩ syoo monaa Ngai nĩwĩtĩkĩlaa ũthaithi woo. Ĩndĩ ndesa kwĩtĩkĩla ũthaithi woo ethĩwa monaa nĩ kavaa kũatĩĩa syĩthĩo sya nthĩ kwĩ kũatĩĩa momanyĩsyo me ũtheinĩ ma Mbivilia!—Mko. 7:7-9.

16. Kwosana na Savuli 119:97, 113, 163-165, no nginya twĩke ata, na nĩ kyaũ twaĩle kũleana nakyo?

¹⁶ Twaĩle kwĩka ata tũikalulutĩke? No nginya twende mĩao na myolooto ya Yeova vyũ. (Soma Savuli 119:97, 113, 163-165.) Ethĩwa nĩtũmwendete Yeova, tũkaleanaa vyũ na imanyĩo ila itamwendeeasya. Tũiketĩkĩlasya kĩndũ o na kĩmwe kĩtume tũeka kũmwenda.

17. Nĩ kyaũ andũ aingĩ ĩvindanĩ ya Yesũ meekwatĩtye kyatumie malulutĩka?

¹⁷ Andũ amwe ĩvindanĩ ya Yesũ mendaa kũsumbĩkwa nĩ silikalĩ ĩngĩ vau kwa vau. Meesĩ Masia nĩwe ũkamaumya ũsumbĩnĩ wa Lomi nũndũ nĩwamathĩnasya. Ĩndĩ yĩla matatie kũmũtw’ĩkĩthya Yesũ mũsumbĩ woo, nĩwaleile. (Yoa. 6:14, 15) Kĩvathũkany’o na asu, athembi nĩmathĩnĩkaa mayona Yesũ nũkũvĩndũa silikalĩ ya Lomi. Masũanĩaa silikalĩ ĩsu nĩkũthata na ĩimavena ũkũmũ ũla yamanengete. Maũndũ asu nĩmatumie Ayuti aingĩ malulutĩka.

18. Nĩ mawathani meva me Mbivilianĩ ĩũlũ wa Masia andũ aingĩ mavũthĩĩisye?

¹⁸ Maandĩko maĩtye ata? O na kau mawathani maingĩ mathanĩte kana mũthya Masia akeethĩwa Ngũmbaũ ya kaũ, angĩ moonanĩtye kana no nginya ambe kũkw’a kwondũ wa naĩ sitũ. (Isa. 53:9, 12) Kwoou nĩkĩ Ayuti meekwatĩtye Masia nũkũvĩndũa maũndũ?  Kĩtumi nũndũ andũ aingĩ ĩvindanĩ ya Yesũ nĩmavũthĩĩasya wathani o na wĩva ũtamathĩte kũmaminĩa mathĩna moo vau kwa vau.—Yoa. 6:26, 27.

19. Nĩ mawoni meva andũ aingĩ methĩawa namo matumaa malulutĩka?

¹⁹ Thĩna ũsu wĩ kw’o ũmũnthĩ? Ĩĩ. Andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmalulutĩkaa moona tũte kwĩlikya siasanĩ. Mendaa tũkũne kula yĩla kwĩ na ũnyuvani. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana twanyuva mũndũ atũtongoesye, Yeova onaa ta we tũũmũlea. (1 Sam. 8:4-7) O na andũ no mone ta twaĩlĩte kwaka masukulu na masivitalĩ, na tũitetheesya maũndũnĩ angĩ kĩsionĩ. Na kwoou malulutĩkaa nũndũ twĩkĩaa kĩthito wĩanĩ wa kũtavany’a, vandũ va kũmina mathĩna ala me ĩũlũ wa nthĩ.

20. Ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Mathayo 7:21-23 syonanĩtye nĩ ũndũ wĩva twaĩle kwona wĩ wa vata?

²⁰ Twaĩle kwĩka ata tũikalulutĩke? (Soma Mathayo 7:21-23.) Ũndũ ũla twaĩle kwona wĩ wa vata nĩ kũtethya wĩa ũla Yesũ watwĩaĩe tũtethye. (Mt. 28:19, 20) Tũyaĩle o na vanini kwĩsa kwĩtĩkĩla tũvĩngĩĩswe nĩ maũndũ ma siasa kana maũndũ angĩ maendeee nthĩ ĩno. Nĩtwendete andũ na nĩtũthĩnĩkaa twoona maithĩna, ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana nzĩa ĩla nzeo vyũ ya kũmatetheesya nĩ kũmamanyĩsya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai, na kũmatetheesya matw’ĩke anyanya ma Yeova.

21. Twaĩle kũtw’a kwĩka ata?

²¹ Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtwaneenea maũndũ ana malulutĩkilye andũ aingĩ ĩvindanĩ ya Yesũ na nũndũ wa ũu, mamũlea. Na maũndũ o asu nĩmatonya kũlulutĩkya amwe ĩvindanĩ yĩĩ makalea aatĩĩi ma Yesũ. Ĩndĩ maũndũ asu nĩmo me moka matonya kũtũlulutĩkya? Aiee. Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe nĩtũũneenea maũndũ angĩ ana. Ekai tũtw’e vyũ kũlea kwĩtĩkĩlya kĩndũ o na kĩmwe kĩtũlulutĩkye na tũiendeea kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ!