1. Kĩeleelo kya Ngai kwa andũ nĩ kyaũ?

NGAI e na kĩeleelo kĩseo kwa andũ. Oombie mũndũũme na mũndũ mũka wa mbee, Atamu na Eva, mekalae mũũndanĩ mũseo. Kĩeleelo kyake kyaĩ masyae syana, matw’ĩkĩthye nthĩ yonthe valatiso, kana vandũ vaseo va kwĩkala, na maisũvĩaa nyamũ.—Mwambĩlĩlyo 1:28; 2:8, 9, 15; soma Maelesyo ma Mũthya namba 6.

2. (a) Twĩsĩ ata kana Ngai akeanĩsya kĩeleelo kyake? (b) Mbivilia yaĩtye ata ĩũlũ wa kwĩkala tene na tene?

² We nũkwona ta ve ĩvinda tũkesa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ? Yeova atwĩĩte atĩĩ: “Nĩnĩsũanĩĩte, na ngawĩka.” (Isaia 46:9-11; 55:11) Akeanĩsya kĩeleelo kyake na vai kĩndũ kĩkamũsiĩĩa kwĩka ũu. Yeova aĩtye kana oombie nthĩ e na kĩtumi. “Ndaamyũmba yĩ nthei.” (Isaia 45:18) Endaa andũ mekalae kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ. Nĩ andũ mailyĩ ata Ngai wendaa mekalae ĩũlũ wa nthĩ, na endaa mekale ĩvinda yĩana ata? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: ‘Ala alũngalu [kana, ala ewi] makatiĩwa nthĩ, na makatũa vo kũvika tene na tene.’—Savuli 37:29; Ũvuan’yo 21:3, 4.

3. Nũndũ andũ nĩmawaaa na makakw’a, ũtonya kwĩkũlya ata?

³ Ĩndĩ ũmũnthĩ andũ nĩmawaaa na makakw’a. Andũ kũndũ kwingĩ nĩmokitaa na makoaana. Vate nzika kĩu ti kyo kyaĩ kĩeleelo kya Ngai. Kwoou, nĩ kyaũ kyeethĩiwe na nĩkĩ kweethĩiwe ũu? No Mbivilia ĩtonya kũelesya.

4, 5. (a) Nũũ watũmĩie nzoka kũneena na Eva mũũndanĩ wa Eteni? (b) Mũndũ mũseo atonya ata kũtw’ĩka kĩng’ei?

⁴ Mbivilia yaĩtye kana Ngai e mũmaitha wĩtawa “Ndevili, na ĩngĩ Satani.” Satani atũmĩie nzoka kũneena na Eva mũũndanĩ wa Eteni. (Ũvuan’yo 12:9; Mwambĩlĩlyo 3:1) Atumie nzoka yoneka tayo ĩkũneena.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 7.

⁵ Kwoou Ngai nĩwe woombie Satani, ũla nĩwe Ndevili? Aiee! Mũlaĩka ũmwe wekalaa ĩtunĩ ĩla Ngai waseũvasya nthĩ kwondũ wa Atamu na Eva nĩwe waalyũkile na atw’ĩka Ndevili. (Yovu 38:4, 7) Ũu watonyekie ata? Mũndũ mũseo atonya kũalyũka ata akatw’ĩka kĩng’ei? O na kau mũndũ ũsu ndaasyawa e kĩng’ei, ambĩĩaa kwendeew’a nĩ kĩndũ kĩte kyake. Aendeea kũsũanĩa ĩũlũ wa kĩndũ kĩu, wendi wake mũthũku nĩwongelekaa. Na ĩndĩ, akwata mwanya nĩwũyaa kĩndũ kĩu. We mwene nĩwe wĩtw’ĩkĩthasya kĩng’ei.—Soma Yakovo 1:13-15; soma Maelesyo ma Mũthya namba 8.

6. Mũlaĩka ũmwe atw’ĩkie mũmaitha wa Ngai ata?

⁶ Ũu nĩw’o kweethĩiwe ĩũlũ wa mũlaĩka ũsu. Ĩtina wa Yeova kũmba Atamu na Eva ameie nĩmethĩwe na syana na ‘mayusũsya nthĩ.’ (Mwambĩlĩlyo 1:27, 28) Mũlaĩka ũsu no ethĩwe asũanĩaa atĩĩ: ‘Andũ onthe no manthaithe vandũ va kũmũthaitha Yeova!’ O ũndũ waendeeie kũsũanĩa ũndũ ũsu, now’o waendeeie kwĩthĩwa na wendi wa kĩla kyaĩle kũnengwa Yeova. Mũlaĩka ũsu endaa andũ mamũthaithe. Kwoou nĩwamũkengie Eva na amwasya. (Soma Mwambĩlĩlyo 3:1-5.) Kwa kwĩka ũu nĩwatw’ĩkie Satani, ũla nĩ Ndevili, na eethĩwa mũmaitha wa Ngai.

7. (a) Nĩkĩ Atamu na Eva makwie? (b) Nĩkĩ tũkũaa na tũkakw’a?

 ⁷ Atamu na Eva nĩmaemie kũmwĩw’a Ngai na maya ĩtunda ya mũtĩ ũla mavatĩtwe. (Mwambĩlĩlyo 2:17; 3:6) Nĩmamũvĩtĩisye Yeova, na ĩtina nĩmesie kũkw’a o tondũ Yeova wamatavĩtye. (Mwambĩlĩlyo 3:17-19) Syana sya Atamu na Eva syaĩ na naĩ na kwoou o nasyo syakwatwa nĩ kĩkw’ũ. (Soma Alomi 5:12.) Nĩ kana ũelewe nĩkĩ syana sya Atamu na Eva syaĩ na naĩ, kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. Kwasũanĩa ũyũmba mavali na ĩsandũkũ ĩvondeku. Mavali ala mekuma ĩsandũkũnĩ yĩu meĩthĩwa me o mavondeku. Atamu nĩweekie naĩ ĩla waleile kũmwĩw’a Ngai. Nũndũ ithyonthe twĩ syana sya Atamu, twĩ na naĩ, kana kwa ndeto ingĩ, twĩ “avondeku” o take. Na nũndũ ithyonthe twĩ na naĩ, nĩtũkũaa na tũkakw’a.—Alomi 3:23; soma Maelesyo ma Mũthya namba 9.

8, 9. (a) Satani endaa Atamu na Eva maĩkĩĩe kyaũ? (b) Nĩkĩ Yeova ũtaaũaa alei asu o vau kwa vau?

⁸ Satani nĩwambĩĩisye ũlei ĩla wakengie Atamu na Eva maikamwĩw’e Yeova. Endaa Atamu na Eva maĩkĩĩe kana Yeova nĩ mũkengani, na nĩ mũsumbĩki mũthũku ũtamendeaa ũseo. Satani oonanasya kana andũ mai na vata wa kũtavw’a nĩ Ngai kĩla maĩle kwĩka, na kana Atamu na Eva maaĩle kwĩtw’ĩĩa ũla ũseo na ũla ũthũku. Kwoou Yeova esaa kwĩka ata? Aĩ na ũtonyi wa kũaa alei asu na aimina ũlei ũsu woo. Ĩndĩ ũu nĩwĩthĩwa waĩkĩĩthisye kana Satani nĩ mũkengani? Aiee.

⁹ Yeova ndaaũaa alei asu vau kwa vau. Vandũ va ũu Yeova nĩwaekie ĩvinda yĩvĩte andũ mesumbĩkĩte. Ũu wesaa kũtuma tũmanya kana Satani nĩ mũkengani na kana Yeova nĩwĩsĩ kĩla kĩtwaĩle vyũ. Tũkeemanyĩsya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa ũndũ ũsu Kĩlungunĩ  kya 11. Ĩndĩ we wĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa ũtwi ũla Atamu na Eva meekie? Nĩmaaĩlĩte kũmũĩkĩĩa Satani na mailea kũmwĩw’a Ngai? Yeova nĩwanengete Atamu na Eva kyonthe kĩla mendaa. Nĩwamanengie thayũ mwĩanĩu, vandũ vanake va kwĩkala, na wĩa matonya kũtanĩa. Ĩndĩ Satani nde ũndũ o na ũmwe mũseo wamekĩte. Kethĩwa waĩ vo wĩthĩwa weekie ata?

10. Nĩ ũtwi wĩva wa vata ithyonthe twaĩle kwĩka?

 ¹⁰ Ũmũnthĩ kĩla ũmwe witũ e na ũtwi ta ũsu waĩle kwĩka, na ũtwi ũla tũkwĩka no wonany’e kana tũkakwata thayũ kana tũikaũkwata. No tũtw’e kũmwĩw’a Yeova tawe Mũsumbĩki witũ na tũiĩkĩĩthya kana Satani nĩ mũkengani. Kana tũkanyuva kũsumbĩkwa nĩ Satani. (Savuli 73:28; soma Nthimo 27:11.) No andũ anini ĩũlũ wa nthĩ mamwĩw’aa Ngai. Kwa w’o, ti we mũsumbĩ wa nthĩ ĩno. Ethĩwa Ngai ti we mũsumbĩ wa nthĩ ĩno, ũla ũsumbĩkĩte nthĩ nũũ?

11, 12. (a) Twĩĩmanyĩsya kyaũ kumana na maũndũ ala Satani wamwathie Yesũ? (b) Nĩ maandĩko meva monanĩtye kana Satani nĩwe ũsumbĩkĩte nthĩ?

