1-2. Nĩkĩ nĩ ũseo twĩmanyĩsye ngewa ya Samusoni?

 NĨ KYAŨ kyũkaa kĩlĩkonĩ kyaku yĩla weewʼa ĩsyĩtwa Samusoni? Nĩvatonyeka ũkethĩwa ũsũanĩaa mũndũũme waĩ vinya mwingĩ mũno. Na ũu nĩ wʼo. Ĩndĩ ve ũtwi mũthũku Samusoni weekie watuma athĩna mũno. O na vailye ũu, kĩla Yeova wasyaisye mũno nĩ maũndũ ala weekĩte aimũthũkũma, na nĩweetĩkĩlilye ngewa yake ĩandĩkwe Mbivilianĩ nĩ kana ĩtũtethye.

² Yeova atũmĩie Samusoni kwĩanĩsya maũndũ ma mwanya nĩ kana atetheesye andũ make ala wanyuvĩte, Isilaeli. Myaka maana maingĩ ĩtina wa Samusoni kũkwʼa, Yeova nĩwaveveeie mũtũmwa Vaulo atalanyʼa Samusoni vamwe na aũme angĩ maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu. (Aevl. 11:​32-34) Ngelekanyʼo yake no ĩtwĩkĩe vinya. Twĩasya ũu nũndũ nĩwamwĩkwatasya Yeova o na yĩla wakomana na mawetu. Ekai twone ũndũ ngelekanyʼo yake ĩtonya kũtwĩkĩa vinya na ĩkatũmanyĩsya maũndũ ma vata.

3. Samusoni anengiwe kĩanda kĩva?

³ Samusoni aisyawa, Avilisiti nĩmo masumbĩkĩte mbaĩ ya Isilaeli na nĩmamĩthĩnasya mũno. (Asi. 13:1) Nũndũ mayaĩ na tei o na vanini, kĩu nĩkyatumie Aisilaeli manyamaa mũno. Ĩndĩ Yeova nĩwanyuvie Samusoni “[ambĩlĩlye] kũtangĩĩa Isilaeli kuma mokonĩ ma Avilisiti.” (Asi. 13:5) Kĩu kyaĩ kĩanda kĩ vinya ta kĩ! Ĩndĩ nĩ kana akĩanĩsye, aĩ no nginya amwĩkwatye Yeova.

4. Yeova atetheeisye Samusoni ata eevonokanyʼa mokonĩ ma Avilisiti? (Asili 15:​14-16)

 ⁴ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ Samusoni wamwĩkwatĩtye Yeova na ũtethyo ũla Ngai wamũnengie. Ĩvinda yĩmwe, asikalĩ Avilisiti nĩmookie kũkwata Samusoni kĩsionĩ kya Lei, kĩla kĩtonya kwĩthĩwa kyaĩ Yuta. Aũme ma Yuta nĩmalikilwe nĩ wia, na kwoou matwʼa kũmũnengane kwa amaitha asu. Nĩmamwovie kĩlũmyo na makanda elĩ meũ na mamũtwaa kwa Avilisiti. (Asi. 15:​9-13) Ĩndĩ ‘veva wa Yeova nĩwookie ĩũlũ wake na vinya’ na eethalĩkanyʼa. Ĩtina wa ũu, nĩwoonie “ũkambuu wa ĩngʼoi ũte [mũkũũ],” awosa, na aũtũmĩa kũaa aũme Avilisiti 1,000!—Soma Asili 15:​14-16.

5. Samusoni oonanisye ata kana nĩwamwĩkwatĩtye Yeova?

⁵ Ũkambu wa ĩngʼoi ti mũio watũmĩawa kaũnĩ. Kwoou nĩkĩ Samusoni waũtũmĩie? Vate nzika, nĩweesĩ Yeova nũkũmũtetheesya asinde Avilisiti o na atũmĩa mũio wĩva. Na nũndũ aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, atũmĩie o kĩla waĩ atonya kũkwata kwĩanĩsya kwenda kwa Yeova. Kwa wʼo, nĩwakwatie ũsindi mũnene nũndũ nĩwamwĩkwatisye Yeova.

6. Ngewa ya Samusoni ĩtonya kũtũtetheesya ata yĩla tũkwĩanĩsya ianda ũseũvyonĩ?

⁶ O naitũ, Yeova no atũnenge vinya wa kwĩanĩsya ianda sitũ, o na ila tũkwona syĩ vinya. No eke ũu kwa nzĩa ĩkũtũtia tũsengʼete. Kwoou ndũkethĩwe na nzika kana ethĩwa Yeova nĩwanengie Samusoni vinya, o naku wamwĩkwatya no aũtetheesye ũkeka kwenda kwake.—Nth. 16:3.

7. Nĩ ngelekanyʼo yĩva yonanĩtye vata wa kũmwĩkwatya Yeova atũtongoesye?

⁷ Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ matetheeasya kwaka myako ĩkonetye maũndũ ma Ũsumbĩ nĩmonanĩtye kana nĩmamwĩkwatasya Yeova. Navu tene, kaingĩ nĩmo masolaa na makaka Nyũmba sya Ũsumbĩ na myako ĩngĩ. Ĩndĩ nũndũ athaithi ma Yeova maendeee kwongeleka, ũseũvyo nĩwoonie ve vata wa kwĩka moalyũku. Kwoou ana-a-asa ala matongoesye nĩmamũvoyie Yeova amatongoesye na  matatĩthya nzĩa nzaũ, ta kũthooa myako na kũmĩseũvĩĩsya. Mwana-a-asa wĩtawa Robert, ũla myakanĩ ya mĩtũkĩ ũtetheesye myakonĩ mingĩ yĩ nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo, aĩtye, “Mbeenĩ, ndyaĩ laisi kwa amwe kwĩtĩkĩlana na mũvango ũsu mweũ.” Ongelete kwasya: “Mũvango ũsu waĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na kĩla twatwĩe twĩkaa. Ĩndĩ ana-a-asa nĩmeeyũmbanĩtye kũalyũkana na maũndũ, na nĩtwĩyoneete Yeova aiathima moalyũku asu.” Ĩsu no ngelekanyʼo ĩmwe yonanĩtye ũndũ Yeova ũtongoeasya andũ make kwĩanĩsya kwenda kwake. Kwoou ĩvinda kwa ĩvinda nũseo kĩla ũmwe witũ akekũlya-ĩ, ‘Nyie nĩnĩmwĩkwatasya Yeova andongoesye, na nĩnĩthĩawa nĩyũmbanĩtye kũalyũkana na maũndũ nĩ kana nĩmũthũkũme nesa vyũ?’

8. Samusoni eekie ata yĩla weewie waũni mwingĩ ĩvinda yĩmwe?

⁸ No kwĩthĩwa ũsomete ĩũlũ wa mavinda angĩ Samusoni weekie maũndũ ma mwanya. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda yĩmwe nĩwooaie mũnyambũ e weka, na ĩtina oaa aũme Avilisiti 30 ndũanĩ ya Asikeloni. (Asi. 14:​5, 6, 19) Nĩweesĩ kana ndaĩ avota kwĩka maũndũ asu atatetheewʼe nĩ Yeova. Na kĩu nĩkyoonekie nesa ĩvinda yĩmwe wakwatiwe nĩ waũni mwingĩ ĩtina wa kũaa Avilisiti 1,000. We eekie ata? Vandũ va kwĩmanthĩa kĩwʼũ newe, amwĩkaĩlile Yeova amũtetheesye.—Asi. 15:18.

9. Yeova eekie ata yĩla Samusoni wamwĩkaĩlile amũtetheesye? (Asili 15:19)

⁹ Yeova nĩwasũngĩie ũkayo wa Samusoni kwa kumĩlya mbuluti ya kĩwʼũ kwa nzĩa ya kyama. Yĩla wanywie kĩwʼũ kĩu, ‘veva wake [kana, vinya wake] nĩwamũsyokeie ĩngĩ, na avuũka.’ (Soma Asili 15:19.) Veonekana mbuluti ĩsu yaendeeie kwĩthĩwa vo myaka mingĩ ĩtina wa ũu, o na yĩla mwathani Samueli waveveeiwe kũandĩka ĩvuku ya Asili. Aisilaeli ala moonaa mbuluti ĩsu ĩivulutya, nĩmatonya kwĩthĩwa malilikanaa kana Yeova nũtetheeasya athaithi make yĩla me na vata mamwĩkwatya.

10. Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana Yeova atũtetheesye? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁰ O naitũ nĩtwaĩle kũmantha ũtethyo wa Yeova, twĩthĩwe twĩ na inengo kana ũtũĩka wĩva kana twĩanĩĩtye maũndũ meva ũthũkũminĩ wake. Nĩtwaĩle kwĩnyivya na tũyĩtĩkĩla kana vai kĩndũ twĩsa kwĩanĩsya nesa tũtamwĩkwatĩtye. Na o ũndũ Samusoni wakwatie vinya anywʼa kĩwʼũ kĩla Yeova wamũnengie, o naitũ no twĩkale twĩ aĩkĩĩku twatũmĩa nesa kyonthe kĩla Yeova ũtũnengae.—Mt. 11:28.

11. Tũtonya ata kũtũmĩa nesa vyũ syĩndũ ila Yeova ũtũnengae? Nengane ngelekanyʼo.

¹¹ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa wa Russia wĩtawa Aleksey, ũla wĩthĩĩtwe aithĩnwʼa mũno. Nĩ kyaũ kĩmũtetheesye kwĩkala elũmĩtye o na kũtwʼĩka nũkwatĩtwe nĩ maũndũ momũ mũno? E na mũka nĩmethĩawa na mũvango mũseo wa kwĩyĩĩthya kĩ-veva. Aĩtye: “Nĩndataa kũlũmanyʼa na mũvango wa kwĩmanyĩsya nyie mwene na kũsomaa Mbivilia kĩla mũthenya. Kĩla kwakya nĩ na kĩveti kyakwa nĩtũneeneaa ĩandĩko ya mũthenya na tũimũvoya Yeova twĩ vamwe.” Ngelekanyʼo yake yĩtũmanyĩsya kyaũ? Vandũ va kwĩkwatya ũtonyi witũ, twaĩlĩte kũmwĩkwatya Yeova. Tũtonya kwĩka ũu ata? Nĩ kwa kwĩkaa maũndũ meũtũtetheesya kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu, ta kũlũmanyʼa na mũvango mũseo wa kwĩmanyĩsya Mbivilia na kwĩkaa maũndũ angĩ ma kĩ-veva. Nake Yeova ndakaleaa kũathima vyũ kĩthito kĩla tweekĩa tũmũthũkũme. Nĩwanengie Samusoni vinya, na vate nzika, o naitũ no atũnenge.

12. Samusoni eekie ũtwi wĩva mũthũku, na waĩ kĩvathũkanyʼo ata na maũndũ ala weekĩte mbeenĩ?

¹² Samusoni aĩ mũndũ wĩ na naĩ o taitũ, na kwoou mavinda amwe no weekaa motwi mathũku. Ve ũtwi ũmwe weekie watuma akwatwa nĩ maũndũ mathũku mũno. Ĩtina wa kwĩthĩwa e mũsili kwa ĩvinda yĩana ũna, “[nĩwamwendie] mũndũ mũka wĩ mwandanĩ wa Soleki, ũla wetawa syĩtwa yake Ndelila.” (Asi. 16:4) Samusoni atanakomana na Ndelila, nĩweevaĩtye mũndũ mũka Mũvilisiti, ĩndĩ mũvango “ũsu waĩ wa Yeova; nũndũ nĩwamanthaa ũndũ kwa Avilisiti,” kana, nzĩa ya kũmũtetheesya Samusoni amasinde. Ĩtina wa ĩvinda, nĩwekalile nyũmbanĩ ya ĩlwaya ndũanĩ ya Avilisiti yeetawa Ngasa. Ĩvinda yĩu, Ngai nĩwanengie Samusoni vinya wa kũkua mbingĩlo sya ndũa ĩsu, na nũndũ wa ũu, amĩmina vinya. (Asi. 14:​1-4; 16:​1-3) Ĩndĩ nũndũ Ndelila nũtonya kwĩthĩwa aĩ Mũisilaeli, ndũũ yoo yaĩ kĩvathũkanyʼo na kwoou ndyaĩ yĩsa kũmũtetheesya Samusoni okite Avilisiti.

