1. Ithyonthe twendaa andũ maitũ ma mũsyĩ meke ata?

MWĨĨTU-A-ASA wĩtawa Pauline * aĩtye atĩĩ: “Kuma yĩla neemanyĩisye ũw’o, neew’aa ndyenda mũno nĩlika Valatiso na andũ onthe ma mũsyĩ wakwa. Ala nendaa mũno mũno mamũthaithe Yeova vamwe nakwa nĩ mũemewa, Wayne, na kamwana kaitũ.” We wĩ na andũ ma mũsyĩ matanamba kũmũmanya Yeova na kũmwenda? Nũtonya kwĩthĩwa wendaa mamũthũkũme Yeova o tondũ Pauline wendaa andũ make mamũthũkũme.

2. Twĩsũngĩa makũlyo meva ĩsomonĩ yĩĩ?

² Tũitonya kũlasimĩthya andũ ma mũsyĩ metĩkĩle ũvoo mũseo, ĩndĩ no tũmathangaasye masũanĩe ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ, na maiwĩtĩkĩla. (2 Tim. 3:14, 15) Nĩkĩ twaĩle kũtavya andũ ma mũsyĩ ũvoo mũseo? Nĩkĩ twaĩlĩte kũmaelewa? Tũtonya kwĩka ata tũtetheesye andũ maitũ ma mũsyĩ mamwende Yeova o ũndũ tũmwendete? Na onthe kĩkundinĩ matonya kũtetheesya ata?

3. Kwosana na 2 Vetelo 3:9, nĩkĩ twaĩle kũtavya andũ ma mũsyĩ ũvoo mũseo?

³ O mĩtũkĩ, Yeova nũkũmina nthĩ ĩno nthũku ya Satani. No ala me na “ngoo nzeo kwondũ wa thayũ wa tene na tene” makavonoka. (Meko 13:48) Tũtũmĩaa ĩvinda yingĩ na vinya mwingĩ tũimanyĩsya andũ tũtamesĩ ũw’o kĩsionĩ kitũ, kwoou ti ũsengy’o tũkethĩwa na wendi wa kwona andũ maitũ ma mũsyĩ maimũthaitha Yeova vamwe naitũ. Ĩthe witũ wĩ wendo, Yeova, “ndendaa o na ũmwe [witũ] anangwe, ĩndĩ  endaa onthe mavikĩe kwĩlila.”—Soma 2 Vetelo 3:9.

4. Nĩ ĩvĩtyo yĩva tũtonya kwĩka yĩla tũũtavya andũ maitũ ma mũsyĩ ũvoo mũseo?

⁴ Nĩtwaĩle kũlilikana kana ve nzĩa nzeo ya kũtavya andũ ũvoo ũla ũkatuma matangĩĩwa, na ve nzĩa nthũku ya kwĩka ũu. Kwa ngelekany’o, o na kau tũneenaa nesa na andũ tũtamesĩ yĩla tũũmatavya ũvoo mũseo, nĩtũtonya kwĩthĩwa tũtavasya andũ ma mũsyĩ ũvoo tũteũmavuva.

5. Twaĩle kũlilikana kyaũ tũtanamba kũtavya andũ ma mũsyĩ ũvoo mũseo?

⁵ Aingĩ maitũ nĩtũtonya kwĩlila twasũanĩa ũndũ twatavisye andũ maitũ ma mũsyĩ ũvoo mũseo ya mbee. Ve ũtao mũtũmwa Vaulo wanengie Aklĩsto maatĩĩae mavinda onthe. Ameie atĩĩ: “Ndeto syenyu syĩthĩwe syĩ nzeo na syĩ na mũnyũ, nĩ kana mũmanye ũndũ mũtonya kũsũngĩa kĩla mũndũ.” (Ako. 4:5, 6) Nũseo tũkalilikana ũtao ũsu yĩla tũkwenda kũneena na andũ ma mũsyĩ. Nũndũ twaema kwĩka ũu, tũkeekaa kũmathatya vandũ va kũmatetheesya matwĩthukĩĩsye.

6-7. Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata Aklĩsto maelewe aũme kana aka moo mate Ngũsĩ.

⁶ Tata ũelewe ũndũ mekwĩw’a. Ũla mwĩĩtu-a-asa twaweta wĩtawa Pauline aĩtye: “Mbeenĩ nendaa o kũneena na mũemewa ĩũlũ wa maũndũ ma kĩ-veva. Vai kĩndũ kĩngĩ twaneeneaa eka kĩu.” Ĩndĩ Wayne, mũũme wa Pauline, ndeesĩ maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Mbivilia, na ndaeleawa kĩla mũka ũkũweta. Oonaa mavinda onthe Pauline asũanĩaa o maũndũ ma ndĩni yake. O na aĩ na nzika ayona mũka ta weekwatanĩtye na kĩkundi kĩthũku na kyeekaa o kũmwasya.

⁷ Pauline aĩtye kana kwa ĩvinda ĩna,  atũmĩaa masaa maingĩ ĩ ya wĩoo kana wikendi e vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa make, methĩwe methi maũmbanonĩ, ũtavany’a, kana emathokea mũsyĩ kwoo. Aendeee kwasya, “Mavinda amwe Wayne enũka ndeethĩaa mũndũ, na kĩu kyatumaa ew’a ta wĩ weka.” Wayne eew’aa ayenda mũno kũtindany’a na mũka na kamwana koo. Ndeesĩ andũ ala mũka watindaa namo, na oonaa Pauline ta wambĩĩie kũtala anyanya asu wakwatĩte ta mo ma vata kwĩ we. Na nũndũ wa ũu, Wayne eeie Pauline kana eenda mathasye mũtwaano. Nũkwona maũndũ amwe Pauline waĩ atonya kwĩka akonany’a kana nũkũelewa ũndũ Wayne ũkwĩw’a?

8. Kwosana na 1 Vetelo 3:1, 2, nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma andũ ma mũsyĩ menda kwĩthukĩĩsya ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ?

⁸ Ĩthĩwa wĩ ngelekany’o nzeo. Mavinda maingĩ andũ ma mũsyĩ masiasya mũno maũndũ ala tũkwĩka na ti maũndũ ala tũũmatavya. (Soma 1 Vetelo 3:1, 2.) Pauline nĩwesie kwona ũw’o wa ndeto isu. Aisye: “Nĩneesĩ kana Wayne nũtwendete na ndatw’ĩte vyũ kũthasya mũtwaano witũ. Ĩndĩ yĩla wambĩie kana nũkwenda kũthasya mũtwaano witũ, nĩw’o namanyie kana naĩle kũatĩĩa kĩla Yeova waĩtye ĩũlũ wa mũtwaano. Vandũ va kũtinda nĩneeneete maũndũ ma ndĩni, nĩnamanyie kana naaĩle kwĩthĩwa nĩ ngelekany’o nzeo mwĩkalĩlenĩ wakwa.” Pauline nĩwaekie kũthing’ĩĩsya Wayne maneenee maũndũ ma Mbivilia, na vandũ va ũu, ambĩĩa kũea ngewa nake ĩũlũ wa maũndũ angĩ, ta ũndũ matindie. Wayne nĩwoonie mũka aialyũka akethĩwa mũndũ wendete mũuo mũno, na nĩwoonie kamwana koo kayĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseango. (Nth. 31:18, 27, 28) Yĩla Wayne woonie ũndũ Mbivilia yaalyũlĩte mũsyĩ wake, nĩwambĩĩie kũvingũa  kĩlĩko na ngoo yake nĩ kana ethukĩĩsye ũvoo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai.—1 Ako. 7:12-14, 16.

9. Nĩkĩ twaĩle kũtetheesya andũ ma mũsyĩ tũteũnoa?

⁹ Ndũkanow’e nĩ kũmatetheesya. Yeova nĩ ngelekany’o nzeo ũndũnĩ ũsu. Nũnengae andũ mwanya “ĩngĩ na ĩngĩ” wa kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo nĩ kana mekwata thayũ. (Yel. 44:4, NWT) Mũtũmwa Vaulo eeie Timotheo aendeee kũtetheesya angĩ ateũnoa. Nĩkĩ? Nũndũ eeka ũu esaa kwĩtangĩĩa we mwene na ala meũmwĩthukĩĩsya. (1 Tim. 4:16) Nĩtwendete andũ maitũ ma mũsyĩ, na kwoou nĩtwendaa mamanye ũw’o ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Ĩtina wa ĩvinda, ndeto sya Pauline na mwĩkalĩle wake nĩsyaetie maũndũ maseo mũsyĩnĩ wake. Yu nũtanĩaa kũmũthũkũma Yeova e vamwe na mũũme wake. Elĩ nĩ mavainia, na Wayne nĩ mũtumĩa wa kĩkundi.

