1-3. Nĩ kyaũ kyatumie mwĩĩtu-a-asa ũmwe aĩkĩĩa kana Yeova nĩwĩsĩ mavata maitũ?

MŨTHENYA ũmwe mwakanĩ wa 2012, mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Lana nĩwoonie ũndũ ũtesa kũlwa nĩw’o. Ĩvinda yĩu Lana aĩ Germany, na onaa kana mboya ilĩ ila wavoyie awetete maũndũ sanzũ nĩsyasũngĩiwe. Mboya ya mbee avoyie e ngalĩnĩ ya mwaki aendete kĩwanzanĩ kya ndeke kyaĩ vandũ vaasa. Mboyanĩ ĩsu amũvoyie Yeova amũtetheesye akwate mwanya wa kũtavany’a. Nayo mboya ya kelĩ amĩvoyie ĩla wavikie kĩwanzanĩ kya ndeke na eethĩa ndeke ĩla yesaa kũmũkua ĩtĩie na yatw’ĩka yĩthi ũnĩ ũũngĩ. Mboyanĩ ĩsu ya kelĩ, Lana amũvoyie Yeova amũtetheesye nũndũ atiele na mbesa nini mũno na ndaĩ na vandũ ũkoma.

² Lana akililye aimina kũvoya mboya ĩsu ya kelĩ eew’a mũndũ amũkũlya-ĩ, “Nata yu Lana, wĩĩka ata vaa?” Mũndũ ũsu wamũtumũisye aĩ mwanake masomaa ĩmwe ĩla waĩ sukulu. Mwanake ũsu aendete South Africa na aumaaĩtw’e nĩ ũsũe na inyia, ũla wĩtawa Elke. Ĩla Elke wamanyie kana Lana nde na mbesa na nde na ũkomo, nĩwamũthokisye kwoo. Elke na inyia nĩmamũthokisye nesa na mamũkũlĩĩlya mũno ĩũlũ wa kĩla ũĩkĩĩaa vamwe na wĩa wake e mũtavany’a wa ĩvinda yonthe.

 ³ Ũnĩ wake mamina kwĩtw’a ĩta na lĩu waĩ mũyo mũno, Lana nĩwamasũngĩie makũlyo angĩ maingĩ makonetye Mbivilia, na asyoka oosa namba syoo nĩ kana wĩthĩe nũtonya kwĩka mĩvango maendeee kwĩmanyĩsya. Lana nĩwesie kwĩnũka na o na yu nĩ vainia wa kĩla ĩvinda. Mwĩĩtu-a-asa ũsu onaa “ũla wĩw’aa mboya” nĩwe wamũtetheeisye ĩvinda yĩu.—Sav. 65:2.

4. Twĩneenea mavata meva?

⁴ No kwĩthĩwa ĩla twakwatwa nĩ thĩna mũna tũtataĩĩe tũtew’aa vinya wa kũvoya, nake Yeova nũtanaa mũno oona ala mamũthũkũmĩte me aĩkĩĩku maimwĩkaĩla. (Sav. 34:15; Nth. 15:8) Ĩndĩ twasũanĩa nesa ĩũlũ wa ĩla Mboya ya Mwĩaĩi, no twĩthĩe ve maũndũ amwe ma vata mũnango tũtonya kũlwa nĩmo. Kwa ngelekany’o, sũanĩa ũndũ maũndũ atatũ ma mũthya ala me ĩla Mboyanĩ ya Mwĩaĩi meũtũtetheesya tũmanye mavata ma kĩ-veva ala twĩthĩawa namo. O na ĩngĩ sũanĩa nĩ kyaũ tũtonya kwĩka tũkekala kwosana na ũla ũndũ wa kana ũwetetwe mboyanĩ ĩsu, naw’o ũkonetye kwĩtya lĩu witũ wa kĩla mũthenya.—Soma Mathayo 6:11-13.

5, 6. Nĩkĩ twaĩle kũvoya kwondũ wa lĩu witũ wa ũmũnthĩ o na ethĩwa ithyĩ ene twĩ eanĩe?

⁵ Wasisya nesa nũkwona kana kĩlungu kyu kya Mboya ya Mwĩaĩi kyaĩtye “tũnenge ũmũnthĩ lĩu witũ” ĩndĩ ti “nenge ũmũnthĩ lĩu wakwa.” Kwosana na ũu, mũsyaĩĩsya ũmwe wa mũthyũlũlũko wĩthĩawa Africa wĩtawa Victor aĩtye atĩĩ: “Mavinda maingĩ nĩtũngĩaa Yeova mũvea kuma ngoonĩ nũndũ nyie nĩ na kĩveti kyakwa tũitindĩĩaa kũthĩnĩka nĩ vala tũkumya lĩu, kana kũsaanĩw’a nũũ ũkwĩsa kũtũĩvĩa nyũmba. Ana-a-asa maitũ nĩmatũsũvĩaa nesa kĩla mũthenya. Ĩndĩ nĩvoyaa kana ana-a-asa asu matũtetheeasya matonye kũmĩĩsya mathĩna ma mbesa ala methĩawa namo.”

⁶ Ethĩwa twĩ na lĩu ũtoetye kũĩwa matukũ maingĩ, nũseo tũkasũanĩa ĩũlũ wa ana-a-asa ala me na ũkya kana methĩwa makwatĩtwe nĩ mĩisyo. Ĩndĩ o na kau nĩtwaĩle kũvoya kwondũ woo, nũseo tũkeka kĩla tũtonya tũmatetheesye, na kwa nzĩa ĩsu ũyĩthĩa nĩtweeka kwosana na mboya ĩla twamavoyea. Kwa ngelekany’o, no tũmaolele o kĩla twĩ nakyo. Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka nĩ kumya mĩvothi kwondũ wa wĩa ũla andũ ma Yeova matethasya nthĩ yonthe, na tũyĩka ũu tũyĩthĩwa tũte na nzika kana mbesa isu tumasya nitũmĩawa nesa.—1 Yoa. 3:17.

7. Yesũ anenganie ngelekany’o yĩva nĩ kana onany’e vata wa kũatĩĩa ũtao ũũ wake: “Mũikemakĩe ĩndĩ ũndũ wa ũnĩ”?

⁷ Ĩla Yesũ wawetie ĩũlũ wa kwĩtya lĩu witũ wa ũmũnthĩ, nũtonya kwĩthĩwa atũmanyĩasya kwĩtya kĩla twĩ na vata nakyo sua ũsu. Nĩkyo kĩtumi amina kũmanyĩsya ĩla Mboya ya Mwĩaĩi wawetie ũndũ Ngai ũvw’ĩkaa nyeki ya kĩthekanĩ na malaa manake, na ĩndĩ asyoka akũlya atĩĩ: “Ndakamũvw’ĩka inyw’ĩ mbee mũno, inyw’ĩ ma mũĩkĩĩo mũnini? Mũikemakĩe ĩndĩ, mũkyasya, . . . Tũkeevw’ĩka kĩ?” Aminĩĩe ndeto isu kwa kũtũtaa ĩngĩ akyasya: “Mũikemakĩe ĩndĩ ũndũ wa ũnĩ.” (Mt. 6:30-34) Ũtao ũsu wĩtũmanyĩsya kana vandũ va kũsembany’a na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, nũseo tũkeanĩwa ĩla twakwata syĩndũ sya lasima ila tũkwendaa mũthenya ũsu. Syĩndũ isu no ta vandũ vaseo va kwĩkala, wĩa ũtonya kũtũtetheesya tũsũvĩe andũ maitũ, na ũĩ wa kũmanya ũndũ tũtonya kwĩka ethĩwa twĩ na mathĩna ma mwĩĩ. Ĩndĩ tũkatw’ĩka tũkavoyaa kwondũ wa mavata ta asu ma kĩ-mwĩĩ me moka, twĩthĩwa tũsyaĩtye o ngalĩ ĩmwe tũte kwona ĩla ĩngĩ. Nĩkĩ? Nũndũ twĩ na mavata ma kĩ-veva, na asu nĩmo manene kwĩ onthe.

8. Ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa kũvoya kwondũ wa lĩu witũ wa ũmũnthĩ itũlilikanasya vata wĩva mũnene twĩ naw’o? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 25.)

⁸ Ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa kũvoya kwondũ wa lĩu witũ wa ũmũnthĩ itũlilikanasya kana twĩ na vata wa lĩu wa kĩ-veva. O na ve ĩvinda waisye: “Mũndũ ndekalaa thayũ kwondũ wa kĩmũtũ kyoka, ĩndĩ kwondũ wa kĩla ndeto  yumaa kanyw’anĩ wa Ngai.” (Mt. 4:4) Kwoou nũseo tũkavoyaa nĩ kana Yeova aendeee kũtũnenga kyaũya kya kĩ-veva ĩvindanĩ yĩla yaĩle.

9. Nĩkĩ tũtonya kwasya naĩ sitũ nĩ “mathiĩ”?

⁹ Nĩkĩ ĩvinda yĩmwe Yesũ watũmĩie ndeto “mathiĩ” na ĩvinda yĩngĩ atũmĩa ndeto “naĩ”? (Mt. 6:12; Luka 11:4) Myaka mbee wa 60 mĩvĩtu, ĩkaseti yĩĩ ya Mũsyaĩĩsya nĩyasũngĩie ĩkũlyo yĩu nesa mũno. Yaisye atĩĩ: “Mũndũ atũla mwĩao wa Ngai ethĩawa eeka naĩ na kyu kĩtumaa atiwa na thiĩ wake. . . . Ngai ethĩawa atonya kũtũandũa thayũ na kũtwananga nũndũ wa naĩ twĩkĩte. . . . O na nũtonya kũtũvena mũuo wake na ayũaa ndũũ yitũ nake. . . . Ngai ethĩawa atũtaĩte wendo na tũtonya kũmũĩva thiĩ ũsu kwa kwĩthĩwa twĩ ewi, ĩndĩ ĩla tweeka naĩ twĩthĩawa tũtanaĩva thiĩ ũsu nũndũ mũndũ ũkwĩka naĩ ndethĩawa amwendete Ngai.”—1 Yoa. 5:3.

10. Yeova atũmĩaa nzĩa yĩva kũtũekea naĩ, na ũndũ ũsu waĩle kũtuma twĩw’a ata?

¹⁰ Kĩla mũthenya nĩtwĩtasya Ngai ũekeo. Kĩu kĩtũlilikanasya kana twaĩle kwona nthembo ya Yesũ ya wovosyo yĩ ya vata nũndũ noyo yĩ yoka Ngai ũtũmĩaa kũtũekea. O na kau nthembo ĩsu yaumiw’e vakuvĩ myaka 2,000 mĩvĩtu, twaĩle kũmyona yĩ ya vata o ta mũthĩnzĩo tũnengiwe ũmũnthĩ. “Wovosyo” ũsu wa mathayũ maitũ waĩ wa “thooa mũnene” ũkethĩa vai mũndũ o na ũmwe wĩ na naĩ waĩ esa kwĩka ũndũ ũthengeanĩe na kũtũĩvĩa wovosyo ũsu. (Soma Savuli 49:7-9; 1 Vetelo 1:18, 19.) Vate nzika tũyaĩle kwĩsa kũlwa nĩ kũmũtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa mũthĩnzĩo ũsu ũnenevete ũu. Ũndũ ũngĩ nĩ kana Yesũ atũmĩie ndeto ‘naĩ sitũ,’ ĩndĩ ndaasya ‘naĩ syakwa.’ Kĩu kĩtũlilikanasya kana o tondũ ithyĩ twĩ na vata wa kũekewa naĩ sitũ, o namo ana-a-asa onthe na eĩtu-a-asa onthe me na vata wa kũekewa naĩ syoo. Ũndũ ũsu wĩtwony’a nesa vyũ kana Yeova ndendaa tũsũanĩe o ũndũ ithyĩ tũendeee kĩ-veva ĩndĩ nĩwendaa tũkasũanĩa ũndũ o namo ala angĩ maendeee kĩ-veva, o na ala matũvĩtĩsye. Mavinda maingĩ wĩthĩaa ti mavĩtyo manene matwĩkĩte, ĩndĩ mavinda asu nĩtũkwataa mwanya wa kwonany’a kana nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa, na kana nĩtwĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kũmaekea o tondũ Ngai ũtũekeaa.—Ako. 3:13.

11. Nĩkĩ nũseo tũkethĩawa twĩyũmbanĩtye kũekeaa ala angĩ?

¹¹ Ũndũ ũmwe wa kyeva nĩ kana, nũndũ twĩ andũ me naĩ, mavinda angĩ nĩtũtonya kwĩthĩwa na ũthũ na mũndũ. (Ali. 19:18) Ĩla  twambĩĩa kũtavya andũ angĩ ĩũlũ wa ũndũ tũvĩtĩw’e, asu tũũtavya nĩmatonya kwĩlikya ngewanĩ isu na ũu nĩũtuma kĩkundi kĩaanĩka. Na tũkaeka ũndũ ta ũsu ũendeee, twĩthĩwa tũyonany’a nĩ ta tũũvũthya nthembo ya wovosyo na tũikwona tei wa Ngai ta kĩndũ. Na ĩndĩ twaema kũekeaa ala angĩ, Ĩthe witũ akaeka kũtũmĩa nthembo ĩla yaumiw’e nĩ Mwana wake kũtũekea naĩ sitũ. (Mt. 18:35) Yesũ nĩwaeleisye ũndũ ũsu mũnango ĩtina wa kũmanyĩsya andũ ĩla Mboya ya Mwĩaĩi. (Soma Mathayo 6:14, 15.) Ũndũ wa mũthya nĩ kana, twenda Ngai atũekeae naĩ sitũ, twaĩle kũtata vyũ tũikethĩwe na kĩmanyĩo kya kwĩkaa naĩ ngito. Wendi witũ wa kũtata tũikethĩwe na kĩmanyĩo kya kwĩka naĩ ngito nĩw’o ũtumaa tũvoya ũndũ ũũ ũatĩĩe.—1 Yoa. 3:4, 6.

12, 13. (a) Yesũ akwatiwe nĩ kyaũ ĩvinda ĩkuvĩ amina kũvatiswa? (b) Nĩkĩ tũyaĩle kũtũla angĩ mũtĩ ethĩwa nĩtwesa kũtatĩka tweeka ũndũ mũthũku? (c) Yesũ oonanisye kyaũ ĩla wekalile e mũĩkĩĩku nginya kĩkw’ũ?

¹² Twasũanĩa kĩla kyamũkwatie Yesũ amina kũvatiswa, nĩtũtonya kũelewa nesa kĩla kĩtumaa tũvoya atĩĩ: “Ndũkatũtwaae ũtatwanĩ.” Yesũ amina kũvatiswa, nĩwatongoew’e nĩ veva wa Ngai athi weũnĩ. Nĩkĩ wamũtwaie kũu? Mbivilia ĩsũngĩĩte ĩkasya: “Nĩ kana atatwe nĩ ndevili.” (Mt. 4:1; 6:13) W’o ũndũ ũsu nĩwaĩle kũtũtelemya? Tũitelema ethĩwa nĩtwĩsĩ ũndũ ũla mũnene watumie Ngai atũma Mwana wake kũũ nthĩ. Ũndũ wĩva? Amũtũmie nĩ kana ũsũngĩo woneke wa makũlyo ala maumĩlile ĩla Atamu na Eva maleile ũsumbĩki mũnene wa Ngai. Yaĩ no nginya ĩvinda yambe kũvĩtũka nĩ kana makũlyo asu masũngĩwe. Makũlyo asu nĩ ta, ko ve vandũ Ngai watialilye ayũmba mũndũ? Nĩ ũndũ waĩ ũtonyeka mũndũ ũte na naĩ alũmany’e vyũ na ũsumbĩki mũnene wa Ngai o na atatĩtwe ata nĩ “ũla mũthũku”? W’o ũndũ ũla Satani woonanisye wa kana mũndũ no aendeee nesa atasumbĩkĩtwe nĩ Ngai nĩ wa w’o? (Mwa. 3:4, 5) Makũlyo asu mayaĩ masũngĩwa ate o ĩvinda yĩekiwe yambe kũvĩta. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda yĩu kũvĩta, onthe ala mekalaa ĩtunĩ na kũũ nthĩ nĩmesaa kwona nesa vyũ kana Yeova asumbĩkaa kwa nzĩa ĩtonya kũtethya kĩla ũmwe.

¹³ Yeova nĩ mũtheu na kwoou ndesa kũtata mũndũ eke ũthũku. Ĩndĩ Ndevili nĩwe “mũtati.” (Mt. 4:3) Ndevili nũtonya kũtũlikya kũndũ ũkethĩa twĩ kũu nĩ laisi kũtatĩka. Ĩndĩ kĩla ũmwe nĩwe waĩle kwĩtw’ĩĩa nũkwĩtĩkĩla atwawe matatwanĩ kana ndeĩtĩkĩla. (Soma Yakovo 1:13-15.) We Yesũ mwene nĩwakĩlilye kĩla ĩtatwa vinya kwa kũweta ndeto syĩ Ndetonĩ ya Ngai. Kwa nzĩa ĩsu, nĩwakwatie mbau ũsumbĩki mũnene wa Ngai. O na ũu wĩ o vo, Satani ndaamũeka. Amũtiie o kwa “ĩvinda.” (Luka 4:13) Ĩndĩ Yesũ ndaaĩsa kwĩtĩkĩla kũmũvĩtĩsya Yeova o na kau Satani nĩwamũtatie na kĩthito kingĩ. Klĩsto nĩwoonanisye nesa vyũ kana Yeova nĩwe waĩle kwĩthĩwa e mũsumbĩki mũnene, na aĩkĩĩthya kana mũndũ ũte na naĩ no ekale e mũĩkĩĩku o na akakwatwa nĩ ĩtatwa yĩthũkĩte ata. Ĩndĩ Satani nũtataa kũkwatya aatĩĩi ma Yesũ, o naku wĩ o vo.

14. Nĩ maũndũ meva twaĩle kwĩka ethĩwa tũikwenda kũlika ũtatwanĩ?

¹⁴ Nũndũ ala makũlyo makonetye ũsumbĩki mũnene wa Ngai mayaaĩsa kũsũngĩwa vyũ, ũ Ngai nĩwĩtĩkĩlasya ũla Mũtati atũtate aitũmĩa nthĩ ĩno. Ngai mwene ndatũtwaaa ũtatwanĩ. Nũtũĩkĩĩe na nĩwendaa kũtũtethya. Ĩndĩ nũndũ nũtũnengete ũthasyo wa kwĩnyuvĩa na ndendaa kũtũlikĩlĩĩla, ndatũlasimĩthasya twĩke ũla ũseo. Na kwoou ve maũndũ elĩ twaĩle kwĩka: ũndũ wa mbee nĩ kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova, na ũndũ wa kelĩ nĩ kũmũvoyaa tũteũtĩĩa. Ĩndĩ we Yeova asũngĩaa mboya sitũ ata?

15, 16. (a) Nĩ matatwa ta meva twaĩle kwĩkĩa kĩthito maikatũvalũkye? (b) Nũũ waĩle kũtũlwa mũtĩ ĩla mũndũ walika ĩtatwanĩ?

