1, 2. (a) Vaulo na ala waendanĩtye namo makomanie na mũisyo wĩva me Eveso? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

 ĨVINDA yĩmwe, nĩkwookĩlile nduuthĩ ndũanĩ ya Eveso. Vaĩ kĩtuu kingĩ kya andũ masembete mauanĩtye mbu. Aũme elĩ ala maendanasya na Vaulo maĩ manakwatwa, na yu makusũlanĩtwʼe matwaĩtwe na nzĩa. Andũ ala maĩ matukanĩ nĩmaumie masemba maendete nyũmbanĩ ya mathaũ, ĩla yaĩ ĩtonya kwĩanĩa andũ 25,000. Aingĩ moo o na mayamanyaa nĩ kyaũ kyookĩlya nduuthĩ. Ĩndĩ kĩla kyookie kĩlĩkonĩ nĩ kana ve mũisyo ũkwenda kũkwata ĩkalũ yoo vamwe na ngai yoo nga mamyendete mũno, yeetawa Alitemi. Kwoou nĩmambĩĩie kũkĩlya wasya mayasya: “Alitemi wa Aeveso nĩ mũnene!”—Meko 19:34.

² Yĩĩ nĩ ĩvinda yĩngĩ tũkwona Satani aitata kũtũmĩa andũ meũlua nduuthĩ nĩ kana asiĩĩe ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai ndũkatavanwʼe. Nĩtwĩsĩ kana ĩsu ti yo nzĩa yoka ĩla Satani ũtũmĩaa. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea nzĩa siana ũna ila Satani watũmĩie nĩ kana atate kwananga ngwatanĩo ĩla Aklĩsto ma ĩvindanĩ ya atũmwa maĩ nayo na aimasiĩĩa kũtavanyʼa. Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ tũkwona nĩ kana nzĩa isu syonthe watũmĩie iyaaaĩla, nũndũ “kwa nzĩa nene, ndeto ya Yeova nĩyaendeeie kwĩana na kwĩthĩwa na vinya.” (Meko 19:20) Nĩ kyaũ kyatetheeisye Aklĩsto kũsinda isiĩĩi isu? No kĩla kĩtumaa tũmũsinda Satani ũmũnthĩ. Vate nzika, Yeova nĩwe ũtũtetheeasya kũsinda, na ti vinya witũ. O na vailye ũu, no nginya twĩanĩsye kĩanda ĩ kitũ o tondũ Aklĩsto ma ĩvindanĩ ya atũmwa meekie. Yeova no atũtetheesye kwĩsĩla veva wake tũkethĩwa na nguma ila itonya kũtũtetheesya twĩanĩsye nesa ũthũkũmi witũ. Ekai twambe kũneenea ngelekanyʼo ya Avolo.

3, 4. Nĩ thĩna wĩva Avolo waĩ nawʼo wamanyĩkie nĩ Akwila na Vilisila, na mamũtetheeisye ata?

³ Vaulo aĩ kyalonĩ kyake kya katatũ kya ũmisonalĩ aendete ndũanĩ ya Eveso. Ĩvindanĩ yĩu mũndũũme ũngĩ Mũyuti weetawa Avolo aĩ anavika ndũanĩ ĩsu. Avolo aumĩte ndũanĩ yaĩ nguma mũno yeetawa Alekisandalia,  ĩla yaĩ Misili. Aĩ mũndũũme wĩ nguma sya mwanya. Ta kwa ngelekanyʼo, aĩ mũneeni mũseo. Na eka ũu, “aĩ na ũmanyi mwingĩ wa Maandĩko.” Na kwongela kĩu, ‘nĩwathangaaĩtwʼe nĩ veva.ʼ Na nũndũ wa kĩthito kĩla waĩ nakyo, nĩwaneenaa e na ũkũmbaũ e mbee wa Ayuti ala maĩ ĩsinakokenĩ.—Meko 18:24, 25.

