ĨSOMO YA 5
“No Nginya Tũmwĩwʼe Ngai Nũndũ Nĩwe Mũsumbĩ”
Atũmwa nĩmalũmanilye na ũtwi woo na matiĩa Aklĩsto onthe ma wʼo ngelekanyʼo ya kũatĩĩa
Kwosana na Meko ma Atũmwa 5:12–6:7
1-3. (a) Nĩkĩ atũmwa matwaiwe mbee wa Nzama ya Ayuti, na ĩtambya yĩla mesaa kwosa ĩtina wa vau yaĩ yĩvuanyʼe kyaũ? (b) Nĩkĩ tũtonya kũtetheka twavindĩĩsya ũndũ atũmwa malũmanilye na ũtwi woo?
ATŨMWA ma Yesũ maũngamĩte mbee wa Nzama ya Ayuti, ĩla yatalawa ta yo koti ũla mũnene. Asili ala maĩ nzamanĩ ĩsu maĩ na ũthatu mwingĩ. Nĩkĩ? Yosevu Kaiava, ũla waĩ mũthembi mũnene na mũsili ũla mũnene nzamanĩ ĩsu, amatavisye ũũ athatĩte: “Tũnamwĩaĩe kwa ũito mũeke kũtavanyʼa ĩũlũ wa ĩsyĩtwa yĩu.” Mũsili ũsu athatĩte ũkethĩa eĩwʼa atamba kũtamũka ĩsyĩtwa ya Yesũ na kanywʼa wake. Aendeeie kwasya atĩĩ: “Sisyai! nĩmusũĩtye Yelusaleme momanyĩsyo menyu, na nĩmũtwʼĩte kũete nthakame ya mũndũ ũsu ĩũlũ witũ.” (Meko 5:28) Kwosana na ndeto sya mũsili ũsu, atũmwa mayaaĩlĩte kũendeea kũtavanyʼa, na matata kwĩka ũu, maĩ mavonee naĩ!
2 Kwoou atũmwa mesaa kwĩka ata? Lilikana kana Yesũ nĩwe wamanengete mwĩao wa kũtavanyʼa, anengetwe ũkũmũ nĩ Ngai. (Mt. 28:18-20) Mo atũmwa nĩmambĩĩie kũkĩa andũ asu na maeka kũtavanyʼa? Kana nĩmeethĩiwe na ũkũmbaũ na maendeea kũlũmanyʼa na ũtwi woo? Kĩla maĩ meke kyaĩ kyonanyʼe ũtheinĩ matwʼĩte kũmwĩwʼa Ngai kana nĩ mũndũ? Na vate kweteela, mũtũmwa Vetelo nĩwaneenie kwondũ wa atũmwa onthe. Nĩwawetie ũtwi woo ũtheinĩ ateũkĩa kĩndũ.
3 Ngewa ĩno ya atũmwa nĩ ya vata kwitũ twĩ Aklĩsto ma wʼo na mũno mũno twasũanĩa kĩla meekie ĩtina wa kũtavwʼa ndeto mbai nĩ Nzama ya Ayuti. Twĩasya ũu nũndũ mwĩao wa kũtavanyʼa nũtũkonetye o naitũ. Na nĩvatonyeka o naitũ tũkavĩngwa yĩla tũendeee kwĩanĩsya kĩanda kĩu tũnengetwe nĩ Ngai. (Mt. 10:22) Ala matũvĩngaa nĩmatonya kũtata kũsiĩĩa wĩa witũ kana o na makatũkũna maluvuku. Vathi ũu twaĩle kwĩka ata? No tũtetheke twasũanĩa ĩtambya yĩla atũmwa moosie, na maũndũ ala matumie masilĩlwa nĩ Nzama ya Ayuti. a
“Mũlaĩka wa Yeova [Nĩwavingũie] Mĩomo” (Meko 5:12-21a)
4, 5. Nĩkĩ Kaiava na Asatukai “maĩ na kĩwĩu kingĩ”?
4 Lilikana kana yĩla Vetelo na Yoana meeiwe ya mbee maikatavanyʼe, masũngĩie ũũ: “Tũitonya kũeka kũneena ĩũlũ wa maũndũ ala twonete na kwĩwʼa.” (Meko 4:20) Ĩtina wa Vetelo na Yoana kuma mbee wa Nzama ya Ayuti, nĩmaendeeie kũtavanyʼa ĩkalũnĩ me vamwe na atũmwa ala angĩ. Na eka ũu, nĩmeekie syama nene, ta kũvosya awau, na kumya ndaimoni. O na veonekana ala mavikĩawa nĩ kyuu kya Vetelo nĩmavoawʼa. Meekĩaa syama isu “Valandanĩ wa Solomoni,” ũla waakĩtwe ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa wa ĩkalũ, vala Ayuti makothaa kũmbanĩa. Valanda ũsu waĩ mũkolokele nesa nthĩ na waĩ na kĩala kĩkolokele kyambĩtwe na ituĩ iatĩanĩe. Aingĩ ala mavoeiwʼe vau nĩmeetĩkĩlile ũwʼo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Kwondũ wa ũu “ala mamũĩkĩĩie Mwĩaĩi nĩmaendeeie kwongeleka kwa wingĩ, aũme na aka.”—Meko 5:12-15.
5 Kaiava, ũla waĩ Mũsatukai, vamwe na Asatukai ala angĩ, “maĩ na kĩwĩu kingĩ,” na nĩmeeĩaie atũmwa mekwʼe yela. (Meko 5:17, 18) Nĩ kyaũ kyamathatisye Asatukai mũno wĩana ũu? Kĩtumi nũndũ atũmwa mamanyĩasya kana Yesũ nĩwathayũũkĩtwʼe, ĩndĩ Asatukai mayaĩkĩĩaa kana kwĩ ũthayũũkyo. O na ĩngĩ atũmwa maasya kana nĩ kana mũndũ atangĩĩwe, no nginya amũĩkĩĩe Yesũ, namo Asatukai nĩmakĩaa andũ mayambĩĩa kũmwona Yesũ ta Mũtongoi woo na kĩu kĩituma silikalĩ ya Lomi ĩmosea matambya. (Yoa. 11:48) Kwoou ti ũsengyʼo kwona Asatukai matwʼĩte kũvindĩthya atũmwa!
6. Naaũ ũmũnthĩ methĩawa mũsitalĩnĩ wa mbee kũthĩnyʼa athũkũmi ma Yeova, na nĩkĩ tũtasengʼawʼa nĩ ũndũ ũsu?
6 O na ũmũnthĩ atongoi ma ndĩni nĩmo methĩawa mũsitalĩnĩ wa mbee kũthĩnyʼa athũkũmi ma Yeova. Avĩnganĩsya asu nĩmatataa kũtũmĩa silikalĩ na isese sya maũvoo nĩ kana maũngamye wĩa witũ wa kũtavanyʼa. Wʼo ũndũ ũsu nĩwaĩle kũtũsengyʼa? Aiee. Na kĩtumi nũndũ nĩtwĩsĩ kana ũvoo ũla tũtavanasya nũvuanasya vyũ ũvũngũ wa ndĩni. Yĩla andũ ala me na ngoo nzeo meetĩkĩla ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ, nĩmathaawʼa kumana na mĩĩkĩĩo na syĩthĩo ila itosanĩte na Maandĩko. (Yoa. 8:32) Twĩsĩ ũu, tũyaĩle kũsengʼa twoona atongoi ma ndĩni maitwĩwʼĩa kĩwĩu na maitũmena nũndũ wa ũvoo ũla tũtavanasya.
7, 8. Ndeto ila mũlaĩka wamatavisye atũmwa syamathangaaisye ata, na nũseo tũkekũlya ĩkũlyo yĩva?
7 Yĩla atũmwa maĩ yela meteele kũtwawa kotinĩ, no methĩwe masũanĩaa ta matonya kũawa nĩ amaitha moo nũndũ wa mũĩkĩĩo woo. (Mt. 24:9) Ĩndĩ ũtukũ ũsu, nĩveekĩkie ũndũ wa ũsengyʼo. Makililye matataĩĩe “mũlaĩka wa Yeova avingũa mĩomo ya yela.” b (Meko 5:19) Mũlaĩka ũsu nĩwamatavisye ũndũ mekwĩka. Ameie atĩĩ: “Endai mũkaũngame ĩkalũnĩ na mũiendeea kũtavya andũ ndeto.” (Meko 5:20) Vate nzika, ndeto isu nĩsyamaĩkĩĩthisye atũmwa kana meekaa kĩla kyaĩlĩte. O na ĩngĩ, ndeto isu sya mũlaĩka nitonya kwĩthĩwa syamanengie ũtonyi wa kũendeea kũlũmanyʼa na ũtwi woo o na vathi ata. Atũmwa me na mũĩkĩĩo na ũkũmbaũ mwingĩ “nĩmalikile ĩkalũnĩ kũikya na mambĩĩa kũmanyĩsya.”—Meko 5:21.
8 Kĩla ũmwe waitũ nĩwaĩle kwĩkũlya, ‘Nyie nĩ na mũĩkĩĩo na ũkũmbaũ ũla wendekaa nĩ kana nĩendeee kũtavanyʼa o na nakomana na mathĩna ta ala makwatie atũmwa?’ Kũmanya kana alaĩka nĩmatũtongoeasya yĩla tũendeee kũtethya wĩa ũũ wa vata wa “[kumya] ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai” no kũtwĩkĩe vinya.—Meko 28:23; Ũvu. 14:6, 7.
“No Nginya Tũmwĩwʼe Ngai Nũndũ Nĩwe Mũsumbĩ, Vandũ va Kũmewʼa Andũ” (Meko 5:21b-33)
“Kwoou mamaete na mamaũngamya mbee wa Nzama ya Ayuti.”—Meko 5:27
9-11. Atũmwa meekie ata meeĩaĩwa nĩ Nzama ya Ayuti maeke kũtavanyʼa, na Aklĩsto ma wʼo maatĩĩaa ngelekanyʼo yoo ata ũmũnthĩ?
9 Kaiava na asili ala angĩ ma Nzama ya Ayuti maendeee kũsũanĩa ũndũ mekwĩkana na amanyĩwʼa ma Yesũ. Mayeesĩ kĩla kyaendeeie yela, na kwoou matũma asikalĩ makaete avungwa asu mbee woo. Kwasũanĩa ũndũ asikalĩ asu masengʼie yĩla meethĩie avungwa mate vo o na kau yela yaĩ “ĩvinge nesa na asungi maũngamĩte mĩomonĩ!” (Meko 5:23) Na ĩndĩ, kĩla kyatelemilye kĩla mũndũ nĩ yĩla kavuteni wa ĩkalũ wataviwʼe kana saanĩ isu atũmwa ma Yesũ maĩ ĩkalũnĩ maendeee kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Yesũ Klĩsto, o na kau kwĩka ũu nĩkwʼo kwatumĩte mekwʼa yela! Yĩla wataviwʼe ũu, nĩwoosanie na asikalĩ make na mĩtũkĩ mathi ĩkalũnĩ makakwate avungwa asu na maimatwaa mbee wa Nzama ya Ayuti.
10 O tondũ vaeleetwʼe mwambĩĩonĩ wa ĩsomo yĩĩ, atongoi asu ma ndĩni maĩ na ũthatu mwingĩ nĩmeeĩaĩe atũmwa maeke kũtavanyʼa. Atũmwa meekie ata? Vetelo nĩwaneenie kwondũ woo onthe na asya ũũ e na ũkũmbaũ: “No nginya tũmwĩwʼe Ngai nũndũ nĩwe mũsumbĩ, vandũ va kũmewʼa andũ.” (Meko 5:29) Ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo atũmwa matiĩe Aklĩsto onthe ma wʼo. O na kau Ngai nĩwendaa twĩnyivĩsye atongoi ma nthĩ, yĩla matũsiĩĩa kwĩka kĩla Ngai wendaa kana matũlasimĩthya kwĩka kĩla Ngai ũtendaa, methĩawa maitũmĩa ũkũmũ woo naĩ. Kwoou ũmũnthĩ, “ala me na ũkũmũ” makũna wĩa witũ maluvuku tũyĩsa o na vanini kũeka wĩa ũsu tũnengetwe nĩ Ngai wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo. (Alo. 13:1) Vandũ va ũu, nĩtũtũmĩaa ũĩ na tũimantha nzĩa ingĩ tũtonya kũtũmĩa tũendeee kumya ũkũsĩ mwĩanĩu ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai.
11 Ndeto isu atũmwa maneenie me na ũkũmbaũ, nĩsyatumie asili asu mathata ĩ ya mũno. Na nengĩ nĩtũkũelewa nĩkĩ mathatie mũno wĩana ũu. Nĩmatwʼĩte vyũ ‘kũminaʼ atũmwa. (Meko 5:33) Atũmwa asu meethĩĩtwe maitavanyʼa na kĩthito na ũkũmbaũ, yu nĩmeene nesa kana nĩmatonya kũawa nũndũ wa mũĩkĩĩo woo. Ĩndĩ Ngai nĩwamatetheeisye kwa nzĩa matataĩaa!
“Wĩa Woo Mũitonya Kũwananga” (Meko 5:34-42)
12, 13. (a) Kamalieli anengie ala maĩ nzamanĩ ũtao wĩva, na meekie ata ĩtina wa ũu? (b) Nĩ nzĩa yĩva Yeova ũtonya kũtũmĩa kũtetheesya andũ make ũmũnthĩ, na nĩ kyaũ tũtaĩle kwĩthĩwa na nzika nakyo eetĩkĩlya “[tũthĩnwʼe] kwondũ wa ũlũngalu”?
12 Kamalieli, ũla waĩ “mũmanyĩsya wa Mĩao ũla wanengetwe ndaĩa nĩ andũ onthe” nĩwambĩĩie kũneena. c No nginya ethĩwe anengetwe ndaĩa nĩ asili ala angĩ maĩ nzamanĩ ĩsu nũndũ nĩwe watongoesye maũndũ. O na nowe “[waumisye] mwĩao [atũmwa] maumaalwʼe nza kwa kavinda.” (Meko 5:34) Kamalieli nĩwaneeneie ngelekanyʼo sya ikundi sya ĩvindanĩ ĩvĩtu ila syathelile na mĩtũkĩ ĩtina wa atongoi moo kũkwʼa, na ĩndĩ eea nzama ĩsu ĩekane na atũmwa na ĩimanenga ĩvinda nũndũ o nake Mũtongoi woo Yesũ aĩ anakwʼa. Amatavisye ũũ aiminĩĩa: “Mũikalikĩlĩĩle aũme aa, ĩndĩ ekanai namo. Nũndũ ethĩwa mũvango ũũ kana wĩa ũũ wumĩte kwa andũ, ũkaanangwa; ĩndĩ ethĩwa wumĩte kwa Ngai, mũitonya kũwananga. O na eka ũu, nĩmũtonya kwĩthĩwa mũyũkita na Ngai mwene.” (Meko 5:38, 39) Asili asu angĩ nĩmeetĩkĩlile ũtao wake. Ĩndĩ mayaamaeka atũmwa mathi oou. Nĩmamavũie na mameĩaĩa “maeke kũneena ĩũlũ wa ĩsyĩtwa ya Yesũ.”—Meko 5:40.
13 O na ũmũnthĩ, Yeova no atũmĩe andũ me na ũkũmũ na me nguma ta Kamalieli kũtetheesya andũ make. (Nth. 21:1) Yeova no atũmĩe veva wake nĩ kana atongoi me vinya, asili ma makoani, na ala maseũvasya mĩao meke maũndũ kwosana na kwenda kwake. (Nee. 2:4-8) Ĩndĩ o na kau no aeke “[tũthĩnwʼe] kwondũ wa ũlũngalu,” ve maũndũ elĩ tũte na nzika namo. (1 Vet. 3:14) Mbee, Ngai no atũnenge vinya wa kũmĩĩsya. (1 Ako. 10:13) Na kelĩ, avinganĩsya maitũ ‘maitonya kwananga’ wĩa wa Ngai.—Isa. 54:17.
14, 15. (a) Atũmwa meekie ata ĩtina wa kũvũwa, na nĩkĩ? (b) Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ athũkũmi ma Yeova momĩĩasya me atanu.
14 Mo atũmwa asu nĩmatũlĩkile ngoo kana maleelya ũtwi woo ĩtina wa kũvũwa? Aiee! Vandũ va ũu, “[maumie] mbee wa Nzama ya Ayuti, matanĩte.” (Meko 5:41) Vatonyekie ata matane mauma kũvũwa? Mayĩsa kwĩthĩwa matanaa nũndũ wa kyalya kĩla maĩ nakyo mamina kũvũwa. Ĩndĩ matanaa nũndũ nĩmeesĩ methĩnwʼa nũndũ wa kũlũmanyʼa na Yeova na kũatĩĩa matambya ma Yesũ.—Mt. 5:11, 12.
