KWAKŨNA visa Yosevu atembeele kasĩlanĩ ke kĩvindu, anyalĩte kumana na wĩa ũla wauma ũtethya ku nza aathĩtwe nĩ syũa. Syũa yaathĩte kasũmba ka seli ũkethĩa kavyũvĩte ta ndumbĩa ya mavali. Nũndũ wa kwĩkala seli, Yosevu aĩ amanyie kasũmba kau ũkethĩa no ta ũkesĩ nthĩnĩ na nza, nũndũ vau nĩvo watindaa. Kwa w’o nĩwanengetwe ndaĩa. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, aĩ mũvungwa Misili.

No nginya mavinda kwa mavinda Yosevu akethĩwa asũanĩaa ĩũlũ wa ĩvinda yĩla wekalaa iĩmanĩ sya Eviloni aisũvĩa ndĩthya ya ĩthe! Aĩ na myaka vakuvĩ 17, ĩla ĩthe wake, Yakovo, wamũtũmie. Savalĩ ĩsu yaĩ ya kĩlomita mbingĩ mũno kuma mũsyĩ. Ĩndĩ, yu ndaĩ na ũthasyo wa kwĩka maũndũ ta asu. Nũndũ wa kĩmena na kĩwĩu kĩla ana-a-inyia maĩ nakyo, maĩ mamũthooisye ethĩwe ngombo. Mamũthoosya atwaiwe Misili, vala waendie kũthũkũma kwa Votivali, mũnene ũmwe wa kwa Valao. Votivali nĩwamũĩkĩĩe kũvika ĩla mũka wakenganie kana Yosevu endaa kũmũkwata, ũndũ ũla watumie atwawa kolokolonĩ. *—Mwambĩlĩlyo, kĩlungu kya 37, 39.

Ĩvindanĩ yĩu Yosevu aĩ na myaka 28, na aĩ aminĩte vakuvĩ myaka ĩkũmi ũkombonĩ na kolokolonĩ. Maũndũ mayaathi ũndũ weekwatasya. Vaĩ wĩkwatyo wa kwĩsa kũthaw’a? Nĩ waĩ ese kũmwona ĩthe wake ũla waĩ mũkũũ, na mũinae wake Mbenyamini? Esaa kwĩkala kolokolonĩ kũvika ĩndĩĩ?

We ve ĩvinda waaĩw’a ta Yosevu? Mavinda angĩ maũndũ nĩmesaa kwĩthĩwa me kĩvathũkany’o kwĩ ũndũ tweekwatasya twĩ ma mũika. Vate nzika, nũtonya kũkwatwa nĩ maũndũ makakũũmĩsya ngoo na no maeme ũthela mĩtũkĩ, na no wĩthĩe wĩona vate nzĩa wĩsa kumĩlĩĩla kana kũmĩĩsya. Ekai twone maũndũ ala tũtonya kwĩmanyĩsya kumana na mũĩkĩĩo wa Yosevu.

Yosevu nĩweesĩ kana Ngai wake, Yeova, ndaĩ aaũlwa nĩwe na ũu nĩwamũtetheeisye kũmĩĩsya. Yeova nĩwamũathimaa Yosevu o na yĩla waĩ kolokolonĩ. Mbivilia yaĩtye ũũ: “Yeova aĩ vamwe na Yosevu, na amwĩka nesa, na amũnenga kwona ũseo methonĩ ma mũsũvĩi wa kolokolo.” (Mwambĩlĩlyo 39:21-23) Ngai nĩwamũathimie Yosevu nũndũ wa kũthũkũma na kĩthito. No nginya ethĩwe akiakiaw’a ta kĩ, kũmanya kana Yeova eethĩawa vamwe nake kĩla ĩvinda!

We Yeova endaa Yosevu ekale kolokolonĩ thayũ wake w’onthe? Yosevu ndeesĩ nesa ũndũ kwesaa kwĩthĩwa kũilyĩ, ĩndĩ no nginya ethĩwe avoyaa Ngai ĩũlũ wa ũndũ ũsu. O tondũ kwĩthĩawa mavinda maingĩ, Yeova aminie thĩna wa Yosevu ĩvinda yĩla ũtataĩĩe. Mũthenya ũmwe nĩkwookĩlile nduuthĩ ĩla avungwa elĩ maetiwe kolokolonĩ. Avungwa asu maĩ athũkũmi ma Valao. Ũmwe aĩ mũui wa mĩkate na ũla ũngĩ aĩ mũnengani wa mbinyu wa Valao.—Mwambĩlĩlyo 40:1-3.

