1. Ĩvinda yĩĩ tũtwĩe nĩ yĩva?

ĨVINDA yĩĩ tũtwĩe nĩ yathe vyũ. Yambĩĩe mwaka wa 1914, na Mbivilia yaasya kana nĩyo ‘mĩthenya ya mũminũkĩlyo.’ Mĩthenya ĩsu no ĩsyokete ĩketwa “mavinda ma mũisyo,” na maũndũ ala me kw’o nĩ mathũku vyũ maelekanw’a na ala maĩ kw’o mwaka ũsu wa vata ũte mũviku. (2 Tim. 3:1-5) Na eka ũu, maũndũ mayĩĩsa kũleela nũndũ Mbivilia nĩyathanie kana “andũ athe na akengani makaendeea na kwongeleka kũthũka.”—2 Tim. 3:13.

2. Andũ ma nthĩ ĩno metanĩthasya na maũndũ mailyĩ ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

² Ĩla andũ aingĩ ũmũnthĩ mekwenda kwĩtanĩthya, meloelaa kana makeka maũndũ ala Mbivilia ĩmatalaa nĩ ma ũng’endu, ũlaalai, ũwe, kana matosanĩte na kwenda kwa Ngai. Kwa ngelekany’o, mavinda maingĩ Indaneti, ivĩndĩ sya televiseni, sinema, mavuku ma mbano, na makaseti mawetaa na makonany’a maũndũ ma ũng’endu na ũlaalai tate maũndũ mathũku. Na ĩndĩ o na mĩkalĩle ĩmwe ĩtaĩ yĩtĩkĩlwa andũnĩ, yu nĩyĩtĩkĩlĩtw’e nĩ silikalĩ imwe. Ĩndĩ o na yeetĩkĩlw’a nĩ andũ, ũu ti kwasya kana Ngai nũmĩtĩkĩlĩte.—Soma Alomi 1:28-32.

3. Mavinda maingĩ ala maatĩĩaa myolooto ĩla yĩ Maandĩkonĩ monekaa ata?

 ³ Aatĩĩi ma Yesũ ma ĩvinda ya atũmwa mayeetĩkĩlaa kwĩtanĩthya na maũndũ mathavu. Na nũndũ mayeekaa ũu na maĩ na mwĩkalĩle ũla Ngai wendaa, nĩmaneeneawa naĩ na makathĩnw’a. Mũtũmwa Vetelo nĩwawetie ũndũ ũsu asya: “Monaa nĩ ũseng’yo inyw’ĩ [Aklĩsto] kũlea kũsemba vamwe nao kũendeeaa naĩnĩ isũ vate kwĩsiĩĩa, makĩmũneenea naĩ.” (1 Vet. 4:4) Ũu nĩw’o kũilyĩ ũmũnthĩ. Andũ ma nthĩ ĩno monaa ala maatĩĩaa myolooto ya Ngai masaanĩtye. Na ũndũ ũngĩ nĩ kana Mbivilia nĩyawetie kana “onthe ala mendaa kwĩkalya thayũ woo kũmũkĩa Ngai nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ makathĩnw’a.”—2 Tim. 3:12.

4. Maandĩko matũkanĩtye ata ĩũlũ wa nthĩ ĩno?

⁴ Maandĩko nĩmakanĩtye ala mendaa kwĩka kwenda kwa Ngai makamea maikende nthĩ ĩno na maũndũ ala me kw’o. (Soma 1 Yoana 2:15, 16.) Maũndũ ala makonetye ndĩni, siasa, viasala, na vamwe na nzĩa ila nthĩ ĩno ĩtũmĩaa kũnyaĩĩkya maũvoo, methĩawa matongoew’e nĩ “ngai ya nthĩ ĩno,” nayo nĩ Satani ũla Ndevili. (2 Ako. 4:4; 1 Yoa. 5:19) Kwoou nũndũ twĩ Aklĩsto, nĩtwaĩlĩte kwĩsũvĩana mũno na itindo nthũku. Nĩkyo kĩtumi Ndeto ya Ngai ĩtũkanĩtye ũũ: “Mũikakengeke: Itindo nthũkũ nĩsyanangaa mwĩkalĩle mũseo.”—1 Ako. 15:33.

5, 6. Naaũ tũtaĩle kũtuma ndũũ namo, na nĩkĩ?

