1, 2. Nĩ wathani wĩva ĩũlũ wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo ũla waseng’isye amanyĩw’a, na nĩkĩ maseng’ie?

 YESŨ nĩwatavĩtye amanyĩw’a make kana ĩkalũ yĩkaanangwa. Ndeto isu nĩsyaseng’isye Vetelo, Yakovo, Yoana na Andalea. (Mko. 13:1-4) Nĩkyo kĩtumi mamũkũlilye atĩĩ: “Tũtavye, maũndũ asu makethĩwa ĩndĩĩ? na wonan’yo nĩ wĩva wa kũka kwaku, na wa wĩanĩu wa ĩvinda yĩĩ?” (Mt. 24:1-3) Yesũ nĩwamaeleisye maũndũ ala maĩ maete moalyũku manene ĩũlũ wa nthĩ na mayonany’a kana walany’o wa Satani wĩ vakuvĩ kwanangwa. O na kau Yesũ nĩwamatavisye ĩũlũ wa maũndũ mathũku ta makaũ, mayũa, na kwongeleka kwa ũthũku, nĩwawetie ũndũ ũngĩ mũseo. Aisye ũũ: “Ũvoo ũũ mũseo wa ũsumbĩ ũkatavanw’a nthĩ yonthe wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe; na ĩndĩ mũminũkĩlyo ũkyũka.”—Mt. 24:7-14.

² Ĩvindanĩ yĩu, amanyĩw’a ma Yesũ nĩmatavanasya ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ vamwe nake. (Luka 8:1; 9:1, 2) Nĩvatonyeka makethĩwa malilikanaa ndeto ii sya Yesũ: “Nĩw’o ngetha nĩ mbingĩ, ĩndĩ akethi nĩ avũthũ: kwondũ wa ũu voyai Mwĩaĩi wa ngetha, atũme akethi ngethanĩ yake.” (Luka 10:2) Ĩndĩ, no nginya makethĩwa maseng’ie na makekũlya atĩĩ: ‘Tũtonya ata kũtavany’a ũvoo mũseo “nthĩ yonthe” na ‘tũikũsĩĩa kwa mbaĩ syonthe’? Atavany’a makauma va?’ Amanyĩw’a ma Yesũ mayaĩ matonya kũmanya nesa ũndũ ĩandĩko ya Mathayo 24:14 yaĩ yĩanĩw’e.

3. Ĩandĩko ya Luka 21:34 yĩendeee kwĩanĩw’a ata ĩvindanĩ yĩĩ, na twaĩle kwĩkũlya ata?

³ Maũndũ ala Yesũ wathanie nĩmaendeee kwĩanĩw’a ĩvindanĩ yĩĩ. Andũ milioni mbingĩ nĩmaendeee kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ nthĩ yonthe. (Isa. 60:22) Ĩndĩ Yesũ aisye kana ĩvindanĩ ya  mũminũkĩlyo, ũkeethĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwa andũ amwe kũtavany’a na kĩthito. Maĩ methĩwe makwatene mũno na kwoou ‘maiemeewa.’ (Soma Luka 21:34.) Ndeto sya Yesũ niendeee kwĩanĩa ũmũnthĩ nũndũ athũkũmi amwe ma Ngai nĩmaekete kwĩka maũndũ ala ma vata mbee. Ũndũ ũsu wĩĩkĩĩthw’a nĩ motwi ala mekaa ĩla meũnyuva wĩa ũla meũthũkũma, kĩsomo, kũmantha syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, na ĩvinda yĩla matũmĩaa maũndũnĩ ma kwĩtanĩthya. Angĩ maimũthũkũmaa Yeova na ngoo yonthe nũndũ nĩmavinyĩĩwe nĩ mawĩmakĩo ma ĩvinda yĩĩ. Ĩkũlye atĩĩ: ‘Nyie nĩkaa ata? Motwi makwa nĩmonanasya kana nĩnĩkaa kwenda kwa Ngai mbee?’

4. (a) Vaulo avoyie ata kwondũ wa Aklĩsto ma Vilivi, na nĩkĩ weekie ũu? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe, na kwĩka ũu kwĩtũtetheesya ata?

