1. Nũũ waĩle kũtũtavya ũndũ twaĩle kũmũthaitha Ngai?

NDĨNI mbingĩ syasyaa imanyĩasya ũw’o ĩũlũ wa Ngai. Ĩndĩ ũu ti w’o nũndũ ndĩni imanyĩasya maũndũ me kĩvathũkany’o vyũ ĩũlũ wa Ngai na ũndũ twaĩle kũmũthaitha. Tũtonya kũmanya ũthaithi wa w’o ata? No Yeova e weka ũtonya kũtũtavya ũndũ twaĩle kũmũthaitha.

2. Ũtonya kwĩmanyĩsya ata ũndũ ũtonya kũmũthaitha Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩle?

² Yeova nũtũnengete Mbivilia nĩ kana twĩmanyĩsye ũndũ twaĩle kũmũthaitha. Kwoou ĩmanyĩsye Mbivilia, na nũndũ Yeova nũkũthĩnĩkĩaa, akaũtetheesya ũtetheke kumana na maũndũ ala ũkwĩmanyĩsya.—Isaia 48:17.

3. Ngai endaa twĩke ata?

³ Andũ amwe maasyaa kana Ngai etĩkĩlaa mothaithi onthe, ĩndĩ ũu ti w’o Yesũ wamanyĩisye. Aisye atĩĩ: “Ti kĩla mũndũ ũmbĩtaa, Mwĩaĩi, Mwĩaĩi, ũkavota ũsumbĩnĩ wa ĩtu; ĩndĩ nĩ ũla wĩkaa wende wa Asa wakwa.” Kwoou nĩ ũndũ wa vata kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa kwenda kwa Ngai na tũikwĩka. Ũsu nĩ ũndũ mũito nũndũ Yesũ oonanisye kana andũ ala matamwĩw’aa Ngai no ũndũ ũmwe na alei, kana ala ‘mekaa mothũku.’—Mathayo 7:21-23.

4. Yesũ aisye ata ĩũlũ wa ala mekaa kwenda kwa Ngai?

⁴ Yesũ nĩwawetie kana tũkakwatwa nĩ motato nũndũ wa kwĩka kwenda kwa Ngai. Aisye atĩĩ: “Votai inyw’ĩ nthĩnĩ wa mbingĩlo ĩla ntheke: nũndũ mbingĩlo nĩ  nthanthau, na nzĩa nĩ mbaamu, ĩla ĩelete wanangĩkonĩ, nao nĩ aingĩ ala mavotelaa mbingĩlonĩ ĩsu. Nũndũ mbingĩlo nĩ ntheke, na nzĩa nĩ nziĩĩe, ĩla ĩelete thayũnĩ, nao nĩ avũthũ ala mamyonaa.” (Mathayo 7:13, 14) Nzĩa ntheke, ĩla nĩyo ũthaithi wa w’o, ĩtongoeasya thayũnĩ ũtathela. Nayo nzĩa ĩla nthanthau, ĩla nĩyo ũthaithi wa ũvũngũ, ĩtongoeasya kĩkw’ũnĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Yeova ndendaa mũndũ o na ũmwe akw’e. Nũnengete kĩla mũndũ mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake.—2 Vetelo 3:9.

5. Tũtonya kũmanya ata ala mamũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte?

⁵ Yesũ aisye kana nĩ ũndũ ũtonyeka kũmanya ala mamũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte. Tũtonya kwĩka ũu kwa kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa kĩla maĩkĩĩaa na meko moo. Yesũ aisye atĩĩ: “Mũkamamanya nĩ mosyao moo.” Ongeleeile kwasya atĩĩ: “Kĩla mũtĩ mũseo nũsyaaa ũsyao mũseo.” (Mathayo 7:16, 17) Ũu ti kwonany’a kana ala mamũthaithaa Ngai maivĩtasya. Ĩndĩ ĩvinda yonthe athũkũmi ma Ngai nĩmatataa kwĩka kĩla kyaĩlĩte. Yu nĩtũkwona kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũmanye ala mamũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte.