⁵ Ethĩwa tũikwenda kwananga mwĩkalĩle witũ, tũyaĩle kũtuma ndũũ na ala mekaa mothũku. O na tũyaĩle kũtuma ndũũ na ala meyĩtaa athaithi ma Yeova ĩndĩ matũlaa mĩao yake na ngũlũ. Ngũsĩ ta isu syeeka naĩ ngito na syaema kwĩlila, nĩtũtilaa kĩtindo kitũ nasyo.—Alo. 16:17, 18.

⁶ Twatuma ndũũ na ala mataatĩĩaa mĩao ya Ngai, no laisi o naitũ tũkambĩĩa kwĩka tamo nĩ kana matwende. Ta kwa ngelekany’o, twatuma ndũũ na ilaalai, no laisi o naitũ tũkalika ũlaalainĩ. Aklĩsto amwe avatise nĩmalikile thĩnanĩ ta ũsu, na amwe moo nĩmatengiwe nũndũ mayaaĩlila. (1 Ako. 5:11-13) Makaema kwĩsa kũmũsyokea Yeova, mesa kũvika vala Vetelo wawetie.—Soma 2 Vetelo 2:20-22.

7. Twaĩle kũtuma ndũũ naaũ?

⁷ O na kau nĩtũkuaa nesa andũ ala mataatĩĩaa mĩao ya Ngai, mayaĩle kũtw’ĩka kĩtindo kitũ, o na tũyaĩle kũtuma ndũũ namo. Kwondũ wa ũu ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova ũte mũtwae kana ũtatwaanĩte ndaĩle kwĩvaany’a na mũndũ ũteyumĩtye amũthũkũme Ngai na ũte mũĩkĩĩku kwa Ngai, kana ũtaatĩĩaa myolooto yake. Kwĩkala wĩ mũĩkĩĩku nĩ kwa vata vyũ kwĩ kũmantha kwendwa nĩ andũ mataatĩĩaa mĩao ya Yeova. Kwoou twaĩlĩte kũtuma ndũũ na ala mekaa kwenda kwa Ngai. Yesũ aisye: “O ũla wĩkaa kwenda kwa Ngai, ũsu nĩwe mwana-a-ia, na mwĩĩtu-a-ia, na mwaitũ.”—Mko. 3:35.

8. Itindo nthũku syaanangie ata mbaĩ ya Isilaeli?

⁸ Ana ma Isilaeli nĩmoonie thĩna ũla ũkwataa ala meekwatany’a na itindo nthũku. Kwa ngelekany’o, ve ũndũ Yeova wamatavisye me kyalonĩ kya kũthi Nthĩ ya Watho ĩtina wa kũmaumya ũkombonĩ wa Amisili. Ameie: “Ndũkakunamĩe ngai syoo, o na kwithũkũma, o na kwĩka kũatĩĩa meko masyo: ĩndĩ ũkaing’uthũlange vyũ, na kũtũlanga ituĩ syasyo ilungu. Nenyu mũkathũkũmae Yeova Ngai wenyu.” (Kuma 23:24, 25) Ĩndĩ mũthya aingĩ moo mayaatĩĩa mĩao ya Ngai. (Sav. 106:35-39) Nũndũ mayaaĩkala me aĩkĩĩku, Yesũ esie kũmea atĩĩ: “Sisyai, nyũmba yenyu nĩtiĩtwe yĩ nthei.” (Mt. 23:38) Yeova nĩwakolile mbaĩ ya Isilaeli, na ũathimo ũla wesaa kũmĩnenga anenga  kĩkundi kĩla kyaĩ kĩnambĩĩw’a kya Kĩklĩsto.—Meko 2:1-4.

9. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana syĩndũ sya kwĩtanĩthya vamwe na ila inyaĩĩkasya maũvoo nitonya kwĩthĩwa na mũisyo?

⁹ Syĩndũ mbingĩ ila iseũvĩtw’e nĩ nthĩ ĩno sya kwĩtanĩthya na kũnyaĩĩkya maũvoo no syanange ngwatanĩo yitũ na Ngai. Syĩndũ isu iyĩthĩawa iseũvĩtw’e itũtetheesye tũmũĩkĩĩe Yeova mũnango vamwe na maũndũ ala ũtwathĩte. Ĩndĩ syĩthĩawa syosanĩte na nthĩ ĩno nthũku ya Satani vamwe na mĩvango yake. Nũndũ wa kĩtumi kyu, twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho mũno tũikese kwenda kĩndũ kĩtonya kũtuma tũkwatwa nĩ ‘mawendi ma nthĩ.’—Tito 2:12.

10. Syĩndũ ila nthũku sya kwĩloela na kũsoma ikeekanwa nasyo ata?

¹⁰ Syĩndũ syonthe nthũku sya kũsoma na kwĩloela ikilyĩ inavetwa. Nũndũ syumanĩte na nthĩ ĩno ya Satani, ikavetwa ĩla nthĩ ĩno ĩkethĩwa ĩyanangwa. Ndeto ya Ngai yaĩtye ũũ: “Nthĩ nĩnĩũvĩta, na wendi wayo: ĩndĩ ũla wĩkaa kwenda kwa Ngai ekalaa tene na tene.” (1 Yoa. 2:17) Mũandĩki ũmwe wa Savuli awetie ũndũ ta ũsu asya atĩĩ: “Eki ma naĩ makavetwa; ĩndĩ ala mamweteelaa Yeova, asu makatiĩwa nthĩ. Ĩndĩ ala auu makatiĩwa nthĩ, na makeetan’ya mũuonĩ mwingĩ.” Makekala ĩvinda yĩana ata? Mũandĩki ũsu aisye: “Ala alũngalu makatiĩwa nthĩ, na makatũa vo kũvika tene na tene.”—Sav. 37:9, 11, 29.

11. Ngai ekĩte ata nĩ kana andũ make makwate lĩu mũseo wa kĩ-veva?

¹¹ Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo andũ ma Yeova maseũvasya syĩndũ syĩ kĩvathũkany’o na ila nthĩ ĩseũvasya. Ata? Syĩndũ isu maseũvasya syĩkĩaa andũ vinya methĩwe na mwĩkalĩle mũseo ũla ũkatuma makwata thayũ ũtathela. Yesũ amũvoyie Yeova asya: “Thayũ ũtathela nĩw’o ũũ, nĩ kana makũmanye we Ngai ũla wa w’o weka, na ũla wamũtũmie, nake nĩ Yesũ Klĩsto.” (Yoa. 17:3) Nĩkyo kĩtumi Asa witũ wa ĩtunĩ ũtũmĩaa andũ make ũmũnthĩ kũtũnenga lĩu mwingĩ wa kĩ-veva ũtonya kũtwĩkĩa vinya. Kwa ngelekany’o, nĩtũtanaa mũno nũndũ twĩ na makaseti, mbulosua, mavuku, vitio, o na twĩ na ũvoo wĩ Kĩsesenĩ kitũ, na maũndũ asu onthe matwĩkĩaa vinya tũkwate mbau ũthaithi wa w’o! O na ĩngĩ andũ make nĩmavangĩte maũmbano ma kĩla kyumwa kwondũ wa ikundi mbee wa 110,000 nthĩ yonthe. Ĩla twĩ maũmbanonĩ asu ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene, nĩtũmanyĩaw’a maũndũ mosanĩte na Mbivilia, ala matumaa tũmũĩkĩĩa Ngai mũnango vamwe na mawatho make.—Aevl. 10:24, 25.

12. Ĩla Mbivilia yaweta ĩũlũ wa kũtwaana “nthĩnĩ wa Mwĩaĩi” yĩthĩawa ĩyonany’a ata?

¹² Nĩ ũndũ wa vata mũno kwa Aklĩsto ala mate atwae kana matatwaanĩte masisye maikekwatany’e na itindo nthũku ĩla mekũmantha mũndũ wa kũtwaana nake. Ndeto ya Ngai ĩnenganĩte ũtao ũũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu: “Mũtikovanĩw’e ĩsoki yĩmwe na ala mate etĩkĩli: nũndũ ũlũngalu na ũthũku wĩ mũamba mwaũ? kana kyeni kĩ na mũamba mwaũ na kĩvindu?” (2 Ako. 6:14) Mbivilia nĩtaĩte Aklĩsto ala meũmantha mũndũ ĩkamea nĩmatwaane o “nthĩnĩ wa Mwĩaĩi,” kana kwa ndeto ingĩ, nĩmatwaane na mũthũkũmi wa Yeova wĩyumĩtye amũthũkũme na akavatiswa, na wĩkalaa kwosana na momanyĩsyo ma Maandĩko. (1 Ako. 7:39) Ĩla Mũklĩsto watwaana na Mũklĩsto ũngĩ ethĩawa akwata mũtindany’a wĩyumĩtye amũthũkũme Yeova na ũtonya kũmũtetheesya aendeee kwĩkala e mũĩkĩĩku.

