Wenda kũmanya mũndũ nesa, nũseo ũkemanyĩsya maũndũ ala wĩanĩĩtye na mawetu ala ũsindĩte. O ta ũu, wenda kũmũmanya Ngai nesa, nũseo ũkemanyĩsya maũndũ ala wĩkĩte. Weeka ũu, ũkeemanyĩsya maũndũ maingĩ weekie ĩvinda ĩvĩtu matũtethasya ũmũnthĩ na makatũtethya ĩvinda yũkĩte.

Yeova nĩwe Mũmbi witũ na “nguma syake ila itonekaa nĩsyonekete ũtheinĩ kuma yĩla nthĩ yoombiwe, nũndũ nimanyĩkaa kwĩsĩla syĩndũ ila syoombiwe.” (Alomi 1:20) Mbivilia yaĩtye atĩĩ: ‘Nũtwʼĩkĩthĩtye nthĩ kwondũ wa vinya wake, nũlũmĩtye nthĩ kwondũ wa ũĩ wake, na nũtambũũkĩtye matu kwondũ wa ũmanyi wake.’ (Yelemia 10:12) Kwoou, syĩndũ sya kwendeesya ila Ngai woombie syonanasya kana nĩwendeeawʼa nithyĩ.

Kwasũanĩa ũndũ Yeova wendaa andũ matanĩe thayũ yĩla wamombie na “mũvwʼano wake.” (Mwambĩlĩlyo 1:27) Ũũ nĩ kwonanyʼa kana atũmbie twĩ na ũtonyi wa kwĩthĩwa na ndaĩa ta syake, o na kau tũyĩsa kũsyonanyʼa nesa vyũ ta ũndũ we ũsyonanasya. Atũmbie twĩ na ũtonyi wa kũmanya mawoni make na myolooto yake. Tweekĩa kĩthito twĩkale kwosana na myolooto ĩsu, tũkekalaa thayũ mũseo. Ũndũ ũngĩ nĩ kana Yeova nũtũnengete ũtonyi wa kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake.

Yĩla twasisya syĩndũ ila syĩ ĩũlũ wa nthĩ, nĩtũmanyaa ũndũ Ngai ũtwendete mũno wĩana. Mũtũmwa Vaulo aisye kana Ngai “nĩwaumisye ũkũsĩ ĩũlũ wake mwene kwa kwĩka maũndũ maseo ta kũmũnenga mbua kuma ĩtunĩ na mavinda ma ngetha mbingĩ, na kũmũnenga lĩu ũmwĩanĩe, na atuma mwĩthĩwa na ũtanu mwingĩ ngoonĩ syenyu.” (Meko ma Atũmwa 14:17) Ngai nĩwatũnengie syĩndũ mbingĩ kwĩ ila twendaa nĩ kana twĩkale thayũ. Na nĩ kana tũtanĩe thayũ, nĩwatũnengie syĩndũ mbingĩ na sya mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo. Asu no maũndũ o manini katĩ wa maũndũ maingĩ maseo ala Ngai wavangĩte kwĩka andũ.

Yeova oombie nthĩ nĩ kana andũ mekalae vo tene na tene. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Nthĩ nũnengete ana  ma andũ,” na ‘ndaamyũmba yĩ nthei, ĩndĩ amyũmbie yĩthĩwe ya kũtũa andũ.’ (Savuli 115:16; Isaia 45:18) Yesaa kwĩkalwa nĩ andũ mailyĩ ata na mesaa kũmĩkala kwa ĩvinda yĩana ata? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ala alũngalu makatiĩwa nthĩ, na makatũa vo kũvika tene na tene.”—Savuli 37:29.

Yeova oombie mũndũũme na mũndũ mũka wa mbee, Atamu na Eva, na amaia mũũndanĩ mũseo ‘maũseũvasye na kũũsũvĩaa.’ (Mwambĩlĩlyo 2:8, 15) Ve ũndũ ũngĩ wa kwendeesya Ngai wameie nĩ meke. Ameie atĩĩ: “Ongelekai, mwingĩve, musũsye nthĩ, na kũmĩkĩlya vinya.” (Mwambĩlĩlyo 1:28) Kwoou, Atamu na Eva maĩ na wĩkwatyo wa kũtanĩa thayũ ĩũlũ wa nthĩ tene na tene. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana nĩmanyuvie kũlea kũmwĩwʼa Ngai na kwoou maasya kĩanda kya kwĩthĩwa katĩ wa andũ “alũngalu” ala “makatiĩwa nthĩ.” O na ũu wĩ o vo, meko moo mayaavĩndũa kĩeleelo kya Ngai kwondũ wa andũ na nthĩ, o tondũ tũkwĩsa kwĩmanyĩsya. Ĩndĩ, ekai twambe kũneenea ũndũ ũngĩ Ngai wĩkĩte.