10. Nĩkĩ twaĩle kũmĩĩsya andũ ma mũsyĩ?

¹⁰ Momĩĩsye. Twambĩĩa kwĩkala kwosana na myolooto ya Ngai, mwĩkalĩle witũ na mũĩkĩĩo witũ nũvĩndũkaa, na kwoou andũ maitũ ma mũsyĩ no mone wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩtĩkĩla moalyũku asu. Mavinda maingĩ kĩndũ kya mbee kĩla monaa nĩ kana nĩtũekete kũtanĩa sikũkũ sya ndĩni vamwe namo, o na nĩtũekete kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa. Mbeenĩ amwe nĩmatonya kũtũthatĩa. (Mt. 10:35, 36) Ĩndĩ tũyaĩle kũmekĩsya moko. Twaeka kũmatetheesya maelewe mũĩkĩĩo witũ, twĩthĩawa no ta ũndũ ũmwe na twamasilĩla kana mayaĩle kũkwata thayũ wa tene na tene. Ĩndĩ Yeova ndatũnengete kĩanda kya kũsilĩla angĩ. No Yesũ ũnengetwe kĩanda kĩu. (Yoa. 5:22) Tweethĩwa na wũmĩĩsyo, andũ maitũ ma mũsyĩ nĩmatonya kwĩsa kwĩthukĩĩsya ũvoo ũla tũũmatavya.—Sisya ĩsandũkũ “ Tũmĩa Kĩsese Kitũ Kũmanyĩsya.”

11-13. Wĩĩmanyĩsya kyaũ wasũanĩa ũndũ Alice wakuie asyai make?

¹¹ Makue nesa, ĩndĩ ũilũmany’a na ũtwi waku. (Nth. 15:2) Kwasũanĩa ngelekany’o ya Alice. Alice eemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova ayĩkala kũasa na asyai make. Asyai make mayaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, na mendete maũndũ ma siasa mũno. Nĩwamanyie kana no nginya amaelesye maũndũ maseo ala weemanyĩasya mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. Aĩtye, “Weeteela mũno ũikaaĩsa kũmatavya maũndũ ala wambĩĩie kũĩkĩĩa na kwĩka, kĩu kĩkatuma matelema ĩ ya mũno.” Alice nĩwanyuvie maũndũ maneeneetwe Mbivilianĩ ala weesĩ matonya kwendeesya asyai make, ta wendo, na ĩndĩ amaandĩkĩa mavalũa amakũlĩtye woni woo. (1 Ako. 13:1-13) Nĩwatũngĩie asyai make mũvea nũndũ wa kũmũea nesa, na amatũmĩa mĩthĩnzĩo. Enũka nĩweekaa kĩla ũtonya atetheesye inyia mawĩa ma mũsyĩ. Mbeenĩ asyai ma Alice mayaatana meew’a maũndũ ala waĩ anambĩĩa kũĩkĩĩa.

¹² Alice nĩwaendeeie kũlũmany’a na mũvango wake wa kũsoma Mbivilia o na e mũsyĩ kwa asyai make. Aĩtye, “Kĩu nĩkyatetheeisye inyia wakwa kũelewa kana noonaa Mbivilia yĩ ya vata mũno.” Ĩvindanĩ o yĩu, ĩthe wa Alice nĩwatwie kwĩmanyĩsya tũmaũndũ tũna twa Mbivilia nĩ kana aelewe nĩkĩ mwĩĩtu wake waalyũlĩte mosũanĩo, na aikwata kĩndũ kĩtonya kũtuma aumany’a Mbivilia. Alice aendeee kwasya, “Nĩnamũnengie Mbivilia, na namũandĩkĩa vo kavalũa ke na ndeto itonya kũmũkiita.” Maũndũ maendie ata? Ĩthe wa Alice ndaaona kĩndũ kĩtonya kũtuma aumany’a Ndeto ya Ngai, vandũ va ũu, ũvoo ũla wasomie nĩwamũkiitie mũno.

¹³ Nĩtwaĩle kũkua andũ ma mũsyĩ nesa, ĩndĩ tũilũmany’a na ũtwi witũ, o na ethĩwa no nginya tũmĩĩsye matatwa. (1 Ako.  4:12b) Kwa ngelekany’o, Alice nĩwoomĩĩisye kũvĩngwa nĩ inyia. Aĩtye, “Yĩla navatisiwe, Mami ambĩtie ‘mwĩĩtu mũthũku.’” Alice eekie ata? Easya atĩĩ: “Vandũ va kũema kũneenea ndĩni yakwa, nĩnamũeleisye kwa ndaĩa kana nĩnatw’ĩte vyũ kwĩthĩwa Ngũsĩ ya Yeova, na kana nĩnavangĩte kũlũmany’a na ũtwi ũsu. O na nĩnamũĩkĩĩthisye kana nĩnĩmwendete mũno. Ithyelĩ nĩtwaĩie, na ĩtina namũuĩa lĩu wĩ mũyo. Kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, inyia-akwa nĩwambĩĩie kwona kana Mbivilia nĩyatumĩte nĩthĩwa nĩ mũndũ mũseango.”

14. Nĩkĩ tũtaĩle kwĩtĩkĩlya andũ ma mũsyĩ maalyũle ũtwi witũ wa kũmũthũkũma Yeova?

¹⁴ Andũ maitũ ma mũsyĩ nĩmatonya kũkua ĩvinda maikaaelewa vyũ kana vai ngũĩ, nĩtwĩyumĩtye tũmũthũkũme Yeova. Kwa ngelekany’o, yĩla Alice watwie kũtw’ĩka vainia vandũ va kũsomea wĩa ũla asyai make mendaa ethũkũma, inyia wake nĩwaĩie ĩngĩ. Ĩndĩ Alice nĩwalũmanilye na ũtwi wake. Aĩtye: “Maũthing’ĩĩsya wĩke ũndũ mũna na ũyĩtĩkĩla, nĩmatonya kwĩsa kũũthing’ĩĩsya wĩke maũndũ angĩ. Ĩndĩ wamakua nesa na ũilũmany’a na ũtwi waku, amwe nĩmatonya ũkwĩthukĩĩsya.” Ũu nĩw’o Alice weeyoneie. Yu asyai make nĩ mavainia, na ĩthe nĩ mũtumĩa wa kĩkundi.

15. Kwosana na ĩandĩko ya Mathayo 5:14-16 na ya 1 Vetelo 2:12, ‘mawĩa maseo’ ala matethaw’a nĩ angĩ matonya kũtetheesya andũ ma mũsyĩ ata?

¹⁵ Yeova akusasya andũ kwake kwĩsĩla ‘mawĩa maseo’ ala matethaw’a nĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto. (Soma Mathayo 5:14-16; 1 Vetelo 2:12.) Ethĩwa ũla ũtwaanĩte nake ti Ngũsĩ ya Yeova, aaĩsa kũkomana na andũ ala wĩthĩawa namo kĩkundinĩ? Ũla  mwĩĩtu-a-asa tũwetie wĩtawa Pauline nĩwathokisye ana-a-asa na eĩtu-a-asa mũsyĩ kwake nĩ kana mũũme, Wayne, amamanye. Wayne nũlilikanaa ũndũ mwana-a-asa ũmwe wamũtetheeisye kũelewa Ngũsĩ nesa. Aĩtye: “Oosie lũũsa wĩanĩ nĩ kana oke tũtinde ĩmwe na tũyĩloela mũvĩla. Atumie nasya, ‘Na mbona no mũndũ ta ala angĩ!’”

16. Nĩkĩ twaĩle kũthokya andũ ma mũsyĩ moke maũmbanonĩ?

¹⁶ Nzĩa ĩmwe nzeo vyũ ya kũtetheesya andũ ma mũsyĩ nĩ kũmathokya tũendany’e maũmbanonĩ. (1 Ako. 14:24, 25) Ũmbano wa mbee ũla Wayne waendie waĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ. Aendie ũmbano ũsu nũndũ wĩkawa masaa mate ma wĩa, na wĩthĩawa wĩ mũkuvĩ. Wayne aĩtye: “Ndyaaelewa kĩla kyaneeneiwe, ĩndĩ nĩnĩlilikanaa andũ ala maĩ vo. Mookie vala nĩĩ, manthokya, na mangethya me athangaau. Nĩnoonie kana nĩ andũ aseo.” Vaĩ na mwana-a-asa ũmwe na mũka matetheeasya kamwana ka Pauline mũno maũmbanonĩ na ũtavany’anĩ. Kwoou yĩla Wayne wesie kũtw’a nũkwenda kũmanya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo wa Pauline, nĩwakũlilye mwana-a-asa ũsu amũmanyĩsye Mbivilia.

17. Nĩ ũndũ wĩva ũtaĩle kũtuma twĩtũla mũtĩ, na nĩkĩ tũtaĩle kwĩkĩsya moko andũ maitũ ma mũsyĩ?

¹⁷ Twĩkwatasya kana mũthenya ũmwe andũ maitũ onthe ma mũsyĩ makamũthũkũma Yeova vamwe naitũ. Ĩndĩ o na kũtw’ĩka nĩtwĩkĩĩte kĩthito kingĩ tũmatetheesye mamũthũkũme Ngai, nĩvatonyeka makaema kwĩtĩkĩla ũw’o. Ethĩwa ũu nĩw’o vailye, tũyaĩle kwĩtũla mũtĩ nũndũ wa motwi moo. Na kĩtumi nũndũ tũyĩsa kũlasimĩthya mũndũ etĩkĩle maũndũ ala tũĩkĩĩaa. O na vailye ũu, andũ ma mũsyĩ nĩmonaa ũndũ wĩ na ũtanu mwingĩ nũndũ wa kũmũthũkũma Yeova, na kĩu no kĩmatethye mũno. Kwoou mavoyee. Makue nesa yĩla ũũneena namo. Na ndũkanow’e nĩ kũmatetheesya. (Meko 20:20) Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova akaathima kĩthito kyaku. Na ĩndĩ andũ ma mũsyĩ matw’a kũkwĩthukĩĩsya, makatangĩĩwa!