1, 2. Yesũ oonanisye ata kana we nĩ mũtongoesya mũĩ?

 KWASŨANĨA ũendeee kũtembea nthĩnĩ wa taoni nzeo na mbanake mũno, na ũtongoewʼe nĩ mũndũ wĩsĩ taoni ĩsu nesa. We na ala wĩ namo mũyaakinya taoni ĩsu, na kwoou no nginya mwĩthukĩĩsye nesa vyũ kĩla mũũtavwʼa nĩ mũndũ ũsu ũmũtongoesye. Mavinda kwa mavinda we wĩ na andũ ala ũtembeete namo mwĩ na mea maingĩ ma kũmanya ĩũlũ wa syĩndũ imwe nthĩnĩ wa taoni ĩsu, o na vala mũinamba kũsyona. Ĩndĩ mwamũkũlya ũla ũmũtongoesye, ailea kũmũelesya, kĩtumi nũndũ eenda kwĩsa kũmũelesya ĩvinda yĩla yaĩlĩte, nayo nĩ ĩla mũkwambĩĩa kwona syĩndũ isu. Ĩtina wa ĩvinda, mũyambĩĩa kwendeewʼa nĩ ũĩ wake, nũndũ emũtavya kĩla mwaĩle kũmanya ĩvinda yĩla yaĩlĩte vyũ.

² Aklĩsto ma wʼo no maelekanwʼe na andũ asu maendeee kũtembea nthĩnĩ wa taoni ĩsu. Nĩmaendeee kwĩmanyĩsya me na mea maingĩ ĩũlũ wa taoni, kana ndũa, ĩla nzeo vyũ. Taoni ĩsu nĩ “ndũa yĩ na myambĩlĩlyo [mĩlũmu],” nayo nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. (Aevl. 11:10) Ĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ nĩwamatongoeisye aatĩĩie make nginya maelewa maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũsu. We Yesũ nĩwamasũngĩie makũlyo onthe, kana amaelesya maũndũ onthe ĩũlũ wa Ũsumbĩ ĩvinda o yĩmwe? Aiee. Aisye atĩĩ: “Nĩndialĩtye maũndũ maingĩ ma ũmũtavya, ĩndĩ mũtitonya kũmomĩĩsya yu.” (Yoa. 16:12) Yesũ nĩwe mũtongoi ũla mũĩ vyũ, na kwoou ndaamatavya amanyĩwʼa make maũndũ maingĩ mũno matatonya kũmaelewa.

3, 4. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva Yesũ wĩthĩĩtwe aimanyĩsya andũ ala aĩkĩĩku ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai? (b) Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya kĩlungunĩ kĩĩ?

³ Yesũ aneenie ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Yoana 16:12 ũtukũ wake wa mũthya kũũ nthĩ. Ĩtina wa kĩkwʼũ kyake, Yesũ aĩ atonya ata kũendeea kũmanyĩsya aatĩĩi make aĩkĩĩku ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai? Aĩkĩĩthisye atũmwa make kana ‘veva wa wʼo ũkamatongoeasya ũmoneleelasye wʼo wʼonthe.’ (Yoa. 16:13) Nĩtũtonya kũelekanyʼa veva mũtheu na mũndũ ũtũtongoesye e na wũmĩĩsyo. Yesũ atũmĩaa veva mũtheu kũmanyĩsya aatĩĩi make maũndũ onthe ala methĩwa mayenda kũmanya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai, na ekaa ũu o ĩvinda yĩla me na vata wa kũmanya maũndũ asu.

⁴ Ekai twone ũndũ veva mũtheu wa Yeova wĩthĩĩtwe ũimatetheesya Aklĩsto aĩkĩĩku methĩwe na ũmanyi mwingangĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ. Mbee twĩenda kwona ũndũ twamanyie kana Ũsumbĩ wa Ngai nĩwambĩĩa kũsumbĩka. Ĩtina, nĩtũũsyoka twone naaũ makasumbĩka Ũsumbĩnĩ ũsu, na wĩkwatyo woo nĩ mwaũ. O na ĩngĩ  nĩtũũsyoka twone ala mesumbĩkwa na wĩkwatyo woo nĩ mwaũ. Na ĩndĩ mũthya vyũ tũyona ũndũ aatĩĩi ma Klĩsto makwatie ũmanyi mwingangĩ ĩũlũ wa kĩla kyendekaa nĩ kana methĩwe me aĩkĩĩku kwa Ũsumbĩ wa Ngai.

5, 6. (a) Amanyĩwʼa ma Mbivilia maĩ na mawoni meva mate ma wʼo ĩũlũ wa kwambĩĩa kũsumbĩka kwa Ũsumbĩ wa Ngai na wĩa wa ngetha? (b) Mo mawoni asu nĩmaĩle kũtuma twĩthĩwa na nzika kana Yesũ nĩwatongoeasya aatĩĩi make?

⁵ O tondũ tũnoonie nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 2 ĩvukunĩ yĩĩ, kwa myaka mingĩ Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmawetaa kana mwaka wa 1914 waĩ wĩthĩwe mwaka wa vata nthĩnĩ wa kwĩanĩwʼa kwa wathani wa Mbivilia. O na ũu wĩ o vo, ĩvinda yĩu Amanyĩwʼa asu ma Mbivilia maĩkĩĩaa kana kwĩthĩwa vo kwa Klĩsto e Mũsumbĩ ũtenekee kũũ nthĩ kwaĩ kwambĩĩe mwaka wa 1874. O na ĩngĩ, maĩkĩĩaa kana aĩ ambĩĩe kũsumbĩka ĩtunĩ mwaka wa 1878, na ĩndĩ Ũsumbĩ ũyambĩĩa kũsumbĩka vyũ Mwei wa 10, 1914. O na ĩngĩ, moonaa wĩa wa ngetha ta waĩ wambĩĩe mwaka wa 1874 nginya 1914, ĩvinda yĩla masũanĩaa etĩkĩwʼa mauta ta maĩ mombanwʼe na maithi ĩtunĩ. Yo mawoni ta asu mate ma wʼo no matume twĩthĩwa na nzika kana Yesũ nĩwatũmĩaa veva mũtheu kũtongoesya amanyĩwʼa asu make aĩkĩĩku? Aiee, tũyaĩle kwĩthĩwa na nzika nongi!

⁶ Kwasũanĩa ĩngĩ ĩũlũ wa ĩla ngelekanyʼo yĩ kalungunĩ ka mbee. Yo atembei asu makethĩwa na mosũanĩo na mokũlyo mana ĩũlũ wa syĩndũ matanamba kũsyona, ũu wĩthĩwa ũyonanyʼa kana ũla ũmatongoesye ndatonya kũĩkĩĩwa? Aiee! O ta ũu, o na vala mavinda angĩ athũkũmi ma Yeova nĩmethĩawa mayenda mũno kũelewa nesa maũndũ mana makonetye kĩeleelo kyake ĩvinda yĩtanamba kũvika ya veva mũtheu kũmatetheesya kũmanya maũndũ asu, ũu ndũkwonanyʼa kana Yesũ ndethĩawa amatongoesye. Kwoou, ala aĩkĩĩku nĩmethĩawa meyũmbanĩtye kũlũngwa na kwĩtĩkĩla kwa wĩnyivyo kũalyũla mawoni moo.—Yak. 4:6.

7. Andũ ma Ngai mavuanĩiwʼe maũndũ meva ĩũlũ wa kĩeleelo kyake?

⁷ Nthĩnĩ wa myaka ĩla yaatĩĩe mwaka wa 1919, athũkũmi ma Ngai nĩmaendeeie kũvuanĩwʼa maũndũ maingĩ ĩũlũ wa kĩeleelo kyake. (Soma Nthimo 4:18.) Nthĩnĩ wa mwaka wa 1925, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaĩ na ũvoo wa mwanya mũno waĩ na kyongo, “Kũsyawa kwa Mbaĩ.” Ĩkaseti yĩu nĩyoonanisye kuma Mbivilianĩ kana Ũsumbĩ wa Masia waambĩĩie kũsumbĩka mwaka wa 1914, na ũu weanĩsya wathani ũla wĩ ĩvukunĩ ya Ũvuanʼyo, kĩlungu kya 12. Wathani ũsu wĩonanyʼa mũndũ mũka wa ĩtunĩ aisyaa kana. a Ĩkaseti yĩu yaendeeie kũweta kana, mathĩna ala makwatie athũkũmi ma Yeova ĩvindanĩ yĩu ya kaũ moonanisye nesa vyũ kana Satani aĩ anekwʼa kũũ nthĩ kuma ĩtunĩ, na aĩ “na ũthilĩku mũnene, akĩmanya kana e na kavinda o kanini.”—Ũvu. 12:12.

8, 9. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva Ũsumbĩ wa Ngai wambĩĩie kwoneka wĩ wa vata mũno? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

⁸ Wʼo Ũsumbĩ nĩ wa vata mũno ata? Nthĩnĩ wa mwaka wa 1928, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩyambĩĩie kwonanyʼa kana Ũsumbĩ nĩwʼo wa vata mũno kwĩ ũtangĩĩo witũ kwĩsĩla nthembo ya wovosyo. Yeova akatũmĩa Ũsumbĩ wa Masia kũthesya ĩsyĩtwa yake, kũtetea ũsumbĩki wake mũnene, na kwĩanĩsya ieleelo syake syonthe kwelekela andũ.

 ⁹ Naaũ ala makasumbĩka na Klĩsto Ũsumbĩnĩ ũsu? Naaũ makasumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ ũsu vaa ĩũlũ wa nthĩ? Na nĩ wĩa wĩva aatĩĩi ma Klĩsto maĩle kwĩthĩwa maitethya?

10. Kwa myaka mingĩ, andũ ma Ngai methĩĩtwe mayĩelewa ata ĩũlũ wa ala 144,000?

¹⁰ Myaka mingĩ mbee wa mwaka wa 1914, Aklĩsto ma wʼo maĩ maeleetwe kana aatĩĩi aĩkĩĩku ma Klĩsto, 144,000, maĩ masumbĩke vamwe nake ĩtunĩ. b Amanyĩwʼa asu ma Mbivilia nĩmaeleetwe kana ũtalo ũsu wa andũ 144,000 waĩ wa wʼo, na andũ asu mambĩĩie kũnyuvwa ĩvinda ya atũmwa.

11. Ala maĩ methĩwe mũtwawa wa Klĩsto maeleiwe kyaũ ĩũlũ wa wĩa ũla manengetwe kũũ nthĩ?

¹¹ O na ũu wĩ o vo, Aklĩsto asu, ala nĩmo makethĩwa mũtwawa wa Klĩsto, manengetwe wĩa mwaũ me kũũ nthĩ? Nĩmoonete kana wĩa wa kũtavanyʼa nĩwʼo Yesũ woonaa wĩ wa vata vyũ, na nĩwaũelekanisye na ngetha. (Mt. 9:37; Yoa. 4:35) O tondũ Kĩlungu kya 2 kyonanĩtye, kwa ĩvinda yĩasa Aklĩsto asu maĩkĩĩaa kana ĩvinda yĩu ya ngetha yaĩ yĩthĩwe ya myaka 40, na yaĩ yĩthele etĩkĩwʼa mauta moombanwʼa, na mathi ĩtunĩ. Ĩndĩ nũndũ wĩa ũsu nĩwaendeeie ĩtina wa myaka ĩsu 40 kũthela, ũndũ ũsu nĩwendaa kũeleangwʼa mũnango. Yu nĩtwĩsĩ kana ĩvinda ya ngetha yambĩĩe mwaka wa 1914. Yĩu yaĩ ĩvinda ya kũvathũkanyʼa nganũ na ĩthaaa, kana kũvathũkanyʼa Aklĩsto aĩkĩĩku etĩkĩwʼa mauta na Aklĩsto ma ũvũngũ. Ĩvinda yaĩ yĩnavika ya kwambĩĩa kũmbanyʼa ũtialo wa ala mesumbĩka ĩtunĩ!

12, 13. Ngelekanyʼo ĩũlũ wa ala eĩtu ĩkũmi na ngelekanyʼo ya talendi ianĩĩte ata mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo?

¹² Kuma mwaka wa 1919, Klĩsto nĩwĩthĩĩtwe aendeee kũtongoesya ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ nĩ kenda yonanyʼe kana wĩa wa kũtavanyʼa nĩ wa vata mũno. Anenganie wĩa ũsu ĩvinda ya atũmwa. (Mt. 28:19, 20) O na nĩwoonanisye ndaĩa ila aatĩĩi make etĩkĩwʼa mauta maĩ methĩwe nasyo nĩ kana matethye wĩa ũsu wa kũtavanyʼa. Eekie ũu ata? Nthĩnĩ wa ĩla ngelekanyʼo ya eĩtu ĩkũmi, Klĩsto nĩwoonanisye kana Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta nĩmaĩle kwĩkala me metho kĩ-veva nĩ kana methĩwe matonya kũthi ĩtunĩ na kũtanĩa mũtwaano mũnene vamwe na nake. Ĩvinda ya mũtwaano ũsu, Aklĩsto asu aĩkĩĩku etĩkĩwʼa mauta 144,000 nĩmo makethĩwa “mũtwawa” wa Klĩsto. (Ũvu. 21:2) Na nthĩnĩ wa ngelekanyʼo yake ya talendi, Yesũ amanyĩisye kana Aklĩsto asu etĩkĩwʼa mauta maĩ  methĩwe na kĩthito kingĩ wĩanĩ wa kũtavanyʼa, ũla wamanengete.—Mt. 25:1-30.

¹³ Kwa ĩvinda ya myaka 100 mĩvĩtu, etĩkĩwʼa mauta nĩmethĩĩtwe me metho kĩ-veva na me na kĩthito. Vate nzika makaathimwa mũno nũndũ wa kwĩka ũu! Ĩndĩ wʼo wĩa mũnene wa ngetha waĩ o wa kũmbanyʼa ala matialĩte katĩ wa Aklĩsto 144,000, ala makasumbĩka vamwe na Klĩsto?

14, 15. Nĩ ikundi syĩva inya ila ineeneetwe nthĩnĩ wa ĩvuku The Finished Mystery?

¹⁴ Kwa ĩvinda yĩasa, aũme na aka aĩkĩĩku nĩmethĩĩtwe mayenda mũno kũmanya ĩũlũ wa “ĩkomano ĩnene ya andũ,” ala mawetetwe nthĩnĩ wa Ũvuanʼyo 7:9-14. Kwoou ti ũndũ wa ũsengyʼo kana Klĩsto atanamba kũvuanyʼa ĩũlũ wa naaũ makethĩwa me ma ĩkomano yĩu ĩnene, kwaĩ maũndũ maingĩ mawetawa ĩũlũ wa ĩkomano yĩu. Maũndũ asu mayoosanaa na momanyĩsyo ma wʼo, ala ũmũnthĩ methĩĩtwe me laisi kũeleeka na tũmendete.