6, 7. Nĩkĩ ũthaithi wa w’o waĩle kwĩthĩwa wosanĩte na Mbivilia? Ngelekany’o ya Yesũ yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁶ Ũthaithi witũ waĩle kwĩthĩwa wosanĩte na kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kĩla Ũandĩko nĩwaveveewe nĩ Ngai, naw’o nĩwaĩle wa kũmanyĩsya, na kũĩkĩĩthya andũ mavĩtyo, na kũmatũngĩĩa, na kũsilĩla kwa ũlũngalu: nĩ kana mũndũ wa Ngai atonye kwĩthĩwa e mwĩanĩu, eanĩe kũtethya kĩla wĩa mũseo.” (2 Timotheo 3:16, 17) Nake mũtũmwa Vaulo aandĩkĩe  Aklĩsto atĩĩ: “Yĩla mwoosie kwitũ ĩla ndeto ya ũtũmane wa Ngai, mũtyaamyosa ta ndeto ya andũ, ĩndĩ o ũndũ ĩtilyĩ w’o, ndeto ya Ngai.” (1 Athesalonika 2:13) Momanyĩsyo ma ndĩni ya w’o maumanĩte na Ndeto ya Ngai, Mbivilia. Mayumanĩte na mawoni ma andũ, syĩthĩo, kana kĩndũ kĩngĩ.

⁷ Maũndũ onthe ala Yesũ wamanyĩasya maumĩte Ndetonĩ ya Ngai. (Soma Yoana 17:17.) Mavinda maingĩ nĩwawetaa ũndũ Maandĩko maĩtye. (Mathayo 4:4, 7, 10) Athũkũmi ma w’o ma Ngai nĩmaatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ na maũndũ onthe ala mamanyĩasya methĩawa maumĩte Mbivilianĩ.

8. Yesũ atũmanyĩisye kyaũ ĩũlũ wa kũmũthaitha Yeova?

⁸ Twaĩle kũthaitha Yeova e weka. Ĩandĩko ya Savuli 83:18 yaĩtye atĩĩ: “We wĩ weka, syĩtwa yaku nĩ Yeova, Nue Wĩ Ĩũlũ wa Onthe ĩũlũ wa nthĩ yonthe.” Yesũ endaa andũ mamanye Ngai wa w’o nũũ, na nĩwamanyĩisye andũ ĩsyĩtwa ya Ngai. (Soma Yoana 17:6.) Yesũ aisye atĩĩ: “Mũthaithae Mwĩaĩi Ngai waku, na mũthũkũmae we, e weka.” (Mathayo 4:10) Kwoou, nũndũ twĩ athũkũmi ma Ngai, nĩtũatĩĩaa ngelekany’o ya Yesũ. Tũthaithaa Yeova e weka, tũkatũmĩa ĩsyĩtwa yake, na nĩtũmanyĩasya andũ angĩ ĩũlũ wa ĩsyĩtwa ya Ngai na maũndũ ala ũkeka kwondũ witũ.

9, 10. Twonanasya ata kana nĩtwendanĩte ithyĩ kwa ithyĩ?

⁹ Nĩtwaĩle kwenda andũ kuma ngoonĩ. Yesũ amanyĩisye amanyĩw’a make mendane ene kwa ene. (Soma Yoana 13:35.) Maĩle kwĩka ũu o na ethĩwa maumĩte kũndũ kwĩ kĩvathũkany’o, me na syĩthĩo syĩ kĩvathũkany’o, kana o na ethĩwa nĩ athwii kana nĩ ngya. Wendo witũ kwa ala angĩ waĩle kũtuma twĩthĩwa twĩ na ngwatanĩo ta ana-a-asa na eĩtu-a-asa. (Akolosai 3:14)  Kwoou tũiendaa kaũnĩ na tũyũanaa. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũndũnĩ ũũ syana sya Ngai nikwonanw’a, o na syana sya ndevili: o mũndũ ũla ũtekaa ũlũngalu ti wa Ngai, o na ũla ũtamwendaa mwana-a-ĩthe.” Yongeleele kwasya atĩĩ: “Twendane ene kwa ene: na ti ta Kaini ũla waĩ wa ũla mũthũku, na ooaa mwana-a-inyia.”—1 Yoana 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Nĩtũtũmĩaa ĩvinda yitũ, vinya witũ, na syĩndũ sitũ kũtetheesya angĩ na kwĩkĩana vinya. (Aevelania 10:24, 25) Nĩtwĩkaa “andũ onthe nesa.”—Akalatia 6:10.

11. Nĩkĩ twaĩle kũmũĩkĩĩa Yesũ ta we nzĩa ya ũtangĩĩo?

¹¹ Nĩtwaĩle kũmũĩkĩĩa Yesũ nũndũ nĩwe nzĩa ya ũtangĩĩo. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kũti ũtangĩĩo kwa ũngĩ o na wĩva w’onthe: nũndũ kũti syĩtwa yĩngĩ ĩtheo wa ĩtu, yĩnengetwe andũ, yĩtwaĩle ithyĩ kũtangĩĩwa nayo.” (Meko ma Atũmwa 4:12) Kĩlungunĩ kya 5 kya ĩvuku yĩĩ, nĩtweemanyĩisye kana Yeova nĩwamũtũmie Yesũ oke kumya thayũ wake wĩthĩwe wovosyo kwa andũ ala ewi. (Mathayo 20:28) Yeova nũmũnyuvĩte Yesũ eĩthĩwa Mũsumbĩ ĩũlũ wa nthĩ. Na kĩu nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩtũtavasya kana no nginya tũmwĩw’e Yesũ nĩ kana twĩkwata thayũ ũtathela.—Soma Yoana 3:36.

12. Nĩkĩ tũtelikasya siasanĩ?

¹² Tũyaĩle kwĩlikya siasanĩ. Yesũ ndaaĩlikya siasanĩ. Ĩla wasilĩlawa, eeie mũsumbĩki wa Lomi weetawa Vilato atĩĩ: “Ũsumbĩ wakwa ti wa nthĩ ĩno.” (Soma Yoana 18:36.) O ta Yesũ, twĩthĩawa tũlũmanĩtye na Ũsumbĩ wa ĩtunĩ wa Ngai, na kwoou tũyĩlikasya siasanĩ o na twĩthĩwe twĩkalaa va. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Mbivilia ĩtwĩĩte tũmew’e “ala me na ũkũmũ,” namo nĩ silikalĩ sya andũ. (Alomi 13:1) Nĩtũnengae ndaĩa mĩao ya nthĩ ĩla twĩkalaa. Ĩndĩ ĩla mĩao ĩsu yaleana na mĩao  ya Ngai, twĩkaa ta atũmwa, ala maisye atĩĩ: “Mũvaka tũmwĩw’e Ngai mbee wa kũmew’a andũ.”—Meko ma Atũmwa 5:29; Maliko 12:17.

13. Nĩ maũndũ meva tũtavanasya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai?

¹³ Tũĩkĩĩaa kana Ũsumbĩ wa Ngai now’o ũkamina mathĩna ĩũlũ wa nthĩ. Yesũ aisye kana “ũvoo . . . mũseo wa ũsumbĩ” ũkatavanw’a nthĩ yonthe. (Soma Mathayo 24:14.) Vai silikalĩ ya mũndũ ĩtonya kwĩka maũndũ ala Ũsumbĩ wa Ngai ũkatwĩka. (Savuli 146:3) Yesũ atũmanyĩisye kũvoyaa ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai ĩla waisye atĩĩ: “Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” (Mathayo 6:10) Mbivilia ĩtũtavĩtye kana Ũsumbĩ wa Ngai ũkaananga silikalĩ sya andũ syonthe, “naw’o ũkekalaa tene na tene.”—Ndanieli 2:44.

14. We wĩona naaũ mamũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte?

¹⁴ Ĩtina wa kwĩmanyĩsya maũndũ asu, no wĩkũlye-ĩ, ‘Naaũ ala mamanyĩasya kwosana na Mbivilia? Naaũ ala matavasya andũ angĩ ĩũlũ wa ĩsyĩtwa ya Ngai? Naaũ methĩawa mendanĩte kuma ngoonĩ na maĩkĩĩaa kana Ngai nĩwatũmie Yesũ nĩ kana atũtangĩĩe? Naaũ ala matelikasya siasanĩ? Naaũ matavanasya kana Ũsumbĩ wa Ngai now’o ũkamina mathĩna ala matũkwataa?’ No Ngũsĩ sya Yeova syĩ syoka.—Isaia 43:10-12.

15. Nĩ maũndũ meva twaĩle kwĩka nĩ kana Ngai etĩkĩle ũthaithi witũ?

¹⁵ Kũĩkĩĩa kana Ngai e kw’o kũitoetye. O na ndaimoni niĩkĩĩaa kana Ngai e kw’o, ĩndĩ iyĩatĩĩaa mĩao yake. (Yakovo 2:19) Ethĩwa nĩtũkwenda Ngai etĩkĩle ũthaithi witũ, o vamwe na kũĩkĩĩa kana e kw’o, no nginya twĩke ũndũ ũkwasya.

16. Nĩkĩ twaĩle kũleana na ndĩni sya ũvũngũ?

 ¹⁶ Ũndũ ũngĩ nĩ kana no nginya tũleane na ndĩni sya ũvũngũ nĩ kenda Ngai etĩkĩle ũthaithi witũ. Mwathani Isaia aandĩkie atĩĩ: “Umai katĩ wayo; ĩthesyei.” (Isaia 52:11; 2 Akolintho 6:17) Nĩkyo kĩtumi twaĩle kũleana vyũ na kĩndũ kyonthe kĩkonanĩtye na ndĩni ya ũvũngũ.

17, 18. “Mbaviloni Ĩla Nene” nĩ kyaũ, na nĩkĩ twaĩle kuma nthĩnĩ wayo na mĩtũkĩ?

¹⁷ Ũthaithi wa ũvũngũ nĩ kyaũ? Nĩ ũthaithi w’onthe ũla ũmanyĩasya andũ kũthaitha Ngai kwa nzĩa ĩleanĩte na Ndeto yake. Mbivilia yĩtĩte ndĩni syonthe sya ũvũngũ “Mbaviloni Ĩla Nene.” (Ũvuan’yo 17:5) Nĩkĩ? Ĩtina wa mbua ya ĩvinda ya Noa, momanyĩsyo maingĩ ma ndĩni sya ũvũngũ nĩmambĩĩie ndũanĩ ya Mbaviloni. Momanyĩsyo asu ma ũvũngũ nĩmanyaĩĩkie ĩũlũ wa nthĩ yonthe. Kwa ngelekany’o, andũ ala mekalaa Mbaviloni nĩmathaithaa ngai syĩ kĩvathũkany’o sya ũtatũ. O na ũmũnthĩ, ndĩni mbingĩ imanyĩasya kana Ngai nĩ Ũtatũ, ĩndĩ Mbivilia ĩmanyĩasya kana Ngai wa w’o no ũmwe, nake nĩ Yeova, na Yesũ nĩ Mwana wake. (Yoana 17:3) O na andũ ala mekalaa Mbaviloni maĩkĩĩaa kana ve kĩndũ kĩ nthĩnĩ wa mũndũ kĩtakusaa mũndũ akw’a na kĩtonya kũthĩnĩa ĩianĩ ya mwaki. Ĩndĩ ũu ti w’o.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 14, 17, na 18.

¹⁸ Ngai nĩwathanĩte kana o mĩtũkĩ ndĩni syonthe sya ũvũngũ ikaanangwa. (Ũvuan’yo 18:8) Nũkũelewa nĩkĩ waĩle kuma ndĩninĩ sya ũvũngũ na mĩtũkĩ? Yeova Ngai eenda wĩke ũu na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka.—Ũvuan’yo 18:4.

19. Watw’a kũmũthũkũma Yeova, akaũsũvĩa kwa nzĩa syĩva?

¹⁹ Ĩla watw’a kuma ndĩninĩ ya ũvũngũ nĩ kana wambĩĩe  kũmũthũkũma Yeova, anyanyau amwe na andũ ma mũsyĩ no maeme kũelewa nĩkĩ wĩkie ũtwi ũsu na no mambĩĩe kũũsiĩĩa kana kũũvĩnga. Ĩndĩ Yeova ndesa kũũtia. Ũkeethĩwa kĩkundinĩ kya andũ milioni mbingĩ ala methĩawa mendanĩte kuma ngoonĩ, na ũkeethĩwa na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ. (Maliko 10:28-30) Nĩ ũndũ ũtonyeka anyanya amwe maku na andũ ma mũsyĩ ala meũkũvĩnga makesa kũtw’a kwĩmanyĩsya Mbivilia.

20. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmũthaitha Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩle?

²⁰ O mĩtũkĩ, Ngai akavetanga ũthũku w’onthe na Ũsumbĩ wake ũisumbĩka ĩũlũ wa nthĩ. (2 Vetelo 3:9, 13) Yĩu yĩkeethĩwa ĩvinda ĩseo vyũ! Andũ onthe makeethĩwa maimũthũkũma Yeova kwa nzĩa ĩla wendaa. Kwoou nĩ ũndũ wa vata wose ĩtambya oyu ya kũmũthaitha Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩle.