1. Nĩ maũndũ ta meva wamanyie yĩla wambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia?

 WE NŨŨLILIKANA yĩla wambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia? Nũtonya kwĩthĩwa wasengʼie kũmanya kana Ngai e ĩsyĩtwa. Na nĩvatonyeka ũkethĩwa weewie wausya yĩla wamanyie kana Ngai ndathĩnĩasya andũ ĩianĩ ya mwaki. O na no kwĩthĩwa watanie mũno wamanya kana ũkoona ĩngĩ endwa maku ala makwie na ũyĩkala vamwe namo kũũ nthĩ yĩ nzaũ.

2. Eka o kwĩmanyĩsya ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ, weekie maendeeo angĩ meva? (Aeveso 5:1, 2)

² O ũndũ waendeeie kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, nowʼo wamwendie Yeova mũnango. Kĩu nĩkyo kyatumie ũatĩĩa maũndũ ala weemanyĩasya. Nĩwambĩĩie kwĩkaa motwi maseango ũtongoewʼe nĩ myolooto ya Mbivilia. Nĩwavĩndũie mwĩkalĩle waku na mosũanĩo maku nũndũ nĩwendaa kũmwendeesya Ngai. Na o tondũ kana kaatĩĩaa ngelekanyʼo ya mũsyai wako, nĩwatwie kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Ĩthe waku wa ĩtunĩ.—Soma Aeveso 5:1, 2.

3. Nĩ makũlyo meva tũtonya kwĩkũlya?

³ No twĩkũlye-ĩ, ‘Nyie nĩnĩmwendete Yeova mũnango kwĩ ũndũ namwendete yĩla navatisiwe? Kuma navatiswa, nĩndataa nĩsũanĩe na ndyĩka maũndũ o ta Yeova, na mũno mũno kwa kũmenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa makwa?’ Ethĩwa “wendo ũla waĩ nawʼo mbeenĩ” no ta ũvoete, ndũkakwʼe ngoo. O namo Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmakwatiwe nĩ ũndũ ta ũsu. Ĩndĩ Yesũ ndaamekĩsya moko, na o naitũ ndesa kũtwĩkĩsya moko. (Ũvu. 2:4, 7) Nĩwĩsĩ kana no twĩthĩwe ĩngĩ na wendo ũla twaĩ nawʼo yĩla tweemanyĩisye ũwʼo.

4. Twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

 ⁴ Ĩsomonĩ yĩĩ twĩneenea ũndũ tũtonya kũmwenda Yeova na andũ ala angĩ mũnango. Na ĩndĩ nĩtũkwona ũndũ tũathimĩkaa twamwenda Yeova na ana-a-asa maitũ mũnango na ũndũ ala angĩ maathimĩkaa.

5-6. Mũtũmwa Vaulo akomanie na mawetu meva ũthũkũminĩ wake, ĩndĩ nĩ kyaũ kyatumie aendeea kũmũthũkũma Yeova?

⁵ Mũtũmwa Vaulo nĩwatanĩaa kũmũthũkũma Yeova, ĩndĩ no wakomanie na mawetu maingĩ. Nĩwakothaa kũthi syalo ndaasa, na syalo isu iyaĩ laisi ĩvindanĩ yĩu. E syalonĩ isu, mavinda amwe nĩweeyĩthĩaa “mĩisyonĩ ya mbũsĩ” na “mĩisyonĩ ya ingʼendilĩ.” O na ve mavinda wavũiwe nĩ ala mamũvĩngaa. (2 Ako. 11:23-27) Eka ũu, ti mavinda onthe ana-a-asa make matũngaa mũvea nũndũ wa kĩthito kĩla weekĩaa amatetheesye.—2 Ako. 10:10; Avi. 4:15.

⁶ Nĩ kyaũ kyatetheeisye Vaulo aendeea kũmũthũkũma Yeova? Nĩweemanyĩisye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa nguma sya Yeova Maandĩkonĩ na kwĩsĩla maũndũ ala mamũkwatie. Kĩu nĩkyatumie amanya vyũ kana Yeova Ngai nũmwendete. (Alo. 8:38, 39; Aev. 2:4, 5) Na nũndũ wa ũu, nĩwamwendie mũno vyũ. Oonanisye kana nũmwendete “kwa kũthũkũma na kũendeea kũmathũkũma atheu.”—Aevl. 6:10.

7. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva ũtonya kũtũtetheesya tũmwende Yeova mũnango?