Kavuteni wa nyũmba ya asũvĩi nĩwamũnengie Yosevu kĩanda kya kũsũvĩa athũkũmi asu elĩ ma Valao. * Ũtukũ ũmwe kĩla ũmwe nĩwaotie ndoto ĩsaanĩtye,  na nĩmalilikene nesa ndoto isu. Ĩla Yosevu wamonie kwakya nĩwamanyie kana ve kĩndũ kĩũmathĩny’a. Amakũlilye atĩĩ: “Nĩkĩ mũkwoneka mwĩ na woo ũmũnthĩ?” (Mwambĩlĩlyo 40:3-7) Nĩvatonyeka aũme asu makethĩwa moonie Yosevu e na tei na moona wĩ ũndũ mũseo mamũtavye thĩna woo. Yosevu ndeesĩ kana kũneena na aũme asu nĩkũtonya kũtuma maũndũ maseũva. Nĩvatonyeka aũme asu makethĩwa mataaneena na Yosevu takethĩwa we ndaĩ mũndũ wendeeaw’a nĩ andũ ala angĩ. Twasũanĩa ũndũ Yosevu weekie no twĩkũlye, ‘Nyie nĩnonanasya kana nĩnĩmũĩkĩĩe Ngai kwa kwĩthĩwa nendeeaw’a nĩ andũ ala angĩ?’

Avungwa asu elĩ nĩmaeleisye Yosevu kana nĩmathĩnĩkaa nũndũ wa ndoto ila maotie, nũndũ mayaĩ na mũndũ wa kũmaalyũlĩla. Andũ ma Misili nĩmaĩkĩĩaa ndoto mũno na nĩmeekwatasya andũ ala maasya nĩ maalyũlaa ndoto maalyũle ndoto syoo. Aũme asu elĩ mayeesĩ kana ndoto syoo syaumĩte kwa Yeova, Ngai wa Yosevu. Ĩndĩ Yosevu nĩweesĩ vala ndoto isu syaumĩte. Amaĩkĩĩthisye atĩĩ: “Moalyũlo ti ma Ngai? nĩngũmwĩsũva, ndavyai syo.” (Mwambĩlĩlyo 40:8) Ndeto isu Yosevu waneenie nĩ sya vata mũno ũmũnthĩ kwa onthe ala memanyĩasya Mbivilia me na ngoo ntheu. Takethĩwa andũ onthe ma ndĩni nĩmethĩwa na wĩnyivyo ta ũsu wa Yosevu! Twaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kũekana na mĩtũlyo, na kũmwĩkwatya Ngai atũtetheesye kũelewa ndeto yake nesa.—1 Athesalonika 2:13; Yakovo 4:6

Mũnengani wa mbinyu nĩwe wambĩĩie. Nĩwamũtavisye Yosevu kana ndotonĩ yake nĩwoonie mũsavivũ wĩ na mbonge itatũ ila syaĩ na itũngo syausĩe nzavivũ. Nzavivũ isu nĩsyeewie na mũnengani wa mbinyu aivivĩĩa kĩkombenĩ kya Valao. Nĩ ngatho kwa Yeova nũndũ Yosevu nĩwamanyie vau kwa vau ũndũ ndoto ĩsu yoonanasya. Amwĩie mũnengani wa mbinyu kana mbonge isu itatũ syoonanasya mĩthenya ĩtatũ, na ĩtina wa mĩthenya ĩsu Valao aimũtũnga wĩanĩ wake. Ĩla weewie ũu, mũnengani wa mbinyu eewie auuta, nake Yosevu amwĩa atĩĩ: ‘Nĩngũkwĩsũva ũkambĩke nesa na ũingweta kwa Valao.’ Yosevu amũeleisye kana ataviwe kuma mũsyĩ kwoo na oovwa vate kĩtumi kĩseo.—Mwambĩlĩlyo 40:9-15.

Mũui wa mĩkate nĩweekĩiwe vinya nĩ ũalyũlo wa ndoto ya mũnengani wa mbinyu, na amũkũlya Yosevu ĩũlũ wa ũalyũlo wa ndoto yake. Nthĩnĩ wa ndoto ĩsu, oonie ikavũ itatũ sya mĩkate na nyũnyi iiya mĩkate ĩla yaĩ kĩkavũnĩ kĩmwe yĩ mũtwe kwake. Yosevu nĩwanengiwe ũalyũlo wa ndoto ĩsu. Ĩndĩ ũalyũlo wayo ndwaĩ wa kwendeesya kwa mũui wa mĩkate. Yosevu amwĩie: “Ũalyũlo wayo nĩ ũũ: ila ikavũ itatũ nĩ matukũ atatũ; o ĩtina wa matukũ asu atatũ Valao akookĩlya mũtwe waku kuma kwaku, na akakũsũsya mũtĩnĩ; na nyũnyi ikaya nyama syaku mwĩĩnĩ waku.” (Mwambĩlĩlyo 40:16-19) O ta athũkũmi aĩkĩĩku ma Ngai, Yosevu e na ũkũmbaũ nĩwavuanisye ũvoo mũseo na ũngĩ wa ũsilĩlo.—Isaia 61:2.

 Ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ ndeto sya Yosevu nĩsyeanĩie. Valao nĩweekĩie sikũkũ ya kũlilikana kũsyawa kwake, ĩndĩ athaithi ma Ngai ma ĩvinda ya tene mayeekĩaa sikũkũ ya kũlilikana kũsyawa kwoo. Mũthenya ũsu wa sikũkũ ĩsu nĩwasilĩile aũme asu elĩ. O tondũ Yosevu wawetete, mũui wa mĩkate nĩwasũiw’e nake mũnengani wa mbinyu atũngwa wĩanĩ wake. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana mũnengani ũsu wa mbinyu ũtamũthĩnĩkĩaa Yosevu nĩwoolilwe nĩwe.—Mwambĩlĩlyo 40:20-23.

Vavĩtie ĩvinda ya myaka ĩlĩ. (Mwambĩlĩlyo 41:1) Kwasũanĩa ũndũ Yosevu wamakiw’e nĩ ũndũ ũsu! Nĩvatonyeka ũkethĩa Yosevu aĩ na wĩkwatyo wa kuma kolokolonĩ ĩtina wa Yeova kũmũnenga ũalyũlo wa ndoto sya aũme asu elĩ. No kwĩthĩwa o kĩla mũthenya Yosevu waamũka eethĩawa aisũanĩa taw’o mũthenya wa mũthya kolokolonĩ. Ĩndĩ ũu ũyaaĩthĩwa, aendeeie kwĩthĩwa e mũvungwa. Nĩvatonyeka myaka ĩsu ĩlĩ ĩkethĩwa noyo yaĩ vinya mũno kwake kũmĩĩsya. O na ũu wĩ o vo, ndaakw’a ngoo ĩndĩ aendeeie kũmwĩkwatya Ngai wake, Yeova. Vandũ va kũkw’a ngoo, nĩwatw’ĩte vyũ kũmĩĩsya na ũndũ ũsu nĩwatumie ethĩwa e mũlũmu.—Yakovo 1:4.

Yo mĩthenyanĩ ĩno ya mũisyo ve ũmwe witũ ũtendaa kwĩkĩa kĩthito ethĩwe na wũmĩĩsyo? Nĩ kana tũng’ang’ane na mathĩna ala matũkwataa no nginya tũkethĩwa na wũmĩĩsyo, mũuo wa ngoo, na tũyĩthĩwa tũtw’ĩte vyũ kũkitana na mathĩna asu. Ngai nĩwe ũtũnengae vinya wa kwĩka maũndũ asu onthe. No atũtetheesye tũikakw’e ngoo na tũyĩendeea kwĩthĩwa na wĩkwatyo o tondũ watetheeisye Yosevu.—Alomi 12:12; 15:13.

Mũnengani wa mbinyu no ethĩwe oolĩtwe nĩ Yosevu ĩndĩ Yeova ndaĩ aaũlwa nĩwe. Ũtukũ ũmwe Ngai nĩwatumie Valao aota ndoto itesa kũla. Ndotonĩ ya mbee mũsumbĩ oonie ng’ombe mũonza nou na nzeo syumĩte Ũsĩnĩ wa Naeli siatĩĩwe nĩ ingĩ mũonza mosu na iilyĩ naĩ. Ila mosu nĩsyambĩĩie kũya ila nou. Ĩngĩ Valao nĩwaotie ndoto ĩngĩ na oona iia mũonza nzeo sya nganũ syamea. Asyokie oona iia ingĩ mũonza mbovu na ntheke syũmĩlanĩtw’e nĩ nzeve, na syambĩĩa kũya iia isu nzeo. Mũthenya ũla waatĩĩe Valao aamũkie ate mwĩanĩe nũndũ wa ndoto ila waotie, na eeta andũ oĩ onthe vamwe na eki onthe ma syama maalyũle ndoto syake. Vaiĩ mũndũ o na ũmwe waalyũla ndoto isu. (Mwambĩlĩlyo 41:1-8) Tũyĩsĩ kana meekie kwaĩwa nĩ ũndũ maweta, kana onthe mawetaa maũndũ me kĩvathũkany’o na mekũleana. Valao nĩwatũlilwe ngoo nĩ ũndũ ũsu, ĩndĩ aĩ na wendi mwingĩ vyũ wa kũmanya ũalyũlo wa ndoto isu.

Ĩtina mũnengani wa mbinyu nĩwamũlilikanile Yosevu! Ngoo yake nĩyamũthĩnisye mũno na ũu watuma aelesya Valao kana myaka ĩlĩ mĩvĩtu Yosevu aĩ anaalyũla nesa ndoto yake na ya mũui wa mĩkate. Vate kwananga ĩvinda Valao nĩwatũmanie Yosevu aetwe kuma kolokolonĩ.—Mwambĩlĩlyo 41:9-13.

Kwasũanĩa ũndũ Yosevu weewie ĩla athũkũmi ma Valao mamũtavisye kana nũkwĩtwa kwa mũsumbĩ. Atekwananga ĩvinda nĩweenzie nzw’ĩĩ yake na asenzya ngũa ila waĩ nasyo nũndũ kĩu nĩkyo kyaĩ kĩthĩo kya andũ ma Misili. Vate nzika, Yosevu nĩwamũvoyie Yeova nĩ kana amũtetheesye kũneena na Valao nesa! Ĩtina wa kavinda kanini aĩ mbee wa koti nzeo na mbanake ya mũsumbĩ Valao. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Na Valao amwĩa Yosevu, Nĩnĩotie ndoto, o na vai ũmwe ũla ũtonya kũmĩalyũla: nakwa nĩneew’a kũineenwa ũndũ waku, yĩla ũkwĩw’a ndoto nũtonya kũmĩalyũla.” Ũsũngĩo wa Yosevu woonanisye ĩngĩ kana aĩ na wĩnyivyo na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa Ngai. Amũsũngĩie Valao atĩĩ: “Ti nthĩnĩ wakwa: Ngai akamũnenga Valao ũsũngĩo wa mũuo.”—Mwambĩlĩlyo 41:14-16.

Yeova nĩwendete andũ aĩkĩĩku na me na wĩnyivyo, na ti ũndũ wa ũsengy’a kwĩthĩwa amũnengie Yosevu ũalyũlo wa ndoto ila syaemete andũ oĩ na eki ma syama. Yosevu nĩwaeleisye kana ndoto isu sya Valao syoonanasya ũndũ ũmwe. Kũtũngĩlĩĩlwa kwa ndoto isu kwoonanasya kana ũndũ ũsu ‘walũlũmĩlw’e’ nĩ Ngai. Na ũu nĩkwonany’a kana ũndũ ũsu ndwaĩ ũema kwĩanĩa. Ng’ombe ila nou na iia ila nzeo syoonanasya myaka mũonza ya ngetha, nasyo ng’ombe ila mosu na iia ila mbovu na ntheke syoonanasya myaka mũonza ya nzaa ĩla yesaa kwĩthĩwa nthĩ ya Misili. Myaka ĩsu mũonza ya nzaa yaĩ yanange nthĩ vyũ.—Mwambĩlĩlyo 41:25-32.

 Valao nĩweesĩ kana Yosevu aalyũlile ndoto isu nesa. Ĩndĩ Valao esaa kwĩka ata? Yosevu nĩwaumisye woni ĩũlũ wa ũndũ waaĩlĩte kwĩka. Valao aaĩlĩte kũmantha mũndũ wĩ na ‘kĩlĩko na mũĩ’ nĩ kana aũngamĩe wĩa wa kũmbany’a lĩu ĩvinda ya myaka mũonza ya lĩu mwingĩ, na emanenga lĩu ala me na vata ĩvinda ya yũa. (Mwambĩlĩlyo 41:33-36) Yosevu aĩ na ũmanyi na ũtonyi ũla waĩ ũtuma ethĩwa aĩlĩte kũtethya wĩa ũsu, ĩndĩ we ndaaasya kana nĩwe waĩle kũũtethya. Ndaasũanĩa o na vanini kwĩkathĩĩa nũndũ aĩ na wĩnyivyo na mũĩkĩĩo mũlũmu. Ethĩwa twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu kwa Yeova, vai vata wa kwĩkathĩĩa kana kwĩthĩwa na wendi mwingĩ wa kũkwata nguma. No twĩthĩwe na mũuo na tũyĩeka Yeova atũtongoesye!

Valao na athũkũmi make nĩmoonie woni wa Yosevu wĩ wa ũĩ. O na ĩngĩ, mũsumbĩ ũsu nĩweetĩkĩlile kana Ngai wa Yosevu nĩwe wamũnengete ũĩ ũsu. Akũlilye athũkũmi make atĩĩ: “Nĩtũtonya kũmwona ũmwe ũtilyĩ ũũ, mũndũ ũla wĩ na veva wa Ngai nthĩnĩ wake?” Na ĩndĩ eea Yosevu atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa Ngai nũkũmanyĩthĩtye ũu w’onthe, kũi ũmwe wĩ na kĩlĩko na ũĩ taku: Ũkeethĩwa wĩ ĩũlũ wa nyũmba yakwa, na kwĩanana na ndeto yaku nĩw’o andũ makwa onthe makeaĩwa: no kĩvĩlanĩ kya ũsumbĩ nĩĩthĩwa nĩ mũnene kwĩ we.”—Mwambĩlĩlyo 41:38-41.

Valao nĩweanĩisye maũndũ ala wawetie. Vate kwananga ĩvinda Yosevu nĩwanengiwe ngũa nzeo. O na ĩngĩ, amũnenga mũnyoo wa thaavu, ngome yake ya ũvana ũsiĩlo na mwanya wa kũthi kĩla vandũ nthĩ ya Misili nĩ kana eanĩsye mũvango wake. (Mwambĩlĩlyo 41:42-44) Kwoou, mũthenya o ũla Yosevu waumie kolokolonĩ now’o waendie nyũmbanĩ ya mũsumbĩ. Aamũkie e mũvungwa, na mũthenya o ũsu ũithela aĩ wa kelĩ ũsumbĩnĩ wa Valao. Vate nzika, ũndũ ũsu wĩonany’a nesa vyũ kana mũĩkĩĩo wa Yosevu kwa Yeova Ngai ndwaĩ wa mana! Yeova nĩwoonaa maũndũ onthe mate ma ũsili wa katĩ ala makwataa mũthũkũmi wake myaka ĩsu yonthe. Nĩwoosie ĩtambya ya kũmina maũndũ asu ĩvindanĩ yĩla yaaĩlĩte na kwa nzĩa ĩla yaĩle. Yeova ndaĩ na mũvango wa kũmina maũndũ mathũku ala makwatĩte Yosevu me moka, ĩndĩ nĩwalilikene ĩũlũ wa kũsũvĩa mbaĩ ya Aisilaeli. Nthĩnĩ wa kĩlungu kĩngĩ ta kĩĩ, tũkoona ũndũ Yeova weekie ũu.

Ĩla weethĩwa na thĩna, ta ũsili ũte wa katĩ kwa ĩvinda ĩasa, ndũkakw’e ngoo. Lilikanaa ngelekany’o ya Yosevu. Ĩtina Yeova nĩwamũathimie nũndũ ndaaeka kwĩka nesa, kwĩthĩwa e mũuu, kũmĩĩsya, na kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo.