1. Nĩ ũĩkĩĩthyo wĩva Yeova ũnengete eki ma naĩ ala meelila?

 O NA kau Yeova nĩwe Mũmbi witũ, Mũnengani wa Mĩao, na Mũsili, asyokete akatwĩa kana we nĩ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ũtwendete. (Sav. 100:3; Isa. 33:22) Yĩla twamũvĩtĩsya na tweelila kuma ngoonĩ, nĩwĩthĩawa atonya kũtũekea, na ethĩawa na mea ma kwĩka ũu. (Sav. 86:5) Yeova atũmĩie mwathani Isaia kũtũĩkĩĩthya ũũ: “O na ethĩwa naĩ syenyu nĩ ndune mũno, ikeethĩwa nzaũ ta ĩa.”—Isa. 1:18.

2. Twaĩle kwĩka ata ethĩwa nĩtũkwenda kũtanĩa ngwatanĩo nzeo na ala angĩ?

² Nũndũ ithyonthe twĩ ene naĩ, nĩtũneenaa kana tũkeka maũndũ mekũũmĩsya angĩ. (Yak. 3:2) Ĩndĩ ũu ti kwonany’a kana tũyĩsa kũtanĩa ngwatanĩo nzeo namo. No twĩke ũu tweemanyĩsya kũekeaa. (Nth. 17:9; 19:11; Mt. 18:21, 22) Yĩla mũndũ waweta kana weeka ũndũ mũnini na watũũmĩsya, Yeova endaa tũmũekee. (Ako. 3:13) Na twĩ na kĩtumi kĩseo kya kwĩka ũu. Twĩasya ũu nũndũ Yeova ‘nũtũekeaa vyũ’ na ngenda.—Isa. 55:7.

3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

³ Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea ũndũ andũ matonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yeova ya kũekeaa ala angĩ. Nĩ naĩ syĩva twaĩle kũĩkĩĩthya kana atumĩa nĩmaimanya? Nĩkĩ Yeova ũtwĩkĩĩte vinya tũekeae angĩ? Na tũtonya kwĩmanyĩsya  kyaũ twasũanĩa ĩũlũ wa athaithi amwe mathĩnie mũno nũndũ wa mavĩtyo ma angĩ?

4. (a) Yĩla mũthũkũmi wa Yeova weeka naĩ ngito, aĩle kwĩka ata? (b) Atumĩa methĩawa na kĩanda kĩva yĩla makomana na mwĩki wa naĩ?

⁴ Yĩla mũndũ weeka naĩ ngito, no nginya atumĩa mamanyĩthw’e ũndũ ũsu. Maũndũ amwe matalawa ta naĩ ngito mawetetwe ĩandĩkonĩ ya 1 Akolintho 6:9, 10. Mũndũ wĩkĩte naĩ ngito ethĩawa atũlĩte mĩao ya Ngai mũno vyũ. Kwoou ethĩwa Mũklĩsto nĩweeka naĩ ngito, no nginya amũvoye Yeova Ngai amwĩtye ũekeo, na no nginya aneene na atumĩa ma kĩkundi. (Sav. 32:5; Yak. 5:14) Mo atumĩa methĩawa na kĩanda kĩva? No Yeova e weka wĩ na ũkũmũ wa kũekea naĩ vyũ, na ekaa ũu atũmĩĩte mũsingi wa nthembo ya wovosyo. * Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nũnengete atumĩa kĩanda kya kũtũmĩa Maandĩko kũtw’a ethĩwa mwĩki wa naĩ nĩwaĩle kwĩkala kĩkundinĩ kana aĩle kũvetangwa. (1 Ako. 5:12) Nĩ kana meanĩsye kĩu, ũndũ ũmwe mekaa nĩ kũtata masũngĩe makũlyo aa maatĩĩe: We mũndũ ũsu nũnavangĩte kwĩka naĩ? We nũnatatie kũvitha naĩ yake? Aneekĩte naĩ ĩsu kwa ĩvinda yĩasa? Na ũndũ ũla wa vata vyũ, ve ũndũ ũkũĩkĩĩthya kana nĩwĩlilĩte kuma ngoonĩ? Eka ũu, ve ũndũ ũkũĩkĩĩthya kana Yeova nũmũekeete?—Meko 3:19.