⁷ No tũmwende Ngai mũnango twasoma Ndeto yake na kĩthito. Yĩla ũũsoma Mbivilia, tata wone mĩsoa ĩla ũũsoma ĩũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wake. Ĩkũlye-ĩ, ‘Ngewa ĩno yĩonanyʼa ata kana Yeova nũmbendete? Yĩndetheesya ata kũmwenda?’

8. Mboya ĩtonya kũtũtetheesya ata tũmwende Ngai mũnango?

⁸ Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtũtetheesya tũmwende Yeova mũnango nĩ kũmũvoyaa tũteũtĩĩa na tũimũtulũĩla ngoo sitũ. (Sav. 25:4, 5) Nake oona ũu, ndakaleaa kũsũngĩa mboya sitũ. (1 Yoa. 3:21, 22) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Khanh wa Asia aĩtye: “Mbeenĩ, maũndũ ala neemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova nĩmo matumie nĩmwenda, ĩndĩ yĩla noonie ũndũ wasũngĩaa mboya syakwa, nĩnamwendie mũnango. Kĩu nĩkyatumie nenda kwĩkaa o maũndũ ala mamũtanĩthasya.” b

9. Timotheo oonanisye ata kana nĩweekĩĩte kĩthito ende athaithi ala angĩ mũnango?

⁹ Ĩtina wa Vaulo kũtwʼĩka Mũklĩsto, nĩwakomanie na mwanake mũseo weetawa Timotheo. Timotheo nĩwamwendete Yeova, na nĩwendete andũ. Vaulo eeie Avilivi atĩĩ: “Ndi na mũndũ ũngĩ ũilye [ta Timotheo] ũla ũtonya kũthĩnĩkĩa mavata menyu nesa.” (Avi. 2:20) Mũsoanĩ ũsu, Vaulo ndaneeneaa ũtonyi wa Timotheo wa kũvangĩthya maũndũ, kana ũndũ waĩ mũneeni mũseo. Ĩndĩ endeeiwʼe mũno nĩ kwona ũndũ Timotheo wendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa make. Vate nzika, ana-a-asa ma ikundi ila Timotheo wathokeaa nĩmeethĩawa mamweteele na mea maingĩ.—1 Ako. 4:17.

10. Anna na mũũme moonanisye ata kana nĩmendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo?

¹⁰ O naitũ nĩtũmanthaa ũndũ tũtonya kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. (Aevl. 13:16) Kwavindĩĩsya ngelekanyʼo ya Anna, ũla ũwetetwe ĩsomonĩ ĩvĩtu. Ĩvinda yĩmwe e na mũũme nĩmathokeie mwana-a-asa ũmwe na mũsyĩ wake ĩtina  wa kĩuutani kĩnene, na moona ũndũ kyaanangĩte kĩala kya nyũmba yoo. Nũndũ wa ũu, mwana-a-asa ũsu na andũ make mayaĩ na ngũa ntheu mekĩa. Anna aĩtye: “Twoosie ngũa syoo twaivũa na twamatũngĩa syĩ ngũne vasi na ikakũnzwa nesa. Ithyĩ twoonaa kau ke o kaũndũ kanini. Ĩndĩ kĩu nĩkyatumie tũtuma ndũũ ngamu o na kũvika ũmũnthĩ.” Nũndũ Anna na mũũme nĩmendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo, nĩmoosie ĩtambya ya kũmatetheesya.—1 Yoa. 3:17, 18.

11. (a) Aingĩ mewʼaa ata twamonyʼa kana nĩtũmendete? (b) Kwosana na Nthimo 19:17, Yeova onaa ata maũndũ ala tweeka twonyʼe angĩ nĩtũmendete?

¹¹ Kaingĩ, yĩla twoonyʼa angĩ kana nĩtũmendete na twameka maũndũ maseo, nĩmonaa kĩthito kĩla twĩkĩĩte tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova. Na nĩvatonyeka makatanĩthwʼa nĩ ũseo ũla twameka o na kwĩ ũndũ tũũsũanĩaa. Khanh, ũla twĩĩ tũnamũweta, nũlilikanaa nesa ala mamũtetheeisye. Aĩtye: “Nĩndũngĩaa mũvea mũno eĩtu-a-asa onthe ala meekaa mũvango tũtavanyʼe ĩmwe. Mambĩsĩaa mũsyĩ, makanthokya tũĩsanĩe kaindo kana lĩu wa mũthenya, na mayĩĩkĩĩthya kana nĩnavika mũsyĩ nesa. Yu nĩnonaa ũndũ meekĩaa kĩthito kingĩvĩte. Namo ene nĩmatanĩaa kũndethya.” Ũwʼo nĩ kana ti kĩla mũndũ ũkatũtũngĩaa mũvea yĩla twamwĩka maũndũ maseo. Khanh aĩtye ũũ ĩũlũ wa andũ ala mamũtetheeisye: “Nĩliĩlaa ta keka no nĩmaĩve nũndũ wa ũseo ũla mambonisye, thĩna nũndũ ndyĩsĩ kũla onthe mekalaa oyu. Ĩndĩ Yeova nĩwĩsĩ, na nĩnĩsĩ kana akamaĩva kwondũ wakwa.” Kĩu Khanh ũwetete nĩ kya wʼo. Yeova nĩwonaa maũndũ maseo ala tweeka angĩ, o na ethĩwa maninĩvĩte ata. Amonaa ta nthembo ya vata twamumĩsya na onaa ta tweeka kũmũkovethya, na vate ndĩi, akatũĩva.—Soma Nthimo 19:17.

12. Ana-a-asa matonya kwonanyʼa ata kana nĩmendete ala me kĩkundinĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

 ¹² Ethĩwa wĩ mwana-a-asa, ũtonya kwonanyʼa ata kana nĩwendete ala angĩ na ũtonya kwĩka ata ũmatetheesye? Ĩvinda yĩmwe, mwana-a-asa wa mũika wĩtawa Jordan nĩwakũlilye mũtumĩa ũmwe kĩla ũtonya kwĩka atetheesye mũnango kĩkundinĩ. Mũtumĩa ũsu nĩwamũkathie nũndũ wa maendeeo ala waminĩte kwĩka, na ĩndĩ amũnenga ũtao. Kwa ngelekanyʼo, amwĩie no avikae tenange Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩ kana akethanyʼe na ala angĩ, aumasye maelesyo maũmbanonĩ, atavanasye na kĩkundi kyake kya ũtavanyʼa, na aimantha nzĩa sya kũtetheesya ala angĩ. Kũatĩĩa ũtao ũsu nĩkwatumie aĩlangya ũtũĩka wake maũndũnĩ me kĩvathũkanyʼo, na nĩkwatumie enda ana-a-asa na eĩtu-a-asa make mũnango. Ũndũ ũmwe Jordan weemanyĩisye nĩ kana yĩla mwana-a-asa watwʼĩka mũtetheesya wa kĩkundi, tiwʼo wambĩĩaa kũtetheesya ala angĩ, ĩndĩ ekaa kũendeea kũmatetheesya.—1 Tim. 3:8-10, 13.

13. Wendo watetheeisye mwana-a-asa ũmwe wĩtawa Christian ata atwʼĩka mũtumĩa ĩngĩ?

¹³ Nata ethĩwa ve ĩvinda we waĩ mũtetheesya wa kĩkundi kana mũtumĩa? Yeova ndaaũlwa nĩ wĩa ũla watethisye ĩvinda yĩu, vamwe na wendo ũla watumaa wĩanĩsya kĩanda kĩu. (1 Ako. 15:58) O na yu tũĩ, no wene wendo ũla wonanasya. Kwasũanĩa ĩũlũ wa mwana-a-asa wĩtawa Christian. Nĩwakwie ngoo yĩla weeiwe kana ndeendeea kwĩthĩwa e mũtumĩa. O na vailye ũu, easya: “Natwie kana nĩendeea kwĩka kyonthe kĩla ndonya nĩmũthũkũme Yeova nĩkwĩthĩwa nĩnĩmwendete, nĩthĩwe nĩ na kĩanda kana ndi nakyo.” Ĩtina wa ĩvinda, nĩwatwʼĩkĩthiwʼe mũtumĩa ĩngĩ.  Aĩtye atĩĩ: “No nakĩaa kũkwatĩĩa kĩanda kĩu ĩngĩ. Ĩndĩ natwie kana ethĩwa Yeova nĩwambĩwʼĩa tei na ambĩtĩkĩlya nĩthĩwe mũtumĩa ĩngĩ, nĩngwĩanĩsya kĩanda kĩu nũndũ nĩnĩmwendete na nĩnendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa makwa.”

14. Ndeto sya mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa Georgia syĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁴ O na ĩngĩ, athũkũmi ma Yeova nĩmonasya atũi moo kana nĩmamendete. (Mt. 22:37-39) Kwa ngelekanyʼo, mwĩĩtu-a-asa wĩkalaa Georgia wĩtawa Elena easya: “Ya mbee, kĩla kyatumaa nĩtavanyʼa no kũmwenda Yeova. Ĩndĩ o ũndũ naendeeie kũmwenda Ĩthe wakwa wa ĩtunĩ mũnango, nowʼo nendie andũ mũnango. Nĩnatataa kũsũanĩa mathĩna ala mamakwatĩte na ũvoo ũla ũtonya kũkiita ngoo syoo. Kũmasũanĩa mũno kwa nzĩa ĩsu nĩkwatumie nenda mũno kũmatetheesya.”—Alo. 10:13-15.

15-16. O tondũ visa syonanĩtye, kwonyʼa ala angĩ kana nĩtũmendete kũetae moathimo meva?

¹⁵ Yĩla twoonyʼa ana-a-asa kana nĩtũmendete, ti mo me oka matethekaa. Kwasũanĩa ĩũlũ wa mwana-a-asa wĩtawa Paolo na mũka. Yĩla ũwau wa COVID-19 wambĩĩie, nĩmatwie kũmanyĩsya eĩtu-a-asa aingĩ akũũ ũndũ matonya kũtavanyʼa matũmĩĩte syĩndũ ta simũ. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe eewʼaa ũndũ ũsu wĩ vinya mũno, ĩndĩ mũthya nĩwavotie kwĩmanyĩsya nzĩa ĩsu. O na nĩwamĩtũmĩie kũthokya andũ ma mũsyĩ ũmbanonĩ wa kũlilikana  kĩkwʼũ kya Yesũ. Na ũsengyʼo, 60 katĩ woo maĩ ũmbanonĩ ũsu matũmĩĩte vulongulamu ya kũneena na andũ mwenene! Mwĩĩtu-a-asa ũsu na andũ make ma mũsyĩ nĩmatethekie nĩ kĩthito kĩla Paolo na mũka meekĩĩte. Esie kũandĩkĩa Paolo ũũ: “Nĩ mũvea nũndũ wa kwosa ĩvinda mũmanyĩsye ala akũũ. Ndikolwa nĩ ũndũ Yeova ũnatũthĩnĩkĩie, na kĩthito kyenyu kya kũtũtetheesya.”

¹⁶ Maũndũ ta asu nĩmamanyĩisye Paolo ũndũ wa vata. Nĩmamũlilikanilye kana kwenda angĩ nĩkwʼo kwa vata kwĩ kwĩthĩwa na ũmanyi kana kĩnengo. Aĩtye ũũ: “Ve ĩvinda naĩ mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko. Ĩndĩ nĩsĩte kwĩthĩa kana o na kau atavanyʼa no methĩwe moolilwe nĩ maũvoo ala naumisye, mayaaũlwa nĩ kĩthito kĩla neekĩie nĩmatetheesye.”

17. Nũũ ũngĩ ũtethekaa yĩla twoonyʼa ala angĩ kana nĩtũmendete?

¹⁷ Yĩla twoonyʼa ala angĩ kana nĩtũmendete, ithyĩ ene nĩtũtethekaa kwa nzĩa o na tũtesa kũtaĩĩa. Mwana-a-asa wĩkalaa New Zealand wĩtawa Jonathan nĩwĩyoneete ũwʼo ũsu. Wathanthatũ ũmwe masaa ma mũthenya syũa yĩathĩte, nĩwoonie vainia ũmwe aitavanyʼa nzĩanĩ e weka. Na kwoou Jonathan nĩwatwie kũtavanyʼa nake Mawathanthatũ ala maatĩĩe masaa o asu ma mũthenya. Kĩla ũteesĩ nĩ kana ũseo ũsu weekie vainia ũsu nĩwesaa kũmũtethya we mwene. Easya: “Ndanambĩĩa kũtavanyʼa nake, ndyatanĩaa ũtavanyʼa. Ĩndĩ yĩla nethukĩĩisye ũndũ wamanyĩasya nesa na noona ũndũ waĩ na mosyao maingĩvĩte, nĩnambĩĩie kwenda wĩa ũsu. Eka ũu, mwana-a-asa ũsu nĩwatwʼĩkie mũnyanyawa mũnene, na nĩwandetheeisye kwĩana kĩ-veva, kũtanĩa ũtavanyʼa, na kũmũthengeea Yeova mũnango.”

18. Yeova endaa twĩke ata?

¹⁸ Yeova endaa kĩla ũmwe witũ amwende vamwe na ala angĩ mũnango. O tondũ twoona, no tũmwende mũnango twasoma Ndeto yake, twamĩvindĩĩsya, na twamũvoyaa tũteũtĩĩa. Na no twende ana-a-asa na eĩtu-a-asa mũnango twamantha nzĩa sya kũmatetheesya. Tweekĩa kĩthito kĩu, tũkeethĩawa na ngwatanĩo nzeango na Yeova na athaithi ala angĩ. Na ngwatanĩo ĩsu tũkamĩtanĩaa tene na tene!