⁴ Akwila na mũka, Vilisila, nĩmeewie Avolo aitavanyʼa. Na vate nzika, nĩmatanie mũno kũmwĩwʼa ‘aimanyĩsya nesa ĩũlũ wa Yesũ.ʼ Maũndũ ala wamanyĩasya ĩũlũ wa Yesũ maĩ ma wʼo. O na vailye ũu, ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ Akwila na Vilisila nĩmamanyie kana ve ũndũ wa vata mũno Avolo ũteesĩ. We “eesĩ ũvatiso wa Yoana wʼoka.” Na kwoou o na kau Akwila na Vilisila maĩ o aseũvya ma maeema na mayaĩ nguma, nĩmamanyie kana no nginya matetheesye mũndũũme ũsu wai mũsomu na mũneeni mũseo. Na nũndũ wa ũu, “mamwosa na mamũelesya nesa nzĩa ya Ngai.” (Meko 18:25, 26) Ĩndĩ we mũndũũme ũũ waĩ mũsomu na waĩ mũneeni mũseo, eekie ata maneena nake? Vate nzika, nĩwoonanisye wĩnyivyo, na ĩsu nĩ nguma ĩmwe ya vata mũno kĩla Mũklĩsto waĩle kwĩkĩa kĩthito ethĩwe nayo.

5, 6. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Avolo eethĩwa e wa vata ũthũkũminĩ wa Yeova, na ngelekanyʼo yake yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁵ Nũndũ Avolo nĩweetĩkĩlile kũtetheewʼa nĩ Akwila na Vilisila, nĩwatwʼĩkie mũthũkũmi mũseo wa Yeova. Nĩwaendie Akaia, na ‘atetheesya’ ana-a-asa kũu. O na ĩngĩ, nĩwaumĩisye ũkũsĩ mũseo Ayuti ala maĩ kũu, maasya kana Yesũ tiwe Masia ũla wathanĩtwe. Luka aandĩkie atĩĩ: “Nĩwoonanasya kwa kĩthito kingĩ mbee wa andũ kana Ayuti maĩ na mavĩtyo, na nĩwamonasya kwĩsĩla Maandĩko kana Yesũ nĩwe Klĩsto.” (Meko 18:27, 28) Kwa wʼo, Avolo aĩ ũtethyo mũnene mũno kĩkundinĩ! Nũndũ wa ũu, o ta Vaulo, nĩwatetheeisye “ndeto ya Yeova” yaendeea kwĩthĩwa na vinya. Ngelekanyʼo ya Avolo yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁶ Wĩnyivyo nĩ nguma ya vata mũno kwa Mũklĩsto. Kĩla ũmwe witũ nĩwĩthĩawa na inengo, syĩthĩwe nĩ sya mũsyawa, ũtũĩka, kana o maũndũ ala mũndũ wĩmanyĩĩtye. Ĩndĩ o na vailye ũu, wĩnyivyo witũ nĩwʼo waĩlĩte kwĩthĩawa ũyoneka mũno kwĩ inengo ila twĩ nasyo. Tũkaema kwĩthĩwa na wĩnyivyo, inengo sitũ no itũlikye thĩnanĩ. O na no itume twĩthĩwa na mĩtũlyo. (1 Ako. 4:7; Yak. 4:6) Tweethĩwa twĩnyivĩtye kuma ngoonĩ, tũkoonaa ala angĩ me ma vata kwĩ ithyĩ. (Avi. 2:3) Ũkeethĩaa nĩ laisi angĩ kũtũlũnga kana kũtũmanyĩsya. Tũikakwatĩĩaa mũno mawoni maitũ yĩla ũseũvyo watetheewʼa nĩ veva mũtheu kwĩka moalyũku ĩũlũ wa ũmanyĩsyo kana mwolooto mũna. Twaendeea kwĩthĩwa na wĩnyivyo, tũkeethĩawa tũtonya kũtũmĩwa nĩ Yeova na Mwana wake.—Luka 1:51, 52.

7. Ngelekanyʼo ya Vaulo na Avolo yĩtũtetheesya ata kwĩthĩwa na wĩnyivyo?

⁷ O na ĩngĩ, wĩnyivyo nũsiĩĩaa andũ maikethĩwe na masindano. Kwasũanĩa ũndũ Satani waĩ na mea ma kũete mũaanĩko katĩ wa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa. Ethĩwa atanie mũno ta keka Avolo na mũtũmwa Vaulo, ala maĩ na nguma sya mwanya mũno, nĩmeetĩkĩlile kwĩthĩwa na masindano, na kĩla ũmwe ayambĩĩa kwĩmanthĩa nguma kĩkundinĩ. Ndwaĩ ũndũ wĩ vinya kwoo kwĩka ũu. Kwa ngelekanyʼo, Aklĩsto amwe kĩkundinĩ kya Kolintho, mambĩĩie kwasya, “Nyie nĩ wa Vaulo,” na angĩ maasya, “Nakwa nĩ wa Avolo.” We Vaulo na Avolo  nĩmeetĩkĩlanile na ndeto isu? Aiee! Na eka ũu, Vaulo nĩweetĩkĩlile enyivĩtye kana Avolo nĩweanĩasya kĩanda kya vata ũthũkũminĩ, na o na amũnenga ianda mbingangĩ. Nake Avolo nĩwaatĩĩaa ũtao ũla wanengwa nĩ Vaulo. (1 Ako. 1:10-12; 3:6, 9; Tito 3:12, 13) Ĩĩ nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno ĩkũtũtetheesya kwona ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na wĩnyivyo na ngwatanĩo ũmũnthĩ.

8. Vaulo atũmĩie nzĩa yĩva kũsyoka Eveso, na nĩkĩ weekie ũu?

⁸ Vaulo nĩwawetete kana akasyoka Eveso, na nĩweekie ũu. a (Meko 18:20, 21) Ĩndĩ kwasũanĩa ũndũ wasyokie ndũanĩ ĩsu. Ya mũthya awetetwe e Andiokia ya Silia. Aĩ atonya kũvika Eveso atũmĩĩte nzĩa nguvĩ keka eekie o kũthi nginya Seleusi na ailĩsa meli ĩmũtwae vala waendete. Ĩndĩ vandũ va ũu, esĩile “isionĩ ila syĩ kũasa na ũkanga.” Kwosana na ũkunĩkĩli ũmwe, kyalo kya Vaulo, kĩla kĩeleetwʼe nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 18:23 na 19:1, kyaĩ kya ũasa wa ta kĩlomita 1,600! Nĩkĩ Vaulo watũmĩie nzĩa ĩsu yĩasavĩte ũu? Kĩtumi nũndũ endaa kũthi “aimekĩa vinya amanyĩwʼa onthe.” (Meko 18:23) O ta kyalo kyake kya mbee na kya kelĩ kya ũmisonalĩ, kyalo kĩĩ kya katatũ kĩyaĩ laisi. Ĩndĩ ndaaĩlila nũndũ wa kĩthito kyake. Ũmũnthĩ, asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko vamwe na iveti syoo, methĩawa na veva ta ũsu. Yo tũyaĩlĩte kũmatũngĩaa mũvea nũndũ wa veva woo wa kwĩyumya na wendo ũla matwonasya?

9. Nĩkĩ kĩkundi kĩmwe kya amanyĩwʼa kyaaĩlĩte kũvatiswa ĩngĩ, na ngelekanyʼo yoo yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁹ Yĩla Vaulo wavikie Eveso, nĩwakomanie na kĩkundi kya amanyĩwʼa vakuvĩ 12 ma Yoana Mũvatisi. Amanyĩwʼa asu mavatisĩtwe na ũvatiso wa Yoana ũla waekete kũtũmĩka. O na ĩngĩ, mayaĩ na ũmanyi o na ũmwe ĩũlũ wa veva mũtheu, na ethĩwa ve amwe maĩ nawʼo, waĩ o mũnini. Kwoou Vaulo nĩwamatetheeisye mamanya veva mũtheu nĩ kyaũ. Na o ta Avolo, nĩmoonanisye kana maĩ na wĩnyivyo na wendi wa kwĩmanyĩsya. Ĩtina wa ũu, nĩmavatisiwe ĩsyĩtwanĩ ya Yesũ na makwata veva mũtheu na ũtonyi wa kwĩka syama imwe. Vate nzika, nĩtũkwataa moathimo maingĩ yĩla twaatĩĩa myolooto ĩla Yeova ũtũnengae atũmĩĩte ũseũvyo wake.—Meko 19:1-7.

10. Nĩkĩ Vaulo waendie kũtavanĩsya nyũmbanĩ nene ya sukulu vandũ va ĩsinakokenĩ, na tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ata?

