1-2. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva waĩle kũtuma twendeew’a nĩ maũndũ ala me ĩvukunĩ ya Ũvuany’o?

 WE WAANENGWA visa nĩ mũndũ wĩloele? Ũyĩloela, no ũkomane na mbingĩ sya andũ ũtamesĩ. Ĩndĩ ũendeee, ũyĩthĩana na ĩmwe ĩkũkwendeesya mũnango. Nĩkĩ? Nũndũ wĩ visanĩ ũsu. Ũendeee kũmĩloela, wĩtata kũlilikana vala wakũnĩiwe na ĩvinda yĩla wakũniwe. O na wĩtata kũtalany’a kĩla mũndũ wĩ visanĩ ũsu. Mwa yu wĩona visa ũsu wĩ wa mwanya mũno.

² Ĩvuku ya Ũvuany’o yĩilye ta visa ũsu. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ wa itumi ta ilĩ. Mbee, maũndũ ala me ĩvukunĩ yĩu maandĩkiwe kwondũ witũ. Mũsoa wa mbee vyũ wa ĩvuku yĩu waĩtye: “Ũvuany’o wa Yesũ Klĩsto ũla Ngai wamũnengie asyony’e ngombo syake maũndũ ala matalea kwĩkĩka o mĩtũkĩ.” (Ũvu. 1:1) Kwoou maũndũ ala me ĩvukunĩ yĩu mayaandĩkwa kwondũ wa andũ onthe, ĩndĩ maandĩkĩwe athũkũmi ma Ngai. Na nũndũ twĩ athũkũmi ma Ngai, tũyaĩle kũseng’a twamanya kana nĩtũendeee kũtetheesya kwĩanĩw’a kwa mawathani ala me ĩvukunĩ yĩu ya mwanya. Kwa ndeto ingĩ, no twasye nĩtweeyĩthĩa ũla visanĩ.

3-4. Mawathani ala me ĩvukunĩ ya Ũvuany’o maaĩle kwĩanĩw’a ĩndĩĩ, na kĩu kyaĩle kũtuma kĩla ũmwe witũ eka ata?

³ Kĩtumi kya kelĩ kĩkonetye ĩvinda yĩla mawathani asu maĩ meanĩw’e. Mũtũmwa Yoana nĩwawetie ĩvinda yĩu yĩla waisye atĩĩ: “Nĩtongoew’e nĩ veva mũtheu nĩneeyĩthĩie mũthenyanĩ wa Mwĩaĩi.” (Ũvu. 1:10) Yoana aandĩkie ndeto isu ta mwaka wa 96, na ‘mũthenya wa Mwĩaĩi’ ndwaĩ vakuvĩ  kũvika. (Mt. 25:14, 19; Luka 19:12) Kwosana na wathani wa Mbivilia, mũthenya ũsu wambĩĩe mwaka wa 1914 yĩla Yesũ watw’ĩkĩthiw’e Mũsumbĩ ĩtunĩ. Kuma mwaka ũsu na kũendeea, mawathani ala me ĩvukunĩ ya Ũvuany’o makonetye andũ ma Ngai nĩmambĩĩe kwĩanĩw’a. Vate nzika, yu tũĩ tũilyĩ “mũthenyanĩ wa Mwĩaĩi”!

⁴ Nũndũ tũtwĩe ĩvindanĩ yĩĩ ya mwanya, nithyĩ twaĩle kwĩthukĩĩsya nesanga ũtao mũseo ũla ũandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya Ũvuany’o 1:3. Ĩandĩko yĩu yaĩtye: “Nĩ mũtanu mũndũ ũla ũsomaa na wasya mũnene na ala mew’aa ndeto sya wathani ũũ, na ala maatĩĩaa maũndũ ala maandĩkĩtwe vo, nĩkwĩthĩwa ĩvinda yĩla yĩnyuvĩtwe yĩ vakuvĩ.” Vate nzika, nĩtwaĩle ‘kũsoma na wasya mũnene,’ ‘kwĩw’a ndeto sya wathani ũũ,’ na ‘kũiatĩĩa.’ Ĩndĩ nĩ ndeto imwe syĩva twaĩle kũatĩĩa?

5. Ĩvuku ya Ũvuany’o yĩkindĩlĩĩle ata vata wa kũĩkĩĩthya kana Yeova nĩwĩtĩkĩlaa ũthaithi witũ?