13. Nĩ mwĩao wĩva Ngai wanengie Aisilaeli ũkonetye mũtwaano?

 ¹³ Yeova nĩwĩthĩawa esĩ kĩla kĩtonya kũtethya athũkũmi make, na nũndũ wa ũu kuma tene atwĩe atũtũngĩlĩĩlaa mwĩao wake ĩũlũ wa mũtwaano. Kwa ngelekany’o, sũanĩa mwĩao wĩ laisi kũeleeka ũla wanengie Mose atavye Aisilaeli. Kwosana na mwĩao ũsu, Yeova akanisye Aisilaeli maikekwatany’e na mbaĩ ila syamathyũlũlũkĩte nũndũ iyamũthaithaa. Ameie: “Ndũkaatwaanĩe nao; mwĩĩtu waku ndũkaamũne mwana wake, kana mwĩĩtu wake ndũkaamũtwaĩe mwana waku. Nũndũ akamwathũkya mwana waku aeke kũmbikĩla, nĩ kana mathũkũme ngai ingĩ: na kwondũ wa ũu ũthatu wa Yeova ũkakwakanĩa, na akakwananga mĩtũkĩ.”—Kũt. 7:3, 4.

14, 15. Nĩ kyaũ kyamũkwatie Solomoni ĩla watũlile mwĩao wa Yeova?

¹⁴ Kwasũanĩa ĩũlũ wa Solomoni, mwana wa Ndaviti. Ambĩĩa kũsumbĩka oou nĩwamũvoyie Ngai amũnenge ũĩ, nake Ngai nĩwamũnengie ũĩ mwingĩ. Nũndũ wa ũu, Mũsumbĩ Solomoni nĩwesie kũmanyĩka ta mũsumbĩ mũĩ wa nthĩ nthwii. Na ũu nĩ w’o nũndũ o na yĩla ũla mũndũ mũka ũtonya kwĩthĩwa asumbĩkĩte vandũ veetawa Sieva wamũthokeie Solomoni, amwĩie: “Ndyaaĩtĩkila i ndeto, kũvika nĩnooka, na metho makwa nĩmawonete: Na, sisya, ndyaatavw’a nyunzu; ũĩ waku na kũathimĩka kwaku nĩkũvĩtũkĩte nguma ĩla neewie.” (1 Asu. 10:7) Ĩndĩ kĩla kyesie kũmũkwata Solomoni nĩ ngelekany’o ya kĩla kĩtonya kũkwata mũndũ atũla mwĩao ũla Ngai ũtũnengete wa kũtwaana nthĩnĩ wa Mwĩaĩi tũ.—Mũta. 4:13.

¹⁵ O na kau Solomoni nĩweekĩtwe maũndũ maingĩ maseo nĩ Ngai, nĩwavũthisye mwĩao wake na atwaa iveti itamũthaithaa, ila syaĩ sya mbaĩ ila syamathyũlũlũkĩte. Solomoni “nĩwendete aka aingĩ” na mũthya esie kũmesya iveti 700 na ingĩ sya ndũsyo 300. Vesie kũthi ata? Ĩla Solomoni wesie kũtumĩa, iveti isu syake ‘syathyũũie ngoo yake ĩatĩĩe ngai ingĩ, na eeka ũla Yeova wonaa wĩ ũthũku.’ (1 Asu. 11:1-6) Nũndũ Solomoni eekwatanisye na kĩtindo kĩthũku, ũĩ ũla waĩ naw’o ndwaamũtethya, na kyu nĩkyatumie aeka kũmũthaitha Yeova. Ũsu nĩ ũkany’o mũseo ta kĩ kwa Aklĩsto ala me na yĩsilya ya kũtwaana na mũndũ ũtamwendete Yeova!

16. Nĩ ũtao wĩva wĩ Maandĩkonĩ ũtonya kũtethya Mũklĩsto ũtwaanĩte na mũndũ ũte Ngũsĩ?

¹⁶ Nata ĩndĩ mũndũ mũka ũtwaĩtwe nĩ mũndũ ũte Ngũsĩ akambĩĩa kũmũthaitha Ngai? Mbivilia ĩsũngĩĩte ĩkasya: “Inyw’ĩ iveti, ĩnyivĩsyei aũme menyu; nĩ kana ethĩwa ve amwe mate ewi ma ĩla ndeto, matonye kwonw’a nĩ mwĩkalĩle wa iveti syoo vate ĩla ndeto.” (1 Vet. 3:1) Ndeto isu itavĩtw’e aka Aklĩsto, ĩndĩ no itethye mũndũũme ũla wambĩĩa kũmũthũkũma Yeova atwaĩte mũndũ mũka ũte Ngũsĩ. Kwoou ũtao ũsu wa Mbivilia wĩkwĩa atĩĩ: Ĩkalany’a nesa na ũla ũngĩ, na ũiatĩĩa myolooto ĩla Ngai ũnengete ala matwaanĩte. Andũ aingĩ mate Ngũsĩ nĩmesĩte kwĩtĩkĩla ũw’o nũndũ nĩmonete ala matwaanĩte namo maivĩndũka mamina kwambĩĩa kwĩka kwenda kwa Ngai.

17, 18. Nĩ kyaũ kyatumie Noa na ala Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa matananganĩw’a na andũ ma ĩvinda yoo?

¹⁷ Kĩtindo kĩthũku kyanangaa mwĩkalĩle mũseo, nakyo kĩtindo kĩseo kĩtumaa twĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. Kwosana na ũu, sũanĩa ĩũlũ wa Noa. O na kau atwĩe ĩvinda yaĩ na andũ athũku, ndaatuma ndũũ namo. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa ĩvinda yĩu: “Na Yeova oona kana ũthũku wa  mũndũ waĩ mũnene kũũ nthĩ, na kĩla kĩsũanĩo kya malilikano ma ngoo yake kyaĩ kyathe vyũ mavinda onthe.” (Mwa. 6:5) Nũndũ wa ũu, Ngai nĩwatwie kusya mbua mbingĩ ĩũlũ wa nthĩ yonthe nĩ kana anange vyũ nthĩ ĩsu ya ĩvinda yĩu. Ĩndĩ “Noa aĩ mũndũ mũlũngalu, na mwĩanĩu nzyawanĩ sya ĩvinda yake: Noa aendanasya na Ngai.”—Mwa. 6:7-9.

¹⁸ Vate nzika Noa ndatindanasya na andũ ala matamũkĩaa Ngai. We na andũ ala angĩ make mũonza nĩmeeyumĩtye vyũ matethye mawĩa ala Ngai wamanengete, na ũmwe wa mawĩa asu waĩ kwaka ngalawa. O na ĩngĩ Noa aĩ “mũtavan’ya wa ũlũngalu.” (2 Vet. 2:5) Noa ndaĩ na ũthei wa kwĩka maũndũ angĩ eka ala Ngai wendaa nũndũ atũmĩaa ĩvinda yake kũtavany’a, kwaka ngalawa, na kĩtindo kyake kyaĩ kya andũ make. Nũndũ wa ũu, nĩwavonokie e na andũ make ĩla Ngai wauisye ĩla mbua. Ithyonthe twesie kũsyawa nũndũ Noa, mũka, anae, na aka-a-mwana make maĩ aĩkĩĩku, na kĩu nĩ kĩndũ kyaĩle kũtuma tũtana mũno. O namo Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa maĩ aĩkĩĩku na maĩ ewi na mayaaĩkwatany’a na andũ ala matamũkĩaa Ngai. Nũndũ wa ũu, mayaanangwa ĩla ndũa ya Yelusaleme yaanangiwe mwakanĩ wa 70.—Luka 21:20-22.

19. No nginya twĩke ata ethĩwa nĩtũkwenda kũmũthũkũma Ngai twĩ aĩkĩĩku?

¹⁹ Nĩkwĩthĩwa twĩ athaithi ma Yeova, nĩtwaĩle kũatĩĩa ngelekany’o ya Noa na andũ make, vamwe na ya ala Aklĩsto maĩ ewi ĩvindanĩ ya atũmwa. No nginya twĩvathane vyũ na nthĩ ĩno nthũku na tũimantha kĩtindo vala ve ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ aĩkĩĩku, ala yu nĩ milioni mbingĩ. Kũtindany’a na ala me na ũĩ wa Ngai kũkatũtetheesya ‘tũũngame twĩ alũmu mũĩkĩĩonĩ’ ĩvindanĩ yĩĩ yathe. (1 Ako. 16:13; Nth. 13:20) Na ĩndĩ eka ũndũ ũsu, kwasũanĩa moathimo ala tũkakwata ĩvinda yũkĩte! Ĩla nthĩ nzaũ Yeova ũtwathĩte yĩ vakuvĩ mũno. Kwoou tweesũvĩana na itindo nthũku ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo, nĩtũtonya kwĩsa kũvonoka ĩla nthĩ ĩno ĩkethĩwa ĩyanangwa, na tũilika nthĩ ĩsu nzaũ yĩ na ũlũngalu.