¹⁰ Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa vau, Vaulo nĩwoosie ĩtambya yĩngĩ yatetheeisye ũvoo mũseo kũendeea na mbee. Nĩwatavanisye na ũkũmbaũ ĩsinakokenĩ kwa myei ĩtatũ. Ĩndĩ o na kau nĩwatataa ũndũ ũtonya “kũsũanĩa na andũ na kũtata kũmaĩkĩĩthya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai,” amwe nĩmoomisye ngoo na mambĩĩa kũmũvĩnga. Na kwoou vandũ va kwananga ĩvinda aivĩngĩĩsana na asu mambĩĩie “kũneena naĩ ĩũlũ wa Ĩla Nzĩa,” nĩweekie mũvango nĩ kana atavanĩasye nyũmbanĩ nene ya sukulu. (Meko 19:8, 9) Ala mendaa kwĩka maendeeo ma kĩ-veva maaĩlĩte kuma ĩsinakokenĩ na maithi makamwĩthukĩĩasye nyũmbanĩ ĩsu. O naitũ nĩtwaĩlĩte kũtila ngewa yĩla twamanya kana mũndũ ũla tũũneena nake  ndekwenda kwĩthukĩĩsya kana eenda o ngananĩo. Na kĩtumi nũndũ ve andũ aingĩ me na ngoo nzeo mekwenda kwĩwʼa ũvoo mũseo!

11, 12. (a) Twĩsĩ ata kana Vaulo aĩ kĩthito na nĩwavĩndũaa ũtavanyʼa wake kwosana na ũndũ maũndũ mailye? (b) Ngũsĩ sya Yeova syonanasya ata kana syĩ kĩthito na nĩsyĩthĩawa syĩyũmbanĩtye kũvĩndũa ũtavanyʼa kwosana na ũndũ maũndũ mailye?

¹¹ Nĩvatonyeka Vaulo akethĩwa aneenaa na andũ nyũmbanĩ ĩsu kĩla mũthenya kwambĩĩa saa 5:00 ũu kwakya nginya saa 10:00 ũu ĩ ya mawĩoo. (Meko 19:9) Nĩvatonyeka ũkethĩa masaani asu nĩwʼo kweethĩawa kũuĩtye vyũ nũndũ kwaĩ kũvyũ mũno. Masaanĩ asu andũ aingĩ nĩmaũngamasya mawĩa moo nĩ kana maye na maithũmũa. Vaulo akethĩwa aendeeie kwĩka ũu kĩla mũthenya kwa myaka ĩlĩ, nũtonya kwĩthĩwa atũmĩie mbee wa masaa 3,000 aimanyĩsya! b Ngewa ĩsu ya Vaulo nĩkũvuanyʼa ũndũ ũngĩ watumie ndeto ya Yeova ĩendeea kwĩana na kwĩthĩwa na vinya. Vaulo aĩ kĩthito na nĩweethĩawa eyũmbanĩtye kũvĩndũa ũtavanyʼa wake maũndũ maalyũka. Nĩwavĩndũie mĩvango yake nĩ kana atetheesye ala mendeeawʼa kĩsionĩ kĩu. Kyo kĩthito kyake nĩkyeethĩiwe na mosyao maseo? Ĩĩ, na kĩtumi nũndũ “onthe ala mekalaa kĩsionĩ kya Asia [nĩmeewie] ndeto ya Mwĩaĩi, Ayuti na Akiliki.” (Meko 19:10) Vate nzika, Vaulo nĩwaumisye ũkũsĩ mwĩanĩu!

¹² Ngũsĩ sya Yeova ĩvindanĩ yĩĩ o nasyo nĩsyĩthĩawa na kĩthito, na nivĩndũaa ũtavanyʼa wasyo kwosana na ũndũ maũndũ mekala. Nĩtũtataa kũmantha andũ masaa ala matonya kũkwatĩkana na vala matonya kũkwatĩkana. Nĩtũtavasya ũvoo mũseo ala twakomana namo nzĩanĩ, sokonĩ, kana kũla kũũngamawʼa ngalĩ. O na nĩtũneenaa na andũ simũnĩ kana tũkamaandĩkĩa valũa. Na yĩla tũũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba, nĩtũtataa tũmathokee masaa ala tũtonya kũmethĩa mĩsyĩ kwoo.