¹⁵ Yeova nũtũnengae veva wake mũtheu. Veva ũsu wĩ vinya mũno na nũtũnengae  vinya na ũkatũtetheesya tũsinde matatwa. Ũndũ ũngĩ nĩ kana Ngai nũtũmĩaa Ndeto yake vamwe na kĩkundi akatũtaa ĩũlũ wa maũndũ ala twaĩle kwĩvathana namo. Kwa ngelekany’o, nũtũkanasya tũikatũmĩe ĩvinda yingĩ mũno na mbesa mbingĩ kana vinya mwingĩ tũsembanĩtye na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ ite sya lasima. Kwoosa ngelekany’o ya Espen na Janne ala mekalaa nthĩ ĩmwe nthwii ya Europe. Ĩla maĩ mavainia ma kĩla ĩvinda nĩmathamĩĩe vandũ vaĩ na vata mwingĩ wa atavany’a o kũu kwoo, na mavekala myaka mingĩ. Maekie ũvainia ĩla masyaie kana koo ka mbee, na yu me na kangĩ. Espen easya atĩĩ: “Nĩtwĩkalaa tũimũvoya Yeova atũtetheesye tũikalike ũtatwanĩ nũndũ yu tũitonya kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũthũkũminĩ wake tondũ tweekaa tene. Twĩaa Yeova atũtetheesye tũendeee kwĩkala twĩ na ngwatanĩo nzeo nake na tũiendeea kwĩthĩwa na kĩthito kingĩ ũtavany’anĩ.”

¹⁶ Kĩndũ kĩngĩ kĩthĩĩtwe kĩitata andũ mũno ũmũnthĩ nĩ kĩmanyĩo kya kwĩloela mavisa ma ũlaalai. Tũkethĩwa na kĩmanyĩo kĩu tũitũla Satani mũtĩ. Nĩkĩ? Nũndũ Satani na andũ make mayĩsa kũtũlasimĩthya twĩke kĩndũ tũtekwenda. Andũ amwe nĩmelikĩtye ĩtatwanĩ yĩu nũndũ wa kũekana na ilĩko syoo itindĩae kũsũanĩa maũndũ mathũku. Ĩndĩ no twĩsiĩĩe tũikasindwe nĩ ĩtatwa yĩu, o tondũ ana-a-asa aingĩ mekĩte.—1 Ako. 10:12, 13.

17. (a) Tũtonya ata kwĩkala kwosana na kĩlungu kĩĩ kya Mboya ya Mwĩaĩi, “Ũtũtangĩĩe kwa ũla mũthũku”? (b) Ngai akilyĩ anatũvetea kyaũ?

¹⁷ Nĩ kana twonany’e kana nĩtwĩkalaa kwosana na kĩlungu kya Mboya ya Mwĩaĩi kĩla kyaĩtye “ũtũtangĩĩe kwa ũla mũthũku,” no nginya tũtate kũatĩĩa ũtao ũla waĩtye “mũti ma nthĩ [ĩno ya Satani].” No nginya tũtate ‘tũikamyende nthĩ, o na syĩndũ sya nthĩ.’ (Yoa. 15:19; 1 Yoa. 2:15-17) Nĩ kenda tũatĩĩe ũtao ũsu, no nginya twĩthĩwe na kĩthito kĩtekũoleka. Tũkatana mũno wĩana ata mwa ĩla Yeova ũkasũngĩa kĩlungu kĩu kya Mboya ya Mwĩaĩi kwa kũmũvetanga Satani na nthĩ yake! Ĩndĩ no nginya twĩkalae tũlilikene kana ĩla Satani walũngilw’e ĩtunĩ, nĩwamanyie kana kavinda kake kala katiele nĩ kanini. Na kwoou nũndũ nĩ mũthilĩku mũno, atataa kyonthe kĩla ũtonya atume tũmũvĩtĩsya Ngai. Nũndũ wa ũu, no nginya tũvoyae nĩ kana tũtangĩĩwe kuma kwake.—Ũvu. 12:12, 17.

18. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũikaananganĩw’e na nthĩ ĩno ya Satani?

¹⁸ We nĩwendaa mũno kwĩsa kwĩkala Satani ate kw’o? Ethĩwa nĩwendaa, endeea kũvoya Ũsumbĩ wa Ngai wũke, ũthesye ĩsyĩtwa ya Ngai, na ũituma kwenda kwake kwĩkwa kũũ nthĩ. Mwĩkwatye Yeova aũsũvĩe na aiũnenga kĩla wĩ na vata nakyo nĩ kana ũendeee kũlũmany’a nake. Tw’a vyũ kwĩkala kwosana na ĩla Mboya ya Mwĩaĩi.