ITHYONTHE nĩtwĩsĩ nesa ki kana ‘mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo,’ Yeova nĩwe ũtongoesye andũ make, na nĩwe ũmanengae kyonthe kĩla kĩtonya kũmatetheesya maendeee kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake. (2 Tim. 3:1) Ĩndĩ no nginya kĩla ũmwe etw’ĩĩe kũmwĩw’a Yeova. No tũelekany’e ĩvinda yitũ na ya Aisilaeli yĩla maĩ weũnĩ. Maaĩlĩte kũatĩĩa wasya wa soo ũla wavuvwa.

Yeova eeie Mose atue vetha nĩ kana aseũvye masoo elĩ, ala makatũmĩawa “kũmban’ya ũmbano, na ma syalo sya myako ya maeema.” (Mot. 10:2) Athembi mavuvaa masoo asu kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o nĩ kana andũ mamanye kĩla mendekaa kwĩka. (Mot. 10:3-8) Ũmũnthĩ andũ ma Ngai manengawe myolooto na nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. Ekai twone nzĩa itatũ itũlilikanasya masoo ala mavuvawa ĩvinda ya Aisilaeli. Mbee, ũmũnthĩ andũ ma Ngai nĩmathokaw’a maũmbanonĩ manene, kelĩ, atumĩa nĩmombanaw’a mamanyĩw’e, na katatũ, ikundi syonthe nitavaw’a yĩla ve myolooto myeũ kana myolooto yeekwa moalyũku.

Yĩla Yeova wenda “ũmbano w’onthe” ũmbanĩe mũomonĩ ũla waĩ ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa ya ĩeema ya kũmbanĩa, athembi mavuvaa masoo elĩ. (Mot. 10:3) Mbaĩ syonthe syaanĩtw’e ikundi inya na ikamba kambi ithyũlũlũkĩte ĩeema ya kũmbanĩa, na kwoou syonthe nĩsyeew’aa wasya ũsu. Ala maĩ vakuvĩ na mũomo nĩmatonya kwĩthwa mavikaa vo ĩtina wa ndatĩka mbũthũ. Namo ala kambi syoo syaĩ vaasanga na mũomo nĩmatonya kwĩthĩwa makuaa ĩvinda yingangĩ na makekĩa kĩthito kingangĩ nĩ kana mavike. Ĩndĩ o na methĩwe maĩ vaasa kana maĩ vakuvĩ, Yeova eendaa kĩla mũndũ oke ũmbanonĩ na aimwĩthukĩĩsya.

Ũmũnthĩ tũiendaa ĩeemanĩ ya kũmbanĩa, ĩndĩ nĩtũthokaw’a maũmbanonĩ manene. Amwe nĩ maũmbano manene ma mĩthenya ĩtatũ, na maũmbano angĩ ma mwanya. Maũmbanonĩ asu nĩtũkwataa maũvoo ma vata na myolooto ya kũatĩĩa. Andũ ma Yeova kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ mamanyĩaw’a maũndũ mavw’anene maũmbanonĩ asu. Na ala meetĩkĩla kũthi maũmbanonĩ asu, nĩmatanĩaa kwĩthĩwa ĩkomanonĩ ya andũ atanu. Amwe maumaa vaasa kwĩ angĩ. Ĩndĩ onthe ala mathi, nĩmamanyaa kana kĩthito kyoo kĩyĩĩ kya mana.

Nao nata tũkundi tũla twĩ kũndũ kũasa vyũ na kũla kwĩkĩawa maũmbano aa manene? Tekinolongyi nĩtumĩte ala me kũu kũasa matetheka nĩ maũmbano asu, na nũndũ wayo mew’aa o ta mombene na ala angĩ. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe ovisi mũnene nĩwatũmie mwana-a-asa ovisinĩ wa ũvonge wa Benin. Ovisi ũsu wa ũvonge nĩwakwatanisye vulongulamu weethĩa no ĩvike taoninĩ yĩ na kwale yĩtawa Arlit, yĩ Sahara Desert, nthĩ ya Niger. Ana-a-asa, eĩtu-a-asa, na andũ angĩ mekwendeew’a nĩmoombanie. Onthe maĩ 21.  O na kau maĩ kũasa vyũ, meew’aa ta mombene na ala angĩ 44,131. Mwana-a-asa ũmwe aandĩkie: “Twĩmũtũngĩa mũvea mwingĩ mũno kuma ngoonĩ nũndũ wa kũtũtetheesya twĩthukĩĩsye ũmbano ũsu. Kĩu kĩtwonisye ĩngĩ kana nĩmũtwendete mũno.”

Athembi Aisilaeli mavuva soo o ũmwe, “no anene, atongoi ma ngili sya Isilaeli” me oka maendaa ĩeemanĩ ya kũmbanĩa. (Mot. 10:4) Mathi vau, Mose nĩwamamanyĩasya na aimatavya maũndũ ma vata ala maĩle kũmanya. Kĩu nĩkyamatetheeasya kwĩanĩsya ianda syoo mbaĩnĩ syoo. Ta keka waĩ ũmwe wa anene asu, ndũlea kwĩthĩwa watataa ũndũ ũtonya ũmbane na ala angĩ na ũimanyĩw’a, kana ti w’o?

