1. Nũndũ nĩwĩthĩĩtwe ũyĩmanyĩsya ĩvuku yĩĩ nesa, nĩ ĩkũlyo yĩva ũtonya kwĩkũlya?

NĨWĨMANYĨĨTYE maũndũ maingĩ ĩũlũ wa ũw’o wa Mbivilia kwĩsĩla ĩvuku yĩĩ. Maũndũ amwe wĩmanyĩĩtye nĩ kana Ngai nĩwathanĩte thayũ ũtathela, ũndũ kwĩthĩawa mũndũ akw’a, na kana kwĩ wĩkwatyo wa ũthayũũkyo. (Mũtavan’ya 9:5; Luka 23:43; Yoana 5:28, 29; Ũvuan’yo 21:3, 4) Nĩvatonyeka ũkethĩwa wambĩĩie kũthi maũmbanonĩ ma Ngũsĩ sya Yeova na nũĩkĩĩaa kana  ndĩni yoo nĩyo ya w’o. (Yoana 13:35) O na no kwĩthĩwa wambĩĩie kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yaku na Yeova, na ũvangĩte kũmũthũkũma. Kwoou no wĩthĩwe ũyĩkũlya-ĩ, ‘Yu naĩle kwĩka ata nĩ kana nĩmũthũkũme Ngai?’

2. Nĩkĩ ũla mũndũũme Mũethiovia wendaa kũvatiswa?

² Mũndũũme ũmwe Mũethiovia, ũla waĩ kw’o ĩvindanĩ ya Yesũ, aĩ na ĩkũlyo ta yĩu. Ĩtina wa ĩvinda kuma Yesũ athayũũkw’a, ve mũmanyĩw’a wake weetawa Vilivu watavisye mũndũũme ũsu ũvoo mũseo. Vilivu nĩwaĩkĩĩthisye mũndũũme ũsu kana Yesũ nĩwe waĩ Masia. Ndeto ila Mũethiovia ũsu wataviw’e nĩsyamũkiitie ngoo na ũu watuma akũlya atĩĩ: “Sisya, manzĩ ti aa; nĩ ũndũ wĩva ũnziĩĩa ndikavatiswe?”—Meko ma Atũmwa 8:26-36.

3. (a) Nĩ mwĩao wĩva Yesũ wanengie aatĩĩi make? (b) Mũndũ aĩle kũvatiswa ata?

³ Mbivilia nĩyonanĩtye nesa kana ethĩwa nũkwenda kũmũthũkũma Yeova, nĩwaĩle kũvatiswa. Yesũ eeie aatĩĩi make atĩĩ: ‘Tw’ĩkĩthyai mbaĩ syonthe amanyĩw’a, mũkĩmavatisa.’ (Mathayo 28:19) O na Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekany’o nzeo ĩla we mwene wavatisiwe. Eekie ũu kwa kũindwa kĩw’ũnĩ vyũ, ĩndĩ ti kũminzangĩw’a kĩw’ũ mũtwe. (Mathayo 3:16) Kwoou, o na ũmũnthĩ Mũklĩsto aivatiswa, no nginya aindwe kĩw’ũnĩ vyũ.

4. Ĩla wavatiswa wĩthĩawa woony’a andũ ala angĩ ata?

⁴ Ĩla wavatiswa, wĩthĩawa ũyony’a andũ ala angĩ kana wĩenda kwĩthĩwa mũnyanya wa Ngai na kũmũthũkũma. (Savuli 40:7, 8) Kwoou no wĩthĩwe ũyĩkũlya-ĩ, ‘Naĩle kwĩka ata nĩ kana nĩvatiswe?’

5. (a) Nĩ ũndũ mwaũ waĩle kwĩka ũtanamba kũvatiswa? (b) Nĩkĩ maũmbano ma Kĩklĩsto nĩ ma vata?

