1. Kwosana na Malaki 3:16, Yeova ethĩĩtwe aiandĩka ĩvuku yĩva, na nĩ kyaũ wĩthĩĩtwe aiandĩka vo?

 KWA ĩvinda ya myaka ngili mbingĩ, Yeova ethĩĩtwe aiandĩka ĩvuku ya mwanya mũno. Ĩvuku yĩu yĩ na masyĩtwa ma andũ, na ĩsyĩtwa ya mbee nĩ ya Aveli, ũla nĩwe ngũsĩ ya mbee ndĩkĩĩku. * (Luka 11:50, 51) Kũma ĩvinda yĩu, Yeova ethĩĩtwe ayongeleela masyĩtwa angĩ, na kũvika yu yĩ na masyĩtwa milioni mbingĩ. Mbivilianĩ, ĩvuku yĩu yĩtĩtwe “ĩvuku ya ũlilikan’yo,” ‘ĩvuku ya thayũ,’ na ‘ĩvuku ya kũkũnzwa ya thayũ.’ Ĩsomonĩ yĩĩ twĩyĩta ‘ĩvuku ya thayũ.’—Soma Malaki 3:16; Ũvu. 3:5; 17:8.

2. Nĩ masyĩtwa maaũ maandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ, na tũtonya kwĩka ata nĩ kana ĩsyĩtwa yitũ yĩandĩkwe vo?

² Ĩvuku yĩu ya mwanya yĩ masyĩtwa ma onthe ala mamũthaithaa Yeova na kĩkĩo, kana mamũnengete ndaĩa nene mũno, vamwe na ala mendete ĩsyĩtwa yake. Asu nĩmo mathĩtwe ĩtuvi ya thayũ wa tene na tene. Nthembo ya wovosyo ya Yesũ Klĩsto nĩyo ĩtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo vamwe na Yeova. Tweekĩa kĩthito twĩthĩwe na ngwatanĩo ĩsu vamwe nake, masyĩtwa maitũ no maandĩkwe ĩvukunĩ yĩu. (Yoa. 3:16, 36) Ithyonthe nĩtwendaa masyĩtwa maitũ maandĩkwe ĩvukunĩ yĩu, twĩthĩwe twĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ kana nĩ wa kwĩkala kũũ nthĩ.

3-4. (a) Ethĩwa yu tũĩ ĩsyĩtwa yitũ nĩyĩandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ, ũu nĩ kwasya tũkakwata ĩtuvi ya kwĩkala thayũ tene na tene? Elesya. (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe?

 ³ Kyo kĩu kĩonany’a kana onthe ala maandĩkĩtwe ĩvukunĩ yĩu maitĩa kũkwata ĩtuvi ya thayũ wa tene na tene? Ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu wĩ ndetonĩ ila Yeova watavisye Mose nthĩnĩ wa Kuma 32:33. Amwĩie: ‘O ũla ũmbĩtanĩsye, ũsu ngavuta ĩvukunĩ yakwa.’ Kwoou masyĩtwa ala yu tũĩ me ĩvukunĩ yĩu no mavutwe. No twasye Yeova nĩ ta ũmaandĩkĩte na venzoo. (Ũvu. 3:5) Kwoou no nginya twĩkĩe kĩthito ĩsyĩtwa yitũ yĩendeee kwĩkala ĩvukunĩ yĩu nginya yĩla yĩkaandĩkwa kwa nzĩa ya ngelekany’o na kĩndũ kĩtavutĩka ta ingi.

⁴ Ĩndĩ kĩu no kĩtume twĩkũlya makũlyo meana ũna. Kwa ngelekany’o, yo Mbivilia yaĩtye ata ĩũlũ wa ala masyĩtwa moo maandĩkĩtwe ĩvukunĩ yĩu na ala masyĩtwa moo mataandĩkĩtwe vo? Nĩ ĩndĩĩ ala me ĩvukunĩ yĩu makakwata thayũ wa tene na tene? Nata ĩũlũ wa ala makwie matakwatĩte mwanya wa kũmũmanya Yeova? Nĩ ũndũ ũtonyeka masyĩtwa moo kũandĩkwa ĩvukunĩ yĩu? Makũlyo asu mesũngĩwa ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe.

NAAŨ MAANDĨKĨTWE ĨVUKUNĨ YA THAYŨ?

5-6. (a) Kwosana na Avilivi 4:3, amwe maandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ naaũ? (b) Masyĩtwa moo maandĩkawa kwa nzĩa ĩtatonya kũvutĩka ĩndĩĩ?

⁵ Naaũ maandĩkĩtwe ĩvukunĩ yĩu ya ngelekany’o? Nĩ kana tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, twĩneenea ikundi itano sya andũ. Nthĩnĩ wa ikundi isu, masyĩtwa ma amwe nĩmaandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ, ĩndĩ ma angĩ ti maandĩke.

⁶ Kĩkundi kya mbee nĩ kya ala manyuvĩtwe mesumbĩka na Yesũ ĩtunĩ. Yu tũĩ masyĩtwa moo me ĩvukunĩ yĩu? Ĩĩ. Kwosana na ndeto ila mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie ala ‘matethasya wĩa vamwe nake’ Vilivi, masyĩtwa ma etĩkĩw’a mauta, ala nĩmo manyuvĩtwe mesumbĩka na Yesũ, me ĩvukunĩ yĩu. (Soma Avilivi 4:3.) Ĩndĩ nĩ kana masyĩtwa moo maendeee  kwĩkala ĩvukunĩ yĩu ya ngelekany’o, no nginya mekale me aĩkĩĩku. Meekĩwa ũsiĩlo wa mũthya, yĩthĩwe nĩ ĩvinda ĩkuvĩ matanamba kũkw’a kana nĩ mbee wa ũla thĩna mũnene kwambĩĩa, nĩw’o masyĩtwa moo maandĩkawa ĩvukunĩ yĩu kwa nzĩa ĩtatonya kũvutĩka.—Ũvu. 7:3.

7. Nĩ ĩndĩĩ masyĩtwa ma ala me ĩkomanonĩ ĩnene ya malondu angĩ makaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ kwa nzĩa ĩtatonya kũvutĩka? (Ũvuany’o 7:16, 17)

⁷ Kĩkundi kya kelĩ nĩ kya ĩkomano ĩnene ya malondu angĩ. Yu tũĩ masyĩtwa moo me ĩvukunĩ ya thayũ? Ĩĩ. Mo masyĩtwa moo makaendeea kwĩthĩwa ĩvukunĩ yĩu ĩtina wa kũvonoka Alimaketoni? Ĩĩ. (Ũvu. 7:14) Yesũ amaelekanilye na malondu na asya makalika “thayũnĩ wa tene na tene.” (Mt. 25:46) Ĩndĩ asu makavonoka Alimaketoni maikakwata thayũ wa tene na tene vau kwa vau. Masyĩtwa moo makaendeea kwĩthĩwa mailye ta maandĩkĩtwe na venzoo. Ĩvindanĩ ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili, Yesũ “akamaĩthya na akamatongoesya nthongonĩ sya kĩw’ũ kya thayũ.” Ala maketĩkĩla kũtongoew’a nĩ Klĩsto na mũthya mayĩthĩwa malũmanĩtye na Yeova, masyĩtwa moo makaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ kwa nzĩa ĩtatonya kũvutĩka.—Soma Ũvuany’o 7:16, 17.

8. Nĩ masyĩtwa maaũ mataandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ, na kĩanda kyoo nĩ kĩva?

⁸ Kĩkundi kya katatũ nĩ kya ala maelekanĩtw’e na mbũi, namo nĩ ala makanangwa kaũnĩ wa Alimaketoni. Masyĩtwa moo mai ĩvukunĩ ya thayũ. Yesũ aisye “makathi wanangĩkonĩ wa tene na tene.” (Mt. 25:46) O nake Vaulo aveveeiwe atũandĩkĩe kana “andũ asu makasilĩlwa wanangĩko wa tene na tene.” (2 Ath. 1:9; 2 Vet. 2:9) Ũu now’o vakethĩwa vailye kwa ala methĩĩtwe maivĩtĩsya veva mũtheu na ngũlũ. Vandũ va kũkwata thayũ wa tene na tene, kĩanda kyoo nĩ wanangĩko wa tene na tene. Kwa w’o, maikathayũũkw’a. (Mt. 12:32; Mko. 3:28, 29; Aevl. 6:4-6) Yu ekai tũneenee ikundi ilĩ sya andũ makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ.

ALA MAKATHAYŨŨKW’A

9. O tondũ vonanĩtw’e nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 24:15, nĩ ikundi syĩva ilĩ sya andũ makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ, na ivathũkene ata?

⁹ Mbivilia nĩwetete ikundi ilĩ sya andũ makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ tene na tene, namo nĩ “ala alũngalu” na “ala mate alũngalu.” (Soma Meko ma Atũmwa 24:15.) “Ala alũngalu” nĩ ala mamũthũkũmie Yeova me aĩkĩĩku yĩla maĩ thayũ. Namo “ala mate alũngalu” nĩ ala mataamũthũkũma Yeova. O na mavinda maingĩ meko moo maĩ mathũku vyũ. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, Nũndũ ala me ikundinĩ isu syelĩ makathayũũkw’a, no twasye masyĩtwa moo me ĩvukunĩ ya thayũ? Nĩ kenda tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, ekai tũneenee kĩla kĩkundi kĩ kyoka.

10. Nĩkĩ “ala alũngalu” makathayũũkw’a, na amwe katĩ woo makanengwa kĩanda kĩva? (O na ĩngĩ, sisya ĩkasetinĩ yĩĩ kĩlungu kya “Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ,” kĩla kĩneeneete ala makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ.)

¹⁰ Kĩkundi kya kana nĩ kya “ala alũngalu.” Masyĩtwa moo nĩmaandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya thayũ matambĩte kũkw’a. Mo masyĩtwa moo nĩmavetangiwe ĩvukunĩ yĩu makw’a? Aiee, na kĩtumi nũndũ me o “thayũ” kĩlilikanonĩ kya Yeova. “We ti Ngai wa ala akw’ũ, ĩndĩ wa ala me thayũ, nũndũ onthe kwake me thayũ.” (Luka 20:38) Kĩu kĩonany’a kana yĩla ala alũngalu makathayũũkw’a, masyĩtwa moo makeethĩwa me o ĩvukunĩ ya thayũ, ĩndĩ maandĩkĩtwe na venzoo kwa nzĩa ya ngelekany’o. (Luka 14:14) Amwe katĩ wa asu makathayũũkw’a makanengwa kĩanda kya kũthũkũma ta “anene me mbee ũsumbĩnĩ nthĩ yonthe.”—Sav. 45:16.

11. Nĩ kana masyĩtwa ma “ala mate alũngalu” maandĩkwe ĩvukunĩ ya thayũ, makendeka meke ata?

 ¹¹ Yu ekai tũneene kĩkundi kya katano na kya mũthya, nakyo nĩ kya “ala mate alũngalu.” Nũndũ mayeesĩ mĩao ya Yeova, kĩu no kwĩthĩwa nokyo kyatumaa meka maũndũ mate malũngalu matanakw’a. Kwoou masyĩtwa moo mayaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ. Ĩndĩ Ngai akamathayũũkya nĩ kana makwate mwanya wa kũĩkĩĩthya kana masyĩtwa moo nĩmalika ĩvukunĩ yĩu. Asu makenda kũtetheew’a mũno. Na kĩtumi nũndũ amwe moo maĩ na mwĩkalĩle mũthũku na mũvuku vyũ. Kwoou makenda kũmanyĩw’a ũndũ matonya kũatĩĩa myolooto mĩlũngalu ya Yeova. Nĩ kana kĩu kĩanĩe, tũkatethya wĩa mwingĩ mũno wa kũmanyĩsya andũ tũtongoew’e nĩ Ũsumbĩ wa Ngai kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva.

12. (a) Naaũ makamanyĩsya ala mate alũngalu? (b) Nĩ kyaũ kĩkakwata ala makalea kũatĩĩa maũndũ ala meũmanyĩw’a?

¹² Naaũ makamanyĩsya ala mate alũngalu? Nĩ ĩkomano ĩnene vamwe na ala alũngalu makathayũũkw’a. Nĩ kana masyĩtwa ma ala mate alũngalu maandĩkwe ĩvukunĩ ya thayũ, ĩkeethĩwa yĩ lasima make ngwatanĩo nzeo na Yeova na mayĩyumya mamũthũkũme. Yesũ Klĩsto vamwe na asili ala angĩ makeethĩwa masyaĩĩsye nesa ũndũ ala mate alũngalu makosa ũvoo ũla makatavw’a. (Ũvu. 20:4) Ũla ũkalea kwĩthukĩĩsya na kũatĩĩa ũvoo ũsu akaanangwa o na e wa myaka 100. (Isa. 65:20) Yeova na Yesũ me na ũtonyi wa kũsoma ngoo, na kwoou maiketĩkĩlya o na ũmwe aete wanangĩko ĩvinda yĩu.—Isa. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.

