1-2. Nĩ kyaũ kĩtumaa athũkũmi ma Ngai methĩwa me atanu? (Yakovo 1:​22-25)

 YEOVA na Mwana wake mwendwa nĩmendaa twĩthĩwe twĩ atanu. Mũandĩki wa Savuli 119:2 aisye atĩĩ: “Nĩ aathime [kana, nĩ atanu] ala masũvĩaa mokũsĩ make, ala mamũmanthaa na ngoo yonthe.” Nake Yesũ atũĩkĩĩthisye ũũ: “Nĩ atanu ala mewʼaa ndeto ya Ngai na kũmĩkwata!”—Luka 11:28.

² Athaithi ma Yeova methĩawa me atanu. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Twĩ na itumi mbingĩ, ĩndĩ kĩtumi kĩmwe kĩnene nĩ kana nĩtũsomaa Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa na nĩtwĩkĩaa kĩthito vyũ tũtũmĩe kĩla tweemanyĩsya.—Soma Yakovo 1:​22-25.

3. Tũtethekaa ata twatũmĩa kĩla twasoma Ndetonĩ ya Ngai?

³ Nĩtũtethekaa maũndũnĩ meana ũna yĩla tweethĩwa twĩ “eki ma ndeto.” Ũndũ ũmwe twĩsĩ nĩ kana yĩla tweeka ũu, nĩtũmũtanĩthasya Yeova. Na kĩu nĩkĩtumaa o naitũ tũtana. (Mũta. 12:13) O na ĩngĩ, yĩla twaatĩĩa ũtao ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai, ngwatanĩo yitũ na andũ maitũ ma mũsyĩ o vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nĩlũlũmĩlaa. Nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩyoneete kĩu thayũnĩ waku. Eka ũu, nĩtwĩvathanaa na mathĩna ala makwataa andũ ala mataatĩĩaa mĩao ya Yeova. Kwa wʼo, no twĩtĩkĩlane na kĩla Mũsumbĩ Ndaviti waisye. Ĩtina wa kũweta wathinĩ ĩũlũ wa mĩao, mawĩaĩo, na motwʼĩo ma Yeova, aminĩĩie na kwasya: “Kwĩ ĩtuvi ĩnene kwondũ wa kũmasũvĩaa.”—Sav. 19:​7-11.

4. Nĩkĩ ti ũndũ wĩ laisi kwĩthĩwa twĩ eki ma Ndeto ya Ngai?

⁴ Kũneena ũwʼo, ti laisi mavinda onthe kwĩthĩwa twĩ eki  ma Ndeto ya Ngai. Twĩasya ũu nũndũ twĩthĩawa tũkwatene mũno, na kwoou no nginya tũvathe ĩvinda ya kũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩ kana tũelewe kĩla Yeova wendaa twĩke. Ekai yu tũneenee maũndũ amwe matonya kũtũtetheesya tũsomae Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa. O na ĩngĩ, nĩtũũneenea kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũvindĩĩasye kĩla twasoma na tũyona ũndũ tũtonya kũkĩtũmĩa thayũnĩ witũ.

VATHA ĨVINDA YA KŨSOMA NDETO YA NGAI

5. Nĩ maũndũ meva matumaa twĩthĩwa tũkwatene mũno?

⁵ Athũkũmi aingĩ ma Yeova mekalaa makwatene mũno. Nĩtũtũmĩaa ĩvinda yingĩ tũianĩsya maũndũ ma vata. Kwa ngelekanyʼo, aingĩ maitũ nĩtũthũkũmaa nĩ kana twĩanĩsye mavata maitũ na ma mĩsyĩ yitũ. (1 Tim. 5:8) Namo Aklĩsto aingĩ nĩmasũvĩaa andũ moo ma mũsyĩ ala awau kana akũũ. Na ithyonthe nĩtwaĩlĩte kũsũvĩa ũima witũ wa mwĩĩ, na kwĩka ũu nĩkũkuaa ĩvinda. O vamwe na maũndũ asu, nĩtwĩthĩawa na ianda kĩkundinĩ. Kĩanda kĩmwe kya vata twĩthĩawa nakyo nĩ kũtavanyʼa ũvoo mũseo na kĩthito. Nũndũ wĩthĩawa na maũndũ maingĩvĩte ũu ma kwĩka, ũtonya kũmya va ĩvinda ya kũsoma Mbivilia ũteũtĩĩa, kũvindĩĩsya kĩla wasoma, na kũkĩtũmĩa thayũnĩ waku?

6. Ũtonya kwĩka ata wonae kũsoma Mbivilia kwĩ ũndũ wa vata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ Ũndũ ũmwe katĩ wa “maũndũ ala ma vata” twĩkaa twĩ Aklĩsto nĩ kũsoma Mbivilia, na kwoou nĩtwaĩle kũwonaa wĩ wa vata. (Avi. 1:10) Savuli ya mbee yaĩtye ũũ ĩũlũ wa mũndũ ũla wĩthĩawa e mũtanu: “Ũtanu wake wĩ mĩaonĩ ya Yeova; na asũanĩaa mĩao yake mũthenya na ũtukũ.” (Sav. 1:​1, 2) Kwa wʼo, ũu wĩonanyʼa kana nĩtwaĩle kũvatha ĩvinda ya kũsomaa Mbivilia. Nĩ ĩvinda yĩva ĩseo vyũ ya kwĩka ũu? Kĩla ũmwe witũ no anyuve ĩvinda yĩ kĩvathũkanyʼo na ũla ũngĩ. Ĩndĩ kĩla kya vata nĩ kũnyuva ĩvinda yĩtonya kũũtetheesya ũsomae Mbivilia ũteũtĩĩa. Mwana-a-asa wĩtawa Victor aĩtye: “Nendete kũsoma Mbivilia kwakya. O na kau ndyendete kũamũka tene, yĩu nĩyo ĩvinda yĩla  kũtethĩawa na maũndũ maingĩ matonya kũtuma kĩlĩko kyakwa kyelelũka. Saa isu nĩthĩawa nĩ metho na nĩwʼaa ve laisi kũkwatya kĩla ngũsoma.” Ũu nĩwʼo vailye kwaku? Ĩkũlye-ĩ, ‘Nĩ ĩvinda yĩva ĩseo vyũ ndonya kũsoma Mbivilia?’

VINDĨĨSYA KĨLA ŨŨSOMA

7-8. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũtatetheka vyũ nĩ kĩla tũũsoma? Nengane ngelekanyʼo.

⁷ Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana no tũsome maũndũ maingĩ kwa ĩvinda yĩasa tũte kũvindĩĩsya kĩla twasoma. We waasoma kĩndũ na ĩtina wa kavinda ũyĩthĩa wĩlilikana o maũndũ manini? Ithyonthe nĩtwĩyoneete ũndũ ũsu. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana ũu no wĩthĩwe yĩla tũũsoma Mbivilia. Kwa ngelekanyʼo, no twĩvangĩĩe kũsomaa ilungu iana ũna sya Mbivilia kĩla mũthenya. Na ũsu nĩ ũndũ mũseo. Yĩla tweeyĩkĩĩa mĩvango, nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito tũlũmanyʼe nayo. (1 Ako. 9:26) O na ũu wĩ o vo, kũsoma Mbivilia no mwambĩĩo. Ve maũndũ angĩ twaĩle kwĩka ethĩwa nĩtũkwenda tũtetheke vyũ nĩ kĩla twasoma Ndetonĩ ya Ngai.

⁸ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno: Mĩtĩ nĩyendaa mbua nĩ kana ndĩkome. Ĩndĩ ethĩwa nĩkwaua mbua mbingĩ kwa kavinda kakuvĩ, kĩwʼũ no kĩtindie kĩla vandũ. Na ethĩwa nĩkũendeea kua, ndĩsa kũtethya mĩtĩ. Nĩ kavaa ĩkaua ĩte mbingĩ nĩ kana mũthanga wĩthĩwe na ĩvinda ya kũnywʼa kĩwʼũ kĩu o kavola na kĩitetheesya mĩtĩ ĩane. O ta ũu, tũyaĩlĩte kũsoma Mbivilia tũsembethetye mũno nginya ũkethĩa tũyĩsa kũlilikana kĩla twasoma, o na tũi na ĩvinda ya kũvindĩĩsya kana kũtũmĩa kĩla twasoma.—Yak. 1:24.

9. Tũtonya kwĩka ata ethĩwa twĩ na mũtuo wa kũsoma Mbivilia tũsembethetye?

⁹ Nĩwĩthĩwa wonete kana mavinda amwe ũsomaa Mbivilia ũsembethetye? Waĩlĩte kwĩka ata? Tata ũsome o kavola. Ĩkĩa kĩthito ũvindĩĩsye kĩla ũendeee kũsoma kana kĩla wamina kũsoma. Ti nginya ũndũ ũsu wĩthĩwe wĩ vinya. Kwa ngelekanyʼo, no ũtwʼe kwongelanga ĩvinda yĩla ũũtũmĩa ũyĩmanyĩsya nĩ kana ũkwate ĩvinda ya kũvindĩĩsya kĩla wasoma. Eka ũu, no ũtwʼe kũsoma mĩsoa mĩnini na ũitũmĩa ĩvinda yĩla yĩkũtiala kũvindĩĩsya  kĩla wasoma. Ũla Victor twĩĩ tũnamũweta aĩtye: “Nditũmĩaa ĩvinda yingĩ ndisoma Mbivilia. Kwa ngelekanyʼo, no nĩsome o kĩlungu kĩmwe. Na nũndũ nĩsomaa kwakya tene, nĩthĩawa ndonya kũtũmĩa mũthenya wʼonthe ndivindĩĩsya kĩla nĩsomie.” O na ethĩwa wĩtũmĩa nzĩa yĩva, nĩ ũndũ wa vata ũsome o kavola nĩ kana ũtetheke vyũ nĩ kĩla ũũsoma.—Sav. 119:97; sisya ĩsandũkũ “ Makũlyo Ũtonya Kũsũanĩa.”

10. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ ũtonya kũtũmĩa kĩla weemanyĩsya. (1 Athesalonika 5:​17, 18)

¹⁰ O na ethĩwa wĩsoma Mbivilia saa syĩva kana wĩtũmĩa ĩvinda yĩana ata ũimĩsoma, ĩkĩĩthya nĩwamantha nzĩa sya kũtũmĩa kĩla wasoma. Yĩla ũũsoma kĩlungu kĩna kya Ndeto ya Ngai, ĩkũlye-ĩ, ‘Ndonya kũtũmĩa ũvoo ũũ ata oyu kana ĩvinda yũkĩte?’ Kwa ngelekanyʼo, twasye nĩwasoma ĩandĩko ya 1 Athesalonika 5:​17, 18. (Soma.) Ĩtina wa kũsoma mĩsoa ĩsu ĩlĩ, no ũũngamĩle vau na ũisũanĩa ũvoyaa mavinda meana ata na mboya syaku syĩthĩawa siilye ata. O na ĩngĩ, no ũvindĩĩsye maũndũ ala meũtuma ũtũnga mũvea. No ũtwʼe kũmũtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa maũndũ mana atatũ ũkwĩkĩte. O na ethĩwa wĩtũmĩa o ndatĩka mbũthũ kũvindĩĩsya, kĩu no kĩũtetheesye ũkaelewa Ndeto ya Ngai na ũitũmĩa kĩla weemanyĩsya. Kwasũanĩa ũndũ ũtonya kũtetheka mũno wĩana weeka ũu kĩla mũthenya ĩtina wa kũsoma ilungu ingĩ Mbivilianĩ! Kwa wʼo, ũkaendeeaa kwĩthĩwa wĩ mwĩki wa Ndeto ya Ngai. Ĩndĩ waĩle kwĩka ata ethĩwa wĩĩwʼa ve maũndũ maingĩ mũno waĩlĩte kwĩanĩsya?

ĨVANGĨĨE MAŨNDŨ ALA WĨSĨ NO WĨANISYE

11. Nĩkĩ ũtonya kwĩwʼa ũitavĩwe mavinda amwe? Nengane ngelekanyʼo.

¹¹ Mavinda amwe, nũtonya kwĩwʼa ũitavĩwe yĩla wasoma Mbivilia na woona ũndũ wĩ na maũndũ maingĩvĩte ma kwĩanĩsya. Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Twasye ũisoma Mbivilia ũmũnthĩ nĩwoona ũtao ũkonetye kũlea kwĩthĩwa na kyende. (Yak. 2:​1-8) Nũndũ wa ũu, ũimanya kana wĩ na vata wa kũkua ala angĩ nesanga, na kwoou ũitwʼa kwĩka moalyũku mana. Ũsu nĩ ũndũ mũseo vyũ! Na ĩndĩ ũnĩ wake, ũisoma mĩsoa ĩkindĩlĩĩle vata wa kũsiĩĩa ũneeni waku. (Yak. 3:​1-12) Kĩu kĩituma ũmanya kana mavinda amwe ũneeni waku ndwĩthĩĩtwe wĩ mũseo. Kwoou ũitwʼa kana ũkatũmĩaa ndeto nzeango yĩla ũũneena na angĩ. Na ĩndĩ aũke, ũisoma kĩlungu kĩtũkanĩtye tũeke kwĩthĩwa twĩ anyanya na nthĩ. (Yak. 4:​4-12) Kĩu kĩikũtetheesya ũmanye kana nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩ metho yĩla ũũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya. Tũivika mũthenya wa kana, no wĩwʼe wĩ mũitavĩe mũno  wasũanĩa maũndũ onthe ala waĩle kwĩkĩa kĩthito wĩanĩsye.

12. Nĩkĩ ũtaĩle kũkwʼa ngoo ethĩwa ũisoma Mbivilia nĩwoona moalyũku waĩle kwĩka? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹² Ndũkakwʼe ngoo ethĩwa ve moalyũku maingĩ waĩle kwĩka kana ve kũndũ kwingĩ waĩle kwaĩlangya. Twĩasya ũu nũndũ ũsu wĩthĩawa wĩ ũĩkĩĩthyo wa kana wĩ wĩnyivyo na wĩ na woni mũseo. Mũndũ wĩ wĩnyivyo na ũtekengaa asomaa Maandĩko e na kĩeleelo kya kwona kũla ũtonya kwaĩlangya. a O na ĩngĩ, lilikana kana kwĩvwʼĩka “mwĩkalĩle mweũ” ti ũndũ wa kwĩkwa mũthenya o ũmwe. (Ako. 3:10) Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũendeee kwĩthĩwa wĩ mwĩki wa Ndeto ya Ngai?

13. Ũtonya ata kwĩvangĩĩa maũndũ ala wĩsĩ no wĩanĩsye? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹³ Vandũ va kũtata kũtũmĩa kyonthe kĩla wasoma savalĩ ũmwe, no ũvangĩĩe kwĩka o kĩla wĩsĩ no wĩanĩsye. (Nth. 11:2) No ũtate kwĩka ũndũ ũũ: Andĩka maũndũ onthe ala ũkwenda kwĩanĩsya na ũinyuva ũndũ ũmwe kana o maũndũ elĩ katĩ wa asu nĩ kana ũmeanĩsye mbee, na ĩndĩ ũieka ala angĩ wĩmeanĩsya ĩvinda yĩngĩ. Ũtonya kwambĩĩla va?

14. Nĩ mĩvango yĩva ũtonya kwambĩĩa nayo?

¹⁴ No ũtwʼe kwambĩĩa na mũvango ũla ũkwona wĩ laisi mũnango kũwĩanĩsya. Kana no ũtwʼe kwaĩlangya vandũ ũkwona waĩlĩte kwĩka moalyũku na mĩtũkĩ. Wamina kũnyuva mũvango waku, ĩka ũkunĩkĩli mavukunĩ maitũ, na no ũtũmĩe Fahirisi kana Ĩvuku ya Kwĩka Ũkunĩkĩli ya Ngũsĩ sya Yeova. Mũvoye Yeova ĩũlũ wa mũvango ũsu nĩ kana  aũnenge “wendi na ũtonyi wa kwĩka maũndũ onthe ala we wendaa.” (Avi. 2:13) Ĩtina wa ũu, tata ũtũmĩe maũndũ ala weemanyĩsya. Woona ũndũ ũendeee kwĩanĩsya mũvango wa mbee ũla wanyuva, kĩu kĩkaũthangaasya mũnango wĩanĩsye ũla ũatĩĩe. Na ũu nĩwʼo nũndũ yĩla weeka moalyũku mana mwĩkalĩlenĩ waku kana waĩlangya nguma ĩmwe ya Kĩklĩsto, ũkonaa ve laisi mũnango kwĩka ũu maũndũnĩ angĩ.

EKA NDETO YA NGAI ‘ĨTETHYE WĨA NTHĨNĨ WAKU’

15. Andũ ma Yeova me kĩvathũkanyʼo ata na andũ aingĩ ala masomaa Mbivilia? (1 Athesalonika 2:13)

¹⁵ Andũ amwe maasya kana nĩmasomete Mbivilia mavinda maingĩ. Ĩndĩ kwa wʼo nĩmaĩkĩĩaa kĩla ĩmanyĩasya? Mo nĩmatũmĩaa kĩla meemanyĩsya kana makaeka ĩalyũle thayũ woo? Ũndũ wa kũmakya nĩ kana aingĩ moo mayĩkaa ũu. Ĩndĩ andũ ma Yeova methĩawa me kĩvathũkanyʼo vyũ! O ta Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa, twĩtĩkĩlaa Mbivilia “ta ndeto ya Ngai, o tondũ kwa wʼo ĩilye.” Eka ũu, nĩtwĩkĩaa kĩthito twonanyʼe kana nĩtethetye wĩa thayũnĩ witũ.—Soma 1 Athesalonika 2:13.

16. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe twĩ eki ma ĩla Ndeto?

¹⁶ Mavinda onthe, ndwĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ laisi kũsoma na kũtũmĩa kĩla tweemanyĩsya Ndetonĩ ya Ngai. No tũngʼangʼane kũkwata ĩvinda ya kũmĩsoma. Kana no twĩthĩwe na mũtuo wa kũmĩsoma tũsembethetye mũno nginya ũkethĩa tũinavindĩĩsya kĩla twasoma. O na ĩngĩ, no twĩwʼe twĩ aitavĩe mũno nũndũ twĩ na maũndũ maingĩ twaĩle kwaĩlangya. O na ethĩwa wĩ na mawetu meva, ti aĩ ndwĩsa kũmakĩlya vinya. Yeova no aũtetheesye ũkamasinda. Ekai tũtwʼe kwĩtĩkĩla ũtethyo wake na tũikethĩwe twĩ ewi ala molawa, ĩndĩ twĩthĩwe twĩ eki ma ĩla Ndeto. Vate nzika, o ũndũ twasoma Ndeto ya Ngai mũnango na twatũmĩa kĩla tweemanyĩsya thayũnĩ, ũu nowʼo tũkethĩawa twĩ atanu mũnango.—Yak. 1:25.