Mbivilia nĩyĩsĩkĩe ta Ndeto ya Ngai. Nĩkĩ Yeova watũnengie Mbivilia? Kĩtumi kĩnene nĩ kana endaa twĩmanyĩsye ĩũlũ wake. (Nthimo 2:1-5) Kwa wʼo, Mbivilia ndĩsũngĩĩte makũlyo onthe ala tũtonya kwĩthĩwa namo ĩũlũ wa Ngai, o na vaiĩ ĩvuku yĩtonya kwĩka ũu. (Mũtavanʼya 3:11) Ĩndĩ, maũndũ onthe ala me Mbivilianĩ matũtetheeasya kũmũmanya Ngai. Kwa ngelekanyʼo, twasoma Mbivilia nĩtũmanyaa ũndũ Ngai ũilyĩ kwĩsĩla maũndũ ala wĩkaa kwondũ wa andũ. Nĩtũmanyaa nĩ andũ ma mũthemba wĩva wendete na nĩ meva ũtendeeawʼa nĩmo. (Savuli 15:1-5) Mbivilia nĩtũtetheeasya kũmanya mawoni make ĩũlũ wa ũthaithi, mwĩkalĩle, na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. O na nĩtũeleasya nesa vyũ ĩũlũ wa ndaĩa sya Yeova kwĩsĩla ndeto na meko ma Mwana wake, Yesũ Klĩsto.​—Yoana 14:9.

Ũndũ ũngĩ ũtumĩte Yeova atũnenga Ndeto yake, Mbivilia, nĩ kana endaa tũmanye ũndũ tũtonya kwĩkala thayũ mũseo. Kwĩsĩla Mbivilia, Yeova nũtũtavĩtye ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na mĩsyĩ yĩ na ũtanu, ũndũ tũtonya kwĩanĩwa nĩ syĩndũ ila twĩ nasyo, na ũndũ tũtonya kũmĩanĩsya na mawĩmakĩo. Na o tondũ tũkwĩsa kwona ĩkasetinĩ yĩĩ, Mbivilia yĩ na mosũngĩo ma makũlyo ma vata ala twĩkũlasya. Makũlyo asu nĩ ta: Nĩkĩ kwĩ mathĩna maingĩ? Ĩvinda yũkĩte yĩkeethĩwa yĩilyĩ ata? O na Mbivilia nĩyĩeleetye kĩla Ngai wĩkĩte nĩ kana aĩkĩĩthye kana kĩeleelo kĩla waĩ nakyo mbeenĩ nĩkyeanĩa.

Mbivilia nĩ ĩvuku ya mwanya mũno kwa nzĩa ingĩ mbingĩ. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilia yakuie myaka mbee wa 1,600 ĩimina kũandĩkwa nĩ aũme ta 40, ĩndĩ ĩneeneaa o ũndũ ũmwe nĩkwĩthĩwa Ngai nĩwe Mũandĩkĩthya wayo. (2 Timotheo 3:16) Kĩvathũkanyʼo na mavuku angĩ ma tene, Mbivilia nĩsũvĩĩtwe kwa ĩvinda yĩasa ndĩkanangĩke o tondũ mavuku ngili mbingĩ ma tene ma Mbivilia monanasya. O na ĩngĩ, o na kau andũ nĩmatatĩte mũno masiĩĩe Mbivilia ndĩkaalyũlwe, ndĩkanyaĩĩkwʼe, na ndĩkasomwe, nĩendeee kwĩthĩwa vo o na ũmũnthĩ. Mbivilia nĩyo ĩvuku yĩla yĩnyaĩĩkĩtwʼe na yĩalyũlĩtwe mũno. Ũwʼo wa kana Mbivilia nĩyĩthĩĩtwe vo kwa myaka ĩsu yonthe nĩ ũĩkĩĩthyo wa kana “ndeto ya Ngai waitũ ĩkekala tene na tene.”​—Isaia 40:8.

Ũndũ ũngĩ Ngai wĩkĩte nĩ kũĩkĩĩthya kana mũvango wake wa kwĩanĩsya kĩeleelo kyake kwondũ witũ ũkeanĩa. O tondũ twonie, Ngai endaa andũ mekalae tene na tene ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ, yĩla Atamu wanyuvie kũlea kũmwĩwʼa Ngai na eeka naĩ, nĩwaaisye mwanya mũseo ũla waĩ nawʼo wa kwĩkala tene na tene, na atuma nzyawa syake ilika thĩnanĩ o ũsu. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kwĩsĩla mũndũ ũmwe naĩ yalikile ĩũlũ wa nthĩ na kĩkwʼũ kwĩsĩla naĩ, na kwondũ wa ũu, kĩkwʼũ kyavikĩa andũ onthe nĩkwĩthĩwa onthe nĩmeekie naĩ.” (Alomi 5:12) Kũlea kwĩwʼa kwa Atamu nĩkwavĩngĩĩsie mũvango ũla Ngai waĩ nawʼo kwelekela nthĩ. Ũndũ ũsu watumie Yeova eka ata?

Ũndũ ũla Yeova weekie woosanĩte na ndaĩa syake. Nũndũ e ũsili wa katĩ, nĩwasilĩile Atamu na Eva kwosana na meko moo, na nũndũ e wendo, nĩweekie mũvango mũseo kwondũ wa nzyawa syoo. Nũndũ Yeova nĩ mũĩ, nĩwavangie ũndũ ũkamina thĩna ũla waumĩlile, na o vau kwa vau aweta nzĩa ĩla ũkatũmĩa kwovosya andũ. (Mwambĩlĩlyo 3:15) Andũ mesaa kwovowʼa kuma naĩnĩ na kĩkwʼũnĩ kwĩsĩla Mwana wa Ngai, Yesũ Klĩsto. Ũndũ ũsu wesaa kwĩanĩa ata?

 Nĩ kana andũ movowʼe kuma mathĩnanĩ ala mamakwatie ĩtina wa Atamu kwĩka naĩ, Yeova nĩwamũtũmie Yesũ kũũ nthĩ amanyĩsye andũ ũndũ matonya kwĩkala. Ũndũ ũngĩ Yesũ weekie e kũũ nthĩ nĩ “kũnengane thayũ wake wĩthĩwe wovosyo kwondũ wa aingĩ.” a (Mathayo 20:28; Yoana 14:6) Yesũ nĩwe waĩ atonya kumya wovosyo nũndũ aĩ mũndũ ũte na naĩ o ta Atamu. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na Atamu, Yesũ nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mwĩwi kũvika kĩkwʼũ. Na nũndũ Yesũ ndeekĩte ũndũ waĩle kũtuma oawa, Yeova nĩwamũthayũũkisye na asyoka ĩtunĩ. Kwoou, Yesũ nĩweekie ũndũ Atamu waemiwe nĩ kwĩka, nawʼo nĩ kũnenga andũ ala ewi wĩkwatyo wa kũkwata thayũ ũtathela. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Nũndũ o tondũ kwĩsĩla kũlea kwĩwʼa kwa mũndũ ũmwe aingĩ matalĩlwe kwĩthĩwa eki ma naĩ, o ta ũu kwĩsĩla wĩwi wa mũndũ ũmwe aingĩ makatalĩlwa kwĩthĩwa alũngalu.” (Alomi 5:19) Kwĩsĩla nthembo ya wovosyo ya Yesũ, Ngai akeanĩsya watho wake wa kũtuma andũ mekala ĩũlũ wa nthĩ tene na tene.

Nĩtwĩmanyĩasya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Yeova nũndũ wa kĩla weekie nĩ kana amine mathĩna ala maumĩlile nũndũ wa ũlei wa Atamu. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwĩmanyĩasya kana vai kĩndũ kĩtonya kũmũsiĩĩa Yeova kwĩanĩsya ũndũ wambĩĩsye; nĩkwĩthĩwa ndeto yake “ĩkaaĩla.” (Isaia 55:11) O na ĩngĩ, nĩtwĩmanyĩasya ĩũlũ wa wendo mwingĩ ũla Yeova watwonisye. Mbivilia yaĩtye: “Kwa nzĩa ĩno wendo wa Ngai nĩwavuaniwʼe kwitũ, kana Ngai nĩwatũmie Mwana wake e ũmwe ĩũlũ wa nthĩ nĩ kana tũtonye kũkwata thayũ kwĩsĩla kwake. Wendo ũsu nĩwʼo ũũ: ti atĩ nithyĩ twamwendie Ngai, ĩndĩ Ngai nĩwe watwendie na atũma Mwana wake ethĩwe nthembo ya wĩwʼanĩthyo kwondũ wa naĩ sitũ.”—1 Yoana 4:9, 10.

Ngai “ndaasiĩĩa Mwana wake ĩndĩ nĩwamũnenganie kwondũ witũ ithyonthe,” kwoou twĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana Ngai ndalea “kũtũnenga kwa ũtanu syĩndũ ila ingĩ syonthe” ũtwathĩte. (Alomi 8:32) Nĩ maũndũ meva Ngai ũtwathĩte? Soma kĩlungu kĩla kĩatĩĩe nĩ kana ũmamanye.