Yeova Nĩ Ngai Twaĩle Kũmũmanya

NĨVATONYEKA ũkethĩa ve ũndũ wa vata mũno ũkosete? Ethĩwa wĩsĩ o maũndũ manini ĩũlũ wa Ngai, vate nzika, ve ũndũ ũkosete. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Kĩtumi nũndũ andũ aingĩ nĩmesĩte kũmanya kana, kũmũmanya Ngai ũla ũwetetwe Mbivilianĩ kũetae moathimo maingĩ mũno. Mũndũ akwataa moathimo asu o yĩla waambĩĩa kwĩmanyĩsya, na moathimo asu maendeeaa kũmũtethya nginya o na ĩvinda yũkĩte.

Yeova Ngai nĩwe Mũandĩkĩthya wa Mbivilia, na nĩwendaa tũmũmanye. Mũandĩki wa Savuli aandĩkie atĩĩ: “Nĩ kana mamanye no we wĩ weka, syĩtwa yaku nĩ Yeova, nue Wĩ Ĩũlũ wa Onthe ĩũlũ wa nthĩ yonthe.” Yeova nũwetete kana yĩla twamũmanya nithyĩ tũunĩkaa. Aĩtye: “Ninyie Yeova Ngai waku, ũla ũkũmanyĩasya kwaĩla.” Tũkwataa moathimo meva yĩla twamũmanya ũla Wĩ Ĩũlũ wa Onthe, Yeova Ngai?—Savuli 83:18; Isaia 48:17.

Ũathimo ũmwe mũnene nĩ kana nĩtũkwataa ũtao ũtonya kũtũtetheesya kũsinda mathĩna ala tũkomanaa namo kĩla mũthenya. O na nĩtũkwataa wĩkwatyo mũlũmu wa ĩvinda yũkĩte na mũuo wa kĩlĩko. O vamwe na ũu, kũmũmanya Yeova nesa nĩkũtũtetheeasya kwĩthĩwa na woni wĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa makũlyo ma vata mũno ala andũ ĩũlũ wa nthĩ mekũlasya. Nĩ makũlyo meva?

Kyo Kĩeleelo kya Thayũ Nĩ Kyaũ?

O na kau andũ nĩmekĩte maendeeo manene nũndũ wa tekinolongyi, andũ aingĩ nĩmekũlasya makũlyo ma vata ta: ‘Nĩkĩ noombiwe? Nĩ kyaũ kĩkangwata nakw’a? W’o thayũ now’o ũũ?’ Mũndũ aema kũkwata mosũngĩo ma makũlyo asu, thayũ wake wĩthĩawa ũte na kĩeleelo. Mo andũ aingĩ no masye ũu? Ũkunĩkĩli ũmwe weekiwe nthĩ ya Germany myakanĩ ya 1990 ĩithela woonanisye kana nusu ya andũ ala makũlilw’e makũlyo, kaingĩ meew’aa thayũ woo ta ũte na kĩeleelo, na angĩ no meew’aa ũu mavinda amwe. Nĩvatonyeka ũkethĩa vala wĩkalaa andũ aingĩ mew’aa ũu.

Mũndũ ate na kĩeleelo, ndethĩawa na mĩvango ya maũndũ ala ũkwenda kwĩanĩsya thayũnĩ. Nũndũ wa ũu, andũ aingĩ mekaa kũmantha wĩa mũseo kana makeyũmbĩĩa malĩ mbingĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, mayĩthĩawa me eanĩe. Nũndũ wa ũu, amwe nĩmathĩnĩkaa nginya ũkethĩa maikwona vata wa kũendeea kwĩkala thayũ. Ũndũ ũsu nĩwakwatie mũndũ mũka ũmwe wa mũika waĩ mwanake mũno. Kwosana na ĩkaseti yĩtawa International Herald Tribune, aeewe “ũthwiinĩ mwingĩ na aĩ atonya kũkwata kyonthe kĩla wendaa.” O na kau aĩ na mwĩkalĩle wa kĩlasi mũno, ndaĩ na anyanya ma kũtindany’a namo, na kwondũ wa ũu, eew’aa thayũ wake ũte na kĩtumi. Mũthenya ũmwe nĩwanywie ndawa nĩ kana akwate too, ĩndĩ eethĩwa akwie. No kwĩthĩwa wĩsĩ andũ angĩ mailye take makwie kwa nzĩa o ta ĩsu.

