1-3. (a) Elesya kĩla kyaendeee nĩ kana Eutikusi akwʼe. (b) Vaulo eekie ata, na kĩu kyoonanisye kyaũ ĩũlũ wake?

 ĨVINDA yĩmwe Vaulo aĩ nyũmbanĩ ya ĩũlũ yaĩ na andũ aingĩ kĩsionĩ kya Teloa. Nũndũ ũsu nĩwʼo waĩ ũtukũ wake wa mũthya na ana-a-asa make, nĩwaneenie namo kwa ĩvinda yĩasa mũno. Kwaĩ ũtukũ katĩ. Na vaĩ taa siana ũna syakanĩtwʼe, na nĩsyatumaa kwĩthĩwa na ũvyũvu na syũki. Ndĩlĩsyanĩ vaĩ mwanake ũmwe weetawa Eutikusi wekalĩte vo. Vaulo aendeee kũneena, Eutikusi nĩwakwatiwe nĩ too na avalũka kuma ngolovanĩ ya katatũ.

² Nũndũ Luka aĩ ndakĩtalĩ, nĩvatonyeka akethĩwa aĩ ũmwe katĩ wa ala maĩ ma mbee kũvika vala Eutikusi waĩ nĩ kana mamũtetheesye. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana maivika vala waĩ, meethĩie “akwʼa.” (Meko 20:9) Ĩndĩ ve kyama kyeekĩkie. Vaulo nĩwavalũkĩile mwanake ũsu na eea ĩkomano atĩĩ: “Ekai kũthĩnĩka, nũndũ e thayũ.” Vaulo nĩwathayũũkisye Eutikusi!—Meko 20:10.

³ Ũndũ ũsu nĩwoonanisye ũtonyi wa veva mũtheu wa Ngai. Vaulo ndaĩ atonya kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa kĩkwʼũ kya Eutikusi. Ĩndĩ o na vailye ũu, ndendaa kĩkwʼũ kya mwanake ũsu kyanange ũmbano wa vata ũla maĩ nawʼo kana kũlulutĩkya mũndũ o na ũmwe. No nginya onthe kĩkundinĩ methĩwe meekĩiwe vinya mũno na meewʼa mathangaawʼa maendeee na ũthũkũmi woo, yĩla moonie Vaulo amũthayũũkya Eutikusi. Ũndũ ũsu nĩwoonanisye ũtheinĩ kana Vaulo nĩwoonaa thayũ wa ala angĩ wĩ wa vata mũno. O na ĩngĩ, kĩu no kĩtũlilikanyʼe ndeto ii waneenie: “Nyie nĩ mũtheu kumana na nthakame ya andũ onthe.” (Meko 20:26) Ekai twone ũndũ ngelekanyʼo ya Vaulo ĩtonya kũtũtetheesya ũndũnĩ ũsu.

4. Nĩ maũndũ meva maito Vaulo wakomanie namo?

⁴ O tondũ ĩsomo ĩvĩtu yonanĩtye, Vaulo nĩwakomanie na maũndũ maito mũno. Yĩla watavanasya ndũanĩ ya Eveso, andũ nĩmaluile nduuthĩ. Na atwii ma vetha ala mathooeasya athaithi ma Alitemi mĩvwʼanano nĩmo mambĩĩisye nduuthĩ ĩsu. Ĩndĩ ĩandĩko ya Meko ma Atũmwa 20:1 yaĩtye  kana “yĩla ithokoo syathelile, Vaulo nĩwatũmanie amanyĩwʼa moke kũla ũĩ, na ĩtina wa kũmathangaasya na kũtaanĩsya namo, nĩwambĩĩisye kyalo kyake kya kũthi Masetonia.”

5, 6. (a) Vaulo atonya kwĩthĩwa ekalile Masetonia ĩvinda yĩana ata, na atetheeisye ana-a-asa make ata e kũu? (b) Vaulo amonaa ata ana-a-asa make?

⁵ Yĩla Vaulo waendete Masetonia, nĩwesĩile ndũanĩ yaĩ ũtee wa ũkanga yeetawa Teloa na avekala kwa ĩvinda yĩana ũna. E kũu, eekwatasya kana Tito, ũla watũmĩtwe Kolintho, nũkũka monane. (2 Ako. 2:12, 13) Ĩndĩ yĩla Vaulo wamanyie kana Tito ndetonya kũka, nĩwaendeeie na kyalo kyake, na avika Masetonia nĩvatonyeka akethĩwa ekalile kwʼo kwa ĩvinda ya mwaka ũmwe ũu “[aitavya] ala maĩ kũu maũndũ maingĩ ma kũmathangaasya.” a (Meko 20:2) Ĩtina Tito nĩwesie kũthi Masetonia, kũla Vaulo waĩ, na amũtavya ũndũ andũ ma Kolintho matanĩĩte mũno valũa wa mbee ũla wamaandĩkĩie. (2 Ako. 7:5-7) Kĩu kyatumie Vaulo amaandĩkĩa valũa ũngĩ, ũla ũmũnthĩ tũwĩsĩ ta 2 Akolintho.

⁶ Nĩ ũndũ wa kwendeesya kũmanya kana Luka atũmĩĩte ndeto “kũmathangaasya” kũelesya ũndũ syalo sya Vaulo syailye yĩla wathokeie ana-a-asa ma Eveso na Masetonia. Ndeto ĩsu yĩonanyʼa woni ũla Vaulo weethĩawa  nawʼo kwelekela ana-a-asa make. Kĩvathũkanyʼo na Avalisi, ala mavũthĩtye andũ ala angĩ, Vaulo oonaa ana-a-asa make me atethya ma wĩa vamwe nake. (Yoa. 7:47-49; 1 Ako. 3:9) Na ũu nowʼo waendeeie kũmonaa, o na mavindanĩ ala meethĩwa na vata wa kũnengwa ũkanyʼo mũito.—2 Ako. 2:4.

7. Ũmũnthĩ atumĩa ma kĩkundi matonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Vaulo ata?

⁷ O na ũmũnthĩ, atumĩa ma kĩkundi o vamwe na asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko nĩmatataa mũno kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Vaulo. O na yĩla meũnenga mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ũkanyʼo, kĩeleelo kyoo kĩthĩawa ne kũmwĩkĩa vinya. Vandũ va kũsilĩla ana-a-asa na eĩtu-a-asa, nĩmatataa ũndũ matonya mamaelewe na maimekĩa vinya. Mũsyaĩĩsya ũmwe wa mũthyũlũlũko wĩthĩĩtwe aitethya wĩa ũsu kwa ĩvinda yĩasa aĩtye atĩĩ: “Ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmendaa mũno kwĩka ũla ũseo. Ĩndĩ mavinda kwa mavinda nĩmakusaa ngoo, makakwatwa nĩ wia, na makavinyĩĩwa nĩ mathĩna ũkethĩa meĩwʼa ta mekũemwa nĩ kwĩka ũla waĩle.” Atumĩa no mekĩe vinya na makathangaasya ana-a-asa ta asu.—Aevl. 12:12, 13.

8, 9. (a) Nĩ kyaũ kyavĩngĩĩsie mũvango wa Vaulo wa kũthi Silia? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyatumie Ayuti mamũmena Vaulo?

⁸ Vaulo auma Masetonia aendie Kolintho. b Na ĩtina wa kwĩkala kũu kwa ĩvinda ya myei ĩtatũ, nĩwavangie kũthi Kengelea, na auma vau ayosa meli nĩ kana athi Silia. Kuma vau, aĩ athi Yelusaleme nĩ kana atwae mũvothi kwondũ wa ana-a-asa ala mendaa ũtethyo. c (Meko 24:17; Alo. 15:25, 26) Ĩndĩ ve maũndũ matataĩĩwe maumĩlile maananga mũvango wake. Ĩandĩko ya Meko ma Atũmwa 20:3 yaĩtye: “Ayuti nĩmavangie kũmũaa”!

⁹ Ti ũsengyʼo kwona Ayuti mamũmenete Vaulo nũndũ mamũtalaa ta mũkaĩi wa mũĩkĩĩo. Yĩla Vaulo waĩ Kolintho ya mbee, nĩwatetheeisye Kilisivo, ũla waĩ mũũngamĩi wa ĩsinakoke, atwʼĩka Mũklĩsto. (Meko 18:7, 8; 1 Ako. 1:14) Ve ĩvinda yingĩ Ayuti ala maĩ Kolintho mamũsikatie Vaulo mbee wa Kalio, ũla waĩ mũnene wa Akaia. Ĩndĩ Kalio ameie kana mayaĩ na kĩtumi kĩseo kya kũmũsikata, na nũndũ wa ũu, mathata mũno. (Meko 18:12-17) Ayuti asu maĩ Kolintho nĩmatonya kwĩthĩwa meesĩ kana makethĩwa masũanĩaa Vaulo nũkũthi Kengelea, na nũndũ wa ũu, mavanga kũmwoveesya kwʼo. We Vaulo esaa kwĩka ata?

