ĨSOMO YA 9
“Ngai Nde Kyende”
Andũ ma mbaĩ ingĩ ala mataĩ aĩke nĩmavikĩiwe nĩ ũvoo mũseo
Kwosana na Meko ma Atũmwa 10:1–11:30
1-3. Nĩ kyaũ Vetelo woonie woninĩ, na tũtonya kũtetheka ata twavindĩĩsya kĩla woni ũsu woonanasya?
TWAĨ mwakanĩ wa 36, ĩtina wa Klĩsto, na Vetelo aendeee kũvoya e kĩalanĩ ĩũlũ, nyũmbanĩ yaĩ vakuvĩ na ũkanga, taoninĩ ya Yova. Aĩ ekalĩte nyũmbanĩ ĩsu wathoketwʼe mĩthenya kauta. Kwĩthĩwa ekalĩte nyũmbanĩ ĩsu kwoonanasya kana ndavathũlaa andũ. Twĩasya ũu nũndũ nyũmba ĩsu wekalaa yaĩ ya mũndũ weetawa Simoni, ũla waseũvasya ithuma, na ti kĩla Mũyuti waĩ atonya kwĩkalanyʼa na mũndũ ta ũsu. a Ĩndĩ o na vailye ũu, Vetelo akilyĩ kwĩmanyĩsya ũndũ wa vata mũno ĩũlũ wa, Yeova, ũla ũte kyende.
2 Vetelo aendeee kũvoya nĩwambĩĩie kwona woni. Kĩla woonie woninĩ ũsu kyaĩ kĩtonya kũthĩnyʼa Mũyuti wʼonthe vala wavika. Nĩwoonie kĩndũ kĩilyĩ suka mũnene kĩtheeete kuma ĩtunĩ, na kyaĩ na nyamũ syatalawa ta ite ntheu kwosana na Mĩao. Yĩla Vetelo weeiwe athĩnze na aiya nyamũ isu, aisye atĩĩ: “Ndyaaya kĩndũ o na kĩmwe kĩvuku na kĩte kĩtheu.” Vetelo nĩwataviwʼe ndeto ii mavinda atatũ: “Eka kũsyĩta mbuku syĩndũ ila Ngai ũtheetye.” (Meko 10:14-16) Woni ũsu watumie Vetelo atiwa e mũsaanĩsye ĩndĩ o kwa kavinda kakuvĩ.
3 Woni ũla Vetelo woonie wĩtũmanyĩsya kyaũ? Kana nĩ ũndũ wa vata tũelewe kĩla woni ũsu wonanasya, nũndũ nũtũtetheeasya kũelewa ũndũ Yeova wonaa andũ. Twĩ Aklĩsto ma wʼo, no nginya twĩmanyĩsye kwonaa andũ ũndũ Ngai ũmonaa ethĩwa nĩtũkwenda kumya ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Nĩ kana tũelewe nesa woni ũsu wa Vetelo, ekai twambe kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa maũndũ mana ala meekĩkie.
“Nĩwamũvoyaa Ngai na Kĩthingʼĩĩsyo” (Meko 10:1-8)
4, 5. Kolinelio aĩ ũũ, na nĩ kyaũ kyeekĩkie yĩla waendeee kũvoya?
4 Vetelo ndeesĩ kana ĩyoo yake vaĩ mũndũũme weetawa Kolinelio o nake waĩ anoonwʼa woni nĩ Ngai. Mũndũũme ũsu ekalaa kĩsionĩ kya Kaisalea, kĩla kyaĩ mũendo wa kĩlomita ta 50 welekele ngalĩko ya ĩũlũ kuma vala waĩ. Aĩ mũnene wa nguthu ya ita sya asikalĩ ma Lomi, na aĩ mũndũ “wamũkĩaa Ngai.” b O na aĩ ngelekanyʼo nzeo kwa andũ make nũndũ Mbivilia yaĩtye “nĩwamũthaithaa [Ngai] vamwe na andũ onthe ma mũsyĩ wake.” Kolinelio ndaalyũlĩte mũĩkĩĩo wake akatwʼĩka Mũyuti. Aĩ mũndũ wa mbaĩ ingĩ ũte mwaĩke. O na vailye ũu, nĩweewʼĩaa tei Ayuti ala maĩ ngya, nũndũ nĩwamanengae syĩndũ ila maĩ na vata nasyo. Mũndũũme ũsu waĩ na ngoo nzeo “nĩwamũvoyaa Ngai na kĩthingʼĩĩsyo.”—Meko 10:2.