¹¹ Yesũ nĩweesĩ ũla ũsumbĩkĩte nthĩ. Ĩvinda yĩmwe Satani nĩwamwonisye “mosumbĩ onthe ma nthĩ, na ndaĩa syamo.” Na ĩndĩ Satani amwĩa Yesũ atĩĩ: “Syĩndũ ii syonthe nĩngũũnenga, ethĩwa nũũndulĩlya ndu na kũnthaitha.” (Mathayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Ĩkũlye-ĩ, ‘Kethĩwa mosumbĩ asu mayaĩ ma Satani, nĩwĩthĩwa amwĩie Yesũ nũkũmũnenga?’ Aiee. Mosumbĩ onthe nĩ ma Satani.

¹² No wĩkũlye-ĩ, ‘Vatonyeka ata Satani akethĩwa mũsumbĩ wa nthĩ ĩno na Yeova Ngai Mwene Vinya W’onthe nĩwe woombie matu na nthĩ?’ (Ũvuan’yo 4:11) Kwa w’o Yeova nĩwe woombie matu na nthĩ, ĩndĩ Yesũ amwĩtie Satani “mũnene wa nthĩ ĩno.” (Yoana 12:31; 14:30; 16:11) Mũtũmwa Vaulo amwĩtie Satani, ũla nĩ Ndevili, “ngai ya nthĩ ĩno.” (2 Akolintho 4:3, 4) Nake mũtũmwa Yoana aandĩkie kana “nthĩ yonthe ĩtwĩe nthĩnĩ wa ũla mũthũku.”—1 Yoana 5:19.

13. Nĩkĩ twĩ na vata wa nthĩ nzaũ?

¹³ Nthĩ ĩendeee na kũthũkĩĩa. Nĩtwonaa kaũ, ũlũsani, ũseleke, na ũng’endu kĩla vandũ. O na andũ makatata ata maitonya kũmina maũndũ asu. Ĩndĩ o mĩtũkĩ Ngai nũkũvetanga nthĩ ĩno nthũku kaũnĩ wake wa Ali–Maketoni, na ayĩete nthĩ nzaũ yĩ na ũlũngalu.—Ũvuan’yo 16:14-16; soma Maelesyo ma Mũthya namba 10.

14. Nũũ Ngai ũnyuvĩte ethĩwe Mũsumbĩ Ũsumbĩnĩ wake? Mbivilia yathanĩte ata ĩũlũ wa Yesũ?

¹⁴ Yeova nĩwamũnyuvie Yesũ Klĩsto ethĩwe Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa ĩtunĩ. Myaka ngili mbingĩ mĩvĩtu, Mbivilia nĩyathanie kana Yesũ akasumbĩka e “Mũnene wa Mũuo,” na ũsumbĩki wake ndũkathela. (Isaia 9:6, 7) Yesũ eeie aatĩĩi make mavoyae ĩũlũ wa silikalĩ ĩsu ĩla waisye atĩĩ: “Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” (Mathayo 6:10) Kĩlungunĩ kya 8, tũkeemanyĩsya ũndũ Ũsumbĩ wa Ngai ũkavetanga mosumbĩ ma nthĩ ĩno. (Soma Ndanieli 2:44.) Ĩtina wa vau Ũsumbĩ wa Ngai ũkatuma nthĩ ĩno yĩthĩwa yĩ nzaũ na ya kwendeesya.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 11.

15. “Nthĩ nzaũ” nĩ kyaũ?

¹⁵ Mbivilia yathanĩte atĩĩ: “Tweteele matu meũ na nthĩ nzaũ, naw’o ũlũngalu ũtwĩe nthĩnĩ wayo.” (2 Vetelo 3:13; Isaia 65:17) Mavinda amwe ĩla Mbivilia ĩkũneena ĩũlũ wa “nthĩ” yĩthĩawa ĩyonany’a andũ ala matwĩe ĩũlũ wayo. (Mwambĩlĩlyo 11:1) Kwoou, “nthĩ nzaũ” ĩtwĩe ũlũngalu nĩ andũ onthe ala mamwĩw’aa Ngai na ũmaathimĩte.

16. Nĩ mũthĩnzĩo wĩva mũnene Ngai ũkanenga ala makekala nthĩ nzaũ, na twaĩle kwĩka ata nĩ kana twĩkwata mũthĩnzĩo ũsu?

 ¹⁶ Yesũ athanie kana ala makekala nthĩ nzaũ ya Ngai makakwata “thayũ ũtathela.” (Maliko 10:30) Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũkwate mũthĩnzĩo ũsu? No ũsome Yoana 3:16 na 17:3 nĩ kana ũkwate ũsũngĩo. Ekai yu twone ũndũ Mbivilia yaĩtye ĩũlũ wa ũndũ tũkekalaa twĩ Nthĩ Nzaũ.

17, 18. Twĩsĩ ata kana kũkeethĩwa mũuo kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ na kana tũikethĩwa na wia?

¹⁷ Ũthũku, kaũ, ũtũli wa mĩao, na ũng’endu ikavetwa. Vai mũndũ mũthũku o na ũmwe ũkatiwa ĩũlũ wa nthĩ. (Savuli 37:10, 11) O na Ngai akatuma “makaũ mathela kũvika kĩtulu kya nthĩ.” (Savuli 46:9; Isaia 2:4) Nthĩ ĩkeethĩwa yusĩe andũ mamwendete Ngai na mamwĩw’aa. Kũkeethĩwa mũuo tene na tene.—Savuli 72:7.

¹⁸ Andũ ma Yeova makekalaa mate na mũisyo. Ĩvindanĩ ya tene ĩla Aisilaeli mamwĩw’a Ngai, mekalaa mate na mũisyo nũndũ nĩwamasũvĩaa. (Alivai 25:18, 19) Tũikakĩaa kĩndũ kana mũndũ twĩ Nthĩ Nzaũ. Tũkeethĩawa tũte na wia ĩvinda yonthe!—Soma Isaia 32:18; Mika 4:4.

19. Nĩkĩ tũtaĩle kwĩthĩwa na nzika kana kũkeethĩwa lĩu mwingĩ nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ya Ngai?

¹⁹ Kũkeethĩwa lĩu mwingĩ. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kũkeethĩwa lĩu mwingĩ mũno wa mbaa ngetha nthĩ iĩmanĩ ĩũlũ.” (Savuli 72:16) Yeova “Ngai waitũ, akatũathima” na ‘nthĩ ĩkaingĩvya ũsyao wayo.’—Savuli 67:6.

20. Twĩsĩ ata kana nthĩ ĩkatw’ĩka valatiso?

²⁰ Nthĩ yonthe ĩkatw’ĩka valatiso. Andũ makeethĩwa na nyũmba mbanake na mĩũnda mĩseo. (Soma Isaia 65:21-24; Ũvuan’yo 11:18.) Nthĩ yonthe ĩkeethĩwa yĩ mbanake o tondũ mũũnda wa Eteni wailyĩ.  Yeova akatũnengae kyonthe kĩla tũkethĩawa na vata nakyo. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa Ngai: “Nũũkũnzũa ũvĩ waku, na kwĩanĩsya kwenda kwa kĩla kĩndũ kĩ thayũ.”—Savuli 145:16.

21. Twĩsĩ ata kana kũkeethĩwa mũuo katĩ wa andũ na nyamũ?

²¹ Kũkeethĩwa mũuo katĩ wa andũ na nyamũ. Andũ maikaũmĩw’a nĩ nyamũ ĩngĩ. Twana tũnini tũkeethĩwa tũte na wia o na ĩla twĩ vakuvĩ na nyamũ ila mbai ikĩawa ũmũnthĩ.—Soma Isaia 11:6-9; 65:25.

22. Yesũ akeekana ata na andũ ala awau?

²² Vai mũndũ ũkethĩwa e mũwau. Ĩla Yesũ waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ, nĩwavoisye andũ aingĩ. (Mathayo 9:35; Maliko 1:40-42; Yoana 5:5-9) Ĩndĩ ĩla ũkethĩwa Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai, Yesũ akavosya kĩla mũndũ. Vai ũmwe ũkasya: “Nyie nĩ mũwau.”—Isaia 33:24; 35:5, 6.

23. Ngai akeekana ata na andũ ala makwie?

²³ Akw’ũ makathayũũkw’a. Ngai atwathĩte kana akathayũũkya andũ milioni mbingĩ ala makwie. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kũkeethĩwa ũthayũũkyo wa ala alũngalu, na ala mate alũngalu nao.”—Soma Yoana 5:28, 29; Meko ma Atũmwa 24:15.

24. We wĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa kwĩkala Nthĩ Nzaũ?

²⁴ Ithyonthe twĩ na ũtwi twaĩle kwĩka. No tũnyuve kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova na tũimũthũkũma, kana tũkanyuva kwĩka o ũndũ tũkwenda. Twanyuva kũmũthũkũma Yeova, tũkeethĩwa na ĩvinda ĩseo yũkĩte. Mũndũũme ũmwe atanamba kũkw’a amwĩie Yesũ emũlilikana. Nake Yesũ amwathie atĩĩ: “Ũkeethĩwa vamwe nakwa Ũseonĩ [kana, Nthĩ Nzaũ].” (Luka 23:43) Ekai twĩmanyĩsye maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa Yesũ Klĩsto na ũndũ ũkatuma mawatho ma Ngai meanĩa.