Ĩndĩ we nĩwĩthĩwa wĩw’ĩte andũ mayasya kana saenzi no ĩtũelesye maũndũ onthe ĩũlũ wa thayũ? Ĩkaseti yĩmwe ya Germany yĩtumbĩthaw’a kĩla kyumwa yĩtawa Die Woche yĩeleetye ũũ: “O na kau saenzi no ĩneene ũw’o, nĩkosete maũndũ ma kĩ-veva. Woni wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya no woneke wĩ wa vata o vamwe na maũndũ ma physics ala mekalaa maialyũkanga, ĩndĩ maũndũ asu onthe mayĩsa kũtuma mũndũ akwata ũkiakisyo kana ethĩwa na mũuo.” Ũkunĩkĩli wa saenzi nũtetheetye mũno kũelesya ũndũ mĩthemba yĩ kĩvathũkany’o ya thayũ yambĩĩaa, na mĩtalatala yĩ kĩvathũkany’o yĩla ĩtetheeasya syĩndũ iendeee kwĩkala thayũ. Ĩndĩ o na vailye ũu, saenzi ndĩtonya kũtũelesya nĩkĩ twoombiwe na nĩ kyaũ kĩkatũkwata twakw’a. Tũkatw’ĩka twĩĩkwatya saenzi yĩ yoka, tũyĩsa kũkwata mosũngĩo ma makũlyo ala twĩkũlasya ĩũlũ wa kĩeleelo kya thayũ. Nũndũ wa ũu, o tondũ ĩkaseti yĩmwe yĩtawa Süddeutsche Zeitung yawetie, “andũ me na vata mũnene mũno wa kũtongoew’a.”

Nũũ ũngĩ ũtonya kũtũtongoesya eka Mũmbi? Nũndũ nĩwe waiie andũ ma mbee vaa ĩũlũ wa nthĩ, no nginya ethĩwe esĩ nĩkĩ twĩ vaa. Mbivilia ĩeleetye kana Yeova oombie andũ nĩ kana mausũsye nthĩ, mamĩsũvĩe, na maimĩũngamĩa. Na maũndũnĩ onthe ala mekwĩka, maaĩle kwonany’a nguma syake, ta ũsili wa katĩ, ũĩ, na wendo. Yĩla twaelewa nĩkĩ Yeova watũmbie, nĩtũmanyaa nĩkĩ twĩ vaa.—Mwambĩlĩlyo 1:26-28.

We Ũtonya Kwĩka Ata?

Nao nata ethĩwa navu tenange ndwaakwata ũsũngĩo ũtoetye wa makũlyo aa: ‘Nĩkĩ noombiwe? Nĩ kyaũ kĩkangwata nakw’a? W’o thayũ now’o ũũ?’ Mbivilia ĩkwĩkĩĩte vinya ũmũmanye Yeova nesa. Nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye: “Thayũ wa tene na tene nĩw’o ũũ, maendeee kũkwata ũmanyi ĩũlũ waku, Ngai ũla wa w’o weka, na ĩũlũ wa ũla wamũtũmie, nake nĩ Yesũ Klĩsto.” O na nũkwĩkĩwa vinya wĩthĩwe na nguma ta sya Ngai, na mũno mũno wendo, na ũyĩkĩa kĩthito wĩĩthĩwa laiaa wa Ũsumbĩ wa Masia wa Ngai ũla wũkĩte. Weeka ũu, thayũ waku ũkeethĩawa na kĩeleelo na ũyĩthĩwa na wĩkwatyo mũseo na mũlũmu wa ĩvinda yũkĩte. Na eka ũu, nĩvatonyeka ũkakwata mosũngĩo ma makũlyo ala methĩĩtwe maiũthĩny’a.—Yoana 17:3; Mũtavan’ya 12:13.

Mosũngĩo ma makũlyo asu ma vata matonya kũũtethya ata? Mwana-a-asa wĩtawa Hans nũeleetye ũndũ matethasya mũndũ. * Myaka yĩ navu ĩtina, no weesĩ tũmaũndũ tũmwe ĩũlũ wa Ngai, ĩndĩ mũĩkĩĩo wake ndwamũtethasya. Hans nĩwatanĩaa kũnyw’a ndawa sya kũmila, kwĩka ũlaalai, nĩwooyaa syĩndũ nini nini, na nĩwendete tũmota. Aĩtye ũũ, “Ĩndĩ o na vailye ũu, ndyatanĩaa thayũ na ndyew’aa nĩ mwĩanĩe. Yĩla Hans waĩ vakuvĩ myaka 25, nĩwatwie kũmũmanya Ngai mũnango na ambĩĩa kũsoma Mbivilia nesa. Ĩtina wa Hans kũmũmanya Yeova nesa na kũelewa kĩeleelo kya thayũ, nĩwaalyũlile mwĩkalĩle wake na avatiswa atw’ĩka Ngũsĩ ya Yeova. Yu ethĩĩtwe ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe kwa myaka ĩkũmi. Aĩtye ũũ ate na nzika: “Kũmũthũkũma Yeova nĩkw’o ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ. Vai ũndũ o na wĩva ũtonya kũelekanw’a na ũsu. Kũmũmanya Yeova nĩkũtumĩte thayũ wakwa wĩthĩwa na kĩeleelo.”

Eka o kũmanya kĩeleelo kya thayũ, ve maũndũ angĩ mathĩnasya andũ. O ũndũ maũndũ vaa ĩũlũ wa nthĩ maendeee kũthũkĩĩa, now’o andũ aingangĩ methĩĩtwe maithĩnw’a nĩ ũndũ ũngĩ wa vata mũno.

Nĩkĩ Ũu Wĩthĩiwe?

Yĩla mũisyo waumĩla, mavinda maingĩ mũndũ ekũlasya ĩkũlyo yĩĩ: Nĩkĩ ũu wĩthĩiwe? Kũkwata ũsũngĩo ũtoetye wa ĩkũlyo yĩu no kũtetheesye mũndũ vanene omĩĩsye mũisyo ũmũkwatĩte. Yĩla mũndũ waema kũkwata ũsũngĩo ũtoetye, nũendeeaa kũthĩnĩka na nĩvatonyeka akakw’a ngoo. Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa kĩla kyamũkwatie Bruni.

Aĩtye: “Myaka mĩvũthũ mĩvĩtu, kelĩtu kakwa nĩkakwie. Nĩnamũĩkĩĩaa Ngai, na kwoou nĩnaendie kũmantha ũkiakisyo kwa mũthembi ũmwe kĩsionĩ kitũ. Ambĩie kana Ngai nĩwe weetĩte Susanne ĩtunĩ, nayu aĩ mũlaĩka. Maũndũ makwa maalamũkanie vyũ nũndũ wa kũkw’ĩĩwa nĩ kelĩtu kakwa, na nambĩĩa kũmũmena Ngai nũndũ wa kũkosa.” Bruni nĩwaendeeie kũũmĩa na kũthĩnĩka kwa ĩvinda ya myaka yĩana ũna. Aendeee kwasya: “Nĩvo ĩndĩ ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova wambonisye Mbivilianĩ kana ndyaĩ na kĩtumi kya kũmena Ngai. Ambĩie kana Yeova ndaaĩta Susanne ĩtunĩ, na kana ndaĩ mũlaĩka. Kĩla kyatumie awaa nĩ kwĩthĩwa andũ nĩ ene naĩ. O na ambĩie kana Susanne ekĩte kũkoma kĩkw’ũnĩ eteele Yeova emũthayũũkya. O na nĩwamanyĩisye kana andũ moombiwe mekale tene na tene ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ, na ũu ũkilyĩ kwĩanĩa. Yĩla nambĩĩie kũmanya nguma sya Yeova, nĩneew’ie namũthengeea, na ũla woo neew’aa waambĩĩa kũoleka.”—Savuli 37:29; Meko ma Atũmwa 24:15; Alomi 5:12.