⁴ Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa maĩ no nginya mekĩe kĩthito nĩ kana mambe kwĩka maũndũ ma Ũsumbĩ. Nĩkyo kĩtumi Vaulo wavoyeie Aklĩsto ma Vilivi ‘metĩkĩle maũndũ ala maseo mbee.’ (Soma Avilivi 1:9-11.) Ĩvindanĩ yĩu, Vaulo na andũ angĩ aingĩ ‘maĩ na ũkũmbaũ mũno wa kũneena ndeto ya Ngai vate w’ĩa.’ (Avi. 1:12-14) O ta ũu, Aklĩsto aingĩ ũmũnthĩ ũũ nĩmatavanasya ũvoo mũseo me na ũkũmbaũ. Nĩ ũndũ wa vata nthĩnĩ wa ĩsomo yĩĩ tũsisye ũndũ Yeova ũtũmĩaa ũseũvyo wake kũtũtetheesya wĩanĩ wa kũtavany’a. Kwĩka ũu kũkatũtetheesya tũtavany’e na kĩthito kingĩ. Nthĩnĩ wa ĩsomo yĩĩ, nĩtũũneenea ũndũ Yeova ũtũmĩaa ũseũvyo wake kwĩanĩsya ĩandĩko ya Mathayo 24:14. Ũseũvyo wa Yeova ũendeee kwĩanĩsya kyaũ, na ũu ũtwĩkĩaa vinya ata? Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, tũkaneenea maũndũ ala matonya kũtũtetheesya tũendeee kũmũthũkũma Ngai, na tũiendeea kũtongoew’a nĩ ũseũvyo wake.

5, 6. (a) Nĩkĩ Yeova woonisye athũkũmi make maũndũ ala maendeeaa ĩtunĩ? (b) Esekieli oonie kyaũ?

⁵ Ve maũndũ maingĩ Yeova woonie vate vata wa maandĩkwe Ndetonĩ yake. Kwa ngelekany’o, ndaaelesya ũndũ w’ongo wa mũndũ ũilyĩ, kana ũndũ nthĩ na syĩndũ ila syĩ yayayanĩ iilyĩ. Vandũ va ũu, Yeova atũeleetye ũvoo ũla waĩlĩte nĩ kana tũmanye kwenda kwake na tũimwĩw’a. (2 Tim. 3:16, 17) Nĩ ũndũ wa vata kũmanya kana Yeova nũtũeleetye ĩũlũ wa kĩlungu kya ũseũvyo wake kya ĩtunĩ. Nĩtũtanĩaa mũno kũsoma ũvoo ũkonetye kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya ĩtunĩ ũla waandĩkiwe nĩ Isaia, Esekieli, Ndanieli, na mũtũmwa Yoana. (Isa. 6:1-4; Esek. 1:4-14, 22-24; Nda. 7:9-14; Ũvu. 4:1-11) Nĩkĩ Yeova ũtũeleetye maũndũ amwe ala maendeeaa ĩtunĩ?

⁶ Yeova endaa twĩthĩwe twĩsĩ kana twĩthĩawa ũseũvyonĩ wake. Ve maũndũ maingĩ ala Yeova ũendeee kwĩka kwĩsĩla ũseũvyo wake nĩ kana eanĩsye kwenda kwake. Kwa ngelekany’o, Esekieli nĩwoonie kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya ĩtunĩ kĩla kyavw’ananĩthĩtw’e na ĩkasya. Ĩkasya yĩu yaendaa mĩtũkĩ mũno na kũvĩndũka na mĩtũkĩ. (Esek. 1:15-21) Ĩthyũũka yĩmwe ya ndĩa sya ĩkasya yĩu yatumaa yĩenda vaasa. Esekieli nĩwoonie Mũtwai wa ĩkasya yĩu. Aandĩkie atĩĩ: “Noona kĩndũ kĩilyĩ ũthuku wakakaa, ta mũvw’anĩle wa mwaki nthĩnĩ waw’o ũthyũlũlũkĩte . . . Ũũ nĩw’o  wailyĩ mũvw’ano wa ũtheu mũtisu wa Yeova.” (Esek. 1:25-28) No nginya Esekieli ethĩwe aseng’iw’e nĩ maũndũ ala woonie. Kwosana na woni wa Esekieli, Yeova nũtongoeasya ũseũvyo wake kwĩsĩla veva wake. Ĩkasya yĩu yoonanasya ũndũ kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya ĩtunĩ kĩkaa maũndũ.