⁵ Ũtanamba kũvatiswa, no nginya ũmũmanye Yeova na Yesũ. Nĩwambĩĩe kwĩka ũu kwa kwĩmanyĩsya Mbivilia.  (Soma Yoana 17:3.) Ĩndĩ kwĩka ũu kũitoetye. Mbivilia yaĩtye kana no nginya ‘tusũe ũmanyi’ wa kwenda kwa Yeova. (Akolosai 1:9) Maũmbano ma Ngũsĩ sya Yeova makaũtetheeasya wĩthĩwe na ngwatanĩo ndũmu na Yeova. Kĩu nĩ kĩtumi kĩmwe kya vata kyaĩle kũtuma ũthi maũmbanonĩ kĩla ĩvinda.—Aevelania 10:24, 25.

6. Waĩle kwĩthĩwa wĩsĩ maũndũ meana ata ĩũlũ wa Mbivilia ũtanamba kũvatiswa?

⁶ Kwa w’o, Yeova ndendaa twĩthĩwe twĩsĩ maũndũ onthe ala me Mbivilianĩ nĩ kana tũvatiswe. O na ndendaa ũla mũndũũme Mũethiovia ethĩwe esĩ maũndũ onthe nĩ kana avatiswe. (Meko ma Atũmwa 8:30, 31) Twĩendeea kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai tene na tene. (Mũtavan’ya 3:11) Ĩndĩ nĩ kana ũvatiswe, nĩwaĩle kũmanya na kwĩtĩkĩla momanyĩsyo ma mũsingi ma Mbivilia.—Aevelania 5:12.

7. Kwĩmanyĩsya Mbivilia kũũtetheesye ata?

⁷ Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Vate mũĩkĩĩo kũitonyeka kũmwendeesya” Ngai. (Aevelania 11:6) Kwoou nĩwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo nĩ kana ũvatiswe. Mbivilia yaĩtye kana andũ amwe mekalaa ndũa ya Kolintho nĩmeewie maũndũ ala amanyĩw’a ma Yesũ mamanyĩasya, na kwoou “meetĩkĩla, na mavatiswa.” (Meko ma Atũmwa 18:8) O ta andũ asu, kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩkũtumĩte wĩthĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa mawatho ma Ngai na nthembo ya Yesũ, ĩla ĩtonya kũtũtangĩĩa kuma naĩnĩ na kĩkw’ũnĩ.—Yosua 23:14; Meko ma Atũmwa 4:12; 2 Timotheo 3:16, 17.

8. Nĩ kyaũ kĩkatuma wenda kũtavya andũ ala angĩ ĩũlũ wa maũndũ ala wĩmanyĩĩtye?

⁸ Waendeea kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ kuma Mbivilianĩ na woona ũndũ maũtetheesye, mũĩkĩĩo  waku ũkeethĩwa wĩ mũlũmu. Na ũu ũkatuma wenda kũtavya andũ ala angĩ ĩũlũ wa kĩla wĩmanyĩasya. (Yelemia 20:9; 2 Akolintho 4:13) Naaũ waĩle kũtavya maũndũ ala wĩmanyĩasya?

9, 10. (a) Naaũ ũtonya kwambĩĩa kũtavya maũndũ ala wĩmanyĩĩtye? (b) Waĩle kwĩka ata ethĩwa nũkwenda kwambĩĩa kũtavany’a na kĩkundi?

⁹ No wende kũtavya andũ ma mũsyĩ, anyanyau, atũi, kana ala mũthũkũmaa ĩmwe ĩũlũ wa maũndũ ala wĩmanyĩasya. Weeka ũu wĩĩthĩwa ũyĩka nesa, ĩndĩ mavinda onthe ĩthĩawa wĩ mũuu na ũyĩkaa ũu kwa nzĩa ya wendo. Na ĩndĩ ĩtina, ũkeethĩwa ũtonya kũtavany’a vamwe na kĩkundi. Weew’a ũvikĩĩe kwĩka ũu, no ũtavye ũla ũkũmanyĩasya Mbivilia kana nũkwenda kwambĩĩa kũtavany’a vamwe na kĩkundi. Ethĩwa eona waĩlĩte kũtavany’a na nĩwĩkalaa kwosana na myolooto ya Mbivilia, nĩvaĩle kwĩkwa mũvango nĩ kana mũkomane na atumĩa elĩ ma kĩkundi.