⁵ Kuma kĩlungunĩ kya mbee kya Ũvuany’o, nĩtũmanyaa kana Yesũ ethĩawa esĩ nesa vyũ maũndũ onthe ala maendeeaa ikundinĩ sya andũ make. (Ũvu. 1:12-16, 20; 2:1) Kĩu tũkyonaa nesa twasũanĩa ũtũmane ũla wanenganie kwondũ wa ikundi mũonza sya Asia Nini. Ũtũmanenĩ ũsu, nĩwanengie Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa ũtao wa ĩmwe kwa ĩmwe nĩ kana ũmatetheesye kũĩkĩĩthya kana Yeova nĩwĩtĩkĩlaa ũthaithi woo. Na ũtao ũsu nũkonetye andũ onthe ma Ngai ũmũnthĩ. Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya? Mũtongoi witũ, Klĩsto Yesũ, nĩwĩthĩawa esĩ twĩ na ngwatanĩo nzeo na Yeova kana tũi nayo. Yesũ nĩwe ũtũtongoeasya na akatũsũvĩa, kwoou vai kĩndũ kĩmũvĩtaa. Nĩwĩthĩawa esĩ kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana tũendeee kwĩtĩkĩlĩka methonĩ ma Yeova. W’o nĩ ũtao wĩva wanenganie twaĩle kũũatĩĩa ũmũnthĩ?

6. (a) Kwosana na ndeto sya Yesũ ila syĩ Ũvuany’o 2:3, 4, Aklĩsto ma kĩkundi kya Eveso maĩ na thĩna wĩva mũnene? (b) Kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁶ Soma Ũvuany’o 2:3, 4. Tũyaĩle kũeka kũmwenda Yeova ũndũ twamwendete mbeenĩ. Ũtũmane wa Yesũ kwa ana-a-asa ma kĩkundi kya Eveso wĩonany’a kana nĩmaendeee kũmĩĩsya na no maendeee kũmũthũkũma Yeova mateũnoa, o na kau nĩmakomanĩte na mawetu maingĩ. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmatiĩte wendo ũla maĩ naw’o mbeenĩ. Na kwoou nĩmaaĩlĩte kũũsyokea, nũndũ maema kwĩka ũu, Yeova ndaĩ esa kwĩtĩkĩla ũthaithi woo. O ta ũu ũmũnthĩ, ve maũndũ angĩ twaĩle kwĩka eka o kũmĩĩsya. Twaĩle kũmĩĩsya twĩ na itumi ila syaĩlĩte. Ngai witũ ndendeeaw’a no kĩla tũkwĩka, ĩndĩ nĩwendaa kũmanya nĩkĩ tũũkĩka. Itumi sitũ sya kũmĩĩsya nĩ sya vata mũno kwake nũndũ we endaa tũmũthaithe nĩkwĩthĩwa nĩtũmwendete mũno na nĩtũmũtũngĩaa mũvea.—Nth. 16:2; Mko. 12:29, 30.

7. (a) Kwosana na Ũvuany’o 3:1-3, Aklĩsto ma kĩkundi kya Salite maĩ na thĩna wĩva? (b) Twaĩle kwĩka ata?

⁷ Soma Ũvuany’o 3:1-3. No nginya tũendeee kwĩkala twĩ metho. Aklĩsto ma kĩkundi kya Salite maĩ na thĩna wĩ kĩvathũkany’o. O na kũtw’ĩka ĩvindanĩ ĩvĩtu maĩ na kĩthito maũndũnĩ ma kĩ-veva, nĩmaleelete ũthũkũminĩ woo. Kwondũ wa ũu, Yesũ ameie maĩle “kũamũka.” Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Nĩ w’o kana Yeova ndesa kũlwa nĩ wĩa witũ. (Aevl. 6:10) Ĩndĩ tũyaĩle kũsũanĩa kana aĩ nĩkwĩthĩwa nĩtwamũthũkũmie  tene, tũi na vata wa kwĩka ũu oyu. O na kau no kwĩthĩwa tũtatonya kwĩanĩsya maũndũ maingĩ ta tene, nĩtwaĩlĩte kũendeea kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka “wĩanĩ wa Mwĩaĩi” na tũyĩkala twĩ metho nginya mũthya.—1 Ako. 15:58; Mt. 24:13; Mko. 13:33.

8. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ũtao ũla ana-a-asa ma Laotisia manengiwe nthĩnĩ wa Ũvuany’o 3:15-17?

