1. Nĩkĩ twaĩlĩte kũmwĩnyivĩsya Yeova?

TWAĨLĨTE kũmwĩnyivĩsya * Yeova nũndũ nĩwe Mũmbi waitũ. Nũndũ nĩwe Mũmbi, nĩwe waĩlĩte kũtũtavya kĩla twaĩle kwĩka. (Ũvu. 4:11) Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ ũtumaa twenda kũmwĩw’a, naw’o nĩ ũũ: Ũsumbĩki wake nĩw’o mũseo vyũ. Kuma tene, andũ nĩmethĩĩtwe maisumbĩka angĩ. Ĩndĩ maelekanw’a na Yeova, we nĩwe Mũsumbĩki ũla mũĩ vyũ, ũtwendete vyũ, na wĩ tei na ĩnee yingĩ kwĩ onthe.—Kuma 34:6; Alo. 16:27; 1 Yoa. 4:8.

2. Ĩandĩko ya Aevelania 12:9-11 yĩnenganĩte itumi syĩva sya kũmwĩnyivĩsya Yeova?

² Yeova ndendaa tũmwĩw’e nũndũ atĩ nĩtũũmũkĩa, ĩndĩ endaa tũmwĩw’e nũndũ nĩtũmwendete, na tũmũtalaa ta Ĩthe witũ ũtwendete. Valũanĩ ũla Vaulo waandĩkĩie Aevelania, aisye kana “twaĩle kũmwĩnyivĩsya na ngenda Ĩthe waitũ” nũndũ atũmanyĩasya “nĩ kana tũtetheke.”—Soma Aevelania 12:9-11.

3. (a) Twonanasya ata kana nĩtũmwĩnyivĩsye Yeova? (b) Twĩmantha ũsũngĩo wa makũlyo meva?

³ Tũmwĩnyivĩasya Yeova kwa kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmwĩw’e maũndũnĩ onthe, na kũtata ũndũ tũtonya tũikekwatye ũmanyi witũ ene. (Nth. 3:5) Yĩla mũndũ wemanyĩsya mũnango ĩũlũ wa nguma sya Yeova, wĩthĩaa nĩ laisi kwake kũmwĩnyivĩsya. Nĩkĩ? Nũndũ nguma ila wĩ nasyo nĩtũsyonaa twasisya maũndũ ala wĩkaa. (Sav. 145:9) O ũndũ  tweemanyĩsya mũnango ĩũlũ wa Yeova, now’o tũmwendaa mũnango. Na twamwenda Yeova, tũyĩthĩawa na vata wa kũandĩkĩwa mĩao mingĩ ĩtũtavĩtye kĩla twaĩle kwĩka na kĩla tũtaĩle kwĩka. Tũtataa ũndũ tũtonya mosũanĩo maitũ na mawendi maitũ mosane na maũndũ ala Yeova wendete, na nĩtũtataa vyũ twĩvathane na maũndũ ala mathũku. (Sav. 97:10) Ĩndĩ mavinda amwe nĩtũtonya kwĩthĩa no nginya tũng’ang’ane nĩ kana tũmwĩw’e Yeova. Nĩkĩ vethĩawa vailye ũu? Na atumĩa vamwe na aũme na aka ala me na mĩsyĩ matonya kũtetheew’a ata nĩ ngelekany’o ya Ngavana Neemia, Mũsumbĩ Ndaviti, na Meli, inyia wa Yesũ? Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũkwata mosũngĩo ma makũlyo asu.

4-5. Kwosana na ĩandĩko ya Alomi 7:21-23, nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova?

⁴ Kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova nĩ naĩ ĩla twatiĩwe. Naĩ ĩsu nĩyo ĩtumaa twenda kwĩka kĩla ithyĩ tũkwenda. Yĩla Atamu na Eva maleile kũmwĩw’a Ngai na maya ĩtunda yĩla mavatĩtwe, ũu waĩ ũndũ ũmwe na kwĩtw’ĩĩa ũseo na ũthũku. (Mwa. 3:22) O ta ũu, andũ aingĩ ũmũnthĩ monaa nĩ kavaa makalea kũmwĩw’a Yeova, na mayĩtw’ĩĩa ũseo na ũthũku.

⁵ O na ala tũmwĩsĩ Yeova na tũmwendete, mavinda angĩ no nginya tũng’ang’ane nĩ kana tũmwĩnyivĩsye vyũ. Mũtũmwa Vaulo nĩwakwatiwe nĩ thĩna ũsu. (Soma Alomi 7:21-23.) O na vailye ũu, we nĩweekie kĩla kyaĩle methonĩ ma Yeova, naitũ twĩenda kwĩka o take. Ĩndĩ no nginya kĩla ĩvinda twĩthĩwe na kĩthito kingĩ kya kũleana na maũndũ mathũku.

6-7. Nĩ kĩndũ kĩngĩ kĩva kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova? Nengane ngelekany’o.

⁶ Kĩndũ kĩngĩ kĩtumaa tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova nĩ syĩthĩo na mosũanĩo ma andũ ala me kĩsionĩ kĩla twĩanĩĩte. Andũ aingĩ methĩawa na mawoni matosanĩte na kwenda kwa Yeova, na kwoou no kwĩthĩwa mavinda maingĩ twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ tũikasũanĩe tamo. Kwaekai twone ngelekany’o ĩmwe.

⁷ Kũndũ kwingĩ ĩũlũ wa nthĩ amũika nĩmathing’ĩĩaw’a masembany’e na mbesa. Ũsu nĩ thĩna mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Mary * wakomanie naw’o. Atanamba kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, nĩwaendie yunivasiti ĩmwe katĩ wa ila iweteka nthĩ yoo. Andũ ma mũsyĩ nĩmatatie kũmũthing’ĩĩsya amanthe wĩa wĩ mbesa na wĩ ndaĩa. O nake kĩu nĩkyo wendaa. Ĩndĩ yĩla weemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova na amwenda, nĩwoosie mũtwe ũngĩ. O na vailye ũu, easya atĩĩ: “Mavinda amwe nĩnonaa myanya mĩseo ya kũkwata mbesa mbingĩ, ĩndĩ nasisya ndyona nĩkũmbĩngĩĩsa ndikamũthũkũme Yeova nesa. Nũndũ wa ũndũ naeiwe, o na ũmũnthĩ no nĩng’ang’anaa mũno nĩleane na maũndũ ta asu. No nginya nĩmwĩkaĩle Yeova anenge vinya wa kũleana na wĩa ũtonya kũmbata kũmũthũkũma.”—Mt. 6:24.

8. Twĩneenea kyaũ?

⁸ Nĩtũunĩkaa yĩla twamwĩnyivĩsya Yeova. Ĩndĩ ala manengetwe ũkũmũ wĩana ũna ta atumĩa na aũme na aka ala me na syana, nĩmaĩle mũnango kũmwĩnyivĩsya Ngai nũndũ nĩmaunaa andũ angĩ meeka ũu. Yu twĩenda kwona andũ amwe mawetetwe Mbivilianĩ, na tũyona ũndũ ngelekany’o yoo ĩtonya kũtũtetheesya tũtũmĩe ũkũmũ ũndũ Yeova wendete.

9. Neemia akomanie na mathĩna meva?

⁹ Yeova anengete atumĩa wĩa wa vata mũno, naw’o nĩ kũsũvĩa malondu make. (1 Vet. 5:2) Atumĩa no matetheew’e nĩ ngelekany’o ya Neemia masũanĩa ũndũ wakuaa andũ ma Yeova. Neemia aĩ na ũkũmũ mũnene nũndũ aĩ ngavana wa Yuta. (Nee. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Kwasũanĩa mathĩna ala wĩthĩwa akomanie namo. Kwa ngelekany’o, nĩwamanyie kana andũ nĩmavukĩtye ĩkalũ, na amanya kana nĩmaekete kũvothea Alivai syĩndũ ila Mĩao yaĩtye mavotheawe. Ayuti nĩmatũlĩte mwĩao wa Savato na amwe nĩmatwaĩte aka ma mbaĩ ingĩ. Ũsu ndwaĩ thĩna mũnini, ĩndĩ yaĩ no nginya Ngavana Neemia amanthe ũndũ ũkwĩka.—Nee. 13:4-30.

10. Neemia eekie ata akomana na mathĩna?

¹⁰ Neemia ndaatũmĩa ũkũmũ ũla waĩ naw’o kũlasimĩthya andũ meke ũndũ ũkwenda. Eekie kũmũvoya Yeova na kĩthing’ĩĩsyo nĩ kana amũtetheesye kũmanya ũndũ ũkwĩka, na asyoka amanyĩsya andũ Mĩao ya Yeova. (Nee. 1:4-10; 13:1-3) O na ĩngĩ, wĩnyivyo ũla waĩ naw’o nĩwatumie athũkũma vamwe na ana-a-ĩthe make, o na yĩla matũngĩĩaa ngũta sya Yelusaleme.—Nee. 4:15.

11. Ĩandĩko ya 1 Athesalonika 2:7, 8, yonanĩtye atumĩa maĩle kũkua ala me kĩkundinĩ ata?

¹¹ No kwĩthĩwa atumĩa matakomanĩte na mathĩna ta ala Neemia wakomanie namo, ĩndĩ ngelekany’o yake no ĩmatethye vanene. Kwa ngelekany’o, nĩmathũkũmaa mũno kwondũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Na mayĩtũlasya nũndũ wa ũkũmũ ũla me naw’o. Vandũ va ũu, makuaa kĩkundi nesa. (Soma 1 Athesalonika 2:7, 8.) Nũndũ nĩmenyivĩtye na nĩmendete ala angĩ, mamaneenasya nesa. Andrew aminĩte myaka mingĩ e mũtumĩa na easya: “Kĩla nonete nĩ kana, ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmatanaw’a nĩ atumĩa ala mekaa angĩ nesa na me ũnyanya. Nguma isu nitumaa  kĩkundi kĩthĩwa kĩ ngwatanĩo na atumĩa.” Mũtumĩa ũngĩ wa tene wĩtawa Tony easya: “Nĩtataa mũno nĩatĩĩe ĩandĩko ya Avilivi 2:3, na kĩla ĩvinda nĩkĩaa kĩthito nonae ala angĩ me ma vata kwĩ inyie. Kĩu kĩnzũvĩaa ndikekale ta ndikiteta.”

12. Nĩkĩ atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo?

¹² Atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo o tondũ Yeova wĩ wĩnyivyo. O na kau Yeova nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa nthĩ yonthe, ‘nĩwĩnyivasya’ akokĩlya “ngya kũmyumya kĩtoonĩ.” (Sav. 18:35; 113:6, 7) Yeova nũmenete mũno ala me mĩtũlyo na ngathĩĩo.—Nth. 16:5.

13. Nĩkĩ mũtumĩa waĩle ‘kũsiĩĩa ũĩmĩ wake’?

¹³ Mũtumĩa ndatonya kwĩwa nũmwĩnyivĩsye Yeova ethĩwa “ndeũsiĩĩa ũĩmĩ wake.” Ethĩwa ndesiĩĩaa, nĩ laisi avũthw’a nĩ mũndũ akamũneeny’a naĩ. (Yak. 1:26; Aka. 5:14, 15) Ũla mwana-a-asa wĩtawa Andrew easya: “Mavinda amwe nĩnĩtatĩkaa nĩneeny’e naĩ mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ngwona ta ũkũmbũthya. Ĩndĩ nĩnĩsũanĩĩte ĩũlũ wa aũme aĩkĩĩku mawetetwe Mbivilianĩ, na ngona vata wa kwĩkala nĩnyivĩtye na nĩ mũuu.” Yĩla atumĩa maneeny’a ana-a-asa, eĩtu-a-asa, kana atumĩa ala angĩ kwa nzĩa ĩkwonany’a nĩmamendete, methĩawa moonany’a nĩmamwĩnyivĩsye Yeova.—Ako. 4:6.

14. Yeova anengete mũndũũme kĩanda kĩva, na endaa eanĩsye kĩanda kĩu ata?

¹⁴ Yeova anengete mũndũũme kĩanda kya kwĩthĩwa e mũtwe wa mũsyĩ, na endaa amanyĩsye, akany’e, na ailũnga syana syake. (1 Ako. 11:3; Aev. 6:4) Ĩndĩ ũkũmũ wa aũme wĩ mĩvaka nũndũ makaumya ũtalo kwa Yeova, nĩkwĩthĩwa nĩwe ũnengete mĩsyĩ yonthe ĩsyĩtwa. (Aev. 3:14, 15) Aũme ala me na syana monanasya nĩmamwĩnyivĩsye Yeova yĩla matũmĩa ũkũmũ woo ũndũ we wendete. Ngelekany’o ya Mũsumbĩ Ndaviti no ĩmamanyĩsye maũndũ maingĩ.

15. Nĩkĩ Mũsumbĩ Ndaviti nĩ ngelekany’o nzeo kwa aũme ala me na syana?

¹⁵ Yeova nĩwanengete Ndaviti ũkũmũ wa kũtongoesya mũsyĩ wake, na akasyoka akamũnenga ũkũmũ wa kũtongoesya mbaĩ ya Isilaeli. Vate nzika, Ndaviti aĩ na ũkũmũ mũnene nũndũ aĩ mũsumbĩ. Mavinda amwe nĩwatũmĩaa ũkũmũ ũsu naĩ, na ve mavinda weekie mavĩtyo manene. (2 Sam. 11:14, 15) Ĩndĩ yĩla wakaniw’e nĩweethukĩĩisye, kwonany’a kana nĩwamwĩnyivĩsye Yeova. Na nĩwamũvoyie Yeova na amũtavya kyonthe kĩla kyaĩ ngoonĩ.  O na nĩwatatie vala ũtonya aatĩĩe ũtao wa Yeova. (Sav. 51:1-4) Eka ũu, wĩnyivyo ũla waĩ naw’o nĩwatumie etĩkĩla kũtawa nĩ aũme, o na aka. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) Ndaviti ndaaĩtĩkĩla kũtũngĩlĩĩla mavĩtyo make, na kĩla woonaa kĩ kya vata nĩ kũmũthũkũma Yeova.

16. Maũndũ amwe mũndũũme wĩ na syana ũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ya Ndaviti nĩ meva?

¹⁶ Maũndũ amwe mũndũũme wĩ na syana ũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ya Mũsumbĩ Ndaviti nĩ aa: Ndũkatũmĩe naĩ ũkũmũ ũla Yeova ũkũnengete. Wavĩtya, ĩtĩkĩla kwonw’a mavĩtyo, na ũyĩtĩkĩla ũtao wa Mbivilia ũla ũũnengwa. Weeka ũu, andũ maku makoona wĩ na wĩnyivyo, na nũndũ wa ũu maiũnenga ndaĩa. Yĩla mũũvoya ĩmwe, mũtulũĩle Yeova ngoo yaku. Vate nzika, kĩu kĩkatũmaa mona ũndũ ũmwĩkwatĩtye. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata, mantha kũmũthũkũma Yeova mbee wa maũndũ ala angĩ onthe. (Kũt. 6:6-9) Manya kana mũthĩnzĩo ũmwe mũnene ũtonya kũnenga andũ maku nĩ kwĩthĩwa wĩ ngelekany’o nzeo.

17. Yeova anengete iveti kĩanda kĩva?

¹⁷ Yeova anengete kĩveti kĩanda kya vata mũsyĩnĩ wakyo, na nũkĩnengete ũkũmũ wĩana ũna ĩũlũ wa syana syakyo. (Nth. 6:20) Maũndũ ala syana syonaa inyia ayĩka kana aiweta, no matume iana syĩ syana nzeo kana syĩ nthũku. (Nth. 22:6) Kwaekai twone ũndũ ngelekany’o ya Meli, inyia wa Yesũ, ĩtonya kũtetheesya iveti ila syĩ na syana.

18-19. Ngelekany’o ya Meli ĩtonya kũtetheesya iveti ila syĩ na syana ata?

¹⁸ Meli nĩweesĩ Maandĩko nesa. Nũndũ wa ũu, nĩwamũnengete Yeova ndaĩa, na aĩ na ngwatanĩo nzeo nake. Nĩwatw’ĩte vyũ kwĩanĩsya kĩla Yeova wendaa o na kũtw’ĩka kĩu kyesaa kũtuma maũndũ make maalyũka vyũ.—Luka 1:35-38, 46-55.

¹⁹ Eĩtu-a-asa ala mwĩ na syana, ve maũndũ kauta ma vata mũtonya kwosa vala ve Meli. Maũndũ meva? Mbee, ve vata wa we mwene kwĩmanyĩsya Mbivilia na kũvoya nĩ kana wĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Kelĩ, nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩyũmbanĩtye kwĩka moalyũku thayũnĩ waku nĩ kana ũmwendeesye Yeova. Kwa ngelekany’o, nĩvatonyeka ũkethĩwa waeiwe nĩ asyai mathataa mĩtũkĩ na matetasya syana mũno. Na nũndũ wa ũu, nũtonya kwĩthĩwa wĩanĩte ũisũanĩa kana syana ieawa ũu. O na ĩtina wa kwĩmanyĩsya myolooto ya Yeova, no ũemwe nĩ kũmĩĩsya syana syaku kana kwĩkala ũuĩtye yĩla syaũthatya, kana yĩla ũkwĩw’a wĩ mũnou. (Aev. 4:31) Yĩla  weew’a ũu, nĩ ũndũ wa vata mũno ũmũvoye Yeova aũtetheesye. Lydia, ũla wĩ mwana wa kĩvĩsĩ, aĩtye atĩĩ: “Mavinda amwe yĩla mwana wakwa waema kũmbĩw’a, weethĩaa no nginya nĩvoye mũno nĩ kana ndikaneene nĩ mũthilĩku. O na ve mavinda natilĩĩlaa sendenzi katĩ na ndyamba kũmũvoya Yeova ngoonĩ. Mboya nĩndetheeasya kwĩkala nĩuĩtye.”—Sav. 37:5.

20. Iveti imwe syĩ na syana syĩthĩawa na thĩna wĩva, na itonya kwĩka ata?

²⁰ Thĩna ũngĩ iveti ingĩ ikomanaa naw’o nĩ kũemwa nĩ kwony’a syana syoo kana nisyendete. (Tito 2:3, 4) Aka amwe maeiwe nĩ asyai mataĩ na ũnyanya na syana syoo. Ethĩwa ũu nĩw’o asyai maku mailye, ti lasima ũvĩtũũkany’e matambya ala mavĩtũũkanisye. Ethĩwa kĩveti nĩkĩmwĩnyivĩasya Yeova, nĩkyaĩle kwĩmanyĩsya ũndũ kĩtonya kwony’a syana syakyo nĩkĩsyendete. Nĩkĩtonya kwĩw’a kĩiemwa nĩ kũvĩndũa mosũanĩo makyo, meko makyo, kana ũndũ kĩkwĩw’a. Ĩndĩ no kĩke moalyũku maũndũnĩ asu. Nakyo kyeeka ũu, kĩiema kũtetheka vamwe na mũsyĩ wakyo.

21-22. O tondũ ĩandĩko ya Isaia 65:13, 14 yonanĩtye, nĩ moseo meva tũkwataa twamwĩnyivĩsya Yeova?

²¹ Mũsumbĩ Ndaviti nĩweesĩ ũseo wa kũmwĩnyivĩsya Yeova. Aandĩkie atĩĩ: “Mawĩaĩo ma Yeova nĩ ma w’o, matanasya ngoo: mwĩao wa Yeova nĩ mũtheu, wĩkĩaa metho kyeni. Na ĩngĩ kwondũ wamo mũthũkũmi waku nũtaĩkaa: kwĩ ĩtuvi ĩnene kwondũ wa kũmasũvĩaa.” (Sav. 19:8, 11) Ũmũnthĩ nĩtwonaa kĩvathũkany’o kya ala mamwĩnyivĩasya Yeova, na ala mataatĩĩaa ũtao wake. Mbivilia yaisye kana ala mamwĩnyivĩasya Yeova “makainaa ũndũ wa ũtanu wa ngoo.”—Soma Isaia 65:13, 14.

²² Yĩla atumĩa na aũme na aka ala me na syana mamwĩnyivĩsya Yeova na ngenda, nĩmaathimĩkaa, mekalanasya nesa mũsyĩ, na ngwatanĩo ya kĩkundi nĩlũlũmĩlaa. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kũmanya kana methĩawa maitanĩthya ngoo ya Yeova. (Nth. 27:11) We nũkwona ta ve ũseo ũngĩ ũthonokete ũsu?