1. Mũtũmwa Yoana aĩ na mathĩna meva ta mwaka wa 95?

MWAKANĨ wa 95 ũu, mũtũmwa Yoana aĩ na thĩna mũnene. Ĩvinda yĩu aĩ mũkũũ, aĩ mũsiĩĩe kĩthamanĩ kya Vatimo, na nĩvatonyeka ũkethĩa no we mũtũmwa ũla watiele. (Ũvu. 1:9) Nĩweesĩ kana akaĩi ma mũĩkĩĩo maendeee kũmanyĩsya maũndũ ma ũvũngũ ikundinĩ na kũaany’a Aklĩsto. Mũndũ aĩ atonya kwona Aklĩsto anini ala matialĩte ta makilye kũthela vyũ.—Yuta 4; Ũvu. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Kwosana na ĩandĩko ya Ũvuany’o 7:9-14, nĩ woni wĩva wa ũsengy’o Yoana woonie? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

² Ĩvinda yĩu Yoana waĩ na mathĩna, nĩwooniw’e woninĩ maũndũ ma kũsengy’a ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte. Oonie mũlaĩka aineena na alaĩka angĩ ana makwete ila iseve inya ikatũmĩwa ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene kũete wanangĩko. Mũlaĩka ũsu ameie maikalekye iseve isu nginya ngombo syĩkĩwe ũsiĩlo wa mũthya. (Ũvu. 7:1-3) Ngombo isu nĩ ala 144,000 makasumbĩka na Yesũ ĩtunĩ. (Luka 12:32; Ũvu. 7:4) Ĩtina wa ũu, Yoana nĩwawetie kĩkundi kĩngĩ kyaĩ na andũ aingĩ mũno. Oona ũndũ kĩ na andũ maingĩvĩte aisye: “Sisya!” Nũtonya kwĩthĩwa aisye ũu nũndũ nĩwaseng’iw’e mũno nĩ kĩla woonie. We Yoana ko woonie kyaũ? Oonie “ĩkomano ĩnene yĩla vataĩ mũndũ o na ũmwe ũtonya kũyĩtala, kuma mbaĩnĩ syonthe na ngo na andũ na ithyomo, maũngamĩte mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ na mbee wa kala Kalondu.” (Soma Ũvuany’o 7:9-14.) No nginya Yoana ethĩwe atanie mũno kũmanya kana andũ aingĩ mũno makamũthaitha Ngai ĩvinda yũkĩte!

3. (a) Nĩkĩ woni ũla Yoana wooniw’e ũtonya kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo witũ? (b) Twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

³ Vate nzika, woni ũsu nĩwalũlũmĩilye mũĩkĩĩo wa Yoana. Woni ũsu nĩwaĩle kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo witũ mũnango nũndũ twĩkalĩte ĩvinda yĩla ũendeee kwĩanĩa. Nĩtwonete andũ  milioni mbingĩ ala me na wĩkwatyo wa kũvonoka ũla thĩna mũnene na mayĩkala kũũ nthĩ tene na tene mayũmbanw’a. Ĩsomonĩ yĩĩ, nĩtũkwĩmanyĩsya ũndũ mbee wa myaka 80 mĩvĩtu Yeova watetheeisye andũ make mamanye naaũ ala me yĩla ĩkomanonĩ ĩnene. Na ĩndĩ nĩtũũneenea maũndũ elĩ ĩũlũ wa ĩkomano yĩu: (1) ũndũ yĩ na andũ maingĩvĩte, na (2) ũndũ yĩ na andũ ma ngo singĩvĩte. Maũndũ asu nĩmeũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wa ala makethĩwa kĩkundinĩ kĩu kĩathime.

4. Nĩ ũw’o wĩva wa Maandĩko ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto itaeleawa, na Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩ kĩvathũkany’o ata?

⁴ Maandĩko mamanyĩasya kana andũ ala mamwĩw’aa Yeova makekala kũũ nthĩ tene na tene, ĩndĩ ũu ti w’o ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto imanyĩasya. (2 Ako. 4:3, 4) Mbingĩ syasyo imanyĩasya kana andũ onthe aseo maendaa ĩtunĩ makw’a. Ĩndĩ kĩkundi kĩnini kya Amanyĩw’a ma Mbivilia kĩla kyatumbĩthasya ĩkaseti ya Watch Tower mũthyanĩ wa myaka ya 1800 kyaĩ kĩvathũkany’o. Nĩmaeleetwe kana Ngai akatũngĩĩa nthĩ yĩthĩwe nzaũ, na andũ milioni mbingĩ ala mamwĩw’aa maitũa vaa ĩũlũ wa nthĩ tene na tene, na ti ĩtunĩ. Ĩndĩ nĩvavĩtie ĩvinda mayĩsa kũelewa nesa asu maĩ aaũ.—Mt. 6:10.

5. Nĩ kyaũ Amanyĩw’a ma Mbivilia meesĩ ĩũlũ wa ala 144,000?

⁵ O na ĩngĩ, Amanyĩw’a ma Mbivilia nĩmeemanyĩĩtye Maandĩkonĩ kana ve amwe makasumbĩka na Yesũ ĩtunĩ “mathooetwe kuma ĩũlũ wa nthĩ.” (Ũvu. 14:3) Maĩkĩĩaa kana ũtalo wa kĩkundi kĩu nĩ Aklĩsto 144,000 meyumĩtye na makamũthũkũma Ngai na kĩthito myaka yonthe ĩla maĩ kũũ nthĩ. Nao nata yĩla ĩkomano ĩnene?

6. Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩkĩĩaa kyaũ ĩũlũ wa ĩkomano ĩnene?

⁶ Yoana nĩwooniw’e ala me ĩkomanonĩ yĩu “maũngamĩte mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ na mbee wa kala Kalondu.” (Ũvu. 7:9) Ndeto isu nĩsyatumie Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩkĩĩa kana ala ma ĩkomano ĩnene makekala ĩtunĩ o ta ala 144,000. Ĩndĩ ethĩwa ikundi isu syelĩ syatw’ĩkaa ikekala ĩtunĩ, mũndũ esaa kũivathũkany’a ata? Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩkĩĩaa kana no nginya ala ma ĩkomano ĩnene methĩwe me Aklĩsto ala mataamwĩw’a Ngai na ngoo yonthe me ĩũlũ wa nthĩ. Moonaa nĩ ala maĩ na mwĩkalĩle ũla ũwetetwe Mbivilianĩ, o na kau amwe moo nĩmatonya kwĩthĩwa mataauma ndĩninĩ ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. O na maĩkĩĩaa kana asu nĩ ala maĩ o na kĩthito, ĩndĩ kĩthito kĩtatuma masumbĩka na Yesũ. O na ĩngĩ, moonaa ala ma ĩkomano ĩnene ta matamwendete Ngai na ngoo yonthe, na nũndũ wa ũu, makeetĩkĩlw’a o kũũngama mbee wa kĩvĩla kya ũsumbĩ, ĩndĩ ti kwĩkalĩla ivĩla sya ũsumbĩ.

7. Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩkĩĩaa naaũ makekala ĩũlũ wa nthĩ ĩvinda ya Ũsumbĩki wa Myaka Ngili? Masũanĩaa ata ĩũlũ wa aũme aĩkĩĩku ala makwie mbee wa Klĩsto?

⁷ Ĩndĩ naaũ mesaa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ? Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩkĩĩaa kana ĩtina wa ala 144,000 na ala ma ĩkomano ĩnene kũthi ĩtunĩ, andũ milioni mbingĩ makanengwa mwanya wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ na maitanĩa moathimo ma Ũsumbĩki wa Klĩsto wa Myaka Ngili. Maĩkĩĩaa kana andũ asu maikamũthũkũma Yeova Ũsumbĩki wa Klĩsto ũtambĩĩe. Vandũ va ũu, maĩkĩĩaa kana andũ asu makamanyĩw’a ĩũlũ wa Yeova ĩvindanĩ ya Ũsumbĩki wa Myaka Ngili. O na maĩkĩĩaa kana ĩtina wa vau, ala makethĩwa na mwĩkalĩle wosanĩte na mĩao ya Yeova makekala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ, namo ala makaleana na mĩao  ya Yeova makaanangwa. O na ĩngĩ, maĩkĩĩaa kana nĩvatonyeka amwe ma ala Mbivilia ĩmetĩte “anene me mbee ũsumbĩnĩ” makanengwa ĩtuvi ya kwĩkala ĩtunĩ ĩtina wa Ũsumbĩki wa Myaka Ngili. Na masũanĩaa kana amwe ma “anene” asu makeethĩwa me aũme aĩkĩĩku ala makwie mbee wa Klĩsto na mathayũũkw’a ĩvindanĩ ya ũsumbĩki ũsu.—Sav. 45:16.

8. Amanyĩw’a ma Mbivilia moonaa ta ve ikundi syĩva itatũ ila ikeanĩsya kĩeleelo kya Ngai?

⁸ Nũndũ wa ũu, Amanyĩw’a ma Mbivilia moonaa ta kwĩ ikundi itatũ sya andũ: (1) ala 144,000 makasumbĩka vamwe na Yesũ ĩtunĩ; (2) ĩkomano ĩnene ya Aklĩsto ala mate na kĩthito kingĩ, ala makaũngama mbee wa kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Yesũ ĩtunĩ; na (3) andũ milioni mbingĩ ala makamanyĩw’a ĩũlũ wa Yeova me ĩũlũ wa nthĩ ĩvinda ya Ũsumbĩki wa Klĩsto wa Myaka Ngili. * Ĩndĩ kyeni kya ũw’o nĩkyakenie mũnango yĩla Yeova wamatetheeisye kũelewa ũndũ ũsu.—Nth. 4:18.

9. (a) Ĩkomano ĩnene yĩtonya kũũngama “mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ na mbee wa kala Kalondu” kwa nzĩa yĩva? (b) Nĩkĩ ũmanyi mweũ ũla twakwatie ĩũlũ wa ĩandĩko ya Ũvuany’o 7:9 ũkũeleeka nesanga?

⁹ Mwakanĩ wa 1935, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyaeleiwe nesa woni ũla Yoana wooniw’e wa ĩkomano ĩnene. Mamanyie kana ti lasima ala ma ĩkomano ĩnene mathi ĩtunĩ nĩ kana matw’ĩke nĩmaũngama “mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ na mbee wa kala Kalondu.” Vandũ va ũu, mesaa kũũngama kwa nzĩa ya ngelekany’o. O na kau yĩla ĩkomano ĩnene yĩkekala ĩũlũ wa nthĩ, no yĩwe yĩkaũngama “mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ” kwa kũmanya kana Yeova nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene na kwĩnyivĩsya ũkũmũ wake. (Isa. 66:1) O na ĩngĩ, no yĩwe yĩkaũngama “mbee wa kala Kalondu” kwa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Yesũ. O ta ũu, ĩandĩko ya Mathayo 25:31, 32 yonanĩtye kana “mbaĩ syonthe,” o vamwe na ala athũku, “ikoombanw’a mbee” wa kĩvĩla kya Yesũ kĩtheu kya ũsumbĩ. Vate nzika, mbaĩ isu syonthe ikeethĩwa ĩũlũ wa nthĩ ĩndĩ ti ĩtunĩ. Ũmanyi ũsu mweũ twakwatie mwaka wa 1935 nũkũeleeka nesanga. Nũtumaa tũelewa nĩkĩ Mbivilia ĩtaĩtye kana ĩkomano ĩnene yĩkatwawa ĩtunĩ. No kĩkundi kĩmwe kya andũ kyathĩtwe kwĩkala tene na tene ĩtunĩ, nakyo nĩ ala 144,000 “makasumbĩka nthĩ me asumbĩ” vamwe na Yesũ.—Ũvu. 5:10.

10. Nĩkĩ ĩkomano ĩnene yaĩle kũmanyĩw’a ĩũlũ wa Yeova Ũsumbĩki wa Myaka Ngili ũtanambĩĩa?

¹⁰ Kuma mwaka wa 1935, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩthĩĩtwe syĩsĩ kana ĩkomano ĩnene yĩla Yoana wooniw’e woninĩ nĩ Aklĩsto aĩkĩĩku ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ. Nĩ kana mevonoka ũla thĩna mũnene, maĩle kũmanyĩw’a ĩũlũ wa Yeova na maimũthaitha Ũsumbĩki wa Myaka Ngili ũtambĩĩe. O na ĩngĩ, maĩle kwonany’a mũĩkĩĩo mũlũmu nĩ kana methĩwe matonya “kũvonoka maũndũ aa onthe ala no nginya mekĩke” mbee wa ũla Ũsumbĩki wa Klĩsto wa Myaka Ngili.—Luka 21:34-36.

11. Nĩkĩ Amanyĩw’a amwe ma Mbivilia masũanĩaa kana andũ amwe makathi ĩtunĩ ĩtina wa Ũsumbĩki wa Myaka Ngili?

¹¹ Nao nata woni ũla Amanyĩw’a ma Mbivilia maĩ naw’o wa kana andũ amwe aĩkĩĩku makathi ĩtunĩ ĩtina wa Ũsumbĩki wa Myaka Ngili? Woni ũsu wawetetwe myaka mingĩ mĩvĩtu ĩkasetinĩ ya The Watch Tower ya 15/02/1913. Mũndũ aĩ atonya kwĩkũlya-ĩ, ‘Nĩkĩ aũme aĩkĩĩku ma tene meũtw’ĩka  makekala ĩũlũ wa nthĩ ĩndĩ Aklĩsto ala mate na kĩthito kingĩ maitw’ĩka makekala ĩtunĩ?’ Maĩ na woni ũsu nũndũ wa maũndũ aa elĩ mate ma w’o: (1) maĩkĩĩaa kana ĩkomano ĩnene yĩkekala ĩtunĩ na (2) ala makethĩwa ĩkomanonĩ yĩu nĩ Aklĩsto mate na kĩthito kingĩ.

12-13. Etĩkĩw’a mauta vamwe na ala ma ĩkomano ĩnene mesĩ kyaũ ĩũlũ wa ĩtuvi yoo?

¹² Ĩndĩ o tondũ twoona, mwakanĩ wa 1935 Ngũsĩ sya Yeova nĩsyaeleiwe nesa kana ala makavonoka kaũ wa Alimaketoni nĩmo ĩkomano ĩnene yĩla Yoana wooniw’e. Asu nĩmo makauma “ũla thĩnanĩ mũnene” ũkethĩwa vaa ĩũlũ wa nthĩ, na nĩmo makaneenaa “na wasya mũnene, makyasya: ‘Ũtangĩĩo wumaa kwa Ngai, ũla wĩkalĩte kĩvĩlanĩ kya ũsumbĩ, na kwa kala Kalondu.’” (Ũvu. 7:10, 14) Na eka ũu, Maandĩko mamanyĩasya kana ala mathayũũkaw’a mathi ĩtunĩ makwataa “kĩndũ kĩseo” kwĩ aũme aĩkĩĩku ma ĩvinda ya tene. (Aevl. 11:40) Nũndũ wa ũmanyi ũsu ana-a-asa maitũ makwatie mwakanĩ wa 1935, nĩmeethĩiwe na kĩthito kingĩ kya kũthokya andũ mamũthũkũme Yeova me na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ.

¹³ Ala ma ĩkomano ĩnene nĩmatanaa mũno nũndũ wa wĩkwatyo woo. Nĩmaeleawa kana Yeova nĩwe ũnyuvaa vala athaithi make aĩkĩĩku makamũthũkũmĩa, vatw’ĩke nĩ ĩtunĩ kana nĩ kũũ nthĩ. Etĩkĩw’a mauta vamwe na ala ma ĩkomano ĩnene nĩmesĩ kana makakwata ĩtuvi yoo nũndũ wa ũseo mwingĩ wa Yeova, ũla woonanisye kwĩsĩla nthembo ya wovosyo ya Yesũ Klĩsto.—Alo. 3:24.

14. Kuma mwaka wa 1935 na kũendeea, nĩkĩ andũ aingĩ maseng’aa ũndũ wathani wa kũmbanw’a kwa ĩkomano ĩnene ũkeanĩa?

¹⁴ Ĩtina wa andũ ma Yeova kũkwata ũmanyi mweũ mwakanĩ wa 1935, andũ aingĩ nĩmaseng’aa ũndũ ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ makatw’ĩka ĩkomano ĩnene yĩ na andũ aingĩ. Kwa ngelekany’o, Mwana-a-asa Ronald Parkin aĩ na myaka 12 ĩkomano ĩnene yĩivuanw’a. Aĩtye: “Ĩvinda yĩu kwaĩ na atavany’a ta 56,000 ĩũlũ wa nthĩ, na vakuvĩ onthe maĩ etĩkĩw’a mauta. Kwoou ĩkomano ĩnene yĩyoonekaa yĩ ĩnene.”

15. Ala me nthĩnĩ wa yĩla ĩkomano ĩnene mongelekete ata?

¹⁵ Ĩndĩ myakanĩ ĩla yaatĩĩe, amisonalĩ nĩmatũmiwe nthĩ mbingĩ na Ngũsĩ sya Yeova syambĩĩa kwongeleka na mĩtũkĩ. Na ĩndĩ mwakanĩ wa 1968, nĩvambĩĩiw’e mũvango wa kũtũmĩa ĩvuku W’o Ũla Ũtongoasya kwa Thayũ Ũtathela kũmanyĩsya  andũ Mbivilia. Ĩvuku yĩu yaeleetye ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ kwa nzĩa yĩ laisi, na ũu nĩwatumie andũ aingĩ auu memanyĩsya Mbivilia. Kwa ĩvinda ya myaka ĩna, amanyĩw’a eũ mbee wa nusu milioni nĩmavatisiwe. Tũendeangĩe, Ĩkanisa ya Katholeki nĩyaekie kwĩthĩwa na vinya ngalĩko ya Latin America na nthĩ ingĩ, na isiĩĩi ila syeekĩĩwe Ngũsĩ sya Yeova nthĩ sya Eastern Europe na isionĩ imwe Africa syavetwa. Nũndũ wa ũu, andũ milioni mbingĩ nĩmaendeeie kũvatiswa. (Isa. 60:22) Myakanĩ ya mĩtũkĩ, ũseũvyo wa Yeova nĩwumĩthĩtye syĩndũ syĩ kĩvathũkany’o sya kũtetheesya andũ mamanye kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya. Vai nzika kana ĩkomano ĩnene, yĩla yu yĩ na andũ mbee wa milioni nyanya, nĩyũmbanĩtw’e.

16. Ĩkomano ĩnene yũmbanĩtw’e kuma va?

¹⁶ Yoana aandĩkie kana ĩkomano ĩnene yĩkauma “mbaĩnĩ syonthe na ngo na andũ na ithyomo.” Nake mwathani Nzekalia aĩ athanĩte ũndũ ũilye ta ũsu. Aisye: “Mĩthenya ĩsu kũkeethĩwa, atĩ andũ ĩkũmi, kuma ithyomonĩ syonthe sya i mbaĩ, makakwata, ĩĩ, makakwata mũthya wa ngũa ya mũndũ Mũyuti, makyasya, Nĩtũkũthi nenyu, nũndũ nĩtwĩw’ĩte kana Ngai e vamwe nenyu.”—Nzek. 8:23.

17. Nĩ kyaũ kĩkĩtwe nĩ kana andũ ma mbaĩ syonthe na ithyomo matetheke?

 ¹⁷ Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩsĩ kana nĩ kenda andũ ma ithyomo syonthe mombanw’e, ũvoo mũseo no nginya ũtavanw’e kwa ithyomo mbingĩ. Twĩthĩĩtwe tũialyũla mavuku ma kwĩmanyĩsya Mbivilia kwa ĩvinda ya mbee wa myaka 130, ĩndĩ yu tũendeesye wĩa mũnene mũno ũtaaoneka wa kũalyũla syĩndũ syĩ kĩvathũkany’o kwa ithyomo maana maingĩ. Vate nzika, kĩla Yeova ũendeee kwĩka oyu kya kũmbany’a andũ kuma mbaĩnĩ syonthe, nĩ kyama! Nũndũ yu twĩ na lĩu wa kĩ-veva kwa ithyomo syĩ kĩvathũkany’o, ĩkomano yĩu yĩmũthaithaa Yeova yĩ ngwatanĩo, o na kũtw’ĩka nĩ ya andũ maumĩte isio syĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa nthĩ. O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩkĩe kwa kũtavany’a na kĩthito na kwĩthĩwa na wendo wa ana-a-asa. Ũsu nĩ ũndũ wa kwĩkĩa vinya ta kĩ!—Mt. 24:14; Yoa. 13:35.

18. (a) Ĩandĩko ya Isaia 46:10, 11 yonanĩtye nĩkĩ tũtaseng’aa kwona Yeova aianĩsya wathani wake ĩũlũ wa ĩkomano ĩnene? (b) Nĩkĩ ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ matew’aa ve kĩndũ mavatĩtwe?

¹⁸ Twĩ na itumi mbingĩ sya kũtana nũndũ wa wathani wa ĩkomano ĩnene! Tũiseng’aa kwona kana Yeova nĩwĩanĩĩtye wathani ũsu kwa nzĩa ya mwanya. (Soma Isaia 46:10, 11.) Ala ma ĩkomano ĩnene nĩmatanaa nũndũ wa wĩkwatyo ũla Yeova ũmanengete. Mayĩw’aa ta ve kĩndũ mavatĩtwe nũndũ wa kwĩthĩwa matetĩkĩw’e mauta kwĩsĩla veva wa Ngai nĩ kana mesumbĩka na Yesũ ĩtunĩ. Maandĩkonĩ nĩtũsomaa ĩũlũ wa aũme na aka maĩ na mũĩkĩĩo na matongoeaw’a nĩ veva mũtheu, ĩndĩ ti amwe katĩ wa ala 144,000. Yoana Mũvatisi nĩ ũmwe woo. (Mt. 11:11) Ũngĩ nĩ Ndaviti. (Meko 2:34) Asu na angĩ aingĩ makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ nzaũ. Asu onthe me vamwe na yĩla ĩkomano ĩnene makanengwa mwanya wa kwonany’a kana nĩmalũmanĩtye na Yeova na ũsumbĩki wake.

19. Nũndũ woni ũla Yoana wooniw’e wa ĩkomano ĩnene nĩwĩanĩĩte, kĩu kĩtũtetheesya kũmanya kyaũ ĩũlũ wa ĩvinda yĩĩ tũtwĩe?

¹⁹ Yĩĩ nĩyo ĩvinda ya mbee Ngai ũmbanĩtye andũ milioni mbingĩ kuma mbaĩnĩ syonthe mamũthaithe. Twĩthĩwe twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩtunĩ kana nĩ kũũ nthĩ, nĩtwaĩle kũtetheesya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka nĩ kana methĩwe nthĩnĩ wa yĩla ĩkomano ĩnene ya “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16) O mĩtũkĩ, Yeova nũkũete ũla thĩna mũnene ũkamina vyũ silikalĩ na ndĩni ila itumĩte andũ mathĩna. Na ĩndĩ ĩkomano ĩnene yĩikwata kĩanda kya mwanya mũno kya kũmũthũkũma Yeova tene na tene ĩũlũ wa nthĩ!—Ũvu. 7:14.