5 Ta saa 9:00 sya ĩ ya mawĩoo, Kolinelio aendeee kũvoya nĩwoonie woni vala mũlaĩka wamwĩie atĩĩ: “Mboya syaku nĩsyĩwʼĩkĩte na mĩthĩnzĩo yaku ya tei nĩyonekete nĩ Ngai.” (Meko 10:4) Nĩweekie o ũndũ wataviwʼe nĩ mũlaĩka, na atũma andũ makamwĩte mũtũmwa Vetelo. O na kau Kolinelio aĩ mũndũ wa mbaĩ ingĩ ũtaĩ mwaĩke, akilyĩ kũvingũĩwa mũomo ũtaĩ waavingũĩwa andũ ma mbaĩ ingĩ. Aĩ vakuvĩ kwĩwʼa ũvoo mũseo wa ũtangĩĩo.
6, 7. (a) Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa kana Ngai nũsũngĩaa mboya sya andũ ala me ngoo nzeo na mendaa kũmũmanya nesa. (b) Ngelekanyʼo ta isu syĩtũmanyĩsya kyaũ?
6 We Ngai ũmũnthĩ nũsũngĩaa mboya sya ala me na ngoo nzeo na mendaa kũmanya ũwʼo ĩũlũ wake? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Mũndũ mũka ũmwe wa Albania nĩweetĩkĩlile ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yĩla yaĩ na kĩlungu kĩneeneete ĩũlũ wa kũea syana. c Amwĩie mwĩĩtu-a-asa ũla wamũthokeete atĩĩ: “We no ũĩkĩĩe kana nĩmũvoyaa Ngai andetheesye nĩmanye ũndũ ndonya kũea eĩtu makwa? Nue waũtũma! Nĩwandetheesya kũkwata ũvoo ũla ngwendaa!” Mũndũ mũka ũsu vamwe na eĩtu make nĩmambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia, na ĩtina mũũme wake ambĩĩa kwĩmanyĩsya.
7 Ĩsu noyo ngelekanyʼo yoka ya ũndũ ta ũsu? Aiee. Maũndũ ta asu nĩmekĩkĩte mavinda maingĩ ĩũlũ wa nthĩ, na tũitonya kwasya kana mekĩkaa oou kĩtumbo. Nĩ kyaũ tũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩsu? Mbee, Yeova nũsũngĩaa mboya sya andũ me ngoo nzeo ala mendaa kũmũmanya nesa. (1 Asu. 8:41-43; Sav. 65:2) Kelĩ, alaĩka nĩmatũtetheeasya wĩanĩ wa kũtavanyʼa.—Ũvu. 14:6, 7.
“Vetelo Aendeee Kũsaanĩwʼa” (Meko 10:9-23a)
8, 9. Veva wa Ngai wamũtetheeisye Vetelo kũmanya kyaũ, na eekie ata?
8 Yĩla ala andũ matũmĩtwe nĩ Kolinelio mamũthokeie Vetelo, aĩ kĩalanĩ vala wavoyeaa “aendeee kũsaanĩwʼa” nĩ kĩla kyoonanawʼa nĩ woni ũla woonete. (Meko 10:17) We Vetelo, ũla wawetie mavinda atatũ kana ndeĩtĩkĩla kũya malĩu ala matalawa ta mavuku kwosana na Mĩao, nĩwesaa kũthi na aũme asu matũmĩtwe nĩ Kolinelio, na ailika nyũmbanĩ ya mũndũ wa mbaĩ ingĩ? Ngai nĩwatũmĩie veva wake mũtheu kwa nzĩa ĩtaeleetwʼe kũmũmanyĩthya Vetelo ĩũlũ wa kwenda kwake. Vetelo eeiwe atĩĩ: “Sisya! Ve andũ atatũ meũkũmantha. Kwoou ũkĩla ũtheee, na ũiendanyʼa namo, na ndũkethĩwe na nzika nongi, nĩkwĩthĩwa ninyie namatũma.” (Meko 10:19, 20) Vate nzika woni ũla Vetelo woonie wa kĩndũ kĩilye ta suka mũnene nĩwamũtetheeisye kwĩthĩwa na wĩnyivyo na eetĩkĩla kũtongoewʼa nĩ veva mũtheu.
9 Yĩla Vetelo wamanyie kana Ngai nĩwe wamũtavĩtye Kolinelio atũme ala aũme kũla waĩ, nĩwamathokisye “methĩwe aeni make.” (Meko 10:23a) Mũtũmwa ũsu waĩ mwĩwi nĩweetĩkĩlanile na moalyũku asu meũ makonanĩtye na kwĩanĩwʼa kwa kĩeleelo kya Ngai.
10. Yeova ethĩĩtwe aitetheesya andũ make ata, na nĩ makũlyo meva twaĩlĩte kwĩkũlya?
10 O na kũvika ũmũnthĩ, Yeova nĩwĩthĩĩtwe aitetheesya andũ make kũelewa kĩeleelo kyake o kavola kwa kavola. (Nth. 4:18) Nũtũmĩaa veva wake mũtheu kũtongoesya “ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ.” (Mt. 24:45) Mavinda amwe no tũkwate ũmanyi mweũ ĩũlũ wa Ndeto ya Ngai kana moalyũku mana makekwa ĩũlũ wa ũndũ maũndũ matwaĩĩawʼa ũseũvyonĩ wa Yeova. Nũseo tũkekũlya atĩĩ: ‘Yo nyie nĩkaa ata yĩla kweethĩwa na moalyũku ta asu? Nyie nĩnĩnyivasya na ndyĩtĩkĩla kũtongoewʼa nĩ veva wa Ngai?’
Vetelo ‘Nĩwameĩaĩe Mavatiswe’ (Meko 10:23b-48)
11, 12. Vetelo eekie ata avika Kaisalea, na nĩ ũndũ wĩva weemanyĩisye?
11 Mũthenya ũla waatĩĩe ĩtina wa Vetelo kwonwʼa ũla woni, nĩwaendie Kaisalea e na andũ angĩ kenda. Atatũ maĩ andũ matũmĩtwe nĩ Kolinelio, na ala angĩ maĩ ‘ana-a-asa thanthatũ’ maĩ Ayuti, ala maumĩte Yova. (Meko 11:12) Kolinelio nĩweekwatasya kũmwona Vetelo, na kwoou nĩwoombanisye “andũ make ma mũsyĩ na anyanyae make ala anene.” Veonekana onthe maĩ andũ ma mbaĩ ingĩ. (Meko 10:24) Vetelo avika oou, nĩweekie ũndũ ũtaĩ aasũanĩa kana no awĩke. Nĩwalikile nyũmbanĩ ya mũndũ wa mbaĩ ingĩ ũtaĩ mwaĩke. Vetelo ameie atĩĩ: “Inywʼĩ nĩmwĩsĩ nesa kana ti ũndũ wosanĩte na mĩao kwa Mũyuti kũvulana kana kũthengeea mũndũ wa ũko ũngĩ, ĩndĩ Ngai nũmbonetye kana vai mũndũ o na ũmwe naĩle kwasya nĩ mũvuku kana ti mũtheu.” (Meko 10:28) Kũvikĩa vau, Vetelo nĩwaeleetwe nesa kana woni ũla woonete ndwakonetye o mĩthemba ya malĩu ala mũndũ waĩlĩte kũya. Ĩndĩ waĩ woni wa kũmũtetheesya kũelewa kana “vai mũndũ o na ũmwe [waaĩle] kwasya nĩ mũvuku,” o na ethĩwe nĩ wa mbaĩ ingĩ.
“Kolinelio nĩwameteele na nĩwoombanĩtye andũ make ma mũsyĩ na anyanyae make ala anene.”—Meko ma Atũmwa 10:24
12 Ala moombanĩte vau mamweteelete Vetelo me na mea maingĩ ma kwenda kwĩwʼa kĩla wendaa kũmatavya. Kolinelio aisye atĩĩ: “Ithyonthe twĩ mbee wa Ngai nĩ kana twĩwʼe maũndũ onthe ala Yeova ũkwĩaĩe ũneene.” (Meko 10:33) Kwasũanĩa mũndũ ũkwendeewʼa aũtavĩtye ndeto ta isu! Vetelo ambĩĩie na kũweta ũndũ ũũ wa vata: “Yu vate nzika nĩnĩmanyĩte kana Ngai nde kyende, ĩndĩ mbaĩnĩ syonthe mũndũ ũla ũmũkĩaa na wĩkaa ũla waĩle nĩwĩtĩkĩlawa nĩwe.” (Meko 10:34, 35) Vetelo nĩweemanyĩisye kana Ngai ndendeeasya andũ nũndũ wa mbaĩ yoo, nthĩ ĩla maumĩte, kana maũndũ angĩ ta asu. Nĩwaendeeie kũmaumĩsya ũkũsĩ ĩũlũ wa ũthũkũmi wa Yesũ, kĩkwʼũ kyake, na ũthayũũkyo wake.
13, 14. (a) Ĩtambya yĩla Kolinelio na andũ ma mbaĩ ingĩ ala waĩ namo moosie mwakanĩ wa 36, ĩtina wa Klĩsto, yoonanisye kyaũ? (b) Nĩkĩ tũtaĩlĩte kũsilĩla andũ kwosana na ũndũ tũkwona mailye?
13 Ũndũ wa mwanya nĩweekĩkie. “Vetelo aendeee kũneena . . . andũ [asu] ma mbaĩ ingĩ” nĩmetĩkĩiwʼe veva mũtheu! (Meko 10:44, 45) Vaiĩ vandũ vangĩ Maandĩko mawetete andũ metĩkĩiwʼe veva mũtheu matambĩte kũvatiswa eka ĩvindanĩ yĩĩ. Vetelo nĩwamanyie ũndũ ũsu woonanasya kana Ngai nũmetĩkĩlĩte, na kwoou o na kau maĩ andũ ma mbaĩ ingĩ, “ameĩaĩa mavatiswe.” (Meko 10:48) Ĩtambya yĩu andũ asu ma mbaĩ ingĩ moosie mwakanĩ wa 36, ĩtina wa Klĩsto, yoonanisye kana kuma ĩvindanĩ yĩu Yeova nĩwaekie kũmendeesya Ayuti. (Nda. 9:24-27) Tondũ Vetelo nĩwe watongoesye ũndũnĩ ũsu, aĩ anatũmĩa ũvungũo wa katatũ na wa mũthya katĩ wa ila “mbungũo sya Ũsumbĩ.” (Mt. 16:19) Ũvungũo ũũ wamavingũĩie andũ ma mbaĩ ingĩ, ala mataĩ aĩke, mwanya wa kũtwʼĩka Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta.
14 Ithyĩ twĩ atavanyʼa ma Ũsumbĩ ũmũnthĩ, nĩtwĩsĩ kana “Ngai nde kyende.” (Alo. 2:11) Endaa “andũ ma mĩthemba yonthe matangĩĩwe.” (1 Tim. 2:4) Kwoou, tũyaĩlĩte kũsilĩla andũ kwosana na ũndũ tũkwona mailye. Wĩa witũ nĩ kumya ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai, na twaĩle kwĩka ũu kwa andũ onthe, methĩwe nĩ ma mbaĩ yĩva, maumĩte nthĩ yĩva, mailye ata, kana nĩ ma ndĩni yĩva.
“Nĩmaekie Kũleana Nake, na Mamũkumya Ngai” (Meko 11:1-18)
15, 16. Nĩkĩ Aklĩsto amwe Ayuti mamũvĩngaa Vetelo, na amaeleisye ata kĩla kyatumie eka ũtwi ũla weekĩte?
15 Vate nzika, Vetelo aĩ na mea ma kũtavya angĩ maũndũ ala maĩ maneekĩka. Nĩwambĩĩe kyalo kya kũsyoka Yelusaleme. Ĩndĩ veonekana o na atavikĩte kũu, andũ ala matwĩe Yelusaleme maĩ maneewʼa kana andũ ma mbaĩ ingĩ ala mataĩ aĩke “nĩmetĩkĩlile ndeto ya Ngai.” Vetelo amina kũvika oou “ala makwete mbau nzaĩko nĩmambĩĩie kũkananĩa nake.” Mathĩnĩkaa nũndũ aendie “nyũmbanĩ ya andũ mate aĩke na [aya] vamwe namo.” (Meko 11:1-3) Thĩna woo ndwaĩ Aklĩsto ma mbaĩ ingĩ kũtwʼĩka aatĩĩi ma Klĩsto. Vandũ va ũu, amanyĩwʼa asu Ayuti maasya kana no nginya andũ ma mbaĩ ingĩ maatĩĩe Mĩao, o vamwe na mwĩao wa kwaĩkwa, nĩ kana ũthaithi woo wĩtĩkĩlwe nĩ Yeova. Kwa wʼo, waĩ ũndũ wĩ vinya kwa amanyĩwʼa amwe Ayuti kũtia Mĩao ya Mose.
16 Vetelo eeteteie ata? Kwosana na Meko ma atũmwa 11:4-16, nĩwaeleisye maũndũ ana ala moonanisye kana Ngai nĩwe watongoesye maũndũ: (1) woni ũla wooniwʼe nĩ Ngai (Mũsoa wa 4-10); (2) kĩla weeĩaĩwe nĩ veva mũtheu (Mũsoa wa 11, 12); (3) ũndũ mũlaĩka wamũthokeie Kolinelio (Mũsoa wa 13, 14); na (4) ũndũ andũ ma mbaĩ ingĩ metĩkĩwʼe veva mũtheu. (Mũsoa wa 15, 16) Vetelo nĩwaminĩĩie kwa kũkũlya ĩkũlyo yĩĩ ya kũkiita ngoo: “Ethĩwa Ngai nĩwamanengie asu [ma mbaĩ ingĩ ala matwʼĩkĩte etĩkĩli] mũthĩnzĩo [wa veva mũtheu] ũla watũnengie ithyĩ [Ayuti] ala twaĩkĩĩie Mwĩaĩi Yesũ Klĩsto, nyie ninyie ũũ nĩmũsiĩĩe Ngai?”—Meko 11:17.
17, 18. (a) Maũndũ ala Vetelo wawetie matumie Aklĩsto Ayuti methĩwa na ũtwi wĩva wa kwĩka? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũvĩngĩĩsa ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa kĩkundinĩ, na twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva?
17 Ĩtina wa kwĩwʼa maũndũ asu Vetelo wawetie, Aklĩsto asu Ayuti maĩ na ũtwi wa kwĩka. Mo nĩmesaa kũeka kũvathũla andũ ma mbaĩ ingĩ ala maĩ manavatiswa na mayambĩĩa kũmona ta ana-a-asa moo? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yĩla [atũmwa na Aklĩsto ala angĩ Ayuti] meewie maũndũ asu nĩmaekie kũleana nake na mamũkumya Ngai, makyasya: ‘Kwoou, Ngai nũnengete andũ ma mbaĩ ingĩ mwanya wa kwĩlila nĩ kana makwate thayũ.’” (Meko 11:18) Woni ũsu waĩle nĩwasũvĩie ngwatanĩo ya kĩkundi.
18 Kwĩthĩwa na ngwatanĩo ũmũnthĩ ti ũndũ wĩ laisi nũndũ athaithi ma wʼo maumĩte “mbaĩnĩ syonthe na ngo na andũ na ithyomo.” (Ũvu. 7:9) Na nũndũ wa ũu, ikundinĩ mbingĩ sya Kĩklĩsto nĩtwĩthĩaa andũ ma mbaĩ syĩ kĩvathũkanyʼo, me na syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo, na maumĩte kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo. Nĩtwaĩle kwĩkũlya atĩĩ: ‘Nyie nĩnĩvetete vyũ ngoonĩ yakwa veva wa kũvathũla angĩ? Nyie nĩnĩtwʼĩte vyũ kana ndyĩsa kũkua ana-a-asa makwa naĩ o ta andũ ma nthĩ ĩno, nũndũ wa kwona nthĩ na mbaĩ yakwa yĩ ya vata kwĩ ila ingĩ, kũkwatĩĩa mũno syĩthĩo syakwa, kana kũvathũla amwe nũndũ wa langi woo?’ Kwasũanĩa kĩla kyamũkwatie Vetelo (Keva) myaka mĩvũthũ ĩtina wa andũ ma mbaĩ ingĩ kũalyũla mũĩkĩĩo woo na kũtwʼĩka Aklĩsto. O na kau nĩwaĩsanĩaa na Aklĩsto ma mbaĩ ingĩ, “nĩwavikie vandũ aeka kwĩka ũũ na eevatha” yĩla walikilwe nĩ woni ũtaĩle ũla waĩ na andũ amwe, na kĩu kyatuma Vaulo amũkanyʼa. (Aka. 2:11-14) Ekai mavinda onthe tũtatae ũndũ tũtonya twĩsiĩĩanĩe na kĩtei kya kũvathũla ala angĩ.
“Aingĩ Matwʼĩka Etĩkĩli” (Meko 11:19-26a)
19. Aklĩsto Ayuti ala maĩ Andiokia mambĩĩie kũtavya ũvoo mũseo aaũ, na kĩthito kyoo kyaĩ na mosyao meva?
19 Mo aatĩĩi ma Yesũ nĩmamatavisye ũvoo mũseo andũ ma mbaĩ ingĩ ala mataĩ aĩke? Kwavindĩĩsya kĩla kyesie kwĩkĩka Andiokia ya Silia. d Taoni ĩsu yaĩ na andũ aingĩ ma mbaĩ ya Ayuti, ĩndĩ kũyeethĩawa na ithokoo mbingĩ katĩ woo na andũ ma mbaĩ ingĩ. Kwoou Andiokia yaĩ kĩsio kĩseo kya kũtavya andũ ma mbaĩ ingĩ ũvoo mũseo. Na vau nĩvo amanyĩwʼa amwe Ayuti mambĩĩie kũtavya ũvoo mũseo “andũ ala maneenaa Kĩkiliki.” (Meko 11:20) Kĩeleelo kyoo kĩyaĩ o kũtavya Ayuti ala maneenaa Kĩkiliki me oka, ĩndĩ o na andũ ma mbaĩ ingĩ ala mataĩ aĩke. Yeova nĩwaathimie kĩthito kyoo na “aingĩ matwʼĩka etĩkĩli.”—Meko 11:21.
20, 21. Valanava oonanisye ata kana aĩ na wĩnyivyo, naitũ tũtonya kwonanyʼa ata wĩnyivyo ta ũsu ũthũkũminĩ witũ?
20 Kĩkundi kĩla kyaĩ Yelusaleme nĩkyatũmie Valanava athi Andiokia nũndũ kwaĩ na andũ aingĩ maĩ na mea ma kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo. Ndaĩ atonya kũmatavya onthe e weka nũndũ ve aingĩ mendaa kwĩwʼa ũvoo mũseo. Saulo, ũla waĩ atwʼĩke mũtũmwa kwa andũ ma mbaĩ ingĩ, nĩwe waaĩlĩte vyũ kũnewa kĩanda kya kũtetheesya Valanava. (Meko 9:15; Alo. 1:5) We Valanava nĩwambĩĩie kũsindana na Saulo? Aiee. Vandũ va ũu, nĩweenyivisye. Nĩwoosie ĩtambya athi Taliso akamũmanthe Saulo, na asyoka nake Andiokia nĩ kana amũtetheesye. Nĩmekalile kũu mwaka ũmwe na matetheanĩsya kũmekĩa vinya amanyĩwʼa ala maĩ kĩkundinĩ kĩu.—Meko 11:22-26a.
21 Tũtonya kwonanyʼa wĩnyivyo ata ũthũkũminĩ witũ? Ethĩwa twĩ na wĩnyivyo, no nginya twĩtĩkĩle kana ve maũndũ tũtatonya kwĩanĩsya. Ithyonthe twĩthĩawa na ũtonyi na inengo syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, amwe mewʼaa wĩ ũndũ wĩ laisi kũtavanyʼa me maundũnĩ moo kana nyũmba kwa nyũmba, ĩndĩ mayĩwʼa wĩ ũndũ wĩ vinya kũsyokea andũ kana kwambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia na mũndũ. Ethĩwa nũkwenda kwaĩlangya nzĩa imwe katĩ wa ila tũtũmĩaa ũtavanyʼanĩ, wĩona ata ũkakũlya ũtetheewʼe? Weeka ũu, ũkakwataa mosyao maseo na ũkatanĩaa mũno ũtavanyʼa waku.—1 Ako. 9:26.
‘Nĩmaumisye Ũtethyo’ (Meko 11:26b-30)
22, 23. Ana-a-asa ala maĩ Andiokia moonanisye wendo wa ana-a-asa ata, na andũ ma Ngai maatĩĩaa ngelekanyʼo yoo ata?
22 “Amanyĩwʼa, matongoewʼe nĩ Ngai, mambĩĩie kwĩtwa Aklĩsto” kwa ĩvinda ya mbee me Andiokia. (Meko 11:26b) Ĩsyĩtwa yĩu manengiwe nĩ Ngai nĩyamaĩlĩte vyũ nũndũ yonanasya andũ ala maatĩĩaa ngelekanyʼo ya Klĩsto thayũnĩ woo. Yĩla andũ ma mbaĩ ingĩ matwʼĩkie Aklĩsto, yo nĩveethĩiwe na ngwatanĩo katĩ wa ana-a-asa Ayuti na ana-a-asa asu ma mbaĩ ingĩ? Kwasũanĩa kĩla kyeethĩiwe ta mwaka wa 46, ĩtina wa Klĩsto, yĩla kwaĩ yũa yingĩ. e Ĩvindanĩ ya tene yũa nĩyavinyĩĩaa mũno ala ngya mataiaa mbesa kana lĩu. Ĩvindanĩ yĩu, Ayuti Aklĩsto, ala mekalaa Yutia maĩ na vata wa kũtetheewʼa na lĩu na syĩndũ ingĩ sya kũtũmĩa nũndu veonekana aingĩ moo maĩ ngya. Yĩla ana-a-asa ala maĩ Andiokia vamwe na Aklĩsto ala maĩ ma mbaĩ ingĩ mamanyie kana ana-a-asa asu nĩmekwenda ũtethyo, ‘nĩmaumisye ũtethyo’ kwondũ wa ana-a-asa ala mekalaa Yutia. (Meko 11:29) Vate nzika, ana-a-asa asu nĩmoonanisye wendo kuma ngoonĩ!
23 Ũu nowʼo kwĩthĩawa kũilye andũnĩ ma Ngai ũmũnthĩ. Yĩla twamanya kana ana-a-asa maitũ nĩmekwenda ũtethyo, methĩwe me kĩsionĩ kĩla twĩkalaa kana kĩsionĩ kĩngĩ, nĩtwĩyumasya na ngoo ya kwenda tũmatetheesye. Kamitii sya Ovisi wa Ũvonge nivangaa na mĩtũkĩ ũndũ Kamitii sya Kũnengane Ũtethyo Ĩvinda ya Mũisyo iũtetheesya ana-a-asa ala makwatĩtwe nĩ mĩisyo ta ithingitho sya nthĩ, iuutani sya hurricane, na tsunami. Kĩthito kĩu ana-a-asa mekĩaa kĩonanyʼa kana nĩtwendanĩte kuma ngoonĩ.—Yoa. 13:34, 35; 1 Yoa. 3:17.
24. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwosaa kwa ũito maũndũ ala twĩmanyĩasya twasũanĩa woni ũla Vetelo wooniwʼe?
24 Twĩ Aklĩsto ma wʼo, nĩtwaĩle kwosa kwa ũito maũndũ ala twĩmanyĩasya twasũanĩa woni ũla Vetelo woonie e kĩalanĩ ĩũlũ, nyũmbanĩ ĩla yaĩ Yova. Tũthaithaa Ngai ũte kyende. Endaa tumye ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa Ũsumbĩ wake, na nĩtwaĩle kwĩka ũu kwa kũmatavya onthe ũvoo mũseo, o na ethĩwa nĩ ma mbaĩ yĩva, maumĩte nthĩ yĩva, kana nĩ ma kĩlasi kĩva. Kwoou, ekai tũtwʼe vyũ kũnenga onthe ala matwĩthukĩĩasya mwanya wa kwĩtĩkĩla ũvoo mũseo.—Alo. 10:11-13.
Yĩla ana-a-asa maitũ mekwenda ũtethyo, nĩtwĩyumasya na ngoo ya kwenda tũmatetheesye
a Ayuti amwe nĩmavathũlaa andũ ala maseũvasya ithuma nũndũ nĩmakwatanganaa mũno na ilũa na nyamũ ngwʼũ, na syĩndũ ingĩ ite sya kwendeesya ila syatũmĩkaa wĩanĩ ũsu. O na moonekaa mataĩlĩte kũlika ĩkalũnĩ, na isio syoo sya viasala iyaĩlĩte kwĩthĩwa syĩ ĩtheo wa mĩkono 50, ĩla no ta vuti 70 na kĩndũ kuma taoninĩ ĩla yaĩ vau vakuvĩ. Na nĩvatonyeka kĩkethĩwa nekyo kĩtumi nyũmba ya Simoni yaĩ “ũtee wa ũkanga.”—Meko 10:6.
b Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Ũkũmũ wa Kolinelio Itanĩ sya Lomi.”
c Kĩlungu kĩu kyaĩ na kyongo, “Mashauri Yenye Kutegemeka Kuhusu Kulea Watoto,” na kyaĩ ĩkasetinĩ ya Kĩswaili ya 1/11/2006, ĩthangũnĩ ya 4 nginya ya 7.
d Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Andiokia ya Silia,” ĩthangũnĩ ya 73.
e Mũyuti ũmwe ũeleasya maũndũ ma isitoli wĩtawa Josephus aĩtye kana “yũa yĩu yingĩ” yeethĩiwe ĩvindanĩ yĩla Mũsumbĩ Kilautiosi wasumbĩkĩte (41-54, ĩtina wa Klĩsto).