¹⁰ Nĩ ũndũ wĩva ũkekwa ũmbanonĩ ũsu? Atumĩa makaneena naku mamanye kana nũmanyĩte momanyĩsyo ma mũsingi ma Mbivilia na kana nũmaĩkĩĩaa, nĩwĩkaa kwosana na maũndũ ala wĩmanyĩasya Mbivilianĩ, na ethĩwa kwa w’o nũkwenda kũtw’ĩka Ngũsĩ ya Yeova. Lilikana kana atumĩa masũvĩaa andũ onthe kĩkundinĩ, vamwe o naku, na kwoou ndũkakĩe kũneena namo. (Meko ma Atũmwa 20:28; 1 Vetelo 5:2, 3) Ĩtina wa ũmbano ũsu, atumĩa nĩmeũkũtavya kana nĩwaĩle kwambĩĩa kũtavany’a na kĩkundi.

11. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kwĩka moalyũku ũtanambĩĩa kũtavany’a na kĩkundi?

¹¹ Atumĩa nĩmatonya ũkũelesya kana nĩwaĩle kwĩka moalyũku maingĩ nĩ kana wambĩĩe kũtavany’a vamwe na kĩkundi. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kwĩka moalyũku asu? Nũndũ  ĩla tũũtavya andũ angĩ ĩũlũ wa Yeova, twĩthĩawa tũineena vandũ vake, na kwoou no nginya twĩkale kwa nzĩa ĩkũmũnenga ndaĩa.—1 Akolintho 6:9, 10; Akalatia 5:19-21.

12. Nĩkĩ andũ onthe maĩlĩte kwĩlila?

¹² Ve ũndũ ũngĩ waĩle kwĩka ũtanamba kũvatiswa. Mũtũmwa Vetelo aisye atĩĩ: ‘Alyũlai ngoo, ĩndĩ, mwĩthyũũe, naĩ syenyu syanangwe.’ (Meko ma Atũmwa 3:19) Kũalyũla ngoo nĩ kwĩka ata? Nĩ kwĩlila vyũ nũndũ wa maũndũ mathũku ala twĩkĩte. Kwa ngelekany’o, ethĩwa nũneekaa ũlaalai, nĩwaĩle kwĩlila. O na ethĩwa nũnatataa wĩke kĩla kyaĩlĩte, nĩwaĩle kwĩlila nũndũ ithyonthe nĩtũvĩtasya, na nĩtwaĩle kũmwĩtya Ngai ũekeo.—Alomi 3:23; 5:12.

13. ‘Kwĩthyũũa’ nĩ kwĩka ata?

¹³ Kwĩlila kwĩ kw’oka nĩkũtoetye? Aiee. Vetelo ongeleeile kwasya kana nĩtwaĩle ‘kwĩthyũũa.’ Ũu nĩ kwasya nĩwaĩle kũekana na maũndũ mathũku ala ũneekaa na ũyambĩĩa kwĩkaa maũndũ ala maĩlĩte. Nĩ kana tũelewe ũndũ ũsu, ekai twone ngelekany’o ĩno. Kwasũanĩa ũendete vandũ ũtaathi na ĩtina wa ĩvinda ũimanya kana nĩwaie. We ũtonya kwĩka ata? Vate nzika, wambaa kũeka kwĩkalaata, ũkaũngama, ũkavĩndũka kana ũkethyũũa, na ĩndĩ ũithi na nzĩa ĩla yaĩlĩte. Kwosana na ngelekany’o ĩsu, o ũendeee kwĩmanyĩsya Mbivilia nũtonya kwona ve maũndũ mana ũneekaa waĩlĩte kũekana namo. Kwoou ĩthĩwa wĩyũmbanĩtye ‘kwĩthyũũa,’ ũu nĩ kwasya ũalyũle mwĩkalĩle waku, na ũyambĩĩa kwĩka maũndũ ala maĩlĩte.

14. Ũtonya kwĩyumya ata ũmũthũkũme Yeova?

¹⁴ Ũndũ ũngĩ wa vata waĩle kwĩka ũtanamba kũvatiswa  nĩ kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova. Ĩla weeyumya ũmũthũkũme Yeova, ũmwathaa mboyanĩ kana ũkamũthaithaa e weka na ũndũ ũla ũkethĩawa wĩ wa vata vyũ thayũnĩ waku nĩ kwĩka kwenda kwake.—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:15.

