KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA KYA 31
WATHI 12 Yeova Nĩ Ngai Mũnene
Kĩla Yeova Weekie Nĩ Kana Atwovosye Kuma Ũkombonĩ wa Naĩ na Kĩkwʼũ
“Nũndũ Ngai nĩwendete nthĩ mũno, nĩwanenganie Mwana wake e ũmwe.”—YOA. 3:16.
KĨLA KĨNEENEWE
Ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aitũtetheesya tũkĩlye naĩ vinya na ũndũ ũtũvingũĩe nzĩa ya kũtanĩa thayũ wa tene na tene, tũte na naĩ.
1-2. (a) Naĩ nĩ kyaũ, na tũtonya kũmĩkĩlya vinya ata? (O na ĩngĩ sisya, “Maelesyo ma Ndeto Imwe.”) (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ na masomonĩ angĩ ala me ĩkasetinĩ yĩĩ? (O na ĩngĩ, sisya ĩkasetinĩ yĩĩ “Ũvoo Kwondũ wa Asomi.”)
WE NO wende kũmanya ũndũ Yeova Ngai ũkwendete mũno wĩana? No ũkwate ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu weemanyĩsya kĩla wĩkĩte nĩ kana akwovosye kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ. Naĩ a nĩ mũmaitha mũthũku mũno, na ndwĩsa kũmĩkĩlya vinya ũte mũtetheesye. Ithyonthe nĩtũvĩtasya kĩla mũthenya, na naĩ nĩyo ĩtumaa tũkwʼa. (Alo. 5:12) Ĩndĩ ũvoo mũseo nĩ kana Yeova no atũtetheesye tũkakĩlya naĩ vinya. Na ũwʼo nĩ kana, nũtũĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu!
2 Yeova Ngai nĩwĩthĩĩtwe aitetheesya andũ makĩlye naĩ vinya kwa ĩvinda ya myaka ta 6,000. Nĩkĩ wĩthĩĩtwe ayĩka ũu? Nũndũ nũtwendete. We ambĩĩie kwenda andũ kuma yĩla wamombie, na nĩwĩkĩte maũndũ maingĩ nĩ kana amatetheesye makĩlye naĩ vinya. Nĩwĩsĩ kana naĩ nĩyo ĩtumaa andũ makwʼa, na we ndendaa tũkwʼe. Endaa twĩkale thayũ tene na tene. (Alo. 6:23) Na ũmwe wendaa ekale tene na tene nue. Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea makũlyo aa atatũ: (1) Yeova anengie andũ me na naĩ wĩkwatyo wĩva? (2) Andũ ma ĩvinda ya tene meekie ata nĩ kana mamwendeesye Yeova o na kau maĩ na naĩ? (3) Yesũ eekie ata nĩ kana atangĩĩe andũ kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ?
YEOVA ANENGIE ANDŨ ME NA NAĨ WĨKWATYO WĨVA?