13, 14. (a) Yeova amũnengie Vaulo ũtonyi wa kwĩka ata? (b) Nĩ ĩvĩtyo yĩva yeekiwe nĩ ana ma Sikiva, na aingĩ ala meyĩtaa Aklĩsto mekaa o tamo ata?

¹³ Ĩtina wa ũu, Luka nũeleetye ũndũ Vaulo waendeeie nesa ũthũkũminĩ wake ĩvindanĩ yĩla Yeova wamũtetheeisye kwĩka “syama nene.” O na itambaa na ngũa ila syakiita mwĩĩ wa Vaulo nĩsyatwaĩawa andũ awau na makavoa. O na nĩsyatũmĩawa kumya maveva mavuku. c (Meko 19:11, 12) Andũ aingĩ nĩmendeeiwʼe mũno moona maveva mavuku maikĩlwʼa vinya, ĩndĩ ve amwe mataaendeewʼa.

¹⁴ Ve “Ayuti amwe ala maendaa kũũ na kũũ mayumya ndaimoni,” mambĩĩie kũtata kwĩka syama ila Vaulo weekaa. Amwe katĩ woo nĩmatataa kumya ndaimoni maitũmĩa ĩsyĩtwa ya Yesũ na ya Vaulo. Amwe Luka ũwetete nĩ ana mũonza ma Sikiva, ala maĩ ma mũvĩa wa athembi. Ĩndĩ mũthenya ũmwe veva mũvuku wamakũlilye atĩĩ: “Nyie nĩnĩsĩ Yesũ na ngamanya Vaulo, ĩndĩ inywʼĩ mwĩ aaũ?” Mũndũũme ũla waĩ na veva ũsu mũvuku nĩwamathaanyũkĩie ta nyamũ ya kĩthekanĩ, na atuma masemba me athei na me aũmĩsye. (Meko 19:13-16) Ũsu waĩ ũsindi mũnene kwa “ndeto ya Yeova”! Waĩ ũkũsĩ wĩ ũtheinĩ kana Vaulo nĩwe wanengawe vinya nĩ Yeova, na ti andũ asu matwaĩĩasya ũthaithi wa ũvũngũ. Ũmũnthĩ kwĩ andũ milioni mbingĩ masũanĩaa atĩ kwĩkaĩla ĩsyĩtwa ya Yesũ kana kwĩyĩta Mũklĩsto nĩkũtoetye. Ĩndĩ o tondũ Yesũ wawetie, no ala mekaa kwenda kwa Asa wake me na wĩkwatyo wa wʼo wa ĩvinda yũkĩte.—Mt. 7:21-23.

15. Ngelekanyʼo ya andũ ma Eveso ĩtonya kũtũtetheesya ata ethĩwa nĩtwĩthĩwa twĩ na syĩndũ ikonanĩtye na maveva mavuku?

¹⁵ Ũndũ ũsu wakwatie ana ma Sikiva nĩwatumie aingĩ mamũkĩa Ngai, na nũndũ wa ũu, matwʼĩka etĩkĩli na maekana na imanyĩo ila maĩ nasyo syakonanĩtye na maveva mavuku. Andũ ma Eveso nĩmendete mũno maũndũ makonanĩtye na maveva mavuku. Ũwe waĩ kĩla vandũ na kwaĩ mavuku maingĩ ma ũwe. Andũ aingĩ kuma Eveso nĩmakiitiwe ngoo nginya moosa mavuku ala matũmĩaa maũndũnĩ  ma ũwe, na mamavĩvĩsya mbee wa andũ, o na kau maĩ ma mbesa mbingĩ mũno kwosana na ũtalo wa ũmũnthĩ. d Luka aeleetye atĩĩ: “Kwoou kwa nzĩa nene, ndeto ya Yeova nĩyaendeeie kwĩana na kwĩthĩwa na vinya.” (Meko 19:17-20) Ũsu waĩ ũsindi mũnene ta kĩ ĩũlũ wa momanyĩsyo ma ũvũngũ na ndaimoni! Andũ asu maĩ aĩkĩĩku nĩmatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo mũno. O naitũ twĩkalĩte nthĩ yusĩe maũndũ ma ũwe. Tũkesa kwĩthĩa twĩ na kĩndũ kĩkonanĩtye na maveva mavuku, twaĩlĩte kũkyananga na mĩtũkĩ o ũndũ andũ ma Eveso meekie. Ekai twĩvathane vyũ na imanyĩo isu mbuku, o na ethĩwa twĩkwata wasyo wĩana ata.

16, 17. (a) Elesya ũndũ Ndemetelio watumie kĩthokoo kyambĩĩa ndũanĩ ya Eveso. (b) Aeveso moonanisye ata kana nĩmakwatĩĩaa mũno mawoni ma ndĩni yoo?

¹⁶ Yu ekai tũneenee nzĩa ĩngĩ Satani ũtũmĩaa. Yawetiwe nĩ Luka yĩla waisye “Nĩkwookĩlile kĩthokoo kĩnene ĩũlũ wa Ĩla Nzĩa.” Luka ndeekaa o kwongeleela mautĩĩo. e (Meko 19:23) Mũndũũme ũmwe weetawa Ndemetelio, ũla waĩ mũtwii wa vetha, nĩwe wookĩlilye ithokoo isu. Nĩwalilikanilye andũ ala mathũkũmaa ĩmwe kana viasala woo wa kũthoosya mĩvwʼanano nĩwʼo watumaa maendeea nesa. O na nĩwamatavisye kana ũvoo ũla Vaulo watavanasya ndwaĩ mũseo kwondũ wa viasala woo, nũndũ Aklĩsto mayathaithaa mĩvwʼanano. Na nũndũ nĩweesĩ kana andũ asu nĩmeekathĩĩaa mũno nũndũ wa kwĩthĩwa me ekali ma Eveso, nĩwameie kana ngai yoo nga, ĩla yeetawa Alitemi, na ĩkalũ yoo yĩla yeesĩkĩe mũno, ‘ikooneka tate kĩndũ.ʼ—Meko 19:24-27.

¹⁷ Ndeto sya Ndemetelio nĩsyeanĩisye kĩeleelo kyake. Andũ ala matuaa vetha mambĩĩie kũkĩlya wasya mayasya: “Alitemi wa Aeveso nĩ mũnene!” Nĩvo ĩndĩ ndũa ĩsu yausũie kĩthokoo kingĩ, o tondũ vaeleetwʼe mwambĩĩonĩ wa ĩsomo yĩĩ. f Na nũndũ Vaulo nĩwendete vyũ kũtetheesya andũ, endaa kũthi nyũmbanĩ ya mathaũ nĩ kana akaneene na andũ asu. Ĩndĩ amanyĩwʼa ala waĩ namo nĩmamũvatie nũndũ moonaa atonya kwĩlikya mũisyonĩ. Mũndũũme ũmwe weetawa Alekisanda nĩwaũngamie mbee wa ĩkomano aneene nayo. Na nũndũ aĩ Mũyuti, nĩvatonyeka akethĩwa endaa mũno kũelesya kĩvathũkanyʼo kya Ayuti na Aklĩsto. Ĩndĩ ĩkomano yĩu yĩyaĩ yĩsa kũmwĩthukĩĩsya. Yĩla andũ mamanyie kana aĩ Mũyuti, nĩmathatie mũno na mambĩĩa kũneena na wasya mũnene mayasya:  “Alitemi wa Aeveso nĩ mũnene!” Meekie ũu kwa masaa elĩ ũu. O na ũmũnthĩ, kwĩ andũ makwatĩĩaa mũno mawoni ma ndĩni. Na kĩu nĩkĩtumaa meka maũndũ o na mateũsũanĩa.—Meko 19:28-34.

18, 19. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva mũandĩki wa ndũa ya Eveso wavindĩthisye ĩkomano? (b) Ngũsĩ sya Yeova isũvĩĩtwe ata nĩ anene ma silikalĩ, na tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũkwate ũsũvĩo ta ũsu?