15, 16. Nĩ kyaũ kĩtumaa mũndũ eyumya amũthũkũme Ngai?

¹⁵ Kũmwatha Yeova kana ũkamũthũkũmaa e weka no ũndũ ũmwe na kwatha mũndũ wendete kana ũkekalaa nake nginya kĩkw’ũ. Kwasũanĩa mũndũũme na mũndũ mũka mekwĩvaany’a. O ũndũ mũndũũme ũendeee kũmũmanya mũndũ mũka nesa, now’o ũmwendaa na ayenda kũmũtwaa. O na kau ũsu wĩthĩawa wĩ ũtwi mũito, mũndũũme nĩwĩtĩkĩlaa kĩanda kĩu nũndũ nĩwendete mũndũ mũka ũsu.

¹⁶ O ũndũ ũendeee kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, now’o ũmwendaa na ũyenda kwĩka kyonthe kĩla ũtonya ũmũthũkũme. Ũndũ ũsu nũtumaa ũmũvoya Yeova na ũimwatha kũmũthũkũma. Mbivilia yaĩtye kana ũla ũkwenda kũmũatĩĩa Yesũ aĩle ‘kwĩlea mwene.’ (Maliko 8:34) Ndeto isu syĩonany’a ata? Syĩonany’a kana twaĩle kwona kũmwĩw’a Yeova new’o ũndũ ũla wa vata thayũnĩ witũ. Kĩla Yeova wendaa twĩke nĩkyo kya vata vyũ kwĩ mawendi na mĩvango yitũ.—Soma 1 Vetelo 4:2.

17. Nĩkĩ andũ amwe maleaa kwĩyumya mamũthũkũme Yeova?

¹⁷ Andũ amwe nĩmaleaa kwĩyumya mamũthũkũme Yeova nũndũ monaa matesa kwĩanĩsya watho woo wa kũmũthũkũma. Maleaa kwĩka ũu nũndũ mayendaa kũmũthatya Yeova, o na no masũanĩe kana ndakamasilĩla  meeka maũndũ mathũku nũndũ mayaamwatha kũmũthũkũma.

18. Nĩ kyaũ kĩkaũtetheesya ndũkakĩe kwĩyumya ũyona ta ũtonya kwĩsa kũmũvĩtĩsya Yeova?

¹⁸ Kũmwenda Yeova kũkaũtetheesya ndũkakĩe kwĩyumya ũmũthũkũme ũyona ta ũtonya kwĩsa kũmũvĩtĩsya. Nũndũ nũmwendete, ũkeekaa kyonthe kĩla ũtonya wĩanĩsye wĩvĩto waku kwake. (Mũtavan’ya 5:4; Akolosai 1:10) Ndũkonaa wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩka kwenda kwa Yeova. Mũtũmwa Yoana aandĩkie atĩĩ: “Kũmwenda Ngai nĩ kũũ, tũkwatae mĩao yake: na mĩao yake ti mĩito.”—1 Yoana 5:3.

19. Nĩkĩ ũtaĩlĩte kũkĩa kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova?

¹⁹ Ndũkasũanĩe kana waĩle kwĩthĩwa wĩ mũndũ ũte na naĩ nĩ kana wĩyumye kũmũthũkũma Yeova. Ndendaa twĩke maũndũ tũtatonya. (Savuli 103:14) Akaũtetheesya wĩke kĩla kyaĩlĩte. (Isaia 41:10) Kwoou mwĩkwatye Yeova na ngoo yaku yonthe, na “akaũlũngalĩlya nzĩa syaku.”—Nthimo 3:5, 6.

20. Wamina kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova, nĩ ũndũ ũngĩ mwaũ waĩle kwĩka?

²⁰ Nũkwona ta wĩyũmbanĩtye kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova? Wamina kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova, wĩĩthĩwa waĩle kwĩka ũndũ ũngĩ, naw’o nĩ kũvatiswa.

21, 22. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya ‘kumbũla na kanyw’a’ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo waku?

²¹ Tavya mũvangĩthya wa nzama ya atumĩa ya kĩkundi kyenyu kana nĩwĩyumĩtye ũmũthũkũme Yeova na nũkwenda kũvatiswa. Wamũtavya, akeeka mĩvango atumĩa amwe ma kĩkundi maneenee vamwe  naku momanyĩsyo ma mũsingi ma Mbivilia. Atumĩa asu moona kana nĩwĩyũmbanĩtye, makaũtavya kana no ũvatisĩwe ũmbanonĩ wa mũthyũlũlũko kana ũmbanonĩ wa mĩthenya ĩtatũ ũla ũatĩĩe. Ũmbanonĩ ũsu, vakaumw’a ũvoo ũkũelesya kĩla ũvatiso wonanasya. Na ĩndĩ mumya wa ũvoo ũsu wa ũvatiso akakũlya ala meyũmbanĩtye kũvatiswa makũlyo elĩ me laisi. Wasũngĩa  makũlyo asu, ũkeethĩwa ‘waumbũla na kanyw’a’ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo waku.—Alomi 10:10.

²² Ĩtina wa ũu, ũkavatiswa kwa kũindwa kĩw’ũnĩ. Kũvatiswa kũkatuma kĩla mũndũ amanya kana nĩwĩyumĩtye kũmũthũkũma Yeova, na yu wĩ Ngũsĩ ya Yeova.

23. Kũvatiswa “syĩtwanĩ ya Asa na ya Mwana na ya Veva Mũtheu” kwonanasya ata?

²³ Yesũ aisye kana aatĩĩi make maĩle kũvatiswa “syĩtwanĩ ya Asa na ya Mwana na ya Veva Mũtheu.” (Soma Mathayo 28:19.) Ndeto isu syĩonany’a ata? Syĩonany’a kana nĩwĩsĩ ũkũmũ ũla Yeova wĩthĩawa naw’o na nĩwĩsĩ kĩanda kya Yesũ nthĩnĩ wa kwĩanĩsya kĩeleelo kya Ngai. O na ĩngĩ, syĩonany’a kana nĩwĩsĩ ũndũ Ngai ũtũmĩaa veva wake mũtheu nĩ kana eanĩsye kwenda kwake.—Savuli 83:18; Mathayo 28:18; Akalatia 5:22, 23; 2 Vetelo 1:21.

24, 25. (a) Kũvatiswa kwonanasya ata? (b) Twĩneenea kyaũ kĩlungunĩ kya mũthya kya ĩvuku yĩĩ?

²⁴ Kũvatiswa kwonanasya ũndũ wa vata mũno. Ĩla waindwa kĩw’ũnĩ, wĩthĩawa woonany’a kana nĩ wakw’a, kana kwa ndeto ingĩ, nĩwatia vyũ mwĩkalĩle ũtaĩle ũla ũnaĩ naw’o. Na ĩla wauma kĩw’ũnĩ, wĩthĩawa wambĩĩa kwĩkala mwĩkalĩle ũngĩ wa kwĩka kwenda kwa Ngai. Ũu nĩ kwonany’a kana ũkamũthũkũmaa Yeova mavinda onthe. Lilikana kana ndwĩyumĩtye kwa mũndũ, kwa kĩkundi kĩna, kana wĩa mũna. Wĩyumĩtye ũmũthũkũme Yeova.

²⁵ Kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova kũkaũtetheesya wĩthĩwe na ngwatanĩo ndũmu vamwe nake. (Savuli 25:14) Ĩndĩ ũu ti kwonany’a kana mũndũ akatangĩĩwa aĩ nũndũ nĩmũvatise. Mũtũmwa Vaulo aandĩkie atĩĩ: “Ĩanĩsyai ũtangĩĩo wenyu na kĩkĩo na kĩtetemo.” (Avilivi 2:12) Ũvatiso no mwambĩĩo. Ĩndĩ waĩle kwĩka ata nĩ kana ũendeee kwĩkala vakuvĩ na Yeova? Kĩlungu kya mũthya kya ĩvuku yĩĩ nĩkĩũsũngĩa ĩkũlyo yĩu.