3. Asyai maitũ ma mbee malikile naĩnĩ ata?
3 Yĩla Yeova woombie asyai maitũ ma mbee, endaa mekale me atanu. Nĩwamanengie mũsyĩ mwanake, mũthĩnzĩo wa mũtwaano, na kĩanda kya mwanya. Maaĩlĩte kũsyaana mausũsye nthĩ, na maithanthasya mũũnda wa Eteni. Ĩndĩ nĩwamanengie mwĩao o ũmwe wĩ laisi. Na nĩwamatavisye kana maema kũmwĩwʼa, nĩmeũkwʼa. Nĩtwĩsĩ ũndũ vaendie. Kyũmbe kĩmwe kya veva, kĩla kĩtamwendete Ngai o na kĩtamendete, nĩkyamakengie matũle mwĩao ũsu. Na Atamu na Eva nĩmeekie ũu. Nũndũ wa ũu, moonanisye kana mayamũĩkĩĩe Ĩthe woo ũla wamendete. Na o tondũ twĩsĩ, ndeto sya Yeova nĩsyeanĩie. Nũndũ wa kũlea kwĩwʼa, nĩmakwatiwe nĩ mathĩna thayũnĩ woo wʼonthe. Nĩmambĩĩe kũkũa na mũthya nĩmakwʼie.—Mwa. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Nĩkĩ Yeova ũmenete naĩ na nĩkĩ ũtũtetheeasya tũmĩkĩlye vinya? (Alomi 8:20, 21)
4 Yeova aandĩkĩthisye ngewa ĩsu Mbivilianĩ nĩ kana ĩtũtethye. Ĩtũtetheeasya kũelewa nĩkĩ ũmenete naĩ mũno vyũ. Naĩ nĩtũvathanaa na Ĩthe witũ, na nĩtumaa tũkwʼa. (Isa. 59:2) Nĩkyo kĩtumi Satani, ũla nĩwe kĩla kyũmbe kya veva kyambĩĩisye mathĩna asu onthe, wendete naĩ na ũendeeaa kũtata andũ nĩ kana mamĩke. Satani nũtonya kwĩthĩwa oonaa ta waanangie kĩeleelo kya Yeova mũũndanĩ wa Eteni. Ĩndĩ kĩla ũteesĩ nĩ ũndũ Yeova ũtwendete mũno wĩana. Ngai ndaavĩndũa kĩeleelo kĩla waĩ nakyo kwondũ wa nzyawa sya Atamu na Eva. Nĩwendete andũ, na kwoou nĩwoosie ĩtambya vau kwa vau amanenge wĩkwatyo. (Soma Alomi 8:20, 21.) Nĩweesĩ kana nzyawa imwe syoo ikatwʼa kũmwenda na iimwĩwʼa. Nũndũ wa ũu, nĩwavingũie nzĩa nĩ kana ithawʼe kuma ũkombonĩ wa naĩ kĩkwʼũ, na iimũthengeea. We eekie ũu ata?
5. Nĩ ĩndĩĩ Yeova wambĩĩie kũnenga andũ wĩkwatyo? Elesya. (Mwambĩlĩlyo 3:15)
5 Soma Mwambĩlĩlyo 3:15. Yeova nĩwanengie andũ wĩkwatyo yĩla waisye kana akaananga Satani. Ngai nĩwathanie kana ve “ũsyao” ũkatangĩĩa andũ. Mũthya, ũsyao ũsu ũkamwananga Satani na ũivetanga mothũku onthe ala waetie mũũndanĩ wa Eteni. (1 Yoa. 3:8) Ĩndĩ ũsyao ũsu waĩ ũkwatwe nĩ mathĩna. Satani nĩwesaa kũmũtumba, na kĩu kĩituma akwʼa. Ũndũ ũsu nĩwesaa kũmũũmĩsya Yeova mũno. Ĩndĩ Yeova nĩweeyũmbanĩtye kũũmĩa nĩ kana andũ aingĩ mũno matangĩĩwe kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ.
ANDŨ MA ĨVINDA YA TENE MEEKIE ATA NĨ KANA MAMWENDEESYE YEOVA O NA KAU MAĨ NA NAĨ?
6. Aũme maĩ na mũĩkĩĩo, ta Aveli na Noa, meekie ata nĩ kana mamũthengeee Yeova?
6 Myaka maana maingĩ ĩla yaatĩĩe, Yeova nĩwaendeeie kwonanyʼa o kavola kwa kavola ũndũ andũ me na naĩ matonya kũmũthengeea. Mwana wa kelĩ wa Atamu na Eva, ũla weetawa Aveli, nĩwe waĩ mũndũ wa mbee kwonanyʼa kana nĩwamũĩkĩĩe Yeova ĩtina wa ũlei ũla wambĩĩiwʼe Eteni. Nũndũ Aveli nĩwamwendete Yeova na nĩwendaa kũmwendeesya na aimũthengeea, nĩwaumisye nthembo. Na nũndũ aĩ mũĩthi, nĩwoosie tũlondu tũmwe, atũthĩnza, na amumĩsya Yeova ta nthembo. Yeova eekie ata? ‘Nĩweetĩkĩlile Aveli na nthembo yake.’ (Mwa. 4:4) Eka ũu, nĩweetĩkĩlile nthembo sya andũ angĩ mamwendete na mamũĩkĩĩe, ta Noa. (Mwa. 8:20, 21) Yĩla Yeova weetĩkĩlile nthembo isu, nĩwoonanisye kana andũ me na naĩ no mamwendeesye na no mamũthengeee. b
