1. Yeova athoketye athaithi make meke ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

 NŨŨ ũtonya kũtũkiakisya na kũtũtongoesya? Nĩtwĩsĩ ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu. No tũmũvoye Yeova Ngai. Na nũtũthoketye twĩke ũu. Mbivilianĩ atwĩĩte tũvoyae ‘tũte kũeka,’ kwonanyʼa kana endaa tũmũvoyae kĩla ĩvinda. (1 Ath. 5:17) No tũmũvoye tũteũkĩa kĩndũ na tũimũkũlya atũtongoesye maũndũnĩ o na meva thayũnĩ witũ. (Nth. 3:5, 6) Na nũndũ Yeova nĩ Ngai mũlau mũno, ndatũvangĩĩe mavinda ala tũtonya kũmũvoya.

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Nĩtũtũngaa mũvea mũno nũndũ wa mũthĩnzĩo wa mboya. Ĩndĩ nũndũ twĩthĩawa na maũndũ maingĩ ma kwĩka, no tũngʼangʼane mũno kũkwata ĩvinda ya kũvoya. O na ĩngĩ, no twone ve vata wa kwaĩlangya mboya sitũ. Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana Maandĩko no matwĩkĩe vinya mũno na makatũtongoesya. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea ngelekanyʼo ya Yesũ twone ũndũ ĩtonya kũtũtetheesya tũvathae ĩvinda ya kũvoya. O na ĩngĩ, nĩtũkwona ũndũ tũtonya kwaĩlangya mboya sitũ kwa kũweta maũndũ atano ma vata.

3. Nĩ ũndũ wĩva Yesũ weesĩ ĩũlũ wa mboya?

³ Yesũ nĩweesĩ kana Yeova onaa mboya syĩ sya vata mũno. Nĩwoonaa ũndũ Ĩthe wake wasũngĩaa mboya sya aũme na aka aĩkĩĩku, ĩvinda yĩasa ataaũka kũũ nthĩ. Kwa ngelekanyʼo,  nĩwoonie Ĩthe wake aisũngĩa mboya sya Aana, Ndaviti, Eliya, na angĩ aingĩ ala mamũvoyaa kuma ngoonĩ. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Asu. 19:4-6; Sav. 32:5) Nĩkyo kĩtumi Yesũ wamanyĩisye amanyĩwʼa make mavoyae Yeova kĩla ĩvinda mate na nzika kana nũkũmethukĩĩsya!—Mt. 7:7-11.

4. Mboya ila Yesũ wavoyie syĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁴ Yesũ nĩwaiĩie amanyĩwʼa make ngelekanyʼo nzeo ya kũatĩĩa ĩkonetye mboya. Ũtavanyʼanĩ wake wʼonthe nĩwavoyaa mavinda maingĩ. Yaĩ no nginya avathe ĩvinda avoye nũndũ kaingĩ eethĩawa akwatene na athyũlũlũkĩtwe nĩ andũ aingĩ. (Mko. 6:31, 45, 46) Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda waamũkie kwakya tene nĩ kana akwate ĩvinda ya kũvoya e weka. (Mko. 1:35) O na ve ĩvinda yĩngĩ wavoyie ũtukũ wʼonthe atanamba kwĩka ũtwi wa vata. (Luka 6:12, 13) Na ũtukũ wa mũthya atanakwʼa, nĩwavoyie mavinda maingĩ aiminĩĩa kĩlungu kĩla kya vata vyũ kya ũthũkũmi wake kũũ nthĩ.—Mt. 26:39, 42, 44.

5. Tũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ?

⁵ Ngelekanyʼo ya Yesũ yĩtũmanyĩsya kana o na ethĩwa tũkwatanĩte mũno wĩana ata, nĩtwaĩlĩte kũvatha ĩvinda ya kũvoya. O ta Yesũ, no kwĩthĩwa twaĩlĩte kũmantha ĩvinda ya kũvoya, twĩthĩwe twĩĩka ũu kwakya tene kana nĩ wĩoo tũtanakoma. Yĩla tweeka ũu, twĩthĩawa tũyonyʼa Yeova kana nĩtũũtũnga mũvea nũndũ wa mũthĩnzĩo ũsu wa mwanya. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Lynne nũlilikanaa ũndũ weewie ya mbee yĩla wamanyie ĩũlũ wa mũthĩnzĩo wa mboya. Aĩtye, “Yĩla namanyie kana no nĩneene na Yeova ĩvinda o na yĩva, kĩu nĩkyandetheeisye kũmwonaa ta Mũnyanyawa na nenda kwaĩlangya mboya syakwa.” Vai nzika kana aingĩ maitũ twĩwʼaa oou. Kwoou ekai tũneenee maũndũ atano ma vata tũtonya kũweta mboyanĩ sitũ.

6. Kwosana na ĩandĩko ya Ũvuanyʼo 4:10, 11, nĩ kyaũ Yeova waĩlĩte kũnengwa?

⁶ Mũtaĩe Yeova. Woninĩ ũmwe wa kũsengyʼa, mũtũmwa Yoana nĩwoonie atumĩa 24 me ĩtunĩ maimũthaitha Yeova. Mamũtaĩaa mayasya kana nĩwaĩlĩte kũnengwa “nguma na ndaĩa na vinya.” (Soma Ũvuanyʼo 4: 10, 11.) O namo alaĩka aĩkĩĩku me na itumi sya kũmũtaĩĩa Yeova na kũmũkumya. Mo me ĩtunĩ vamwe nake na nĩmamwĩsĩ nesa. Nĩmonaa nguma syake maũndũnĩ ala wĩkaa. Na yĩla meeyonea kĩu, nĩmamũtaĩaa.—Yovu 38:4-7.

7. Tũtonya kũmũtaĩa Yeova nũndũ wa maũndũ meva?

⁷ O naitũ twĩenda kũmũtaĩaa Yeova mboyanĩ sitũ kwa kũmũtavya kĩla kĩtumaa tũmwenda na tũmũtũngĩa mũvea. Yĩla ũũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia, tata wone nguma sya Yeova ila iũkwendeesya mũnango. (Yovu 37:23; Alo. 11:33) Na ĩndĩ ũimũtavya Yeova ũndũ nguma isu iũtuma wĩwʼa. O na no tũmũtaĩe Yeova nũndũ wa kũtũtetheesya ithyĩ ene o vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Mavinda onthe nũtũthĩnĩkĩaa na nũtũsũvĩaa.—1 Sam. 1:27; 2:1, 2.

8. Nĩ maũndũ amwe meva matumaa tũmũtũngĩa Yeova mũvea? (1 Athesalonika 5:18)

⁸ Mũtũngĩe Yeova mũvea. Twĩ na itumi mbingĩ sya kũmũtũngĩa Yeova mũvea mboyanĩ. (Soma 1 Athesalonika 5:18.) No tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa syĩndũ syonthe nzeo ila twĩ nasyo, nĩkwĩthĩwa kĩla mũthĩnzĩo mũseo wumaa kwake. (Yak. 1:17) Kwa ngelekanyʼo, no tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa nthĩ ĩno mbanake na syĩndũ sya kwendeesya ila wũmbĩte. O na no tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa thayũ ũla ũtũnengete, mĩsyĩ yitũ, anyanya maitũ, na wĩkwatyo ũla twĩ nawʼo. Na twĩenda kũmũtũngĩaa mũvea nũndũ wa kũtũnenga mwanya wa kũtanĩa ũnyanya mũseo vamwe nake.

9. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito tũmũtũngĩae Yeova mũvea?

⁹ No kwĩthĩwa twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ nĩ kana tũsũanĩe maũndũ ala matumaa ithyĩ ene tũmũtũngĩa Yeova mũvea. Twĩkalĩte nthĩ yusĩe andũ matatũngaa mũvea. Kĩla masũanĩaa mũno no ũndũ matonya kũkwata kĩla mekwenda vandũ va kũsũanĩa ũndũ matonya kwonanyʼa nĩmeũtũnga mũvea nũndũ wa kĩla me nakyo. Tũkambĩĩa kwĩthĩwa na mũtuo ta ũsu, mboya sitũ syĩthĩwa syusĩe o maũndũ ala tũkwenda tu. Nĩ kana twĩvathane na kĩu, nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito tũtũngae mũvea nũndũ wa maũndũ onthe ala Yeova ũtwĩkaa.—Luka 6:45.

10. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe atethekie ata nũndũ wa kũtũnga mũvea? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁰ Kwĩthĩwa twĩ andũ matũngaa mũvea no kũtũtetheesye tũkomĩanĩsya na mathĩna. Kwasũanĩa ngewa ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Kyung-sook, ĩla yĩ ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya Matukũ 15, Mwei wa 1, 2015. Ĩvinda yĩmwe, nĩwakwatĩkanie na kanza nthũku ya mavũi. Aĩtye: “Neewie ũwau ũsu wambũaa ngoo vyũ. Natelemile mũno, na neewʼa ta naasya kĩla kĩndũ.” Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũmĩĩsya? Aisye kana kĩla mũthenya atanathi kũkoma, nĩwaendaa kĩalanĩ kya nyũmba yake na aivoya na wasya ĩũlũ wa  maũndũ atano ala ũkũtũnga mũvea nũndũ wamo mũthenya ũsu. Kĩu nĩkyamũtetheeisye kũusya na kyatuma enda kũmwonyʼa Yeova ũndũ ũmwendete. Nĩweeyoneie ũndũ Yeova ũtetheeasya athũkũmi make aĩkĩĩku yĩla makwatwa nĩ matatwa, na amanya kana moathimo ala twĩ namo nĩ maingĩ kwĩ matatwa ala matũkwataa. O ta Kyung-sook, twĩthĩawa na itumi mbingĩ sya kũmũtũngĩa Yeova mũvea, o na yĩla tũkwatĩtwe nĩ ĩtatwa. Yĩla twamũtũngĩa mũvea mboyanĩ, kĩu no kĩtũtetheesye tũkomĩĩsya mathĩna na tũyĩkala tũuĩtye.

11. Nĩkĩ amanyĩwʼa mendaa ũkũmbaũ ĩtina wa Yesũ kũsyoka ĩtunĩ?

¹¹ Mũkũlye Yeova aũnenge ũkũmbaũ yĩla wĩ ũtavanyʼanĩ. Kavinda kakuvĩ Yesũ atanasyoka ĩtunĩ, nĩwalilikanilye amanyĩwʼa make ĩũlũ wa kĩanda kya kumya ũkũsĩ ĩũlũ wake “Yelusaleme, Yutia yonthe, na Samalia, na kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:8; Luka 24:46-48) Ĩtina wa kavinda, atongoi ma Ayuti nĩmamũkwatie mũtũmwa Vetelo na mũtũmwa Yoana na mamatwaa mbee wa Nzama ya Ayuti, mayenda aũme asu aĩkĩĩku maeke kũtavanyʼa. O na nĩmamatĩsisye. (Meko 4:18, 21) Vetelo na Yoana meekie ata?

12. Kwosana na Meko ma Atũmwa 4:29, 31, amanyĩwʼa meekie ata?

¹² Ĩtina wa Vetelo na Yoana kũtĩswʼa nĩ atongoi asu ma ndĩni ya Kĩyuti, mamasũngĩie ũũ: “Ethĩwa nĩ ũndũ waĩlĩte methonĩ ma Ngai kũmwĩthukĩĩsya inywʼĩ vandũ va kũmwĩthukĩĩsya Ngai, twʼai inywʼĩ ene. Ĩndĩ ithyĩ, tũitonya kũeka kũneena ĩũlũ wa maũndũ ala twonete na kwĩwʼa.” (Meko 4:19, 20) Yĩla Vetelo na Yoana mathaiwʼe, amanyĩwʼa nĩmamwĩkaĩlile Yeova amatetheesye meke kwenda kwake. Mavoyie atĩĩ: “[Nenga] ngombo syaku ũtonyi wa kũendeea kũneena ndeto yaku na ũkũmbaũ wʼonthe.” Nake Yeova nĩwasũngĩie mboya ĩsu mamũvoyie kuma ngoonĩ.—Soma Meko ma Atũmwa 4:29, 31.

13. Ngelekanyʼo ya Jin-hyuk yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹³ No tũatĩĩe ngelekanyʼo ya amanyĩwʼa kwa kũendeea kũtavanyʼa o na ethĩwa silikalĩ nĩyaumya mwĩao tũeke. Kwoona ngelekanyʼo ya mwana-a-asa wĩtawa Jin-hyuk, ũla wooviwe nũndũ wa kũlea kũlika itanĩ. E yela, nĩwanengiwe wĩa wa kũsũvĩaa avungwa amwe moovetwe kĩla ũmwe kasũmbanĩ kake e weka. Ĩndĩ ndanengetwe mwanya wa kũneena namo ĩũlũ wa ũndũ o na wĩva ũtakonanĩtye na wĩa wake, o na ethĩwa nĩ ĩũlũ wa Mbivilia. Nĩwavoyie ethĩwe na ũkũmbaũ na ũĩ wa kũtavanyʼa kĩla ĩvinda vaumĩla kamwanya. (Meko 5:29) Aĩtye: “Yeova nĩwasũngĩie mboya syakwa kwa kũnenga ũkũmbaũ na ũĩ wa kwambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia na andũ aingĩ, vala natũmĩaa o ndatĩka itano nĩũngye mĩomonĩ ya seli. Na ĩndĩ wĩoo nĩnaandĩkaa valũa ila ngũnenga avungwa ũnĩ wake.” O naitũ no twĩkale tũte na nzika kana Yeova nũkũtũtetheesya twĩanĩsye ũthũkũmi witũ. Na o ta Jin-hyuk, no tũvoye tũnengwe ũkũmbaũ na ũĩ.

14. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya yĩla twĩ thĩnanĩ? (1 Vetelo 5:6, 7)

¹⁴ Mũkũlye Yeova aũtetheesye ũmĩanĩsye na mathĩna. Aingĩ maitũ nĩmaendeee kũmĩanĩsya na ũwau kana thĩna wĩ ngoonĩ, kũkwʼĩĩwa nĩ mũndũ mendete, thĩna wa mũsyĩ, kũthĩnwʼa, kana o thĩna ũngĩ. Na maũndũ angĩ ta mowau ma kũkwatanwʼa na makaũ nĩmatumĩte vethĩwa ve vinya kũmĩanĩsya na mathĩna ta asu.  Kwoou mũtulũĩle Yeova ngoo yaku. Mũelesye ũndũ ũkwĩwʼa o ũndũ ũtonya kũelesya mũnyanyau. Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo vyũ kana Yeova ‘nũkũthĩnĩkĩaa.’—Soma 1 Vetelo 5:6, 7.

15. Mboya ĩtonya kũtũtetheesya ata ‘tũmĩĩsye yĩla twĩ thĩnanĩ’? Nengane ngelekanyʼo.

¹⁵ Kũvoya na kĩthingʼĩĩsyo kũkatũtetheeasya ‘tũmĩĩsye yĩla twĩ thĩnanĩ.’ (Alo. 12:12) Yeova nĩwĩthĩawa esĩ maũndũ ala makwataa athaithi make na ‘nĩwĩwʼaa kũkaya kwoo.’ (Sav. 145:18, 19) Kristie nĩ vainia wĩ na myaka 29 na nĩwĩyoneete ũwʼo wa ũndũ ũsu. Ambĩĩie kwĩthĩwa na mathĩna ma mwĩĩ atataĩĩe. Na kĩu nĩkyatumie akwʼa ngoo mũno. Ĩtina, nĩwamanyie kana inyia-ake nĩwakwatĩkanie na ũwau ũte ndawa. Kristie aĩtye: “Navoyie Yeova na kĩthingʼĩĩsyo anengae vinya wa mũthenya ũmwe tu. Nĩnatataa nĩatĩĩe mũvango mũseo wa maũndũ ma kĩ-veva kwa kũthi maũmbanonĩ na kwĩmanyĩasya mwene.” Aendeee kwasya: “Mboya nĩyandetheeasya yĩla ngwĩwʼa nduanĩwe nĩ nthĩ. Kũmanya kana Yeova eethĩawa vamwe nakwa mavinda onthe nĩkwangiakiasya mũno. O na kau mathĩna makwa ma mwĩĩ mayaathela vau kwa vau, Yeova nĩwasũngĩaa mboya syakwa kwa kũtuma nĩusya na kũnenga mũuo wa ngoo.” Mwa tũikaaĩse kũlwa kana “Yeova nĩwĩsĩ kũvonokya andũ ala me na kĩkĩo kya Ngai kuma matatwanĩ.”—2 Vet. 2:9.

16. Nĩkĩ twendaa ũtethyo wa Yeova nĩ kana tũsinde matatwa?

¹⁶ Mũkũlye Yeova aũtetheesye kũsinda matatwa. Nũndũ twĩ ene naĩ, no nginya kĩla ĩvinda tũngʼangʼane twĩke kĩla kyaĩle. Satani ekĩte kyonthe kĩla ũtonya nĩ kana atume maũndũ moma ĩ ya mũno. Atũmĩaa maũndũ mavuku ma kwĩtanĩthya kwelelũkya mosũanĩo maitũ. Maũndũ ta asu no mausũsye ilĩko sitũ mosũanĩo mataĩle ala matonya  kũvukya mũndũ witũ wa nthĩnĩ o na makatuma twĩka naĩ ngito.—Mko. 7:21-23; Yak. 1:14, 15.

17. Ĩtina wa kũvoya ũtethyo, twaĩlĩte kwĩka ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁷ Nĩtwendaa ũtethyo wa Yeova nĩ kana tũikatatĩke twĩke kĩla kĩtaĩle. Yesũ awetie ũũ nthĩnĩ wa ĩla mboya ya ngelekanyʼo: “Ndũkatũeke tũlike matatwanĩ, ĩndĩ tũtangĩĩe kumana na ũla mũthũku.” (Mt. 6:13) Yeova nĩwendaa kũtũtetheesya, ĩndĩ no nginya twambe kũmwĩtya ũtethyo. O na ĩngĩ, ĩtina wa kũvoya ũtethyo no nginya twĩkĩe kĩthito twĩvathane na maũndũ ala matonya kũtũtata. No twose matambya ma kwĩsũvĩana na mosũanĩo na mawoni mataĩle ala me nthĩ ĩno ya Satani. (Sav. 97:10) No tusũsye ilĩko sitũ maũndũ maseo twasoma na tweemanyĩsya Mbivilia. O na no tũsũvĩe mosũanĩo maitũ kwa kũthi maũmbanonĩ na ũtavanyʼanĩ. Nake Yeova atwathĩte kana ndakatũeka tũtatwe kũvĩtũka ũndũ tũtonya kũmĩĩsya.—1 Ako. 10:12, 13.

18. Nĩ ũndũ wĩva ithyonthe twaĩle kwĩka ũkonetye mboya?

¹⁸ Kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kũvoya mũno vyũ ĩvindanĩ yĩĩ kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva nĩ kana aendeee kũlũmanyʼa na Yeova mĩthenyanĩ ĩno myũmũ ya mũminũkĩlyo. Vatha ĩvinda ya kũvoya kuma ngoonĩ kĩla mũthenya. Yeova endaa ‘tumũtulũĩle ngoo sitũʼ mboyanĩ. (Sav. 62:8) Mũtaĩe Yeova na ũimũtũngĩa mũvea nũndũ wa maũndũ onthe ala wĩkaa. Mũkũlye aũtetheesye wĩthĩwe na ũkũmbaũ ũtavanyʼanĩ. Mwĩsũve aũtetheesye ũmĩanĩsye na mathĩna o na meva na ũisinda ĩtatwa o na yĩva yĩla ũtonya kwĩthĩwa ũingʼangʼana nayo. Ndũketĩkĩlye kĩndũ kana mũndũ o na wĩva atume ũeka kũmũvoya Yeova ũteũtĩĩa. Ĩndĩ we Yeova asũngĩaa ata mboya sitũ? Nĩtũũneenea ĩkũlyo yĩu ya vata ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.