5. Wĩa ũla atumĩa matethasya ũetae moathimo meva?

⁵ Yĩla atumĩa makomana na mwĩki wa naĩ, kĩeleelo kyoo kĩthĩawa ne kwĩka ũtwi ta ũla ũminĩte kwĩkwa ĩtunĩ. (Mt. 18:18) Mũvango ũsu ũtethasya kĩkundi ata? Ũĩkĩĩthasya kana eki ma naĩ ala mate kwenda kwĩlila na matonya kũũmĩsya malondu ma Yeova ma vata, nĩmavetangwa kĩkundinĩ. (1 Ako. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) O na no ũtume mwĩki ũsu wa naĩ elila na aiekewa nĩ Yeova. (Luka 5:32) Atumĩa nĩmavoyaa kwondũ wa mwĩki ũsu wa naĩ wĩlilĩte, na maikũlya Yeova amũtetheesye kũtũngĩĩa ngwatanĩo ĩla ũnaĩ nayo nake.—Yak. 5:15.

6. Mũndũ atengwa Yeova nĩwĩthĩawa atonya kũmũekea? Elesya.

⁶ Ĩndĩ twasye mwĩki wa naĩ ndelilĩte yĩla atumĩa maneena nake. Vekala ũu, ethĩawa aĩle kũtengwa. Na ethĩwa nũtũlĩte mwĩao wa silikalĩ, atumĩa mayĩsa kũmũseseea. Yeova nĩwĩtĩkĩlĩtye silikalĩ kũsilĩla na kũnenga mũndũ o na wĩva ũla watũla mĩao ũkany’o ũla ũmwaĩlĩte, ethĩwe nĩwĩlilĩte kana ndelilĩte. (Alo. 13:4) Ĩndĩ esa kwambĩĩa kũsũanĩa nesa, ayĩlila kuma ngoonĩ, na aialyũka, Yeova nĩwĩthĩawa eyũmbanĩtye kũmũekea. (Luka 15:17-24) Yeova ekaa ũu o na ethĩwa mũndũ ũsu eekie naĩ ngito mũno.—2 Mav. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Twonanasya ata nĩtwaekea mũndũ ũla ũtũvĩtĩsye?

⁷ Nĩtũtanaa mũno kũmanya kana tũi na kĩanda kya kũtw’a ethĩwa Yeova nũkũekea mwĩki wa naĩ kana ndemũekea! Ĩndĩ o na vailye ũu, ve ũtwi twaĩle kwĩka. Ũtwi wĩva? Mavinda amwe mũndũ ũtũvĩtĩsye kana ũtwĩkĩte ũndũ mũthũku vyũ no atwĩtye vole na aitũkũlya tũmũekee. Ĩndĩ mavinda angĩ, no aeme kũtwĩtya ũekeo. O na vailye ũu, no tũtw’e kũmũekea na tũitw’a vyũ kũlea kwoveea ũthatu ngoonĩ. Kũneena w’o, kĩu nĩkĩtonya kwenda ĩvinda na kĩthito kingĩ, na mũno mũno ethĩwa tũũmĩĩte  mũno. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩswaili) ya 15/09/1994 yaisye: “Yĩla twaekea mwĩki wa naĩ, kĩu kĩyonanasya kana nĩtũkwĩtĩkĩlana na mavĩtyo make. Mũklĩsto ũla watw’a kũekea ethĩawa ayonany’a kana nũĩkĩĩe kana Yeova nũkũthĩnĩkĩa ũndũ ũsu nesa vyũ. Nĩwe Mũsili ũla mũlũngalu wa nthĩ yonthe, na ĩvinda yĩla yaĩle yavika akaĩkĩĩthya kana sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa.” Nĩkĩ Yeova ũtwĩkĩĩte vinya tũekee angĩ na tũitia ũndũ ũsu mokonĩ make?