7. Kwona Avalaamu eeyũmbanĩtye kumya mwana wake kwĩtũmanyĩsya kyaũ?
7 Yeova nĩwakũlilye mũndũũme waĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, weetawa Avalaamu, eke ũndũ waĩ vinya nawʼo waĩ kumya mwana wake, Isaka, ta nthembo. Avalaamu ndalea kwĩthĩwa athĩnĩkie mũno nĩ ũndũ ũsu. O na vailye ũu, nĩweeyũmbanĩtye kwĩka kĩu Yeova wamũtavĩtye. Ĩndĩ akilyĩ kũmũaa, Ngai nĩwamũsiĩĩie. Ngewa ĩsu yĩtũmanyĩsya ũndũ wa vata Yeova wesaa kwĩka. Nĩweeyũmbanĩtye kumya Mwana wake mwendwa ta nthembo. Kĩu kĩonanyʼa kana Yeova nĩwendete andũ mũno vyũ.—Mwa. 22:1-18.
8. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa nthembo mbingĩ ila syaumawʼa ungu wa Mĩao ya Mose? (Alivai 4:27-29; 17:11)
8 Myaka maana maingĩ ĩtina wa vau, Yeova nĩwanengie mbaĩ ya Isilaeli mĩao na nthĩnĩ wayo meeĩtwe maumasye nthembo nĩ kana mewʼanĩthwʼe na Ngai. (Soma Alivai 4:27-29; 17:11.) Nthembo isu syaĩ kyuu kya nthembo ĩngĩ nene, ĩla yaĩ ĩtangĩĩe andũ vyũ kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ. Athani nĩmaveveeiwe kũelesya kana Mwana wa mwanya wa Ngai, ũla nĩwe ũla ũsyao wathanĩtwe, akathĩnwʼa na ayũawa. Esaa kwĩthĩwa ailye o ta malondu ala maumawʼa ta nthembo. (Isa. 53:1-12) Kwasũanĩa ũndũ ũũ, Yeova athanie kumya Mwana wake mwendwa ta nthembo nĩ kana atangĩĩe andũ kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ, na we wĩ ũmwe woo!
YESŨ EEKIE ATA NĨ KANA ATANGĨĨE ANDŨ?
9. Yoana Mũvatisi awetie ũndũ wĩva ĩũlũ wa Yesũ? (Aevelania 9:22; 10:1-4, 12)
9 Mwakanĩ wa 29 ĩtina wa Klĩsto, Yoana Mũvatisi aisye ũũ ĩtina wa kwona Yesũ wa Nasaleti: “Sisyai, Kalondu ka Ngai kala kavetaa naĩ ya nthĩ!” (Yoa. 1:29) Ndeto isu syoonanasya kana Yesũ nĩwe waĩ ũla ũsyao wathanĩtwe. Nĩwesaa kumya thayũ wake ta nthembo. Ĩvindanĩ yĩu, andũ nĩmeethĩiwe na wĩkwatyo mwingĩ wa kũkĩlya naĩ vinya kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva.—Soma Aevelania 9:22; 10:1-4, 12.
