Mbivilia ndĩwetete. Ĩndĩ nĩvuanĩtye maũndũ ma kwendeesya ala matonya kwĩthĩwa matumie meka ũu.

Mũlaĩka atavisye Meli kana akaitava na aisyaa kavĩsĩ. Aimũnenga ũtũmani ũsu, we na Yosevu mekalaa ndũanĩ yĩ Kalilii yĩtawa Nasaleti, kũla masyaĩwe. (Luka 1:26-31; 2:4) Ĩtina, yĩla mesie kuma Misili, masyokie Nasaleti. Yesũ eanĩie ku na atwʼĩka Mũnasaleti. (Mt. 2:19-23) Kĩu nĩkyo kĩtumaa tũsũanĩa Nasaleti yĩla Yesũ, Yosevu, na Meli mawetwa.

Meli aĩ na mũndũ wa mũsyĩ weetawa Elisavethi, ũla wekalaa Yuta. Elisavethi aĩ mũka wa mũthembi Nzekalia na nĩwe watwʼĩkie inyia wa Yoana Mũvatisi. (Luka 1:5, 9, 13, 36) Meli nĩwamũthokeete na akekala nake ku Yuta myei ĩtatũ. Ĩtina, Meli nĩwasyokie Nasaleti. (Luka 1:39, 40, 56) Kwoou Meli nĩweesĩ kĩsio kya Yuta o vanini.

Ĩtina wa ĩvinda, Yosevu nĩwaatĩĩie mwĩao wa ‘kũthi kũandĩkĩthwʼa.’ Kwoou aumie Nasaleti athi Mbetheleemu, ĩla yaĩ ‘ndũa ya Ndaviti,’ na nĩvo Masia wathanĩtwe ũkasyaĩwa. (Luka 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Mika  5:2) Ĩtina wa Meli kũsyaĩa Yesũ ku, Yosevu ndaamũlasimĩthya kũthi kyalo kĩasa nginya Nasaleti akuĩte kaũkenge. Mekalile Mbetheleemu, ĩla yaĩ ta kĩlomita kenda (ta maili 6) kuma Yelusaleme. Kĩu kyatumie wĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ laisi kwoo kũtwaa kaũkenge kau ĩkalũnĩ na kũmya nthembo o ũndũ Mĩao yawetete.—Ali.  12:2, 6-8; Luka 2:22-24.

Mũlaĩka wa Ngai aĩ atavĩtye Meli kana mwana wake akanengwa “kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Ndaviti” na “akasumbĩka e Mũsumbĩ.” Yo noĩthwa Yosevu na Meli moonie wĩ ũndũ wa vata Yesũ kũsyaĩwa ndũanĩ ya Ndaviti? (Luka 1:32, 33; 2:11, 17) Nĩvatonyeka makethĩwa masũanĩie nĩ ũseo maendeee kwĩkala vau meteele ũndũ Ngai ũkũmatavya.

Tũyĩsĩ mekalĩte Mbetheleemu ĩvinda yĩana ata ala andũ oĩ mayĩsa kũka. Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩu, maĩ na nyũmba ya kwĩkala na “kana” koo kayaĩ kaũkenge. (Mt. 2:11) Veonekana vandũ va kũsyoka Nasaleti, mekalile Mbetheleemu ĩvinda yĩasa nginya weethĩa no ta kwʼo mũsyĩ.

Elote aumisye mwĩao “tũmwana twʼonthe ndũanĩ ya Mbetheleemu . . . tũla twaĩ na myaka ĩlĩ na kũtheea” tũawe. (Mt. 2:16) Mũlaĩka nĩwatavĩtye Yosevu ĩũlũ wa ũndũ ũsu, na kwoou we na Meli nĩmoosie Yesũ na makĩĩa Misili, na mekala ku nginya Elote akwʼa. Ĩtina, Yosevu nĩwatwaie mũsyĩ wake Nasaleti. Nĩkĩ mataasyoka Mbetheleemu? Nũndũ ĩvindanĩ yĩu mwana wa Elote weetawa Alikelau nĩwe wasumbĩkĩte Yutia na aĩ mũngʼendu mũno. Eka ũu, mũlaĩka nĩwamũkanisye ĩngĩ ndakathi kũu. E Nasaleti aĩ atonya kũea Yesũ atwʼĩke mũthaithi wa wʼo wa Ngai.—Mt. 2:19-22; 13:55; Luka 2:39, 52.

Ũndũ wa kũmakya nĩ kana Yosevu akwie Yesũ atavingũĩe andũ nzĩa ya kũthi ĩtunĩ. Kwoou Yosevu akathayũũkwʼa ekale kũũ nthĩ. Aingĩ makeethĩwa matonya kũkomana nake na aimaelesya nesanga nĩkĩ we na Meli maendeeie kwĩkala Mbetheleemu ĩtina wa Yesũ kũsyawa.