Ũmũnthĩ atumĩa ma kĩkundi mayĩtalaa ta “anene,” na mayĩnenevasya ĩũlũ wa ĩĩthya yĩla Ngai ũmanengete masũvĩe. (1 Vet. 5:1-3) Ĩndĩ nĩmekĩaa kĩthito kingĩ masũvĩe ĩĩthya ya Ngai. Nũndũ wa ũu, yĩla mathokw’a masukulunĩ me kĩvathũkany’o, ta Sukulu ya Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ, nĩ kana mamanyĩw’e mũnango, nĩmetĩkĩlaa na mĩtũkĩ. Mavinda ta asu nĩmamanyĩaw’a ũndũ matonya kwĩanĩsya nesanga mawĩa ikundinĩ. Kĩu kĩtumaa onthe kĩkundinĩ maendeea nesa kĩ-veva. O na ethĩwa ndwaaĩtwa sukulu isu, nũtethekaa nĩsyo nũndũ ala maendie nĩmatũmĩaa kĩla meemanyĩisye kũtetheesya kĩkundi.

Mavinda angĩ athembi Aisilaeli mavuvaa soo wĩ wasya wa kũtĩsya. Aisilaeli meew’a wasya ũsu mamanyaa kana Yeova eenda mombũũkye kambi. (Mot. 10:5, 6) Yĩla andũ meũthama, meekaa ũu na mũvango mũseo vyũ, ĩndĩ nĩvendekaa kĩthito kingĩ mũno. O na vailye ũu, Aisilaeli amwe nĩmatonya kwĩthĩwa maemawa nĩ kũthamathama. Nĩkĩ?

Amwe nĩmatonya kwĩthĩwa meew’aa maithĩnĩka nũndũ mavinda angĩ soo wa kũthama wavuvawa matataĩĩe, kana ũndũ ũsu ũkekĩka kaingĩ kĩatĩanĩsyo. Kwa ngelekany’o, “mavinda amwe mũumbĩ waĩ vo kuma wĩoo kũvika kĩoko.” Mavinda angĩ mekalaa vandũ vamwe “mĩthenya ĩlĩ, kana mwei, kana mwaka.” (Mot. 9:21, 22) Ĩndĩ mo Aisilaeli mathamangie mavinda meana? Ĩvuku ya Motalo kĩlungu kya 33 yĩwetete kũndũ ta 40 kũla Aisilaeli mambie kambi.

Ve mavinda matonya kwĩthwa makwataa vandũ ve na muunyĩ mũseo. Makwata vandũ vailye ũu “weũnĩ ũsu w’onthe mũnene na wa ũtĩsya,” mailea kwĩthĩwa matanaa mũno. (Kũt. 1:19) Nũndũ wa ũu, mũndũ aĩ atonya kwambĩĩa kũmaka aisũanĩa mathama maikwata vandũ vaseo ta vu.

Yĩla ĩvinda ya kũmbũũkya kambi yavika, mbaĩ imwe nitonya kwĩthĩwa syoonaa wĩ ũndũ wĩ vinya kweteela ivikĩwe nĩ saa syoo sya kũthama. O na kau soo ũsu wĩ wasya wa kũtĩsya wavuvwa mbaĩ syonthe nĩsyeew’aa, iyoombũũkasya kambi savalĩ ũmwe. Wasya wa kũtĩsya wavuvwa ya mbee, mbaĩ ila syĩ ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa nĩsyo syaaĩle kũkũsya. Mbaĩ isu syaĩ Yuta, Isakali, na Nzevuluni. (Mot. 2:3-7; 10:5, 6) Mbaĩ isu syakũsya, athembi mavuvaa wasya wa kũtĩsya ĩvinda ya kelĩ. Ĩvinda yĩu ya kelĩ mbaĩ ila itatũ syĩ ngalĩko ya ĩtheo nĩsyo syakũasya. Athembi maendeeaa kũvuva wasya ũsu mũvaka kambi yonthe ya Isilaeli yũmbũũke.

No kwĩthĩwa ve ĩvinda ũseũvyo weekie ũalyũku weewie wĩ vinya kwĩtĩkĩla. O na nĩvatonyeka ĩvinda yĩmwe ũseũvyo ũkethĩwa weekie moalyũku meana ũna matataĩĩwe, na nũndũ wa ũu, ũyĩw’a moalyũku asu ta maingĩva mũno. Kana ethĩwa ti ũu, no kwĩthĩwa ve ĩvinda ũseũvyo weekie moalyũku ũndũnĩ mũna, na weethĩa we ndũkwendaa ũndũ ũsu ũivĩndũka nũndũ ũnoonaa wĩ o mũseo. O na ethĩwa nĩ kĩtumi kĩva kyatumaa ũalyũku ũsu woneka wĩ vinya, ndũlea kwĩthĩwa weewie wũmĩĩsyo waku watatĩka, na nĩwakuie ĩvinda ũyĩsa kũtw’ĩka nĩwamanyĩa. Ĩndĩ yĩla tweekĩa kĩthito twĩke ũalyũku ũla ũkwendeka, nĩvatonyeka tũkesa kwona kana ũalyũku ũsu nĩ ũathimo kuma kwa Ngai.

Ĩvindanĩ ya Mose, Yeova nĩwatongoesye andũ milioni mbingĩ makĩlanĩlya weũnĩ. Keka ndaatongoesya na kũsũvĩa syana, aka, na aũme asu, vai ũmwe ũvĩta. Ũmũnthĩ tũtwĩe ĩvinda yathe mũno. Ĩndĩ nũndũ tũtongoew’e nĩ Yeova, tũendeee nesa vyũ kĩ-veva! Kwoou yĩla tweew’a wasya wa soo, ekai ithyonthe tũtw’e kwĩthĩwa twĩ ewi ta ala Aisilaeli aĩkĩĩku!