¹⁵ Mwaka wa 1917, ĩvuku yĩtawa The Finished Mystery yaisye kana ve “ikundi ilĩ syĩkwata ũtangĩĩo wa Ĩtunĩ, na ingĩ ilĩ syĩkwata ũtangĩĩo wa kũũ nthĩ.” Naaũ maĩ nthĩnĩ wa ikundi isu inya syaĩ na wĩkwatyo wĩ kĩvathũkanyʼo? Ikundi ilĩ sya mbee ila syasũanĩawa kana syaĩ na wĩkwatyo wa ĩtunĩ, nĩ ala 144,000 makasumbĩka vamwe na Klĩsto, na ala ma ĩkomano ĩnene. Ĩvinda yĩu kwaĩ na woni wa kana, ĩkomano yĩu ĩnene nĩ Aklĩsto ala maĩ Ndĩninĩ Ila Syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. Vatwʼĩkaa kana Aklĩsto asu maĩ o na mũĩkĩĩo, ĩndĩ ũtatonya kũtuma matia ndĩni ĩsu. Na kwoou maĩ manewe ũkũmũ mũninangi ĩtunĩ. Nao nata ĩũlũ wa ila ikundi ingĩ ilĩ syoonekaa ta itonya kwĩkala vaa ĩũlũ nthĩ? Kĩkundi kya mbee nĩ andũ aĩkĩĩku ma tene ta Avalaamu, Mose, na andũ angĩ ma tene aĩkĩĩku. Kĩkundi kyu kyaĩ kĩthĩwe na ũkũmũ ĩũlũ wa kĩkundi kĩngĩ, nakyo nĩ kya andũ angĩ ala o namo maĩ mekale kũũ nthĩ.

16. Nĩ maũndũ meva meũ mavuaniwʼe mwaka wa 1923 na mwaka wa 1932?

¹⁶ Veva mũtheu wamatetheeisye ata aatĩĩi ma Klĩsto maelewe nesa ũndũ ũsu wa vata mũno kwitũ ũmũnthĩ? Veva ũsu nĩwaendeeie kũmavuanĩsya maũndũ meũ ĩũlũ wa kĩeleelo kya Ngai, o ũndũ ĩvinda yavĩtĩte. Tene mwakanĩ wa 1923 ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩyaeleisye ĩũlũ wa kĩkundi kĩtaĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ kĩla kyaĩ kĩkale ĩũlũ wa nthĩ kĩsumbĩkĩtwe nĩ Klĩsto. Mwakanĩ wa 1932 ĩkaseti yĩu nĩyaeleisye ĩũlũ wa Yonatavu (Yeonatavu), ũla walũmanilye na Yeu, mũsumbĩ mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Isilaeli, nĩ kana amũtetheesye kaũnĩ wake wa kũmina ũthaithi wa ũvũngũ. (2 Asu. 10:15-17) Ĩkaseti yĩu yaisye kana vaĩ kĩkundi kya andũ ala ũmũnthĩ maelekanĩtwʼe na Yonatavu, na Yeova aĩ amatetheesye “mavonoke thĩna wa Ali–Maketoni,” na mayĩkala kũũ nthĩ.

17. (a) Nĩ ũndũ wĩva mweũ na wa vata wavuaniwʼe mwaka wa 1935? (b) Ũmanyi ũsu mweũ ĩũlũ wa ĩkomano ĩnene watumie Aklĩsto aĩkĩĩku mewʼa ata? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Nĩmatanie Mũno.”)

¹⁷ Mwaka wa 1935, nĩ ũndũ wĩva mweũ na wa vata wavuaniwʼe ĩũlũ wa yĩla ĩkomano ĩnene? Nthĩnĩ wa ũmbano mũnene ũla waĩ Washington, D.C., nĩvamanyĩkie kana ĩkomano yĩu yĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ, na nĩyo malondu ala Yesũ wawetie nthĩnĩ wa ngelekanyʼo yake ya mbũi na malondu. (Mt. 25:33-40) Kwoou,  ĩkomano yĩu ĩnene nĩ amwe ma “malondu angĩ,” ala Yesũ waisye ũũ ĩũlũ wamo: “Asu namo nditĩa ũmaete.” (Yoa. 10:16) Ĩla mumya wa ũvoo, J. F. Rutherford, wakũlilye andũ ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ maũngame, mbee wa nusu ya andũ ala maĩ ũmbanonĩ ũsu nĩmaũngamie! Na ĩndĩ asya, “Sisyai! Ĩkomano ĩnene!” Aingĩ nĩmatanie mũno kũmanya wĩkwatyo woo wa ĩvinda yũkĩte.

18. Aatĩĩi ma Klĩsto moonanisye kĩthito ata wĩanĩ wa kũtavanyʼa, na ũu weethĩiwe na mosyao maũ?

¹⁸ Kuma ĩvinda yĩu Klĩsto ethĩĩtwe aitongoesya andũ make mekĩe kĩthito mũno nthĩnĩ wa wĩa wa kũmbanyʼa ala makethĩwa me ma ĩkomano ĩnene, ala makatangĩĩwa kuma ũla thĩnanĩ mũnene. Mbeenĩ andũ asu mayoonekaa ta matonya kwĩsa kũtwʼĩka ĩkomano ĩnene. Na kĩu nĩkyo kĩtumi Mwana-a-asa Rutherford waisye atĩĩ: “Veonekana ‘ĩkomano ĩnene’ ti ta yĩĩthĩwa yĩ ĩnene ũndũ tũnasũanĩaa.” Vate nzika, ũmũnthĩ nĩtwonete kana kuma ĩvinda yĩu Yeova nũathimĩte mũno wĩa wa kũmbanyʼa ĩkomano yĩu! Yesũ, o vamwe na veva mũtheu wa Ngai, nũmatetheesye etĩkĩwʼa mauta na atetheesya moo (kana “malondu angĩ”), makatwʼĩka “ĩĩthya yĩmwe.” Ikundi isu syelĩ ithũkũmaa vamwe itongoewʼe nĩ “mũĩthi ũmwe,” o tondũ Yesũ wathanie.

19. Tũtonya ata kwĩthĩwa na kĩanda nthĩnĩ wa kwongeleka kwa yĩla ĩkomano ĩnene?

¹⁹ Andũ aingĩ ala aĩkĩĩku makekala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ ĩseũvĩtwʼe ĩkethĩwa yĩ nzeo, na makeethĩwa masumbĩkĩtwe nĩ Klĩsto, na ala 144,000. Nĩ ũndũ wa kũtanĩthya ta kĩ kũsũanĩa ĩũlũ wa ũndũ Klĩsto wĩthĩĩtwe aimatetheesya andũ ma Ngai nĩ kana methĩwe na wĩkwatyo ũsu mũseo wa ĩvinda yũkĩte, ũla wosanĩte na Maandĩko! O na ĩngĩ, twĩ na ũtanu mwingĩ ta kĩ kwĩthĩwa na kĩanda kya kũtavya andũ angĩ ĩũlũ wa wĩkwatyo ũsu! Ekai tũendeee kũtavanyʼa ũndũ tũtonya nĩ kana ĩkomano yĩu ĩnene yĩendeee kwongeleka, na ũu ũituma ĩsyĩtwa ya Yeova yĩendeea kũkumwʼa mũno!—Soma Luka 10:2.

20. Ũseũvyo wa Satani wĩ na ilungu iana ata, na ũndũ ũsu ũkonanĩtye ata na ũĩkĩĩku wa Kĩklĩsto?

²⁰ O ũndũ andũ ma Ngai maendeeie kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wake, nowʼo maaĩlĩte kũendeea kũelewa nesa ũndũ matonya kwonanyʼa ũĩkĩĩku woo kwa silikalĩ ĩsu ya ĩtunĩ. Kwondũ wa ũu, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya ya mwaka wa 1922 nĩyaeleisye kana kwĩthĩawa na moseũvyo elĩ: Ũseũvyo wa Yeova na wa Satani. Ũseũvyo wa Satani wĩthĩawa na ilungu itatũ, nasyo ikonanĩtye na viasala, ndĩni, na siasa. Ala methĩawa me aĩkĩĩku kwa Ũsumbĩ wa Ngai, ũla ũtongoewʼe nĩ Klĩsto, mayaĩle kũeka ũndũ o na wĩva ũkonanĩtye na ũseũvyo ũsu wa Satani ũtume methĩwa mate aĩkĩĩku kwa Ũsumbĩ ũsu. (2 Ako. 6:17) Ũu nĩ kwasya ata?