8. Twonanasya ata kana nĩtũũtũnga mũvea nũndũ wa tei ũla Yeova ũtwonasya?

⁸ Kũekea angĩ kwonanasya kana nĩtũũtũnga mũvea nũndũ wa tei wa Yeova. Ĩvinda yĩmwe, Yesũ nĩwanenganie ngelekany’o ĩelekanĩtye Yeova na vwana wavutie ĩkoani ĩnene ngombo yake ĩtaĩ ĩtonya kũĩva. Ĩndĩ ngombo ĩsu ndyaaĩw’ĩa tei ngombo ĩngĩ yamĩtaĩte mbesa nini mũno waelekany’a na isu ingĩ. (Mt. 18:23-35) We Yesũ endaa kũtũmanyĩsya kyaũ? Ethĩwa kwa w’o nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa tei ũla Yeova ũtwonetye, tũkaekeaa ala angĩ. (Sav. 103:9) Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaisye ũũ myaka mingĩ mĩvĩtu: “O na ethĩwa tũekeete ala angĩ mavinda maingĩvĩte ata, kĩu kĩyĩsa kũelekanw’a o na vanini na mavinda ala Ngai ũtũekeaa na ũtwĩw’ĩaa tei atũmĩĩte mũsingi wa nthembo ya Klĩsto.”

9. Naaũ Yeova wĩw’ĩaa tei? (Mathayo 6:14, 15)

⁹ Yeova nũekeaa ala maekeaa angĩ. Ew’ĩaa tei ala mew’ĩaa angĩ tei. (Mt. 5:7; Yak. 2:13) Na Yesũ nĩwoonanisye ũu ũtheinĩ yĩla wamanyĩasya amanyĩw’a make kũvoya. (Soma Mathayo 6:14, 15.) O na vau tenange Yeova nĩwoonanisye ũndũ ũsu yĩla waneenaa na mũthũkũmi wake Yovu. Mũndũũme ũsu mũĩkĩĩku nĩwaũmĩĩtw’e mũno nĩ ndeto nthũku sya Elivasi, Mbilitati, na Nzovali. Ĩndĩ Yeova amwĩie avoye kwondũ woo. Ĩtina wa Yovu kwĩka ũu, now’o Yeova wamũathimie.—Yovu 42:8-10.

10. Kwoveea ũthatu ngoonĩ kũtũũmĩasya ata? (Aeveso 4:31, 32)

¹⁰ Kwoveea ũthatu ngoonĩ nĩkũtũũmĩasya. Ũthatu no ta mũio mũito, na Yeova endaa tũkwate mũuo ũla wũkanasya na kwaũa mũio ũsu. (Soma Aeveso 4:31, 32.) Ekĩĩte kĩla ũmwe witũ vinya ũũ: “Eka ũthatu, na tia ũthilĩkũ.” (Sav. 37:8) Nĩtũtethekaa mũno yĩla twaatĩĩa ũtao ũsu. Kwoveea ũthatu ngoonĩ no kũtũetee mathĩna ma mwĩĩ na ma kĩlĩko. (Nth. 14:30) Na twĩasya ũu nũndũ kwoveea ũthatu ngoonĩ kũyĩsa kũũmĩsya o na vanini ũla ũtũvĩtĩsye, o tondũ ithyĩ ene twanyw’a sumu ũtesa kũũmĩa. Kwoou no twasye kana yĩla twaekea angĩ, nĩ ta twĩthĩawa tweenenga mũthĩnzĩo. (Nth. 11:17) Nĩtũkwataa mũuo wa kĩlĩko na wa ngoonĩ, na nĩtwĩthĩawa tũtonya kũendeea kũmũthũkũma Yeova.

11. Mbivilia yaĩtye ata ĩũlũ wa kwĩyĩĩvanĩsya? (Alomi 12:19-21)

¹¹ Ũĩvanĩsyo nĩ wa Yeova. Yeova ndatũnengete mwanya wa kwĩyĩĩvanĩsya yĩla mũndũ watũvĩtĩsya. (Soma Alomi 12:19-21.) Nĩkwĩthĩwa twĩ ene naĩ na tũyonaa maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte, tũi na ũtonyi wa kũtw’a sila mũseo ta ũla Ngai ũtonya kũtw’a. (Aevl. 4:13) O na mavinda angĩ ngoo sitũ nitonya kũtwasya na iituma tũtamanya kĩla kyaĩle. Nĩkyo kĩtumi Yeova waveveeie Yakovo kũandĩka ũũ: “Ũthatu wa mũndũ ndũetae ũlũngalu wa Ngai.” (Yak.  1:20) No twĩkale tũte na nzika kana Yeova akeeka kĩla kyaĩle na ayĩĩkĩĩthya kana sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa.

12. Tũtonya kwonany’a ata nĩtũĩkĩĩe kana Yeova akaĩkĩĩthya sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa?

¹² Kũekea kwonanasya nĩtũĩkĩĩe kana Yeova akaĩkĩĩthya sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa. Yĩla twaeka maũndũ mokonĩ ma Yeova, twĩthĩawa tũyonany’a kana tũi na nzika akavetanga maũndũ onthe mathũku ala maetetwe nĩ naĩ. Ĩvinda yĩla ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ, maũndũ mathũku ala matũkwatie “matikalilikanwa, o na matikalika kĩlilikanonĩ” ĩngĩ. (Isa. 65:17) Ĩndĩ yĩla twaũmĩw’a mũno vyũ, yo nĩvatonyeka tũkaema kwoveea ũthatu ngoonĩ sitũ? Ekai twone ũndũ amwe mavotete kwĩka ũu.

13-14. Ngewa ya Tony na José yaũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kũekea?

¹³ Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ nĩmatw’ĩte kũekea angĩ o na kau mamaũmĩisye mũno. Nĩ moathimo meva makwatĩte?

¹⁴ Myaka mingĩ mbee wa mwana-a-asa wĩtawa Tony, * ũla wĩkalaa Philippines, kwĩmanyĩsya ũw’o, nĩwamanyie kana mwanake mũkũũe ooaiwe nĩ mũndũũme wĩtawa José. Ĩvinda yĩu, Tony aĩ mũndũ mũng’endu na wekalaa e mũthilĩku mũno, na nĩwendaa kwĩyĩĩvanĩsya. José nĩwakwatiwe na oovwa nũndũ wa ĩvĩtyo yĩu. Yĩla wesie kũthaw’a, Tony nĩwavangie kũmũmantha nĩ kana amũae. O na nĩwathooie ĩvuti. Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩu nĩwambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova. Aĩtye, “Nĩendeee kwĩmanyĩsya nĩnamanyie kana nĩnaaĩlĩte kũalyũla mwĩkalĩle wakwa, na ũndũ ũmwe naaĩle kwĩka nĩ kũvetanga vyũ ũthatu ngoonĩ yakwa.” Tony nĩwavatisiwe, na ĩtina wa ĩvinda atw’ĩka mũtumĩa wa kĩkundi. Yu kwasũanĩa ũndũ waseng’ie mũno wĩana yĩla wamanyie kana o nake José nĩwatw’ĩkĩte mũthũkũmi wa Yeova mũvatise! Yĩla aũme asu elĩ makomanie, nĩmakumbatĩanĩie, na Tony atavya José kana nĩwamũekeete. Tony aĩtye kana kũekea José kwamũeteie ũtanu mwingĩ o na ũtatonya kũũelesya. Kwa w’o,  Yeova nĩwaathimie Tony nũndũ wa kwona eyũmbanĩtye kũekea.

15-16. Ngewa ya Peter na Sue yaũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kũekea?

¹⁵ Mwakanĩ wa 1985, Peter na Sue maĩ maũmbanonĩ Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ yĩla kwalivũkie mbomu ĩmwe nene matataĩĩe. Mũndũũme ũmwe ũtaĩ mũthaithi wa Yeova nĩwe wateete mbomu ĩsu vau. Sue nĩwakwatie mawũũmĩsye manene mũno, na kĩu kyatuma akwatwa nĩ mathĩna manene ma kwona na kwĩw’a. O na nĩwaaisye ũtonyi wa kwĩw’a mĩuke. * Peter na Sue makothaa kwĩkũlya, ‘Nĩ mũndũ wa mũthemba mwaũ ũtonya kwĩka ũndũ ũthũkĩte ũu?’ Ĩtina wa myaka mingĩ, mũndũũme ũsu nĩwakwatiwe na oovwa thayũ wake w’onthe. Yĩla Peter na Sue makũlilw’e kana nĩmaekeie mũndũ ũsu, maisye: “Yeova nũtũmanyĩĩtye kana kwoveea ũthatu ngoonĩ kũtumaa ithyĩ ene twĩthĩwa na mathĩna ma mwĩĩ, ma ngoonĩ, na ma kĩlĩkonĩ. Kwoou yĩla ũndũ ũsu watũkwatie oou, twamũkũlilye Yeova atũtetheesye kũmũekea na tũiendeea na maũndũ maitũ.”