¹⁸ Ĩtina, mũandĩki wa ndũa nĩwavindĩthisye ĩkomano yĩu. Mũandĩki ũsu nĩwatũmĩaa kĩlĩko, na kwoou nĩwaeleisye ĩkomano yĩu kana vayaĩ mũisyo Aklĩsto mendaa kũetee ngai yoo na ĩkalũ yoo. O na nĩwamaeleisye kana Vaulo na ala waĩ namo mayaavĩtĩsya ĩkalũ ya Alitemi, na amatavya kana vaĩ mũtalatala wosanĩte na mĩao ũla maaĩlĩte kũatĩĩa ũndũ ta ũsu waumĩla. Na ĩndĩ ũndũ ũla ũtonya kwĩthĩwa wamavindĩthisye vyũ nĩ yĩla wamalilikanilye kana kwosana na mĩao ya Lomi, maĩ matonya kũsikatĩwa kũmbana na kũkĩlya nduuthĩ mate na mwanya wa silikalĩ. Amina kũmaelesya ũu, nĩwoombũũkisye ĩkomano yĩu. O na kau maĩ manathata mũno na mĩtũkĩ, ndeto isu nĩsyavoovisye kĩtai kyoo na mĩtũkĩ na mausya.—Meko 19:35-41.

¹⁹ Yĩu ti yo yaĩ ĩvinda ya mbee kana ya mũthya kwona mũndũ wĩ na kĩlĩko na wĩ na ũkũmũ silikalĩnĩ ayosa ĩtambya asũvĩe aatĩĩi ma Yesũ. O nake mũtũmwa Yoana nĩwoonie woninĩ kana ĩvindanĩ ya mũminũkĩlyo, andũ me na ũkũmũ, ala maelekanĩtwʼe na nthĩ, maĩ mamelye ũsĩ, kana ũvĩnganĩsya ũla Satani waĩ aetee aatĩĩi ma Yesũ. (Ũvu. 12:15, 16) Na ũu nĩwʼo vethĩĩtwe. Mavinda maingĩ asili ma makoani me na woni mũseo nĩmateteete ũthasyo wa Ngũsĩ sya Yeova wa kũthaitha na kũtavanyʼa ũvoo mũseo. Na vate nzika, mwĩkalĩle witũ mũseo nũtetheeasya kũkwata ũsindi ũsu. Veonekana mwĩkalĩle mũseo wa Vaulo nĩwatumĩte anengwa ndaĩa nĩ anene amwe ma sililkalĩ ndũanĩ ya Eveso nginya weethĩa mayenda kwona aikwatwa nĩ mũisyo. (Meko 19:31) Ekai o naitũ tũendeee kũtata ũndũ tũtonya twĩthĩawe na mwĩkalĩle wĩ na ndaĩa na ũte na ũseleke, nĩ kana ala tũũkomana namo mendeeawʼe nithyĩ. Kĩu no kĩthĩwe na mosyao maseo mũno o na kwĩ ũndũ tũtonya kũsũanĩa.

20. (a) We wĩĩwʼa ata wasũanĩa ũndũ ndeto ya Yeova yaendeeie kwĩthĩwa na vinya ĩvindanĩ ya atũmwa na ũmũnthĩ? (b) We ũtwʼĩte kwĩka ata wasũanĩa ũsindi ũla Yeova ũtũtetheeasya kũkwata ũmũnthĩ?

²⁰ Nĩ ũndũ wa kwendeesya mũno kũmanya kana “ndeto ya Yeova nĩyaendeeie kwĩana na kwĩthĩwa na vinya” ĩvindanĩ ya atũmwa! O na ũmũnthĩ, nĩtũtanaa mũno kwona ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aitetheesya athũkũmi make kũkwata ũsindi ta ũsu. We no wende kwĩthĩwa na kĩanda, o na ethĩwa no kĩnini, ũsindinĩ ũsu? Eka ngelekanyʼo isu twaneenea iũmanyĩsye. Ĩthĩawa na wĩnyivyo, endanasya na ũseũvyo wa Yeova, ĩthĩawa na kĩthito, leanaa na maũndũ makonanĩtye na maveva mavuku, na ũyĩkaa kyonthe kĩla ũtonya nĩ kana umasye ũkũsĩ kwa kwĩthĩwa na mwĩkalĩle wĩ na ndaĩa na ũte na ũseleke.