10. Yesũ oonanisye ata kana ‘ookie kwondũ’ wa eki ma naĩ?
10 Yesũ atetheeasya mũno mũno andũ ala maitavĩwe nĩ naĩ na nĩwamathokasya matwʼĩke aatĩĩi make. Nĩweesĩ kana naĩ nĩyo yatumaa andũ mathĩna. Kwoou we atetheeasya mũno mũno aũme na aka ala meesĩkĩe ta eki ma naĩ. Atũmĩie ngelekanyʼo ĩĩ: “Andũ mate awau mayĩthĩawa na vata wa mũiiti, ĩndĩ no ala awau.” Na ĩndĩ ongela kwasya: “Ndyaaũka kwondũ wa ala alũngalu, ĩndĩ nookie kwondũ wa eki ma naĩ.” (Mt. 9:12, 13) Na kĩu nokyo weekie. Kwa ngelekanyʼo, yĩla mũndũ mũka ũmwe wamũthambisye maaũ na methoi make, amũneenisye o nesa na amũekea naĩ syake. (Luka 7:37-50) O na nĩwamanyĩisye mũndũ mũka ũmwe Mũsamalia ũwʼo wa vata me vandũ kĩthimanĩ, o na kau nĩweesĩ kana mũndũ mũka ũsu aĩ na mwĩkalĩle mũvuku. (Yoa. 4:7, 17-19, 25, 26) Eka ũu, Ngai nĩwanengie Yesũ vinya wa kũmina thĩna ũmwe ũetawe nĩ naĩ, nawʼo nĩ kĩkwʼũ. Eekie ũu ata? Yesũ nĩwathayũũkisye andũ me kĩvathũkanyʼo, methĩwe nĩ aũme kana nĩ aka, syana na andũ aima.—Mt. 11:5.
11. Nĩkĩ eki ma naĩ meewʼaa me eanĩe me vala ve Yesũ?
11 Ti ũsengyʼo kũmanya kana o na andũ ala meelikĩtye naĩnĩ vyũ nĩmeewʼaa me eanĩe me vala ve Yesũ. We nĩwamewʼĩaa ĩnee na nĩwamaneenasya nesa. Nũndũ wa ũu, mayakĩaa kũneena nake. (Luka 15:1, 2) Na Yesũ nĩwamakathie na amaathima nũndũ wa kwonanyʼa kana nĩmamũĩkĩĩe. (Luka 19:1-10) Nĩwamatetheeisye nesa vyũ mamanya kana Ĩthe wake e tei mwingĩ. (Yoa. 14:9) Ndeto syake na maũndũ ala weekaa nĩmamatetheeisye mamanya kana Ĩthe wake e ĩnee yingĩ, nĩwendete andũ, na nĩwendaa kũmatetheesya makĩlye naĩ vinya. O na ĩngĩ, nĩwatetheeisye eki ma naĩ meethĩwa na wendi wa kũalyũla mwĩkalĩle woo na mamũatĩĩa.—Luka 5:27, 28.
12. Yesũ amanyĩisye ũndũ wĩva ĩũlũ wa kĩkwʼũ kyake?
12 Yesũ nĩweesĩ maũndũ ala makilyĩ kũmũkwata. Nĩwatavisye aatĩĩi make mavinda meana ũna kana akavũnyanĩwa na ayũwaĩwa mũtĩnĩ. (Mt. 17:22; 20:18, 19) Nĩweesĩ kana nthembo yake ĩkaveta naĩ ya nthĩ, o tondũ Yoana Mũvatisi na athani angĩ mawetete. O na ĩngĩ, nĩwamanyĩisye kana ĩtina wa kumya thayũ wake ta nthembo, “[akakusya] andũ ma mĩthemba yonthe” kwake. (Yoa. 12:32) Andũ me na naĩ maĩ matonya kũmwendeesya Yeova kwa kũmwĩtĩkĩla Yesũ ethĩwe Mwĩai woo na kwa kũatĩĩa nyaaĩ syake. Meeka ũu, nĩmesaa ‘kũthawʼa kuma naĩnĩ.’ (Alo. 6:14, 18, 22; Yoa. 8:32) Kwoou Yesũ aĩ na ũkũmbaũ na nĩweeyumĩtye vyũ kũkwʼa kĩkwʼũ kĩ woo nĩ kana atũtangĩĩe.—Yoa. 10:17, 18.