15 O ta ana-a-asa maitũ ma ĩvindanĩ ya atũmwa, nĩtũmĩĩasya twĩ atanu yĩla tũũthĩnwʼa nũndũ wa ũvoo mũseo. (1 Vet. 4:12-14) Tũitanaa nũndũ nĩtũũtelemangwʼa tũyĩwa nĩtũkwĩkwa maũndũ mathũku, kana nũndũ nĩtũũthĩnwʼa, kana kwovwa yela. Ĩndĩ tũtanaa nũndũ nĩtwavota kũendeea kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kwa Yeova o na maũndũ mailyĩ ũu. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Henryk Dornik, ũla woomĩĩisye kũthĩnwʼa nĩ silikalĩ myaka mingĩ. Mwana-a-asa ũsu nũlilikanaa ĩvinda yĩmwe Mwei 8, 1944, yĩla wakwatiwe vamwe na mwana-a-inyia na matwawa kambinĩ ya kũthĩnĩsya andũ. Ala mamathĩnasya maisye atĩĩ: “Tũyĩsa kũlasimĩthya andũ aa meke ũndũ o na ũmwe. Matanaa matwʼĩka mekwʼa nũndũ wa mũĩkĩĩo woo.” Mwana-a-asa Dornik aeleetye atĩĩ: “O na kau ti atĩ naĩ na mea ma kũawa nũndũ wa mũĩkĩĩo wakwa, kũendeea kũlũmanyʼa na Yeova nĩ na ũkũmbaũ na ndeũthingithĩka o na yĩla nathĩnawʼa nĩkwatumaa nĩthĩwa na ũtanu.”—Yak. 1:2-4.
O ta atũmwa, nĩtũtavanasya “nyũmba kwa nyũmba”
16. Atũmwa moonanisye ata kana nĩmatwʼĩte vyũ kumya ũkũsĩ mwĩanĩu, na ũmũnthĩ tũatĩĩaa ata nzĩa yoo ya kũtavanyʼa?
16 Atũmwa nĩmasyokeie wĩa woo wa kũtavanyʼa mate kwananga ĩvinda. “Kĩla mũthenya ĩkalũnĩ na nyũmba kwa nyũmba,” nĩmaendeeie “kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo ĩũlũ wa Klĩsto” mate na wia. d (Meko 5:42) Atavanyʼa asu me kĩthito nĩmatwʼĩte vyũ kumya ũkũsĩ mwĩanĩu. Na o tondũ ngewa ĩsu ĩeleetye, nĩmatavasya andũ ũvoo mĩsyĩnĩ kwoo o tondũ Yesũ Klĩsto wameĩaĩie. (Mt. 10:7, 11-14) Vate nzika, kĩthito kĩu nĩkyo kyatumie mausũsya Yelusaleme na momanyĩsyo moo. Ũmũnthĩ Ngũsĩ sya Yeova nĩsyo syĩsĩkĩe kwa kũatĩĩa nzĩa ĩsu ya kũtavanyʼa yatũmĩawa nĩ atũmwa. Yĩla twatavanyʼa kĩla nyũmba tũteũkĩla, twĩthĩawa tũyonanyʼa ũtheinĩ kana twĩenda kumya ũkũsĩ mwĩanĩu kĩsionĩ kitũ na twĩenda kĩla mũndũ akwate mwanya wa kwĩwʼa ũvoo mũseo. We Yeova nũathimĩte wĩa witũ wa kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba? Ĩĩ. Ve andũ milioni mbingĩ ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo metĩkĩlĩte ũvoo wa Ũsumbĩ, na aingĩ mawĩwie ya mbee ũitavanwʼa nĩ Ngũsĩ ya Yeova nyũmba kwa nyũmba.
Aũme Maĩlĩte Nĩmendekaa Mathĩnĩkĩe ‘Wĩa wa Vata’ (Meko 6:1-6)
17-19. Nĩ thĩna wĩva waumĩlile waĩ ũtonya kũete mũaanĩko, na atũmwa moosie matambya meva nĩ kana maũthĩnĩkĩe?
17 Kĩkundi kya Kĩklĩsto kyaĩ no ĩndĩ kyambĩĩie. Ĩndĩ nĩvaumĩlile ũndũ waĩ ũtonya kwananga mũuo wakyo. Ũndũ wĩva? Amanyĩwʼa aingĩ ala mavatisĩtwe kĩkundinĩ kĩu maĩ aeni Yelusaleme na nĩmendaa kwĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ matambĩte kũsyoka kwoo. Amanyĩwʼa ala mekalaa Yelusaleme nĩmaumisye mĩvothi na ngenda ĩtetheesye kũthooa lĩu na syĩndũ ingĩ sya kũtũmĩwa nĩ aeni asu. (Meko 2:44-46; 4:34-37) Ĩvindanĩ yĩu, nĩvaumĩlile ũndũ ũngĩ wendaa kũthĩnĩkĩwa na ũĩ. Aka ndiwa ala maneenaa Kĩkiliki “[mayakwataa] lĩu ũla wanenganawe kĩla mũthenya.” (Meko 6:1) Ĩndĩ aka ndiwa ala maneenaa Kĩevelania nĩmathĩnĩkĩawa nesa. Kwoou veonekana thĩna mũnene ũla waĩ vo nĩ kũvathũlwa kwa amwe kĩkundinĩ. Ũsu nĩ ũndũ ũtonya kũete mũaanĩko mũnene mũno andũnĩ.
18 Atũmwa, ala nĩmo maĩ nzama ĩla yatongoesye kĩkundinĩ kya andũ ma Ngai kĩla kyaendeee kwĩana ĩvindanĩ yĩu, nĩmoonie ũte ũndũ mũseo kwoo “kũtia ndeto ya Ngai nĩ kana [maanasye] lĩu.” (Meko 6:2) Nĩ kenda mathĩnĩkĩe ũndũ ũsu nĩmakũlilye amanyĩwʼa mamanthe aũme mũonza “mausũĩtwe nĩ veva na ũĩ” na maimanenga mwanya wa kwĩanĩsya “wĩa ũsu wa vata.” (Meko 6:3) Wĩa ũsu nĩwendaa aũme me na nguma nzeo nũndũ o vamwe na kũaa lĩu, veonekana nomo maaĩlĩte kũthĩnĩkĩa maũndũ makonetye mbesa, kũũa syĩndũ, o vamwe na kwia nesa lekoti sya kĩkundi. Aũme onthe ala manyuviwe maĩ na masyĩtwa ma Kĩkiliki, na ũu nũtonya kwĩthĩwa watumie aka asu ndiwa maũmĩĩte ngoonĩ mewʼa me eanĩe. Ĩtina wa atũmwa kũvoya na kũsũanĩa kwa ũito, nĩmamanyuvie ala aũme mũonza matethye “wĩa ũsu wa vata.” e
19 O na kau aũme asu mũonza manengetwe wĩa wa kũaanyʼa lĩu, ũu nĩ kwasya mayaaĩlĩte kwĩanĩsya kĩanda kya kũtavanyʼa ũvoo mũseo? Aiee! Sitivini aĩ ũmwe wa aũme asu manyuvĩtwe na eesĩkĩe ta mũndũ wĩ ũkũmbaũ na kĩthito kingĩ kya kumya ũkũsĩ. (Meko 6:8-10) O nake Vilivu aĩ ũmwe wa aũme asu na etĩtwe “mũtavanyʼa.” (Meko 21:8) Kwoou, aũme asu mũonza nĩmaendeeie kwĩthĩwa me atavanyʼa ma Ũsumbĩ me kĩthito.
20. Andũ ma Ngai ũmũnthĩ maatĩĩaa ata ngelekanyʼo ya atũmwa?
20 Ũmũnthĩ andũ ma Yeova mekaa o ũndũ kweekawa ĩvindanĩ ya atũmwa. Nĩ kana mwana-a-asa ethĩwe atonya kũnengwa kĩanda kĩkundinĩ, no nginya onanyʼe kana e na ũĩ kuma kwa Ngai, na mwĩkalĩle wake nĩwaĩle kwonanyʼa kana nũtongoewʼe nĩ veva mũtheu. Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyo ĩnenganae myolooto ĩla ĩkonetye kũnyuvwa kwa aũme ala meanĩĩtye nguma ila iwetetwe Maandĩkonĩ nĩ kana methĩwe me atumĩa kana atetheesya nthĩnĩ wa ikundi. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Kwoou no twasye ala meanĩĩtye nguma isu manyuvawa nĩ veva mũtheu. Aũme asu me kĩthito nĩmatethasya “wĩa ũsu wa vata” kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, atumĩa ma kĩkundi nĩmekaa mĩvango nĩ kana ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ matetheewʼe yĩla ve na vata. (Yak. 1:27) Namo atumĩa amwe nĩmatetheeasya mũno wĩanĩ wa kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ, kũvangĩthya maũmbano manene, kana makatũmĩwa nthĩnĩ wa Kamitii ya Maũndũ ma Sivitalĩ. Namo atetheesya ma kĩkundi nĩmeanĩasya ianda mbingĩ itakonanĩtye ĩmwe kwa ĩmwe na kũthokea ana-a-asa mamekĩe vinya kana kũmanyĩsya. No nginya aũme asu onthe manengetwe ianda ũseũvyonĩ wa Yeova mamanye ũndũ maĩlĩte kwĩka nĩ kana meanĩsye ianda syoo kĩkundinĩ, o vamwe na kĩanda kĩla manengetwe nĩ Ngai kya kũtavanyʼa ũvoo mũseo ĩũlũ wa Ũsumbĩ.—1 Ako. 9:16.
“Ndeto ya Ngai Yaendeea Kũnyaĩĩka” (Meko 6:7)
21, 22. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Yeova nĩwaathimie kĩkundi kĩla kyaĩ kĩnambĩĩwʼa?
21 Yeova nĩwatetheeisye Aklĩsto ala maĩ kĩkundinĩ kĩu kyaĩ kĩnambĩĩwʼa moomĩĩsya ũvinganĩsya kuma nza wa kĩkundi. O na nĩwamatetheeisye mathĩnĩkĩa thĩna ũla waĩ ũnaumĩla kĩkundinĩ na waĩ ũtonya kũete mũaanĩko. Nũndũ wĩ ũtheinĩ kana Yeova nĩwaathimĩte kĩkundi kĩu nũndũ Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ndeto ya Ngai [nĩyaendeeie] kũnyaĩĩka, na ũtalo wa amanyĩwʼa waendeea kwongeleka mũno Yelusaleme; na athembi aingĩ meetĩkĩla ũla mũĩkĩĩo.” (Meko 6:7) Ĩsu no ĩmwe katĩ wa livoti mbingĩ ila syĩ ĩvukunĩ ya Meko ma Atũmwa syonanasya ũndũ ikundi syaendeeie kwĩana. (Meko 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) O na ũmũnthĩ, tyo twĩwʼaa tweekĩwa vinya yĩla tweewʼa livoti nzeo ĩũlũ wa ũndũ wĩa wa kũtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũendeee nesa isionĩ ila ingĩ ĩũlũ wa nthĩ?
22 Atongoi ma ndĩni ala maĩ na ũthilĩku ĩvindanĩ ya atũmwa mayaĩ manamba kũkĩlya moko. O mĩtũkĩ maĩ mambĩĩe ĩngĩ kũthĩnyʼa aatĩĩi ma Yesũ. Vayaavĩta ĩvinda ĩasa Sitivini atambĩĩĩte kũthĩnwʼa, o tondũ tũkwĩsa kwona ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.
a Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Nzama ya Ayuti, Ĩla Yaĩ Koti Ũla Mũnene wa Ayuti.”
b Yĩu nĩyo ĩvinda ya mbee katĩ wa mavinda 20 vala alaĩka mawetetwe ĩmwe kwa ĩmwe ĩvukunĩ ya Meko ma Atũmwa. Ĩvindanĩ yĩngĩ yĩ ĩtina nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 1:10, alaĩka mawetetwe ta “aũme mekĩe ngũa nzaũ.”
c Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo “ Kamalieli—Mũmanyĩsya wa Mĩao Wanengetwe Ndaĩa Mũno.”
d Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo “ Kũtavanyʼa ‘Nyũmba kwa Nyũmba’.”
e Nĩvatonyeka aũme asu makethĩwa maĩ na nguma ila atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa nasyo, na kĩtumi nũndũ kyaĩ kĩanda kĩito kũtethya “wĩa ũsu wa vata.” O na vailye ũu, Maandĩko maiwetete ũtheinĩ nĩ ĩndĩĩ aũme mambĩĩie kũnyuvwa matwʼĩke atumĩa kana asyaĩĩsya kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto.
f Ĩvindanĩ ya atũmwa, ve aũme manengetwe ũkũmũ wa kũnyuva atumĩa. (Meko 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5) Ũmũnthĩ, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩnyuvaa asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko, na asyaĩĩsya asu nĩmo methĩawa na ũkũmũ wa kũnyuva atumĩa na atetheesya ma kĩkundi.