⁸ Soma Ũvuany’o 3:15-17. No nginya tũmũthaithe Yeova na ngoo yonthe na kĩthito kingĩ vyũ. Ũtũmane wa Yesũ kwa kĩkundi kya Laotisia woonanisye kana maĩ na thĩna ũngĩ wĩ kĩvathũkany’o. Maĩ na “kamulutĩla” ũthaithinĩ woo. Nũndũ mayaĩ avyũ na mayaĩ athithu, Yesũ ameie kana maĩ ‘athĩni na ma kwĩw’ĩwa tei.’ Nĩmaaĩlĩte kwonany’a kĩthito kingĩ kwondũ wa Yeova na ũthaithi wake. (Ũvu. 3:19) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Ethĩwa kĩthito kitũ nĩkĩolekete, twaĩlĩte kũtata vyũ twonanasye kana nĩtũtũngaa mũvea kwondũ wa ũthwii wa kĩ-veva ũla twĩ naw’o. (Ũvu. 3:18) Tũyĩsa kwenda tũlulutĩkw’e nĩ kũsembany’a na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ na kwenda kwĩkala twĩ eanĩe, nginya tũeke kwona maũndũ ma kĩ-veva nemo ma vata vyũ thayũnĩ witũ.

9. Kwosana na ũtao ũla Yesũ wanengie Aklĩsto ma Velikamo na Thiatila, twaĩlĩte kwĩvathana na ũndũ wĩva?

⁹ Twaĩlĩte kũleana vyũ na momanyĩsyo ma akaĩi ma mũĩkĩĩo. Yesũ nĩwakanisye amwe kĩkundinĩ kya Velikamo nũndũ wa kũete mĩaanĩko. (Ũvu. 2:14-16) Na nĩwakathie ala maĩ kĩkundinĩ kya Thiatila nũndũ nĩmeevathanĩte na “maũndũ maliku ma Satani,” na amathuthya ‘makwate malũmĩtye’ ũla w’o. (Ũvu. 2:24-26) Ĩndĩ Aklĩsto amwe onzu ikundinĩ isu nĩmambĩĩte kũatĩĩa momanyĩsyo ma ũvũngũ, na kwoou nĩmaaĩlĩte kwĩlila. Nata naitũ ũmũnthĩ? No nginya tũleane vyũ na ũmanyĩsyo o na wĩva ũleanĩte na kwenda kwa Yeova. Akaĩi ma mũĩkĩĩo “monekaa ta me na kĩkĩo kya Ngai,” ĩndĩ meko moo ‘nĩmaleanaa nakyo.’ (2 Tim. 3:5) Ethĩwa nĩtwĩmanyĩasya Ndeto ya Ngai nesa, nĩ laisi tũkamanya na tũileana na momanyĩsyo ma ũvũngũ.—2 Tim. 3:14-17; Yuta 3, 4.

10. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva tũtonya kwĩmanyĩsya twasũanĩa ũtao ũla Yesũ wanengie ana-a-asa ma Velikamo na Thiatila?

¹⁰ Tũyaĩlĩte kwĩlikya, kwĩtĩkĩlana, kana kũkwata mbau mũthemba o na wĩva wa ũvuku. Ana-a-asa ma Velikamo na Thiatila maĩ na  thĩna ũngĩ. Yesũ nĩwakanisye amwe ikundinĩ isu nũndũ wa kũema kũleana na mwĩkalĩle mũvuku. (Ũvu. 2:14, 20) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Tũyaĩlĩte kũsũanĩa kana Yeova nũkũmĩĩsya mwĩkalĩle mũvuku twĩ naw’o, o na ethĩwa twĩthĩĩtwe tũimũthũkũma kwa myaka mingĩ na twĩ na ianda sya mwanya tũnengetwe. (1 Sam. 15:22; 1 Vet. 2:16) We endaa tũlũmany’e na myolooto yake mĩlũngalu o na nthĩ yeethĩwa na mĩkalĩle ĩthũkĩte ata.—Aev. 6:11-13.

11. Tweemanyĩsya kyaũ kũvika vu? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “ Maũndũ Ala Tũkwĩmanyĩsya.”)

¹¹ Tũtonya kwasya tweemanyĩsya kyaũ kũvika vu? Nĩtwoona vata wa kũĩkĩĩthya kana Yeova nĩwĩtĩkĩlaa ũthaithi witũ. Ethĩwa ve ũndũ twĩkaa ũtonya kũtuma Yeova alea ũthaithi witũ, nĩtwaĩlĩte kwosa matambya ala maĩle na mĩtũkĩ tũũlũnge. (Ũvu. 2:5, 16; 3:3, 16) Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ Yesũ wawetie ũtũmanenĩ ũla wanengie ikundi isu. Ũndũ wĩva?

12. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa kĩla Yesũ watavisye ana-a-asa ma Simulina na Vilatelivia? (Ũvuany’o 2:10)

¹² Ekai yu twone ũtũmane ũla Yesũ wanenganie kwondũ wa ikundi sya Simulina na Vilatelivia. Eeie Aklĩsto asu maikakĩe kũthĩnw’a, nũndũ Yeova nĩwamathĩte kũmatuva nũndũ wa ũĩkĩĩku woo. (Soma Ũvuany’o 2:10; 3:10) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Nĩtwaĩlĩte kũmanya kana tũilea kũthĩnw’a, na nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kũmĩĩsya. (Mt. 24:9, 13; 2 Ako. 12:10) Nĩkĩ kũmanya ũu nĩ kwa vata?

13-14. Maũndũ ala mawetetwe kĩlungunĩ kya 12 kya Ũvuany’o matumĩte andũ ma Ngai makwatwa nĩ kyaũ?

¹³ Ĩvuku ya Ũvuany’o nĩyawetie kana andũ ma Ngai makathĩnw’a “mũthenyanĩ wa Mwĩaĩi,” ũla nĩ ĩvinda yĩĩ tũilyĩ. Kĩlungu kya 12 kya ĩvuku yĩu kĩwetete kana ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Ũsumbĩ wa Ngai kwambĩĩw’a, nĩkwaumĩlile kaũ ĩtunĩ. Mikaeli, ũla nĩ Yesũ Klĩsto, na alaĩka make nĩmokitie na Satani na ndaimoni syake. (Ũvu. 12:7, 8) Amaitha asu ma Ngai nĩmasindiwe na mekw’a kũũ nthĩ, na nĩmatumĩte nthĩ yĩthĩwa na mathĩna maingĩ mũno. (Ũvu. 12:9, 12) Ĩndĩ kĩu kĩtumĩte andũ ma Ngai makwatwa nĩ kyaũ?

¹⁴ Ĩvuku ya Ũvuany’o nĩyĩsyokete yĩkatũtavya ũndũ Satani weekie. Nĩkwĩthĩwa yu ndaĩ esa kũsyoka ĩtunĩ, atwie kũtũnga ũthatu wake vala ve etĩkĩw’a mauta ala matiele kũũ nthĩ, nũndũ nĩwĩsĩ nĩmo manyuvĩtwe mesumbĩka Ũsumbĩnĩ wa Ngai na “me na wĩa wa kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Yesũ.” (Ũvu. 12:17; 2 Ako. 5:20; Aev. 6:19, 20) Wathani ũũ weanĩie ata?

15. Naaũ maelekanĩtw’e na ila ‘ngũsĩ ilĩ’ syĩ kĩlungunĩ kya 11 kya Ũvuany’o, na nĩ kyaũ kyamakwatie?

 ¹⁵ Satani nĩwatũmĩie amaitha ma Ngai kũvithũkĩa ana-a-asa etĩkĩw’a mauta ala matongoesye wĩa wa kũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ. Aũme asu maelekanĩtw’e na ‘ngũsĩ ilĩ’ ĩvukunĩ ya Ũvuany’o, ĩla syĩĩtwe kana nĩsyooaiwe. * (Ũvu. 11:3, 7-11) Mwakanĩ wa 1918, ana-a-asa nyanya ala matongoesye wĩanĩ ũsu nĩmakwatiwe, mailĩĩlwa mavĩtyo matekĩte, na matw’ĩĩwa kyovo kĩasa. Methonĩ ma andũ, wĩa ũla watethaw’a nĩ etĩkĩw’a mauta asu nĩ ta waĩ ũnaũngamw’a.

16. Nĩ ũndũ wĩva wa kũsengy’a weekĩkie mwakanĩ wa 1919, ĩndĩ Satani aendeee kwĩka ata kuma ĩvinda yĩu?

¹⁶ Wathani ũla wĩ kĩlungunĩ kya 11 kya Ũvuany’o nĩwasyokete ũkaweta kana ila ‘ngũsĩ ilĩ’ ikathayũũkw’a ĩtina wa kavinda kanini. Ĩtheo wa mwaka ũmwe kuma ana-a-asa asu moovwa, wathani ũsu nĩweanĩie kwa nzĩa ya kũsengy’a mũno. Mweinĩ wa 3, 1919, ana-a-asa asu nĩmathaiw’e kuma yela na makoani moo mavetangwa. Vau kwa vau nĩmasyokie wĩanĩ wa kũtavany’a na kũmanyĩsya. Ĩndĩ kĩu kĩyaatuma Satani aeka kũvithũkĩa andũ ma Ngai. Kuma ĩvinda yĩu, ethĩĩtwe aietee andũ ma Ngai ũthĩny’o mwingĩ, ũla ũelekanĩtw’e na “ũsĩ.” (Ũvu. 12:15) Vate nzika, kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle “kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo na mũĩkĩĩo.”—Ũvu. 13:10.

17. Andũ ma Ngai makwatĩte ũtethyo wĩva, o na kau Satani ethĩĩtwe aimavithũkĩa?

¹⁷ Kĩlungu kya 12 kya Ũvuany’o nĩkĩsyokete kĩkonany’a kana andũ ma Ngai makakwata ũtethyo kuma vandũ matataĩĩe. Kyonanĩtye kana ũla “ũsĩ” wa mothĩny’o ũkamelw’a nĩ “nthĩ.” (Ũvu. 12:16) Na kĩu nokyo kĩthĩĩtwe kĩyĩkĩka. Mavinda kwa mavinda, ilungu imwe sya nthĩ ĩno ya Satani syĩ na andũ me na mawoni maseango, ta koti imwe, nitethasya andũ ma Ngai. Kwa ngelekany’o, athũkũmi ma Yeova nĩmethĩ ĩtwe maisinda makoani kotinĩ, na kĩu nĩkĩmanengae ũthasyo wĩana ũna. Mo matũmĩaa ũthasyo ũsu ata? Matũmĩaa nesa vyũ myanya ĩla yaumĩla kũtethya wĩa ũla Yeova ũmanengete. (1 Ako. 16:9) W’o wĩa ũsu ũkonetye maũndũ meva?

18. Tũtethasya wĩa wĩva wa vata mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo?

¹⁸ Yesũ athanie kana andũ make makatavany’a “ũvoo ũũ mũseo wa Ũsumbĩ” wa Ngai nthĩ yonthe mũthya ũtanamba kũvika. (Mt. 24:14) Yĩla mekwĩka ũu, nĩmakwataa ũtethyo wa mũlaĩka, kana nguthu ya alaĩka, ala meĩtwe kana me na “ũvoo mũseo wa tene na tene nĩ kana [maũtavany’e] kwa ala matwĩe ĩũlũ wa nthĩ, kwa kĩla mbaĩ na ũko na kĩthyomo na andũ.”—Ũvu. 14:6.

19. Nĩ ũvoo ũngĩ wĩva andũ ala mamwendete Yeova maĩle kũtavany’a?

¹⁹ Andũ ma Ngai mayaĩle kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wĩ w’oka. Nĩmaĩlĩte kũkwata mbau wĩa wa alaĩka ala mawetetwe kĩlungunĩ kya 8 nginya 10 kya Ũvuany’o. Alaĩka asu meĩtwe metangaasa mothĩny’o maingĩ ala makakwata ala maleaa Ũsumbĩ wa Ngai. Nũndũ wa ũu, Ngũsĩ sya Yeova nitavanasya ĩũlũ wa ũvoo wa ũsilĩlo ũla ũelekanĩtw’e na “mbua ya mavia na mwaki,” kwonany’a ũsilĩlo ũla Ngai ũkatw’ĩĩa ilungu syĩ kĩvathũkany’o sya nthĩ ĩno nthũku ya Satani. (Ũvu. 8:7, 13) Andũ nĩmaĩlĩte kũmanya kana mũthya wĩ vakuvĩ nĩ kana meke moalyũku ala maĩlĩte na maivonoka ũthatu wa Yeova. (Nzev. 2:2, 3) Ĩndĩ ũvoo ũsu ndũtanĩthasya andũ aingĩ. No nginya twĩthĩwe na ũkũmbaũ nĩ kana tũũtavany’e. Ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene, ũvoo wa mũthya wa ũsilĩlo ũkathatya andũ aingangĩ.—Ũvu. 16:21.

20. Twĩneenea kyaũ masomonĩ elĩ ala maatĩĩe?

²⁰ Nĩtwaĩle kũatĩĩaa vyũ “ndeto sya wathani ũũ” nũndũ maũndũ ala tũsomaa ĩvukunĩ ya Ũvuany’o nĩmatũkonetye. (Ũvu. 1:3) Ĩndĩ tũtonya ata kũmĩĩsya kũthĩnw’a twĩ aĩkĩĩku na tũiendeea kũtavany’a ũvoo ũsu na ũkũmbaũ? Maũndũ aa elĩ nĩmeũtwĩkĩa vinya: Mbee, kũmanya maũndũ ala ĩvuku ya Ũvuany’o yĩeleetye ĩũlũ wa amaitha ma Ngai, na kelĩ, kũmanya moathimo ala tũkakwata twaendeea kwĩkala twĩ aĩkĩĩku. Maũndũ asu nĩmo tũũneenea masomonĩ elĩ ala maatĩĩe.