21. (a) Ngombo yĩ na kĩthito ĩmakanĩtye ata andũ ma Ngai ĩũlũ wa kwĩlikya viasalanĩ ila nene? (b) Mwaka wa 1963 ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yavuanisye kyaũ ĩũlũ wa ‘Mbaviloni Ĩla Nene’?

²¹ Ngombo yĩ na kĩthito nĩyĩthĩĩtwe ĩitũmĩa Maandĩko kũvuanyʼa ũkengani ũla wĩ nthĩnĩ wa viasala nene, na nĩmakanĩtye andũ ma Ngai maikelelũkwʼe malike viasalanĩ isu sya kũsembanyʼa na malĩ, o tondũ andũ aingĩ maendeee kwĩka ũmũnthĩ. (Mt. 6:24) O na ĩngĩ, mavuku maitũ nĩmethĩĩtwe mayonanyʼa naaũ me nthĩnĩ wa kĩlungu kya kĩ-ndĩni kya Satani. Mwaka wa 1963, ĩkaseti ya  Mũsyaĩĩsya nĩyawetie nesa kana ‘Mbaviloni Ĩla Nene’ nĩ ndĩni syonthe sya ũvũngũ, ĩndĩ ti Ndĩni Ila Syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto syoka. Kwoou o tondũ twĩona nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 10 ĩvukunĩ yĩĩ, andũ ma Ngai, o na ethĩwa nĩ ma nthĩ yĩva kana kĩthĩo kĩva, nĩmatetheetwʼe ‘maume nthĩnĩ wa Mbaviloni’ na mayĩthesya kumana na imanyĩo syonthe sya ndĩni isu sya ũvũngũ.—Ũvu. 18:2, 4.

22. Ĩvindanĩ ya Kaũ wa Mbee wa Nthĩ Yonthe, andũ aingĩ ma Ngai maeleetwe ata ũtao ũla wĩ nthĩnĩ wa Alomi 13:1?

²² Nata ĩndĩ ĩũlũ wa kĩlungu kya katatũ, nakyo nĩ siasa? Mo Aklĩsto ma wʼo nĩmaĩle kwĩlikya nthĩnĩ wa kaũ na ithokoo sya mbaĩ? Ĩvindanĩ ya Kaũ wa Mbee wa Nthĩ Yonthe, Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmeesĩ kana aatĩĩi ma Klĩsto mayaĩle kũaa andũ ala angĩ. (Mt. 26:52) O na ũu wĩ o vo, aingĩ moo maeleawa kana ũtao ũla wĩ nthĩnĩ wa Alomi 13:1, wa kwĩthĩwa me ewi kwa “ala me na ũkũmũ,” woonanasya kana nĩmaĩle kũlika itanĩ sya kaũ, kwĩkĩa ngũa sya asikalĩ, na kũkua mĩio ya kaũ. Ĩndĩ ĩla meewa maathe amaitha moo, mayĩatha nzevenĩ.

23, 24. Ĩvindanĩ ya Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe, twaeleawa ata ĩandĩko ya Alomi 13:1, na aatĩĩi ma Klĩsto matetheeiwʼe kwĩthĩwa na ũmanyi wĩva waĩlĩte?

²³ Ĩla Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe waĩ ũyambĩĩa mwaka wa 1939, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩyaeleisye kwa ũliku ĩũlũ wa Aklĩsto kũlea kũkwata mbau ngalĩko o na yĩva nthĩnĩ wa kaũ. Ũvoo ũla wĩ ĩkasetinĩ yĩu woonanisye kana Aklĩsto mayaaĩle kwĩlikya nongi nthĩnĩ wa kaũ na ithokoo sya nthĩ ĩno ya Satani. Ũtao ũsu wanenganiwe ĩvinda yaĩle vyũ, nũndũ nthĩ ila syokitaa kaũnĩ ũsu nĩsyalikile naĩnĩ nthũku ya kwĩtĩkya nthakame, ĩndĩ aatĩĩi ma Klĩsto masiĩanĩwa na naĩ ĩsu. O na ũu wĩ o vo, kwambĩĩa mwaka wa 1929, mavuku maitũ nĩmoonanisye kana ala me na ũkũmũ mawetetwe ĩandĩkonĩ ya Alomi 13:1 ti asumbĩ ma nthĩ ĩno, ĩndĩ nĩ  Yeova na Yesũ. Kwoou, Aklĩsto nĩmaaĩlĩte kwĩthĩwa na ũmanyi ũla waĩlĩte ĩũlũ wa ũndũ ũsu.

²⁴ Mwaka wa 1962, veva mũtheu nĩwatongoeisye aatĩĩi ma Klĩsto methĩwe na ũmanyi ta ũsu. Ũu weethĩiwe ĩla makwatie ũvoo wa mwanya ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya Matukũ 15, Mwei wa 11, na ya Ĩtukũ 1, Mwei wa 12. Ũvoo ũsu nĩwaeleetye nesa ĩandĩko ya Alomi 13:1-7. Ĩtina andũ ma Ngai nĩmaeleiwe nesa kĩla Yesũ woonanasya ĩla wawetie mwolooto wa kwĩthĩwa me ewi, ũla wĩ nthĩnĩ wa ndeto ii syĩsĩkĩe mũno: “Mũnengei Kaisali syĩndũ sya Kaisali, na Ngai syĩndũ sya Ngai.” (Luka 20:25) Ũmũnthĩ Aklĩsto ma wʼo nĩmesĩ kana, ala me na ũkũmũ nĩ asumbĩ ma nthĩ ĩno, na Aklĩsto no nginya mamewʼe. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana twaĩle kũmewʼa kĩla ũndũnĩ. Kwa ngelekanyʼo, ĩla matwĩa twĩke ũndũ ũũtũla mĩao ya Yeova Ngai, ithyĩ nĩtwĩkaa kwosana na ndeto ii sya atũmwa: “Mũvaka tũmwĩwʼe Ngai mbee wa kũmewʼa andũ.” (Meko 5:29) Nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 13 na kya 14 kya ĩvuku yĩĩ, tũkeemanyĩsya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa ũndũ andũ ma Ngai matatĩte kũatĩĩa mwolooto wa Kĩklĩsto wa kũlea kwĩlikya kaũnĩ kana siasanĩ.

25. Nĩkĩ ũtũngaa mũvea kwona ũndũ veva mũtheu ũkũtetheesye kũelewa Ũsumbĩ wa Ngai?

²⁵ Kwasũanĩa ĩũlũ wa maũndũ onthe ala aatĩĩi ma Klĩsto methĩĩtwe maimanyĩwʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ, myaka 100 mĩvĩtu. Nĩtũmanyĩte ĩla Ũsumbĩ wa Ngai wambĩĩie kũsumbĩka ĩtunĩ, na nĩkĩ ve vata wa kwĩthĩwa na Ũsumbĩ ũsu. O na nĩtwĩsĩ nesa kana andũ ala aĩkĩĩku me na wĩkwatyo mĩthemba ĩlĩ: Amwe makathi ĩtunĩ, na angĩ makekala kũũ nthĩ. O na ĩngĩ nĩtwĩsĩ ũndũ tũtonya kwonanyʼa kana twĩ aĩkĩĩku kwa Ũsumbĩ wa Ngai, na kavindanĩ o kau tũyĩthĩwa twĩ ewi kwa silikalĩ sya kũũ nthĩ, ĩndĩ nthĩnĩ wa maũndũ o ala maĩlĩte. Ĩkũlye atĩĩ: ‘Nyie nĩnĩthĩwa nĩsĩ momanyĩsyo asu ma wʼo na ma vata ta kethĩwa Yesũ Klĩsto ndaatongoesya ngombo yĩ na kĩthito kũmaelewa na kũmaelesya?’ Nĩ ũathimo mũnene ta kĩ kũtongoewʼa nĩ Klĩsto na veva mũtheu!