7. Maũndũ ala Ndanieli woonie matwĩkĩaa vinya ata?

⁷ O nake Ndanieli nĩwoonie maũndũ matonya kũtwĩkĩa vinya. Nĩwamwonie Yeova, ũla wĩtĩtwe “mũtumĩa wa matukũ,” ekalĩte kĩvĩlanĩ kya ũsumbĩ kyakanĩte mwaki. Kĩvĩla kĩu kya ũsumbĩ kyaĩ na ndĩa. (Dan. 7:9) Yeova endaa Ndanieli amanye kana ũseũvyo Wake nũendeee kwĩanĩsya kĩeleelo Kyake. O na ĩngĩ, Ndanieli nĩwoonie “ũmwe avw’anene na mwana wa mũndũ,” ũla nĩ Yesũ, ainengwa ũkũmũ ĩũlũ wa kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ. Yesũ ndakasumbĩka kwa ĩvinda ĩkuvĩ. Vandũ va ũu, “ũsumbĩko wake nĩ ũsumbĩko wa tene na tene, ũla ũtakavĩta, na ũsumbĩ wake ũla ũtakanangĩka.” (Dan. 7:13, 14) Woni ũsu nũtumaa tũmwĩkwatya Yeova kwondũ wa maũndũ ala ũendeee kwĩanĩsya. Nũndũ Yesũ aĩ mũĩkĩĩku, Yeova nĩwamũnengie “ũsumbĩko, na ndaĩa, na ũsumbĩ.” Yeova nũmũĩkĩĩte Mwana wake na kwondũ wa ũu, nĩtwaĩlĩte kũmwĩkwatya Yesũ atũsumbĩke.

8. Esekieli na Isaia meewie ata ĩla moonie maũndũ makonetye ũseũvyo wa Yeova? Maũndũ asu maĩlĩte kũtuma twĩw’a ata?

⁸ Maũndũ ala moonekie na makonetye  kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya ĩtunĩ matonya kũtuma twĩw’a ata? O ta Esekieli, nĩtwĩkĩawa vinya nĩ maũndũ ala Yeova ũendeee kwĩanĩsya kwĩsĩla ũseũvyo wake. (Esek. 1:28) Twasũanĩa ĩũlũ wa ũseũvyo wa Yeova, tũkendeew’a nĩ kũelesya angĩ ĩũlũ wa ũseũvyo ũsu o tondũ mwathani Isaia weekie. Ĩla Isaia woonie maũndũ ala Yeova ũendeee kwĩka na eew’a aikũlya etũma ũũ akatavye andũ angĩ maũndũ asu, nĩweetĩkĩlile na mĩtũkĩ. (Soma Isaia 6:5, 8.) Isaia nĩweesĩ kana Yeova aĩ vamwe nake na kwondũ wa ũu, ndaaĩlĩte kũkĩa ũndũ o na wĩva. Nĩkwĩthĩwa nĩtwĩsĩ maũndũ ala maendeee ũseũvyonĩ wa Yeova, nĩtwaĩlĩte kũtavya andũ maũndũ asu o tondũ Isaia weekie. Nĩtwĩkĩawa vinya nũndũ wa kũmanya kana twĩ ũseũvyonĩ ũla ũendeeaa kwĩanĩsya kwenda kwa Yeova.

9, 10. Nĩkĩ vaĩlĩte kwĩthĩwa na kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ?

⁹ Yeova nĩwamũtũmĩie Mwana wake kwambĩĩsya kĩlungu kya ũseũvyo wake kya kũũ nthĩ kĩla kĩthĩawa na ngwatanĩo na kĩla kĩ ĩtunĩ. Ũsu waĩ ũndũ wa vata nĩ kana wĩa ũla ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Mathayo 24:14 wĩanĩw’e. Kwasũanĩa maũndũ aa atatũ.

¹⁰ Ũndũ wa mbee nĩ kana amanyĩw’a ma Yesũ maĩlĩte kũtavany’a “kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:8) Ũndũ wa kelĩ nĩ kana nĩmaĩlĩte kwĩkĩwa vinya na mainengwa myolooto ya Mbivilia nĩ kana meanĩsye wĩa woo wa kũtavany’a. (Yoa. 21:15-17) Ũndũ wa katatũ nĩ kana andũ maĩlĩte kũmbana nĩ kenda mamũthaithe Yeova na maitavw’a ũndũ maĩlĩte kũtavany’a. (Aevl. 10:24, 25) Nĩ kana aatĩĩi ma Klĩsto matavany’e, no nginya vethĩwe na mĩvango mĩseo.

11. Twonanasya ata kana nĩtwĩtĩkĩlaa mĩvango ya ũseũvyo wa Yeova?

¹¹ Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtwĩtĩkĩlaa mĩvango ya ũseũvyo wa Yeova? Ũndũ ũmwe wa vata nĩ kana twaĩlĩte kũmaĩkĩĩa ala matũtongoeasya wĩanĩ wa kũtavany’a. Twaĩlĩte kwĩka ũu nũndũ o nake Yeova na Yesũ nĩmamaĩkĩĩaa. Ve maũndũ maingĩ matonya kũtuma ana-a-asa ala matongoeasya wĩanĩ wa kũtavany’a matũmĩa ĩvinda yingĩ maimathĩnĩkĩa ĩndĩ mayĩkaa ũu. Ekai tũneenee maũndũ ala methĩĩtwe mayĩanĩw’a nĩ kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ.

12, 13. Atumĩa mekaa ata ĩla meũtongoesya wĩanĩ wa kũtavany’a? Nĩkĩ ũu ũtonya kũkwĩkĩa vinya?

¹² Nthĩ yonthe, atumĩa amwe ma kĩkundi ala me na ũmanyi mwingĩ nĩmanengetwe wĩa wa kũvanga na kũtongoesya wĩanĩ wa kũtavany’a nthĩnĩ wa nthĩ ila mekalaa. Ĩla ana-a-asa aa mekwĩka motwi, nĩmambaa kũsoma Ndeto ya Ngai nĩ kana yĩthĩwe yĩ ‘taa wa maũũ moo na kyeni kya nzĩa yoo.’ O na ĩngĩ, nĩmamũvoyaa Yeova amatongoesye.—Sav. 119:105; Mt. 7:7, 8.

¹³ Atumĩa ala matongoeasya wĩa wa kũtavany’a ũmũnthĩ methĩawa meyumĩtye “ũthũkũminĩ wa ĩla ndeto” o tondũ atumĩa ala matongoesye wĩa wa kũtavany’a ĩvindanĩ ya atũmwa meekaa. (Meko 6:4) Nĩmatanaa mũno kwondũ wa maũndũ maseo ala maendeee kwĩanĩw’a wĩanĩ wa kũtavany’a ũvoo mũseo nthĩnĩ wa nthĩ syoo na nthĩ yonthe. (Meko 21:19, 20) Mayumĩasya andũ ala angĩ mĩao mingĩ. Vandũ va ũu, maatĩĩaa  myolooto ya Maandĩko na mayĩtĩkĩla kũtongoew’a nĩ veva mũtheu wa Ngai ĩla mekwĩka mĩvango ya kũtavany’a. (Soma Meko ma Atũmwa 15:28.) Kwĩka ũu kũtumaa ala angĩ kĩkundinĩ meyĩelekany’a namo.—Aev. 4:11, 12.

14, 15. (a) Nĩ maũndũ meva mekĩtwe nĩ kana ũvoo mũseo ũtavanw’e? (b) We wĩw’aa ata nũndũ wa kĩanda kĩla wĩ nakyo kya kũtavany’a ũvoo mũseo?

¹⁴ Ana-a-asa aingĩ mathũkũmaa kĩla mũthenya nĩ kana makyavĩthye mavuku, mavange maũmbano manene, na maũmbano ma kĩkundi. Kwa ngelekany’o, ve andũ aingĩ meyumĩtye kũalyũla mavuku kwa ithyomo vakuvĩ 600. Kwĩka ũu nĩkũtumĩte andũ aingĩ memanyĩsya “maũndũ manene ma Ngai” kwa kĩthyomo kyoo. (Meko 2:7-11) Ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmaendeee kũseũvya mavuku maitũmĩa masinĩ sya kũkyavĩthya na kũkwatany’a mavuku. Mavuku asu nĩmanyaĩĩkaw’a ikundinĩ syonthe o na ila syĩ kũasa vyũ.

¹⁵ Andũ aingĩ nĩmaendeee kũtethya mawĩa me kĩvathũkany’o nĩ kana matetheesye kũtavany’a ũvoo mũseo. Kwa ngelekany’o, andũ ngili mbingĩ nĩmethĩawa meyumĩtye kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ na Nyũmba sya Maũmbano Manene. Angĩ matetheeasya ala makwatwa nĩ mbanga, kana ala me mũisyonĩ nũndũ wa ũwau. O na kwĩ angĩ methĩawa meyumĩtye kũvanga maũmbano manene na kũmanyĩsya ala me sukulunĩ sya Mbivilia. Kĩeleelo kya wĩa ũũ w’onthe nĩ kũtũtetheesya tũtavany’e ũvoo mũseo, kũtũtetheesya tũendeee kũlũma ũw’onĩ, na kũtetheesya andũ angĩ metĩkĩle ũthaithi wa w’o. Maũndũ asu meonany’a kana ũseũvyo wa Yeova nũendeee kwĩka maũndũ ala maseo mbee.

16. Nĩ kyaũ mũtonya kwĩmanyĩsya ĩla mwĩ na ũthaithi wa mũsyĩ kana ĩla ũkwĩmanyĩsya we mwene?

¹⁶ Yo ithyĩ nĩtwĩthĩawa na ĩvinda ya kũsũanĩa maũndũ ala ũseũvyo wa Yeova wĩthĩĩtwe ũyĩka? Andũ amwe nĩmavangĩte kwĩmanyĩasya na kũsũanĩa maũndũ ala ũseũvyo wa Yeova wĩthĩĩtwe ũyĩka ĩla mekwĩmanyĩsya mo ene, kana ĩla me na ũthaithi wa mũsyĩ. Nĩtũtonya kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ kumana na maũndũ ala Isaia, Esekieli, Ndanieli, na Yoana moonie. Ĩvuku Mashahidi wa Yehova—Wapiga-Mbiu wa Ufalme wa Mungu na mavuku angĩ, kana DVD nĩmatũmanyĩasya maũndũ maingĩ maseo ĩũlũ wa ũseũvyo wa Yeova.

17, 18. (a) Kĩlungu kĩĩ kyakũtetheesya ata? (b) Waĩle kwĩkũlya ata?

¹⁷ Nĩ ũndũ wa vata kũsũanĩa ũndũ Yeova ũtũmĩaa ũseũvyo wake nĩ kana wĩa wa kũtavany’a ũendeee. Ekai tũtw’e kwĩka maũndũ ala maseo mbee o tondũ ũseũvyo wa Yeova wĩkaa. Kwĩka ũũ kũkatuma twĩthĩwa na woni ta wa Vaulo ũla waandĩkie atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa twĩ na ũthũkũmi ũũ, o ũndũ twĩw’ĩwe tei, tũtiũteva.” (2 Ako. 4:1) O na ĩngĩ ameie ana-a-asa make atĩĩ: “Tũikanoe nĩ kwĩka nesa: nũndũ kyathĩ kyavika tũkaketha, ethĩwa tũileela.”—Aka. 6:9.

¹⁸ Ve moalyũku ũtonya kwĩka we mwene kana wĩ na mũsyĩ waku nĩ kana mwĩke maũndũ ala maseo mbee? We nũtonya kwĩanĩwa nĩ syĩndũ ila sya vata nĩ kana ũtũmĩe ĩvinda yingangĩ ũitavany’a? Kĩlungu kĩla kĩatĩĩe kĩneenea maũndũ atano ala matonya kũtũtetheesya twĩke kwosana na myolooto ĩla yumaw’a nĩ ũseũvyo wa Yeova.