ŨTHAYŨŨKYO WA THAYŨ NA WA ŨSILĨLO

13-14. (a) Navu mbeenĩ, tũnaeleetwe ata ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Yoana 5:29? (b) Nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũsũanĩa ĩũlũ wa ndeto isu?

¹³ O na ĩngĩ, Yesũ nĩwawetie ĩũlũ wa ala makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ. Kwa ngelekany’o, aisye: “Saa nĩwũkĩte yĩla ala onthe me mbũanĩ makew’a wasya wake namo makauma, ala meekie maũndũ maseo kwa  ũthayũũkyo wa thayũ, na ala meekie maũndũ mathũku kwa ũthayũũkyo wa ũsilĩlo.” (Yoa. 5:28, 29) We oonanasya ata?

¹⁴ Navu mbeenĩ, tũnaeleetwe ndeto isu sya Yesũ ta syĩkwonany’a kĩla ala makathayũũkw’a makeka ĩtina wa kũthayũũkw’a, kana kwa ndeto ingĩ, tũnaeleetwe mathayũũkw’a, amwe makeethĩwa na meko maseo na angĩ meko mathũku. Ĩndĩ wasisya ndeto sya Yesũ ila syĩ mũsoanĩ ũsu, nũkwona kana ndaasya ala makathayũũkw’a makeeka meko maseo kana makeeka meko mathũku. We awetie maũndũ maminĩte kwĩkĩka. Aneeneaa ala “meekie maũndũ maseo” na ala “meekie maũndũ mathũku.” Kĩu kĩonany’a kana meekie maũndũ asu matambĩte kũkw’a. Kĩu nĩkĩkwosana na kĩlĩko, kana ti w’o? Na ũu nĩ w’o nũndũ yĩla Ngai ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ, vai ũmwe ũketĩkĩlw’a kwĩka maũndũ mathũku. Kwoou no nginya ala mate alũngalu methĩwe meekie maũndũ asu mathũku matambĩte kũkw’a. Na yu-ĩ, twaĩle kũelewa ata ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa “ũthayũũkyo wa thayũ” na “ũthayũũkyo wa ũsilĩlo”?

15. Naaũ makakwata “ũthayũũkyo wa thayũ,” na nĩkĩ?

¹⁵ Andũ ala meekie maũndũ maseo matanakw’a, ala nĩmo metĩtwe alũngalu, makakwata “ũthayũũkyo wa thayũ” nũndũ masyĩtwa moo nĩmaminĩte kũandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ. Kwoou ũthayũũkyo wa “ala meekie maũndũ maseo” mawetetwe nthĩnĩ wa Yoana 5:29 no ũndũ ũmwe na ũthayũũkyo wa “ala alũngalu” mawetetwe nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 24:15. Kĩu nĩkyosanĩte na ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa Alomi 6:7 syaĩtye: “Mũndũ ũla wakw’a ethĩawa athaĩtw’e kuma naĩnĩ yake.” Naĩ ila asu alũngalu meekie nĩsyavutiwe yĩla makwie, ĩndĩ Yeova akeethĩwa o alilikene meko moo maseo. (Aevl. 6:10) Ĩndĩ nĩ kana masyĩtwa ma asu alũngalu maendeee kwĩkala ĩvukunĩ ya thayũ, no nginya meendeea kwĩkala me aĩkĩĩku ĩtina wa kũthayũũkw’a.

16. Elesya “ũthayũũkyo wa ũsilĩlo.”

¹⁶ Nata ala meekie maũndũ mathũku matambĩte kũkw’a? O na kau naĩ syoo nĩsyavutiwe makw’a, mayaamũthũkũma Yeova yĩla maĩ thayũ. Masyĩtwa moo mayaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ. Kwoou ũthayũũkyo wa “ala meekie maũndũ mathũku” no ũndũ ũmwe na ũthayũũkyo wa “ala mate alũngalu” mawetetwe nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 24:15. Asu nĩmo meĩtwe makakwata “ũthayũũkyo wa ũsilĩlo.” * Kũsilĩlwa kũu nĩ kwa kwĩkĩwa kĩthiminĩ kwa nzĩa ya ngelekany’o. (Luka 22:30) Makakua ĩvinda mayĩsa kũmanyĩka kana masyĩtwa moo no maandĩkwe ĩvukunĩ ya thayũ. Masyĩtwa moo makeethĩwa matonya kũandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ ethĩwa makatia mwĩkalĩle woo wa tene na mayĩyumya mamũthũkũme Yeova.

17-18. Onthe ala makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ makendeka meke ata, na “meko” ala mawetetwe nthĩnĩ wa Ũvuany’o 20:12, 13 nĩ meva?

¹⁷ Ala makathayũũkw’a, methĩwe nĩ ala alũngalu kana nĩ ala mate alũngalu, makeethĩwa maĩlĩte kũatĩĩa maũndũ ala maandĩkĩtwe mavukunĩ ma kũkũnzwa, ala makavingũwa ĩvindanĩ ya ĩla myaka 1,000. Mũtũmwa Yoana nĩwaeleisye kĩla woonie woninĩ. Aisye: “Na noona akw’ũ, anene na anini, maũngamĩte mbee wa kĩvĩla kĩu kya ũsumbĩ, na mavuku ma kũkũnzwa mavingũwa. Ĩndĩ ĩvuku yĩngĩ ya kũkũnzwa yavingũwa; yĩu nĩ ĩvuku ya thayũ. Na akw’ũ masilĩlwa kwĩanana na maũndũ  ala maandĩkĩtwe mavukunĩ asu ma kũkũnzwa kwosana na meko moo.”—Ũvu. 20:12, 13.

¹⁸ Ala makathayũũkw’a makasilĩlwa kwosana na “meko” meva? Mo nĩ meko ala meekie matanamba kũkw’a? Aiee! Lilikana kana naĩ syoo nĩsyavutiwe makw’a. Kwoou “meko moo” mayĩsa kwĩthĩwa ne ala meekie matanakw’a. Vandũ va ũu, no nginya meko asu methĩwe no maũndũ ala makeka ĩtina wa kũmanyĩw’a me nthĩ nzaũ. O na aũme aĩkĩĩku ta Noa, Samueli, Ndaviti, na Ndanieli makeethĩwa maĩlĩte kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yesũ Klĩsto na mayonany’a nĩmaĩĩkĩĩe nthembo yake ya wovosyo. Ethĩwa ũu nĩw’o vakethĩwa vailye kwa aũme asu, ti mbee mũno kwa ala mate alũngalu?

19. Nĩ kyaũ kĩkakwata ala makalea kũtũmĩa nesa mwanya ũsu ũseũvĩte ũu?

¹⁹ Nĩ kyaũ kĩkakwata ala makalea kũtũmĩa nesa mwanya ũsu ũseũvĩte ũu wa kũĩkĩĩthya kana masyĩtwa moo nĩmaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ? Ĩandĩko ya Ũvuany’o 20:15 yĩtwĩĩte atĩĩ: “Na . . . ũla ũtaaĩthĩwa aandĩkĩtwe yĩla ĩvukunĩ ya thayũ ekw’a ĩianĩ ya mwaki.” Nĩ w’o ki, makaanangwa vyũ tene na tene. Nĩ ũndũ wa vata ta kĩ ĩndĩ tũĩkĩĩthye kana masyĩtwa maitũ nĩmaandĩkwa ĩvukunĩ ya thayũ na nĩmekala vo!

20. Nĩ wĩa wĩva wa vata mũno ũkatethw’a ĩvindanĩ ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

²⁰ Ĩvinda ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili yĩkeethĩwa yĩ ya mwanya ta kĩ! O vamwe na kũtethya maũndũ angĩ, tũkamanyĩsya andũ mũno kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva. Ĩndĩ ti ũu w’oka. Yĩkeethĩwa yĩ ĩvinda ya ala alũngalu na ala mate alũngalu kwonany’a kana nĩmatw’ĩte vyũ kũlũmany’a na mĩao ya Yeova. (Isa. 26:9; Meko 17:31) W’o wĩa ũsu wa kũmanyĩsya andũ ũkatethw’a ata? Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩũtũelesya ũndũ wĩa ũsu ũkatethw’a, na yĩitũtetheesya tũtũnge mũvea nũndũ wa mwanya ũsu ũseũvĩte ũu.