13. Yesũ akwie ata, na kĩkwʼũ kyake kĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Yeova Ngai? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
13 Yesũ nĩwavũnyanĩiwe, akwatwa, aumangwa, aneenewa maũndũ ma ũvũngũ, ailĩĩlwa mavĩtyo ũteekĩte, na athĩnwʼa mũno. Asikalĩ nĩmamwosie mamũtwaa vala waĩ oaĩwe na mamũathĩĩa mũtĩnĩ. Yesũ nĩwoomĩĩisye woo mwingĩ mũno, ĩndĩ Yeova Ngai nĩwe woomĩĩisye woo mwingangĩ. O na kau aĩ atonya kũtũmĩa vinya wake ũte maela kũsũvĩa Mwana wake ndakathĩne, ndaaĩka ũu. Yeova nũmwendete Mwana wake mũno. Kwoou nĩkĩ weekie ũu? Eekie ũu nũndũ nũtwendete mũno. Yesũ aisye: “Nũndũ Ngai nĩwendete nthĩ mũno, nĩwanenganie Mwana wake e ũmwe, nĩ kana kĩla mũndũ ũmũĩkĩĩaa ndakanangwe, ĩndĩ akwate thayũ wa tene na tene.”—Yoa. 3:16.
Yeova nĩwaũmĩie mũno o na kwĩ ũndũ tũtonya kũsũanĩa yĩla weetĩkĩlilye Mwana wake oawe nĩ kana tũthawʼe kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ (Sisya kalungu ka 13)
14. Nthembo ya Yesũ yĩũmanyĩsya kyaũ?
14 Nthembo ya Yesũ nĩ ũĩkĩĩthyo wa mwanya wa ũndũ Yeova wendete nzyawa sya Atamu na Eva. Yonanasya kana Yeova nũkwendete we mwene. Nĩweeyĩimie maũndũ maingĩ, na oomĩĩsya woo mwingĩ nĩ kana akwovosye kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkwʼũ. (1 Yoa. 4:9, 10) Vate nzika, nĩwendaa kũtetheesya kĩla ũmwe witũ akĩlye naĩ vinya na aimĩsinda!
15. No nginya twĩke ata nĩ kana tũtetheke nĩ mũthĩnzĩo wa Ngai wa nthembo ya wovosyo ya Yesũ?
15 Mũthĩnzĩo ũla Ngai ũtũnengete wa nthembo ya wovosyo ya Mwana wake e ũmwe, nũtumaa tũekewa naĩ sitũ. Ĩndĩ ve ũndũ twaĩle kwĩka nĩ kana Ngai atũekee. Nĩ ũndũ wĩva? Yoana Mũvatisi na Yesũ nĩmatũnengie ũsũngĩo. Maisye: “Ĩlilei, nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ mũthengeeu.” (Mt. 3:1, 2; 4:17) Kwoou kwĩlila nĩ kwa vata ethĩwa kwa wʼo nĩtũkwenda kũkĩlya naĩ vinya na tũimũthengeea Ĩthe witũ, ũla ũtwendete. Ĩndĩ kwĩlila nĩ kwĩka ata, na kũtũtetheeasya ata tũmwendeesye Yeova o na kũtwʼĩka twĩ andũ me na naĩ? Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩũsũngĩa ĩkũlyo yĩu.
WATHI 18 Kũtũnga Mũvea Nũndũ wa Nthembo ya Wovosyo
a MAELESYO MA NDETO IMWE: Mbivilianĩ, ndeto “naĩ” no yonanyʼe meko mathũku kana kwa ndeto ingĩ, kwĩka maũndũ matosanĩte na myolooto ya Yeova ya mwĩkalĩle. O na ĩngĩ no yonanyʼe kwĩthĩwa tũte eanĩu nũndũ wa naĩ ĩla twatiĩwe nĩ Atamu. Naĩ ĩsu twatiĩwe nĩyo ĩtumaa ithyonthe tũkwʼa.