10. We Vaulo aemie kũthi Kengelea nũndũ aĩ mũndũ wĩ wia? Elesya.

¹⁰ Nũndũ Vaulo ndendaa kwĩlikya mũisyonĩ na nĩwendaa kũsũvĩa mĩvothi ĩla wanengetwe, nĩwavangie kũsyoka Masetonia na maaũ vandũ va kũthi Kengelea. Ĩndĩ kwĩsĩla nthĩ nyũmũ kwaĩ na mĩisyo kwĩ kwĩsĩla ũkanganĩ. Ĩvindanĩ  yĩu ya tene, kaingĩ ingʼendilĩ nĩsyakothaa kwoveesya andũ malelũnĩ. O na mĩkaawanĩ kwaĩ o na mĩisyo. Ĩndĩ o na vailye ũu, Vaulo oonaa mĩisyo ĩla wesaa kũkomana nayo esĩle nthĩ nyũmũ yĩ kavaa kwĩ ĩla yesaa kũmũkwata athi Kengelea. Ũseo ũla waĩ vo nĩ kana ndaĩ weka kyalonĩ kĩĩ kya ũmisonalĩ. Aendanisye na Alisitaliko, Kaio, Sekundo, Sovatele, Timotheo, Telovimo, na Tikiko.—Meko 20:3, 4.

11. Ũmũnthĩ Aklĩsto mosaa matambya meva nĩ kana mesũvĩe, na Yesũ atũtiĩe ngelekanyʼo yĩva ũndũnĩ ũsu?

¹¹ O ta Vaulo, ũmũnthĩ Aklĩsto nĩmatataa ũndũ matonya maikelikye mũisyonĩ yĩla me ũtavanyʼanĩ. Isionĩ imwe maendaa me kakundi kana mainyiva elĩ, vandũ va mũndũ kũthi e weka. Nao nata kũthĩnwʼa? Aklĩsto nĩmethĩawa mesĩ kana maiema kũthĩnwʼa. (Yoa. 15:20; 2 Tim. 3:12) Ĩndĩ o na vailye ũu, mayĩtĩkĩlaa kwĩlikya mũisyonĩ o mene. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Yesũ. Ĩvinda yĩmwe, yĩla avĩnganĩsya ala maĩ Yelusaleme moosie mavia mamũkimange, “[nĩweevithie] na auma vau ĩkalũnĩ.” (Yoa. 8:59) Ĩtina, yĩla Ayuti mavangaa kũmũaa, “nĩwaekie kũendaa enekee nĩ Ayuti, ĩndĩ auma kũu athi kĩsionĩ kĩ vakuvĩ na weũ.” (Yoa. 11:54) Kwoou Yesũ nĩwatataa ũndũ ũtonya ndakelikye mũisyonĩ ethĩwa kwĩka ũu kũyavĩnganaa na kwenda kwa Ngai. Na ũu nowʼo Aklĩsto mekaa ũmũnthĩ.—Mt. 10:16.

12, 13. (a) Kũthayũũkwʼa kwa Eutikusi kwatumie Aklĩsto ala angĩ mewʼa ata? (b) Nĩ wĩkwatyo wĩva wĩ Mbivilianĩ ũkiakiasya ala makwʼĩĩwa nĩ endwa moo?

¹² Vaulo e na ala maendanĩtye nake nĩmesĩile Masetonia, na nĩmatonya kwĩthĩwa mataanĩisye ĩtina wa vau. Na veonekana ĩtina nĩmesie kũkomanĩa Teloa. d Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ĩtina wa mĩthenya ĩtano twavika Teloa vala maĩ.” e (Meko 20:6) Ĩvindanĩ yĩu me Teloa, nĩwʼo ũla mwanake weetawa Eutikusi wathayũũkiwʼe, o tondũ vawetetwe mwambĩĩonĩ wa ĩsomo yĩĩ. We wĩona ana-a-asa ta meewie ata moona Eutikusi athayũũkwʼa? O tondũ Mbivilia yaĩtye, nĩmeewie “makiakiwʼa mũno.”—Meko 20:12.

¹³ Ũwʼo nĩ kana syama ta isu iyĩkĩkaa ũmũnthĩ. Ĩndĩ o na vailye ũu, ala makwʼĩĩwa nĩ endwa moo nĩmakiakiawʼa mũno nĩ wĩkwatyo ũla wĩ Mbivilianĩ wa ũthayũũkyo. (Yoa. 5:28, 29) Kwasũanĩa ũndũ ũũ: O na kũtwʼĩka Eutikusi nĩwathayũũkiwʼe, nĩwasyokie akwʼa nũndũ aĩ na naĩ. (Alo. 6:23) Ĩndĩ ala makathayũũkwʼa nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ya Ngai, makekala tene na tene! Namo ala mathayũũkawʼa mesumbĩka vamwe na Yesũ ĩtunĩ, manengawe thayũ ũtatonya kũkwʼa. (1 Ako. 15:51-53) Vate nzika, Aklĩsto ũmũnthĩ, methĩwe nĩ etĩkĩwʼa mauta kana nĩ “malondu angĩ,” me na kĩtumi kĩseo kya ‘kũkiakiwʼa mũno.’—Yoa. 10:16.

14. Vaulo eeie atumĩa ma kĩkundi kya Eveso ata yĩla wakomanĩie namo Mileto?

¹⁴ Vaulo e na ala waĩ namo nĩmaumie Teloa na mathi Asoso, na ĩndĩ kuma vau mathi Mitilene, Kiosi, Samo, na Mileto. Vaulo endaa kũvika Yelusaleme Mboka ya Vendekosito ĩtembiku. Na nũndũ nĩweekalaatĩte, nĩwatwie kwosa meli ĩte kwĩsĩla Eveso. Ĩndĩ nũndũ nĩwendaa kũneena na atumĩa ma kĩkundi kya Eveso, nĩwamakũlilye makomanĩe Mileto. (Meko 20:13-17) Yĩla mookie kũla ũĩ, ameie atĩĩ: “Nĩmwĩsĩ nesa ũndũ nekalaa yĩla naĩ nenyu kuma mũthenya wa mbee ũla navikie kĩsionĩ kya Asia, ngĩmũthũkũma Mwĩaĩi na wĩnyivyo wʼonthe na methoi na matatwa ala mangwatie kumana na mĩvango ya Ayuti ya kwenda kũmbũaa, na ndyaalea kũmũtavya maũndũ ala matonya kũmũtethya, o na ndyaalea kũmũmanyĩsya ũtheinĩ na nyũmba kwa nyũmba. Ĩndĩ nĩnaumisye ũkũsĩ mwĩanĩu kwa Ayuti na Akiliki nĩ kana melile na maimũsyokea Ngai na maimũĩkĩĩa Mwĩaĩi Yesũ.”—Meko 20:18-21.

15. Ve ũseo mwaũ wa kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba?

¹⁵ Ve nzĩa mbingĩ tũtonya kũtũmĩa kũtavya andũ ũvoo mũseo ĩvindanĩ yĩĩ. O ta Vaulo, nĩtũtataa kũthi kũla tũtonya kwona andũ, methĩwe me iwanzanĩ sya ngalĩ, lelũnĩ ila syĩthĩawa na andũ aingĩ, kana nĩ sokonĩ. Ĩndĩ o  na vailye ũu, kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba nĩyo nzĩa ĩla nene vyũ Ngũsĩ sya Yeova itũmĩaa kũtavya andũ ũvoo mũseo. Nĩkĩ? Kĩtumi kĩmwe nĩ kana yĩla tũũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba, twĩthĩawa tũtonya kũneena ĩngĩ na ĩngĩ na ala tweethĩa, na nĩmethĩawa na ĩvinda yĩtoetye ya kwĩthukĩĩsya ũvoo wa Ũsumbĩ. Ũu wonanasya ũtheinĩ kana Ngai nde kyende. O na ĩngĩ, kĩu kĩtumaa ala me na ngoo nzeo matetheewʼa kũmũmanya Ngai kwosana na mavata moo. O na nĩkũtetheeasya ala meũtavanyʼa ũvoo mũseo malũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo woo na mayĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Vate nzika, ũvano ũmwe wa Aklĩsto ma wʼo ũmũnthĩ nĩ kĩthito kyoo kya kũtavanyʼa “ũtheinĩ na nyũmba kwa nyũmba.”

16, 17. Vaulo oonanisye ata kana ndaĩ na wia, na Aklĩsto ũmũnthĩ maatĩĩaa ngelekanyʼo yake ata?

¹⁶ Ĩtina wa Vaulo kwasya kana ndeesĩ maũndũ ala meũmũkwata athi Yelusaleme, eeie atumĩa ma Eveso atĩĩ: “O na ũu wĩ o vo, ndiũtala thayũ wakwa ta kĩndũ, kĩla kya vata nĩ kũmina mũendo wakwa na ũthũkũmi ũla nakwatie kuma kwa Mwĩaĩi Yesũ, wa kumya ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa ũvoo mũseo wa ũseo mwingĩ wa Ngai.” (Meko 20:24) Vaulo ndaaĩtĩkĩlya ũndũ o na wĩva, wĩthĩwe nĩ thĩna wa mwĩĩ kana nĩ ũvĩnganĩsya mwingĩ, ũmũsiĩĩe kwĩanĩsya ũthũkũmi ũla wanengetwe.

¹⁷ O namo Aklĩsto ũmũnthĩ nĩmomĩĩasya maũndũ me kĩvathũkanyʼo. Amwe mekalaa kũndũ mathĩnawʼa na wĩa witũ ũkũnĩtwe maluvuku nĩ silikalĩ. Angĩ nĩmethĩawa na mathĩna ma mwĩĩ, o vamwe na kwĩthĩwa makwʼĩte ngoo. Namo Aklĩsto ma mũika nĩmathingʼĩĩawʼa meke maũndũ mathũku me sukulu. O ta Vaulo, Ngũsĩ sya Yeova iendeeaa kwĩthĩwa syĩ ndũmu o na syakomana na maũndũ mailye ata. Syĩthĩawa itwʼĩte vyũ “kumya ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa ũvoo mũseo.”

18. Vaulo eekie ata nĩ kana ndakakũlwʼe nthakame ya mũndũ o na ũmwe, na atumĩa ma Eveso maĩ matonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ata?

¹⁸ Ĩtina wa ũu, Vaulo nĩwanengie atumĩa ma kĩkundi kya Eveso ũtao atũmĩĩte ngelekanyʼo yake mwene. Ambie kũmatavya kana nĩvatonyeka ũkethĩa yĩu neyo yaĩ ĩvinda yoo ya mũthya kwonana nake. Na ĩndĩ amea atĩĩ: “Nyie nĩ mũtheu kumana na nthakame ya andũ onthe, nĩkwĩthĩwa ndyaalea kũmũtavya ũtao wʼonthe wa Ngai.” Atumĩa asu maĩ matonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Vaulo ata, na mayĩthĩwa matatonya kũkũlwʼa nthakame ya mũndũ o na wĩva? Vaulo ameie: “Ĩsũvĩei inywʼĩ ene na mũisũvĩa ĩĩthya yonthe yĩla veva mũtheu wamũnyuvie mwĩthĩwe asyaĩĩsya, mũĩthye kĩkundi kya Ngai, kĩla wathooie na nthakame ya Mwana wake mwene.” (Meko 20:26-28) Vaulo awetie kana “nzũi mbai” ikalika kĩkundinĩ na “kũneena maũndũ melelũkye nĩ kana makusye amanyĩwʼa mamaatĩĩe.” Kwoou maaĩle kwĩka ata? Vaulo ameie: “Endeeai kũsyaĩĩsya, na mũililikana kana kwa ĩvinda ya myaka ĩtatũ, ũtukũ na mũthenya, ndyaaeka nongi kũtaa kĩla ũmwe wenyu na methoi.”—Meko 20:29-31.

19. Nĩ ũkaĩi wĩva wa mũĩkĩĩo waumĩlile mũthyanĩ wa ĩvinda ya atũmwa, na ũu watumie myakanĩ ĩla ĩngĩ yaatĩĩe kwĩthĩwa kũilye ata?

 ¹⁹ “Nzũi mbai” syambĩĩie kwĩyumĩlya mũthyanĩ wa ĩvinda ya atũmwa. Ta mwakanĩ wa 98 ĩtina wa Klĩsto, mũtũmwa Yoana aandĩkie atĩĩ: “O na yu kwĩ nthũ mbingĩ sya Klĩsto . . . Nĩmaumie kwitũ, ĩndĩ mayaĩ ma mũthemba witũ; nũndũ ta kethĩwa maĩ ma mũthemba witũ methĩwa mekalile vamwe naitũ.” (1 Yoa. 2:18, 19) Ta myaka 200 ĩtina wa Yesũ kũkwʼa, andũ amwe maĩ na ianda sya kũũngamĩa maũndũ kĩkundinĩ nĩmatwʼĩkĩte akaĩi ma mũĩkĩĩo na makambĩĩa kwĩkua ta ma vata kwĩ ala angĩ kĩkundinĩ. Na ĩndĩ ta myaka 300 ĩtina wa Yesũ kũkwʼa, Mũsumbĩ wa Lomi weetawa Constantine nĩwavĩtũkĩthisye Ũklĩsto ũsu wa ũvũngũ ta ndĩni yĩtĩkĩlĩtwʼe nĩ mĩao. Atongoi ma ndĩni, ala maĩ akaĩi ma mũĩkĩĩo, nĩmambĩĩie kũneena “maũndũ melelũkye,” nũndũ nĩmambĩĩie kũatĩĩa syĩthĩo sya athaithi ma ũvũngũ na matuma syambĩĩa kwoneka ta sya Kĩklĩsto. O na ũmũnthĩ ũkaĩi ũsu wa mũĩkĩĩo nĩwonekaa nthĩnĩ wa momanyĩsyo na syĩthĩo ila iatĩĩawa ndĩninĩ ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto.

20, 21. Vaulo oonanisye ata kana aĩ na veva wa kwĩyumya, na atumĩa ma kĩkundi monanasya ata kana me na veva ũsu ũmũnthĩ?

²⁰ Vaulo aĩ kĩvathũkanyʼo mũno na atongoi ma ndĩni, ala ĩtina mesie kũtũmĩa athaithi moo kwĩyĩuna. Nĩwathũkũmaa nĩ kana eanĩsye mavata make vandũ va kũtwʼĩkĩa kĩkundi mũio. Ndatetheeasya ana-a-asa make aimantha kwĩyĩuna. Vaulo eekĩie vinya atumĩa ma kĩkundi kya Eveso methĩwe me na veva o ũsu wa kwĩyumya. Ameie atĩĩ: “No nginya mũtetheesye ala onzu, na no nginya mũlilikane ndeto sya Mwĩaĩi Yesũ, yĩla waisye atĩĩ: ‘Kũnengane kwĩ ũtanu mwingĩ kwĩ kwosa.’”—Meko 20:35.

²¹ O ta Vaulo, atumĩa ma kĩkundi methĩawa meyumĩtye matetheesye ana-a-asa moo. Ala manengetwe kĩanda kya ‘kũĩthya kĩkundi kya Ngai’ mayĩthĩawa mailyĩ ta atongoi ma ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto, ala matũmĩaa athaithi moo kũmantha mbesa. Ana-a-asa ala me na kĩanda kĩu mekaa ũu mateũmantha kwĩyĩuna. Vai mũndũ wĩ mĩtũlyo kana wĩmanthĩaa monene wĩtĩkĩlawʼa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto, nũndũ ala mamanthaa “ndaĩa yoo ene” maileaa kũvalũka. (Nth. 25:27) Mũndũ alikwa nĩ ngathĩĩo, ĩtina akwatawa nĩ nthoni.—Nth. 11:2.

22. Nĩ kyaũ kyatumie atumĩa ma kĩkundi kya Eveso mamwenda Vaulo?

²² Wendo ũte na wanganganyʼa ũla Vaulo waĩ nawʼo kwondũ wa ana-a-asa make, watumie mamwenda mũno. O na yĩla ĩvinda yavikie ya kũmatia, “onthe [nĩmambĩĩie] kũĩa mũno, na mamũkumbatĩa Vaulo na mamũmumunya.” (Meko 20:37, 38) Aklĩsto nĩmendete ala meyumasya na ngenda o ta Vaulo matetheesye ĩĩthya ya Ngai, na nĩmonaa andũ ta asu me ma vata mũno. Ĩtina wa kũsũanĩa ũndũ Vaulo waĩ ngelekanyʼo nzeo, we tyo wĩtĩkĩle kana Vaulo ndeekathĩĩaa yĩla waisye atĩĩ: “Nyie nĩ mũtheu kumana na nthakame ya andũ onthe”?—Meko 20:26.