13. Ndelila asesengie Samusoni ata eyĩinda thĩnanĩ?

¹³ Ndelila nĩweetĩkĩlile mbesa mbingĩ ila wanengiwe nĩ Avilisiti nĩ kana amũvũnyanĩe Samusoni. Ĩndĩ we Samusoni nĩwĩthĩwa amũĩkĩĩe mũno kana alindĩtwe metho nĩ wendo ũkethĩa ndamanya kĩla waendeesye? O na ethĩwe avĩngĩĩsiwe nĩ kyaũ, Ndelila nĩwamũthingʼĩĩisye ĩngĩ na ĩngĩ amũtavye vala vinya wake waumaa, na mũthya nĩwamũtavisye. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana ĩvĩtyo yĩu weekie nĩyatumie asya vinya wake na Yeova amũtia kwa kavinda.—Asi. 16:​16-20.

14. Nĩ mathĩna meva mamũkwatie Samusoni nũndũ wa kũmũĩkĩĩa Ndelila?

¹⁴ Samusoni nĩwakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ nũndũ wa kũmũĩkĩĩa Ndelila vandũ va kũmũĩkĩĩa Yeova. Avilisiti nĩmamũkwatie na  mamũvũthũanga metho. O na nĩmamwĩkisye kolokolonĩ ndũanĩ ya Ngasa, ĩla mbeenĩ wakũĩte mbingĩlo syayo, na e kũu atwʼĩkĩthiwʼe ngombo na anengwa wĩa wa kũthia. Na ĩndĩ yĩla Avilisiti maĩ na mboka nĩmavangie kũmwĩkĩĩthya nthoni. Mathembeie ngai yoo Ndakoni nthembo nene mayĩĩkĩĩa kana nĩyo yamatetheeisye kũkwata Samusoni. Na ĩndĩ mamumya kolokolonĩ mamũete mbokanĩ ĩsu ‘amathaũkĩe,ʼ kana amatanĩthye.—Asi. 16:​21-25.

15. Samusoni oonanisye ĩngĩ ata kana nĩwamwĩkwatĩtye Yeova? (Asili 16:​28-30) (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹⁵ Samusoni nĩweekĩte ĩvĩtyo ĩnene mũno, ĩndĩ ndaaeka kũmũthũkũma Yeova. Nĩwamanthie mwanya wa kwĩanĩsya kĩanda kĩla Ngai wamũnengete kya kũkita Avilisiti. (Soma Asili 16:​28-30.) Amwĩsũvie Yeova ũũ: “Mbĩkĩa vinya . . . nĩyĩĩvanĩsye o ĩmwe kwa Avilisiti.” Ngai wa wʼo nĩwasũngĩie ũkayo wa Samusoni na amũtũngĩa vinya wake kwa nzĩa ya kyama. Nũndũ wa ũu, Samusoni nĩwooaie Avilisiti aingĩ kwĩ ala waĩ aaũaa.

16. Ĩvĩtyo yĩla Samusoni weekie yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁶ O na kau Samusoni nĩwakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ nũndũ wa ĩvĩtyo yĩla weekie, ndaaeka kũmũthũkũma Yeova. O naitũ tũyaĩle kũeka kũmũthũkũma Yeova yĩla tweeka ĩvĩtyo yĩũtuma tũkanwʼa kana twasya kĩanda twĩ nakyo. Lilikana kana Yeova ndatwĩkĩasya moko. (Sav. 103:​8-10) O na tweeka mavĩtyo, no aendeee kũtũtũmĩa, o ta Samusoni.

17-18. Ngelekanyʼo ya Michael yĩkwĩkĩa vinya ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁷ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa wa mũika wĩtawa Michael. Nĩweethĩawa na maũndũ maingĩ ma kwĩka aimũthũkũma Yeova nũndũ aĩ mũtetheesya wa kĩkundi na vainia wa kĩla ĩvinda. Ĩndĩ ũndũ wa kũmakya nĩ kana nĩweekie ĩvĩtyo na yatuma asya ianda kĩkundinĩ. Aĩtye: “Kũvikĩa vau, naĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩka ndimũthũkũma Yeova. Ĩndĩ ĩvenyʼa na ĩsalukya, neewie ta nakima ũkũta. Ndyoonaa Yeova ta wĩsa kũndia, ĩndĩ no neekũlasya ethĩwa ngasyoka ĩngĩ kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake na kana ngavota kũmũthũkũma kĩkundinĩ ĩngĩ ta tene.”

¹⁸ Ũndũ wa kũtanĩthya nĩ kana Michael ndaaeka kũmũthũkũma Yeova. Ongelete kwasya, “Nĩneekĩie kĩthito nĩtũngĩĩe ngwatanĩo yakwa na Yeova kwa kũmũtulũĩlaa ngoo  yakwa kĩla ĩvinda, kwĩmanyĩasya, na kũvindĩĩasya maũndũ ala neemanyĩsya.” Ĩtina wa ĩvinda, Michael nĩwakwatie ĩngĩ ianda kĩkundinĩ. Ũmũnthĩ nĩ mũtumĩa wa kĩkundi na vainia wa kĩla ĩvinda. Aĩtye: “Nasũanĩa ũndũ natwʼĩĩkiwe na neekĩwa vinya nĩ atumĩa, nĩnĩmanyaa kana Yeova ndaaeka kũmbenda. Yu no nĩkwatĩĩe ianda kĩkundinĩ nĩ na wasya mũtheu wa ngoo. Ũndũ ũsu wangwatie wamanyĩisye kana Yeova nũekeaa mũndũ o na wĩva eelila kuma ngoonĩ.” O naitũ no twĩkale tũte na nzika kana Yeova no atũtũmĩe na akatũathima o na ethĩwa nĩtwĩkĩte mavĩtyo, ĩndĩ o ethĩwa nĩtũkwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmalũnge na tũiendeea kũmwĩkwatya.—Sav. 86:5; Nth. 28:13.

19. Ngelekanyʼo ya Samusoni yakwĩkĩa vinya ata?

¹⁹ Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtwaneenea maũndũ amwe ma mwanya meekĩkie thayũnĩ wa Samusoni. Aĩ mũndũ wĩ o na naĩ, ĩndĩ ndaaeka kũmũthũkũma Yeova o na yĩla wavĩtisye. Nake Yeova ndaamwĩkĩsya moko. Nĩwesie kũmũtũmĩa ĩngĩ kwa nzĩa ya mwanya mũno. O na aendeeie kũmwona ta mũndũũme wĩ mũĩkĩĩo mũlũmu, na amũtalanyʼa vamwe na angĩ mawetetwe kĩlungunĩ kya 11 kya Aevelania. Nĩ ũndũ wa kwĩkĩa vinya ta kĩ kũmanya kana tũthũkũmaa Ngai ũtwendete na wĩthĩawa na mea ma kũtũnenga vinya, na mũno mũno yĩla tũkwĩwʼa twĩ onzu! Kwoou o ta Samusoni, ekai tũmwĩkaĩle Yeova tũkyasya: “Ndilikana, nĩngũũvoya, na mbĩkĩa vinya.”—Asi. 16:28.