Andũ milioni mbingĩ ũmũnthĩ nĩmethĩĩtwe mainyamaaw’a nĩ mathĩna me kĩvathũkany’o: ta kũkw’ĩĩwa, kau, nzaa, na mĩisyo ta ithingitho sya nthĩ. Bruni eewie ausya yĩla woonie Mbivilianĩ kana Yeova tiwe waĩle kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa mathĩna ala matũkwataa, kana kĩyaĩ kĩeleelo kyake andũ mathĩnae, na kana o mĩtũkĩ nũkũmina ũthũku w’onthe. Kwongeleka kwa ũthũku nĩ wonany’o wa kana twĩkalĩte “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo” wa nthĩ ĩno nthũku. O mĩtũkĩ, nĩtweteele na mea kwona maũndũ maialyũka vyũ.—2 Timotheo 3:1-5; Mathayo 24:7, 8.

Kũmũmanya Ngai

Mbeenĩ, Hans na Bruni meesĩ o maũndũ manini ĩũlũ wa Ngai. Mamũĩkĩĩte matamũmanyĩte nesa. Yĩla meekĩie kĩthito mamũmanye Yeova nesa vyũ, nĩmaunĩkie mũno. Nĩmakwatie mosũngĩo ma ala makũlyo ma vata vyũ andũ mekũlasya ũmũnthĩ. Kwondũ wa ũu, nĩmakwatie mũuo wa kĩlĩko na wĩkwatyo mũlũmu wa ĩvinda yũkĩte. Athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmatethekete o ta Hans na Bruni.

Mũndũ ambĩĩaa kũmũmanya Yeova asoma Mbivilia nesa, nũndũ nĩyo ĩtũeleasya ĩũlũ wake na kĩla wendaa twĩke. Ũu nĩw’o amwe meekie ĩvindanĩ ya atũmwa. Mũandĩki ũmwe wa Mbivilia waĩ ndakĩtalĩ weetawa Luka aisye ũũ ĩũlũ wa ana-a-asa ma kĩkundi kya Ayuti kĩla kyaĩ Velia, Ũkiliki: “Nĩmeetĩkĩlile ĩla ndeto [kuma kwa Vaulo na Sila] na mea maingĩ, na nĩmakunĩkĩlaa Maandĩko kĩla mũthenya nĩ kana mamanye kana ũu nĩw’o maũndũ asu mailye.”—Meko ma Atũmwa 17:10, 11.

O namo Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmoombanaa vamwe ikundinĩ. (Meko ma Atũmwa 2:41, 42, 46; 1 Akolintho 1:1, 2; Akalatia 1:1, 2; 2 Athesalonika 1:1) Ũu now’o twĩkaa ũmũnthĩ. Ngũsĩ sya Yeova nĩsyũmbanaa kĩkundinĩ kwondũ wa maũmbano ala methĩawa maseũvĩtye matetheesye mũndũ amũthengeee Yeova na aitanĩa kũmũthũkũma. Kũendeea kũmbana na ana-a-asa nĩkũetae ũathimo ũngĩ. Nũndũ andũ maendeeaa o kavola kwa kavola kwĩkala ta Ngai ũla mathaithaa, Ngũsĩ sya Yeova nitataa syĩthĩwe na nguma ta sya Yeova mwene o na ethĩwa ti vyũ. Kwoou kũendeea kũmbana na Ngũsĩ nĩkũtũtetheeasya kũmũmanya Yeova nesanga.—Aevelania 10:24, 25.

Kyo kĩu tyo kyoneke ta kĩthito kingĩ tũkwĩkĩa tũmũmanye mũndũ o ũmwe? Vate nzika, ũndũ ũsu nĩwendaa kĩthito. Na tyo wĩtĩkĩle kana no nginya wĩkie kĩthito kingĩ ethĩwa nũkwenda kwĩanĩsya ũndũ mũna? Kwasũanĩa kĩthito kingĩ kĩla mũsembi mũseo wĩkĩaa ayĩyũmbanĩsya mathaũ. Kwa ngelekany’o, mũsembi ũmwe wa France wasindie thaavu mathaũnĩ ma kũtiũũka mbalavunĩ wĩtawa Jean-Claude Killy aeleetye ũũ ĩũlũ wa kĩla kyendekaa nĩ kana mũndũ asinde mathaũ ma nthĩ mbingĩ: “No nginya wambĩĩe kwĩyũmbany’a myaka ĩkũmi mbee wa mathaũ kwambĩĩa, na no nginya ũvangĩĩe mwaka kũthi ũla ũngĩ na ũisũanĩa ĩũlũ wa masindano asu kĩla mũthenya . . . Nĩ kĩvalũa kya mĩthenya 365 kwa mwaka kya kũmbany’a kĩlĩko na mwĩĩ.” Kĩthito kĩu kyonthe mũndũ ekĩaa nĩ kana asindane mathaũnĩ matonya kũkũa o ndatĩka ĩkũmi tũ! We wĩona ta tũtonya kũtetheka ata, oyu na ĩvinda yũkĩte, tweekĩa kĩthito tũmũmanye Yeova nesa?

Ngwatanĩo Ĩendeeaa Kwongelekeela

Vo ve mũndũ ũtendaa kũkwata kĩndũ kya vata thayũnĩ? Mwa vayingwa. Kwoou, ethĩwa nĩwĩw’aa thayũ waku ũte na kĩeleelo kana nĩwĩw’aa ũyenda kũmanya nĩkĩ tũkwatawa nĩ mathĩna, ĩyumye vyũ ũmũmanye Ngai ũla ũwetetwe Mbivilianĩ, Yeova. Kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake no kũalyũle thayũ waku vyũ yu na tene na tene.

Ve ĩvinda tũkaeka kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova? Ala methĩĩtwe maimũthũkũma Yeova kwa ĩvinda ya myaka mingĩ nĩmaendeeaa kũtanĩa maũndũ ala memanyĩĩtye ĩũlũ wake o vamwe na maũndũ meũ ala maendeee kwĩmanyĩsya. Kwĩmanyĩsya maũndũ ta asu nĩkũtumaa tũtana mũno na kũituma tũmũthengeea Yeova mũnango. Ekai twĩtĩkĩlane na ndeto sya mũtũmwa Vaulo, ũla waandĩkie atĩĩ: “Ũthwii wa Ngai na ũĩ wake na ũmanyi nĩ mũliku ta kĩ! Motw’ĩo make maitonya kũmanyĩka, o na nzĩa syake iitonya kũmanthĩka! Nũndũ ‘nũũ wĩsĩ kĩlĩko kya Yeova, kana nũũ ũtw’ĩkĩte mũtai wake?’”—Alomi 11:33, 34.

[Maelesyo ma Kwongeleela]

[Maelesyo Makuvĩ]

Andũ aingĩ nĩmekũlasya makũlyo ma vata ta: ‘Nĩkĩ noombiwe? Nĩ kyaũ kĩkangwata nakw’a? W’o thayũ now’o ũũ?’

[Maelesyo Makuvĩ]

“Yĩla nambĩĩie kũmanya nguma sya Yeova, nĩneew’ie namũthengeea.”

[Maelesyo Makuvĩ]

“Kũmũthũkũma Yeova nĩkw’o ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ. Vai ũndũ o na wĩva ũtonya kũelekanw’a na ũsu. Kũmũmanya Yeova nĩkũtumĩte thayũ wakwa wĩthĩwa na kĩeleelo.”