KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 36
Kua o Kĩla kya Lasima, na Ũyĩkya Ũtee Ila Ingĩ
“Ekai twĩkye ũtee kĩla ũito . . . , na ekai tũsembe na wũmĩĩsyo masindanonĩ ma kũsemba ala me mbee witũ.”—AEVL. 12:1.
WATHI 33 Mwaũĩe Yeova Mũio Waku
KWA ŨKUVĨ a
1. Kwosana na Aevelania 12:1, twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũtwʼe ĩkanda masembanĩ maitũ ma thayũ?
MBIVILIA ĩelekanĩtye kyalo kya Mũklĩsto na masindano ma kũsemba. Asembi ala matwʼa ĩkanda makwataa ĩtuvi ya thayũ wa tene na tene. (2 Tim. 4:7, 8) Kwoou no nginya twĩkĩe kĩthito vyũ tũendeee kũsemba, na mũno mũno nũndũ tũkilyĩ kũtwʼa ĩkanda. Mũtũmwa Vaulo, ũla waminie masemba make masindanonĩ ma thayũ, nĩwawetie kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũsinde. Atwĩie “twĩkye ũtee kĩla ũito na [tũisemba] na wũmĩĩsyo masindanonĩ ma kũsemba ala me mbee witũ.”—Soma Aevelania 12:1.
2. Ndeto ‘ĩkya ũtee kĩla ũito’ syonanasya kyaũ?
2 Yĩla Vaulo waisye no nginya “twĩkye ũtee kĩla ũito,” we nĩwĩthĩwa oonanasya kana vai mũio Mũklĩsto waĩle kũkua? Aiee. Vandũ va ũu, oonanasya kana nĩtwaĩle kwĩkya ũtee mĩio ĩla ĩte ya lasima. Mĩio ta ĩsu no ĩtũvĩngĩĩse masembanĩ maitũ na ĩituma tũnoa. Nĩ kana tũendeee kũmĩĩsya, no nginya twose ĩtambya na mĩtũkĩ tũmanye nĩ mũio wĩva ũte wa lasima ũtonya kũtũitavĩa na tũiwĩkya ũtee. Ĩndĩ ĩvindanĩ o yĩu, nĩtwaĩle kwĩsũvĩa tũikekye ũtee mĩio twaĩlĩte kũkua. Na kĩtumi nũndũ tũkeka ũu, no tũvetangwe masindanonĩ asu. (2 Tim. 2:5) Kwoou nĩ mĩio yĩva twaĩle kũkua?
3. (a) Kwosana na Akalatia 6:5, nĩ kyaũ twaĩle kũkua? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ, na nĩkĩ?
3 Soma Akalatia 6:5. Vaulo nĩwawetie kĩndũ kĩmwe twaĩle kũkua. Aandĩkie ũũ: “Kĩla mũndũ akakua mũio wake mwene.” Mũsoanĩ ũsu oonanasya maũndũ ala Ngai wendaa twĩanĩsye, na vai mũndũ ũngĩ ũtonya kwĩka ũu kwondũ witũ. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona maũndũ ala matonya kwĩtwa ‘mũio witũ,’ na ũndũ tũtonya kũmakua. O na nĩtũkwona mĩio ĩte ya lasima ĩla tũtonya kwĩthĩwa tũkuĩte, na ũndũ tũtonya kũmĩkya ũtee. Kũkua mĩio ĩ yitũ na kwĩkya ũtee ĩla ĩte ya lasima no kũtũtetheesye tũkatwʼa ĩkanda masindanonĩ ma thayũ.
MĨIO ĨLA TWAĨLE KŨKUA
4. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana wĩvĩto witũ wa kwĩyumya tũmũthũkũme Yeova ti mũio mũito? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
4 Wĩvĩto witũ wa kũmũthũkũma Yeova. Yĩla tweeyumisye tũmũthũkũme Yeova, nĩtweevĩtie kana tũkamũthaithaa na kwĩkaa kwenda kwake. No nginya twĩanĩsye wĩvĩto witũ. Kwĩanĩsya kĩla twamwathie Yeova ti mũio mũito, ĩndĩ nĩ kĩanda twaĩle kũkyosa kwa ũito. Twĩasya ũu nũndũ Yeova atũmbie twĩkae kwenda kwake. (Ũvu. 4:11) Tũsyaĩtwe twĩ na wendi wa kũmũmanya na kũmũthaitha, na atũmbie na mũvwʼano wake. Nũndũ wa ũu, no tũmũthengeee na tũitanĩa kwĩkaa kwenda kwake. (Sav. 40:8) Eka ũu, yĩla tweeka kwenda kwa Ngai na twaatĩĩa Mwana wake, ‘nĩtũkwataa ũthũmũo.’—Mt. 11:28-30.
5. Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya wĩanĩsye wĩvĩto waku wa kũmũthũkũma Yeova? (1 Yoana 5:3)
5 Ũtonya kũkua mũio ũsu ata? Ve maũndũ elĩ matonya kũũtethya. Mbee, endeea kũmwenda Yeova mũnango. No wĩke ũu kwa kũvindĩĩsya ũseo wʼonthe ũla ũkwonetye na moathimo ala ũkwathĩte. O ũndũ waendeea kũmwenda mũnango, nowʼo ũkewʼaa ve laisi kũmwĩwʼa. (Soma 1 Yoana 5:3.) Kelĩ, atĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ. Avotie kwĩka kwenda kwa Ngai nũndũ nĩwamũvoyaa amũtetheesye, na atũngĩte kĩlĩko kyake ĩtuvinĩ yĩla yaĩ mbee wake. (Aevl. 5:7; 12:2) O ta Yesũ, mũvoyae Yeova aũnenge vinya na ũyĩkalaa ũlilikene ĩtuvi ya thayũ wa tene na tene yĩla tweteele. Waendeea kũmwenda Ngai mũnango na waatĩĩa ngelekanyʼo ya Mwana wake, ũkeethĩwa ũtonya kwĩanĩsya wĩvĩto waku.
6. Nĩkĩ twaĩle kwĩanĩsya ianda sitũ nthĩnĩ wa mũsyĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
6 Ianda sitũ nthĩnĩ wa mũsyĩ. Yĩla twĩ masembanĩ ma thayũ, no nginya tũmwende Yeova na Yesũ kwĩ ũndũ twendete andũ maitũ ma mũsyĩ. (Mt. 10:37) Ĩndĩ ũu ti kwonanyʼa kana nĩtwaĩle kũlekeleelya ianda sitũ nthĩnĩ wa mũsyĩ, tũyona ta iũtũvata kwendeesya Ngai na Klĩsto. Kĩvathũkanyʼo na ũu, no nginya twĩanĩsye ianda sitũ nthĩnĩ wa mũsyĩ nĩ kana twĩtĩkĩlĩke methonĩ moo. (1 Tim. 5:4, 8) Tweeka ũu, tũkekalaa twĩ atanu mũnango. Twĩasya ũu nũndũ Yeova nĩwĩsĩ kana mĩsyĩ no ĩendeee nesa yĩla ala matwaanĩte mendana na manengane ndaĩa, yĩla asyai menda syana syoo na maimanyĩsya, na yĩla syana syeewʼa asyai masyo.—Aev. 5:33; 6:1, 4.
7. Ũtonya kwĩanĩsya ata kĩanda kyaku nthĩnĩ wa mũsyĩ?
7 Ũtonya kũkua mũio ũsu ata? O na ethĩwa wĩ na kĩanda kĩva nthĩnĩ wa mũsyĩ, ĩkĩĩa vyũ ũtao mũseo ũla wĩ Mbivilianĩ vandũ va kwĩka o kĩla ũkwenda, kĩla kĩkawa kĩthĩonĩ kyenyu, kana kĩla ala meyĩtaa asomi mekwasya. (Nth. 24:3, 4) Tũmĩa nesa mavuku maitũ. Na kĩtumi nũndũ methĩawa na ũtao mũseo ũtonya kũtũtetheesya tũatĩĩe myolooto ya Mbivilia. Kwa ngelekanyʼo, kĩlungu “Ũtethyo Kwondũ wa Andũ ma Mũsyĩ” kĩthĩawa na maũvoo maseũvĩtwʼe matetheesye ala matwaanĩte, asyai, na amũika momĩanĩsye na mawetu ala makomanaa namo ũmũnthĩ. b Twʼa vyũ kũatĩĩa kĩla Mbivilia yaĩtye, o na ethĩwa ala angĩ nthĩnĩ wa mũsyĩ maikwĩka ũu. Weeka ũu, mũsyĩ waku ũkatethekaa na ũkatanĩaa kwona Yeova aikũathima.—1 Vet. 3:1, 2.
8. Motwi maitũ matonya kũtuma tũkwatwa nĩ kyaũ?
8 Kwĩtĩkĩlana na mosyao ma motwi maitũ. Yeova nũtũnengete mũthĩnzĩo wa ũthasyo wa kwĩnyuvĩa maũndũ, na endaa tũtanĩe mosyao ma kwĩka motwi maseo. Ĩndĩ o na vailye ũu, ndatũsiĩĩanĩaa na mosyao ma motwi maitũ mathũku. (Aka. 6:7, 8) Nũndũ wa ũu, nĩtwĩtĩkĩlaa mathĩna ala tũũkwata yĩla tweeka motwi mathũku, twaneena tũteũsũanĩa, na twasembea kwĩka maũndũ. O na no tũthĩnwʼe nĩ wasya wa ngoo nũndũ wa maũndũ twĩkĩte. Ĩndĩ kũmanya kana no nginya twĩtĩkĩlane na mosyao ma motwi maitũ no kũtume tumbũla naĩ sitũ, tũlũnga mavĩtyo maitũ, na tũyĩsũvĩa tũikamatũngĩlĩĩle. Kwosa matambya asu no kũtũtetheesye tũkaendeea kũsemba masindanonĩ ma thayũ.
9. Ũtonya kwĩka ata ethĩwa nĩwĩkĩte ũtwi mũthũku? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
9 Ũtonya kũkua mũio ũsu ata? Ethĩwa ndũtonya kũvĩndũa ũtwi mũthũku ũminĩte kwĩka, ĩtĩkĩla mosyao ala ũkwatĩte. Manya kana ndwĩsa kũlũnga maũndũ mavĩtie. Ndũkanange ĩvinda na vinya waku ũyĩtetea kana ũitũla angĩ mũtĩ nũndũ wa motwi maku mathũku. Vandũ va ũu, ĩtĩkĩla mavĩtyo maku na ũitata waĩlangye maũndũ o vala ũtonya yu tũĩ. Ethĩwa ve ũndũ mũthũku wĩkĩte ũũtuma wĩyĩandũa, mũvoye Yeova wĩnyivĩtye, ĩtĩkĩla mavĩtyo maku, na ũimũkũlya akũekee. (Sav. 25:11; 51:3, 4) Ĩtya ala ũvĩtĩsye ũekeo, na ethĩwa ve vata, ũimantha ũtethyo wa atumĩa. (Yak. 5:14, 15) Eka ũu, ona mavĩtyo maku ta mwanya wa kwĩmanyĩsya ũndũ wa vata, na ũyĩkĩa kĩthito ndũkamatũngĩlĩĩle. Weeka ũu, no wĩkale ũte na nzika kana Yeova nũkũkwĩwʼĩa tei na aikũnenga ũtethyo ũla ũkwenda.—Sav. 103:8-13.
MĨIO ĨLA TWAĨLE ‘KWĨKYA ŨTEE’
10. Nĩkĩ kwenda twĩanĩsye maũndũ tũtatonya nĩ mũio mũito? (Akalatia 6:4)
10 Kwenda kwĩanĩsya maũndũ tũtatonya. Yĩla tweeyĩelekanyʼa na andũ ala angĩ, no twĩyaĩkye mũio wa maũndũ tũtatonya kwĩanĩsya. (Soma Akalatia 6:4.) Tũkatwʼĩka tũkatindĩaa kwĩyĩelekanyʼa na ala angĩ, no twambĩĩe kũmewʼĩa kĩwĩu na kũsindana namo. (Aka. 5:26) O na tũkambĩĩa kũsembanyʼa na maũndũ ala meanĩĩtwʼe nĩ andũ angĩ tũyenda o naitũ twĩke tamo, no twĩnenge kĩvalũa kĩito tũtakĩtonya, na kĩu kĩituma tũũmĩa. Na ethĩwa “wĩkwatyo ũla ũtĩaa nũwaasya ngoo,” wĩona ta ũkwʼa ngoo mũno wĩana ata yĩla weevangĩĩa maũndũ ũtakesa kwĩanĩsya? (Nth. 13:12) Kwĩka ũu no kũtũnosye mũno na kũkatuma tũsemba kavola masindanonĩ ma thayũ.—Nth. 24:10.
11. Nĩ kyaũ kĩtonya kũũsũvĩa ndũkeyaĩkye mũio wa maũndũ ũtatonya kwĩanĩsya?
11 Ũtonya ata kwĩkya ũtee mũio ũsu? Ndũkende wĩanĩsye maũndũ maingĩ mũno kwĩ ala Yeova wendaa wĩanĩsye. Ndendaa ũmũnenge kĩndũ ũte nakyo. (2 Ako. 8:12) Mwa ĩkala ũte na nzika kana Yeova ndaelekanasya maũndũ ala wĩkaa na ala andũ angĩ mekaa. (Mt. 25:20-23) Nũtanĩthawʼa mũno nĩ kwona we mwene ũimũthũkũma na ngoo yonthe, wĩ mũĩkĩĩku, na wĩ na wũmĩĩsyo. Kwoou ĩthĩwa na wĩnyivyo, na ũyĩtĩkĩla kana maũndũ ta ũkũũ, mathĩna ma mwĩĩ, na maũndũ angĩ no matume ũteanĩsya maũndũ maingĩ yu tũĩ. O ta Mbalisilai, ĩthĩwa wĩyũmbanĩtye kũlea ianda imwe ethĩwa maũndũ ta mathĩna ma mwĩĩ kana ũkũũ nĩmeũkũsiĩĩa kũianĩsya nesa. (2 Sam. 19:35, 36) Na o ta Mose, ĩtĩkĩla ũtethyo na yĩla woona vaĩlĩte, ũiaĩa angĩ ianda imwe. (Kuma 18:21, 22) Kwĩthĩwa na wĩnyivyo no kũũtetheesye ndũkeyaĩkye mũio wa maũndũ ũtatonya kwĩanĩsya na matonya kũtuma ũnoa mũno masembanĩ ma thayũ.
12. Yo nĩtwaĩle kwĩtũla mũtĩ nũndũ wa motwi mathũku ala angĩ meeka? Elesya.
12 Kwĩtũla mũtĩ yĩla angĩ meeka motwi mathũku. Tũyĩsa kwĩkĩa angĩ motwi, o na vai ũndũ twĩka tũkamasiĩĩanĩa na mosyao ma motwi moo mathũku. Kwa ngelekanyʼo, mwanake kana mwĩĩtu no atwʼe kana ndeendeea kũmũthũkũma Yeova. Ũtwi ta ũsu no ũũmĩsye asyai make mũno. Ĩndĩ asyai ala metũlaa mũtĩ nũndũ wa motwi mathũku ma syana syoo methĩawa meyaĩkĩtye mũio mũito. Ũsu ti mũio Yeova wendaa makue.—Alo. 14:12.
13. Mũsyai atonya kwĩka ata yĩla mwana wake weeka ũtwi mũthũku?
13 Ũtonya ata kwĩkya ũtee mũio ũsu? Manya kana Yeova nũnengete kĩla ũmwe witũ ũthasyo wa kwĩnyuvĩa maũndũ. Nũekaa kĩla ũmwe eyĩkĩe motwi. Na ũtwi ũmwe tũtonya kwĩyĩkĩa nĩ ethĩwa nĩtũũmũthũkũma kana tũimũthũkũma. Yeova nĩwĩsĩ kana asyai no andũ me na naĩ, na kwoou kĩla wendaa no kwona mayĩka kyonthe kĩla matonya. Mwana waku anyuva kwĩka ũtwi mũna, ũsu nĩ mũio wake, ti waku. (Nth. 20:11) Ĩndĩ o na vailye ũu, no kwĩthĩwa ũithĩnĩka nũndũ ve vandũ wavĩtũũkanisye matambya ũiea mwana waku. Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye, mũtavye Yeova ũndũ ũkwĩwʼa na ũimũkũlya akũekee. Yeova nĩwĩsĩ kana asu nĩ maũndũ mavĩtie na kwoou vai ũndũ wĩka ũkamavĩndũa. Ĩvindanĩ o yĩu, ndethĩawa ekwatĩtye ũsiĩĩe mwana waku ndakakethe kĩla wavanda. Ĩndĩ ĩkala ũlilikene kana mwana waku eekĩa kĩthito amũsyokee Yeova, we e na mea maingĩ ma kũmũthokya kwake ĩngĩ.—Luka 15:18-20.
14. Nĩkĩ kwĩyĩandũa mũno nĩ mũio twaĩle kwĩkya ũtee?
14 Kwĩyĩandũa mũno. Yĩla tweeka naĩ, ti ũthũku kwĩyĩandũa. Ĩndĩ Yeova ndendaa twĩyĩandũe mũno. Ũsu nĩ mũio twaĩle kwĩkya ũtee. Tũtonya kũmanya ata kana nĩtũkwĩyĩandũa mũno? Ethĩwa nĩtumbũlĩte naĩ yitũ, tũkelila, na tũkosa matambya nĩ kana tũikamĩtũngĩlĩĩle, no twĩkale tũte na nzika kana Yeova nũtũekeete. (Meko 3:19) Ĩtina wa kwosa matambya asu, Yeova ndendaa tũendeee kwĩyĩandũa. Nĩwĩsĩ ũndũ kĩu kĩtonya kũtũũmĩsya mũno wĩana. (Sav. 31:10) Tũkaeka tũemeewe nĩ kyeva, no tũeke kũsemba masindanonĩ ma thayũ.—2 Ako. 2:7.
15. Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũeke kwĩyĩandũa mũno? (1 Yoana 3:19, 20) (O na ĩngĩ, sisya visa.)
15 Ũtonya ata kwĩkya ũtee mũio ũsu? Yĩla ũkwĩwʼa ũiandũĩka mũno, tata ũsũanĩe “ũekeo” ũla Ngai ũtũnengae. (Sav. 130:4) Ĩtina wa kũekea ala meelila kuma ngoonĩ, athanĩte ũũ: “Naĩ yoo ndikamĩlilikana ĩngĩ.” (Yel. 31:34) Ũu wĩonanyʼa kana Yeova ndakatwosea ĩtambya ĩngĩ nũndũ wa mavĩtyo tweekie tene na atũekea. Kwoou ndũkasũanĩe aĩ nĩkwĩthĩwa nũendeee kũthĩna nũndũ wa mosyao ma naĩ yaku, Yeova ndakũekeete. Na ndũkethatĩe yĩla waasya ianda kĩkundinĩ nũndũ wa mavĩtyo maku. Yeova ndatindĩaa kũsũanĩa naĩ yaku. O naku ndwaĩle kwĩka ũu.—Soma 1 Yoana 3:19, 20.
SEMBA NĨ KANA ŨSINDE
16. Nũndũ twĩ asembi, no nginya tũmanye ũndũ wĩva?
16 Yĩla twĩ masindanonĩ ma thayũ, no nginya ‘tũsembe kwa nzĩa tũtonya kũsinda mũthĩnzĩo.’ (1 Ako. 9:24) No twĩke ũu twaelewa mĩio ĩla twaĩle kũkua na ĩla twaĩle kwĩkya ũtee. Ĩsomonĩ yĩĩ twaneenea o ngelekanyʼo mbũthũ sya mĩio ĩla twaĩle kũkua na ĩla twaĩle kwĩkya ũtee. Ĩndĩ ve mĩio ĩngĩ ĩtonya kũtalanwʼa vo. Kwa ngelekanyʼo, Yesũ aisye kana nĩtũtonya “kũemeewa nĩ kũya mũno na ũnywi na mawĩmakĩo ma thayũ.” (Luka 21:34) Maandĩko ala twaneenea na angĩ maingĩ no maũtetheesye kũmanya moalyũku ala ũtonya kwĩthĩwa waĩle kwĩka yĩla ũendeee kũsemba masindanonĩ ma thayũ.
17. Nĩkĩ tũte na nzika kana tũkasinda masindanonĩ ma thayũ?
17 No twĩkale tũte na nzika kana tũkasinda masindanonĩ ma thayũ nũndũ Yeova akatũnengae vinya ũla tũkwenda. (Isa. 40:29-31) Kwoou ame, ndũkatate kũola kĩthito masindanonĩ asu! Atĩĩa ngelekanyʼo ya mũtũmwa Vaulo, ũla weekĩie kĩthito akwate mũthĩnzĩo ũla waĩ mbee wake. (Avi. 3:13, 14) Vai mũndũ wĩsa kũsemba masindanonĩ asu kwondũ waku, ĩndĩ Yeova no aũtetheesye ũkasinda. Eka ũu, no aũtetheesye kũkua mĩio ĩla waĩle kũkua na ũyĩkya ũtee ĩla ĩte ya lasima. (Sav. 68:19) Weetĩkĩla aũtetheesye, ũkeethĩawa ũtonya kũsemba na wũmĩĩsyo masindanonĩ asu na ũisinda!
WATHI 65 Thi na Mbee!
a Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtũtetheesya tũendeee kũsemba masindanonĩ ma thayũ. Nũndũ twĩ asembi, no nginya tũkue mĩio mĩna. Mĩio ĩsu nĩ vamwe na wĩvĩto witũ wa kũmũthũkũma Yeova, ianda nthĩnĩ wa mũsyĩ, na mosyao ma motwi maitũ. Ĩndĩ no nginya twĩkye ũtee ũito ũte wa lasima ũla ũtonya kũtuma tũsemba kavola. Nĩ maũndũ ta meva twaĩle kwĩkya ũtee? Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũsũngĩa ĩkũlyo yĩu.
b No ũkwate kĩlungu “Ũtethyo Kwondũ wa Andũ ma Mũsyĩ” nthĩnĩ wa jw.org. Maũvoo amwe me vo kwondũ wa ala matwaanĩte nĩ “Jinsi ya Kuonyesha Heshima” na “Jinsi ya Kuonyesha Uthamini”; kwondũ wa asyai nĩ “Manyĩsya Syana Syaku Kũtũmĩa Simũ Nesa” na “Jinsi ya Kuwasiliana na Kijana Wako”; na kwondũ wa amũika nĩ “Jinsi ya Kuepuka Kushinikizwa na Marafiki” na “Jinsi ya Kukabiliana na Upweke.”