¹⁶ Kw’o kũekea mũndũ ũsu nĩkwĩthĩĩtwe kwĩ laisi kwoo? Ti mavinda onthe. Maĩtye: “Mavinda amwe yĩla mawũũmĩsye ma Sue mambĩĩa kũmũthĩny’a, nĩtũkwatawa nĩ ũthatu ũsu ĩngĩ. Ĩndĩ tũitindĩaa kũsũanĩa ũndũ ũsu, na kwoou ũthatu ũsu nũthelaa o mĩtũkĩ. Na kũneena ũw’o, no twasye kuma ngoonĩ kana mũndũ ũsu akesa kũtw’ĩka mwana-a-asa witũ, no tũmũthokye vyũ. Ũndũ ũsu watũkwatie nũtũtetheesye kũmanya kana myolooto ya Mbivilia ĩtũthaasya kwa nzĩa o na tũtatonya kũisũanĩa! O na ĩngĩ, nĩtũkwataa ũkiakisyo nũndũ wa kũmanya kana o mĩtũkĩ, Yeova nũkũvetanga mothũku onthe ala matũkwatĩte.”

17. Ngewa ya Myra yaũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kũekea?

¹⁷ Myra ayĩmanyĩsya ũw’o aĩ mũtwae na  aĩ na syana ilĩ nini. Mũũme ndaaĩtĩkĩla ũw’o. Ĩtina wa ĩvinda, nĩweekie ũlaalai na atia mũsyĩ wake. Myra aĩtye: “Yĩla mũemewa wandiie na twana twitũ twĩlĩ, neewie o ũndũ andũ aingĩ mew’aa yĩla mavũnyanĩwa nĩ mũndũ mendete. Nĩnatelemile, weethĩa ndikũĩkĩĩa, nakwatwa nĩ kyeva, nambĩĩa kwĩlila, nambĩĩa kwĩtũla mũtĩ, na nathata mũno.” O na kau mũtwaano woo nĩwathelile, no weew’aa woo nũndũ wa kĩu mũũme wamwĩkie. Myra aendeee kwasya, “Maũndũ asu nĩmaendeeie kũtuma nĩthĩnĩka kwa myei mingĩ, ĩndĩ nesa kũmanya kana naendeee kwananga ngwatanĩo yakwa na Yeova na ala angĩ.” Myra easya kana nĩwavetangie ũthatu ũsu ngoonĩ vyũ, na yu ndendeaa mũndũ ũsu wamũtwaĩte ũthũku. Ekwatasya kana mũthenya ũmwe akamũthengeea Yeova. Nũndũ wa ũu, nũvotete kũtũnga kĩlĩko kyake maũndũnĩ ala me mbee. Na o na kau aeie syana syoo ilĩ e weka, nĩwavotie kũitetheesya syatw’ĩka athũkũmi ma Yeova. Ũmũnthĩ, nũtanĩaa kũmũthũkũma Yeova vamwe na syana syake na mĩsyĩ yoo.

18. Mũsili Ũla Mũnene, Yeova, akeekaa ũndũ wĩva tũte na nzika naw’o?

¹⁸ Nĩtwĩw’aa twausya mũno yĩla twamanya kana ti ithyĩ twĩ na mũio wa kũtw’a ũndũ andũ maĩle kũsilĩlwa! Nũndũ Yeova nĩwe Mũsili Ũla Mũnene, akathĩnĩkĩaa wĩa ũsu wa vata. (Alo. 14:10-12) No twĩkale tũte na nzika vyũ kana mavinda onthe akatũmĩaa myolooto yake ya ũseo na ũthũku kũsila kwa ũlũngalu. (Mwa. 18:25; 1 Asu. 8:32) Ndakesa kwĩka ũndũ o na ũmwe ũte mũlũngalu!

19. Ũsili wa Yeova ũla mũseo vyũ ũkeanĩsya kyaũ?

¹⁹ Nĩtweteele na mea vyũ kwĩsa kwona ĩvinda yĩla Yeova ũkavetanga mothũku onthe ala maetetwe nĩ naĩ. Ĩvindanĩ yĩu, maũndũ onthe ala matũthĩnasya makaminwa vyũ. (Sav. 72:12-14; Ũvu. 21:3, 4) O na tũikamalilikana ĩngĩ. Ĩndĩ tweteele ĩvinda yĩu ĩseo yĩvike, nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno nũndũ nũtũnengete ũtonyi wa kũatĩĩa ngelekany’o yake ya kũekeaa angĩ.