1-3. Nĩ maũndũ meva Vetelo waĩ eyoneie masaanĩ ma mũthenya, na ũtukũ wake wailye ata mũthenya ũsu?

 VETELO aĩ ĩsiwanĩ akwete mwĩko wake aendeee kwavũa kĩw’ũ. Saa isu aĩ mũnou vyũ na kwaĩ ũtukũ. Ĩndĩ asisya ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa noĩthwa oonaa menyenyi ma kyeni kwa vaasa, kwonany’a masaa ma kwakya nĩ mathengeeu. Mũndũũme ũũ eew’aa anoie ituo na mũongo vyũ nũndũ wa kwavũĩĩa ĩsiwa masaa maingĩ Ũkanganĩ wa Kalilii. Na ndaema kwĩthĩwa eew’aa kĩseve kĩikũna nzw’ĩĩ syake na akona kĩyũkĩlany’a itulumo. Kwavindĩĩsya ũndũ itulumo isu syakũnaa ĩsiwa yĩu ngalĩko ya mbee na iituma atalĩkangĩlwa nĩ kĩw’ũ kĩthithu. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩwaendeeie kwavũĩĩa ĩsiwa.

² Vetelo vamwe na ala waĩ namo ĩsiwanĩ maĩ mamũtiie Yesũ e weka vandũ ũtee wa ũkanga. Mũthenya ũsu, maĩ maneeyonea Yesũ ayĩĩthya andũ ngili mbingĩ maĩ na nzaa atũmĩĩte mĩkate ĩte mingĩ na makũyũ ma ũtala. Nũndũ wa ũu, andũ nĩmendie kũmũtw’ĩkĩthya mũsumbĩ. Ĩndĩ ndendaa kwĩlikya maũndũnĩ moo ma siasa. O na ndendaa o namo aatĩĩi make mayĩlikya maũndũnĩ asu. Ĩtina wa kũmbũũkya ĩkomano, eeie amanyĩw’a make malike ĩsiwanĩ makĩlanĩlye ngalĩko ĩla ĩngĩ ya ũkanga nĩ kana nake aende kĩĩmanĩ e weka akavoye.—Mko. 6:35-45; soma Yoana 6:14-17.

³ Yesũ aimatavya ũu, mwei waĩ kũũ ĩũlũ masaa ma kũituka. Ĩndĩ yu waendeee kũthelekelya ngalĩkonĩ ya ũthũĩlonĩ wa syũa. Ĩndĩ o na vailye ũu, mayaĩ manathi kĩlomita mbingĩ. Kwaĩ kĩseve na itulumo mbingĩ, na vaĩ vinya kũea ngewa makew’ana nũndũ wa kelele wa kĩseve na itulumo. Na kwoou nĩvatonyeka Vetelo akethĩwa oowaanaa na mũtwe e o weka.

4. Ngewa ya Vetelo yĩtũtetheesya kũkĩlya vinya wonzu wĩva?

 ⁴ Vetelo aĩ na maũndũ maingĩ mũno ma kũsũanĩa. Yu vaĩ vavĩtu myaka mbee wa ĩlĩ kuma akomana na Yesũ wa Nasaleti ya mbee, na nĩweeyoneete maũndũ maingĩ e nake. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ wa vata waaĩle kwĩmanyĩsya. Nĩwaaĩle kwĩmanyĩsya kũeka kwĩthĩwa na wia na nzika. Na kwa w’o, nĩwatatie ũndũ ũtonya akĩlye vinya wonzu ũsu. Vetelo nĩ ngelekany’o nzeo mũno kwitũ ũmũnthĩ. Eka twone nĩkĩ tũkwasya ũu.

5, 6. Vetelo athũkũmaa wĩa mwaũ?

⁵ Vetelo ndaĩ esa kũlwa nĩ mũthenya ũla wakomanie na Yesũ ya mbee. Mwana-a-inyia Endelea nĩwe wambie kũmũtavya ĩũlũ wa Yesũ yĩla wookie vala ũĩ na amwĩa: “Nĩtwamwona Masia.” Ndeto isu nĩsyatumie maũndũ ma Vetelo maalyũka vyũ. Kuma vau, aĩ atw’ĩke Vetelo ũngĩ eka ũla andũ matwĩe mesĩ.—Yoa. 1:41.

⁶ Vetelo ekalaa ndũanĩ ya Kavelinaumi, ĩla yaĩ vakuvĩ na ĩia yaĩ kĩw’ũ kĩte mũnyũ yeetawa Ũkanga wa Kalilii. Ndũa ĩsu yaĩ ngalĩko ya ĩũlũ ya ĩia yĩu. Vetelo e na Endelea mathũkũmaa wĩa wa kũtea makũyũ vamwe na Yakovo na Yoana, ana ma Sevetii. Vetelo ekalaa na mũka, inyia wa mũka, na mwana-a-inyia, Endelea. Wĩa wa kũtea makũyũ ndwĩ laisi na nĩwendaa ũtũĩka mwingĩ. Kwoou vate nzika yaĩ no nginya athũkũme na kĩthito mũno nĩ kana eanĩsye mavata ma andũ make. We wĩona nĩ mavinda meana matukĩawa na makakyeewa ũkanganĩ makwetye wĩa ũsu? Kũtea kũyaĩ laisi. Nĩ kana meke ũu, maũngamasya masiwa elĩ mataanĩsye vala mekwenda kũteela makũyũ, na ĩndĩ mayĩkya neti vau katĩ. Ĩtina wa ũu, nĩmakusasya neti isu na maitulũla kĩla makwatya masiwanĩ moo. Yu kwasyoka ũkũne visa ũndũ meethĩawa manoete masaa ma mũthenya makwetye kũnyuvany’a makũyũ, kũmathoosya, vamwe na kũtuma neti ila syanangĩkie na kũithesya.

7. Nĩ ũvoo wĩva Vetelo weewie ĩũlũ wa Yesũ, na nĩkĩ ũvoo ũsu waĩ wa kwendeesya mũno?

⁷ Mbivilia yaĩtye kana Endelea aĩ mũmanyĩw’a wa Yoana Mũvatisi. Na vate nzika, Vetelo nĩwendeeaw’a mũno nĩ ũvoo ũla mwana-a-inyia wamũtavasya ĩũlũ wa Yoana. Ĩndĩ mũthenya ũmwe, Endelea nĩwoonie Yoana amwoloota Yesũ wa Nasaleti na asya atĩĩ: “Sisyai, Kalondu ka Ngai!” Vau kwa vau, Endelea nĩwamanyie kana ũsu nĩwe Masia, ũla waathanĩtwe!  Nĩwatwie kũmũatĩĩa Yesũ na athi kũtavya Vetelo ũvoo ũsu wa kwendeesya. (Yoa. 1:35-40) Myaka ta 4,000 mbee wa vau, ve ũlei waambĩĩĩtw’e mũũndanĩ wa Eteni. Yĩla ũu weethĩiwe, Yeova Ngai nĩwathanie kana vakaumĩla mũndũ ũmwe wa mwanya mũno ũla ũkanenga andũ wĩkwatyo wa w’o. (Mwa. 3:15) Yu Endelea aĩ anakomana na mũndũ ũsu waĩ atangĩĩe andũ, nake nĩ Masia! Vetelo eew’a ũu, nĩweekalaatile nĩ kana o nake akamwone Yesũ.

8. Ĩsyĩtwa yĩla Yesũ wanengie Vetelo yoonanasya ata, na nĩkĩ andũ amwe monaa yĩtamwaĩle?

 ⁸ Ĩvindanĩ yĩu yonthe Vetelo eetawa Simoni, kana Simeoni. Ĩndĩ yĩla Yesũ wamũsyaisye, amwĩie atĩĩ: “‘Nue Simoni, mwana wa Yoana; ũkeetawa Keva’ (ũalyũlo wayo nĩ, ‘Vetelo’).” (Yoa. 1:42) “Keva” yaĩ ĩsyĩtwa yeesĩkĩe na ũalyũlo wayo waĩ “ĩvia.” Vate nzika, ndeto sya Yesũ syaĩ wathani. Nĩweesĩ kana Vetelo akesa kwĩthĩwa e mũlũmu ta ĩvia, na ayĩthĩwa e mũndũ wa kwĩkwatw’a mũno nĩ aatĩĩi ma Klĩsto. Ĩndĩ we Vetelo nĩwoonaa ta wĩsa kwĩthĩwa ailyĩ ũu? Noĩthwa atoonaa ũu. O na andũ amwe masomaa Mavuku ma Ũvoo Mũseo ũmũnthĩ, monaa vate maũndũ maingĩ mekũĩkĩĩthya kana Vetelo aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu na aĩ wa kwĩkwatw’a ta ĩvia. Amwe maasya kana Mbivilia ĩeleetye Vetelo ta mũndũ ũtaĩ mũlũmu, waĩ wia, na ũtaĩ ekwatw’a.

9. Nĩ kyaũ Yeova na Mwana wake masiasya nthĩnĩ witũ, na we wĩona nĩkĩ twaĩle kũĩkĩĩa ũndũ ũsu?

⁹ Vetelo aĩ o na mawonzu, na Yesũ nĩwamesĩ. Ĩndĩ mavinda onthe, Yesũ asiasya nguma nzeo andũnĩ o ta Yeova, Ĩthe wake. Yesũ nĩwoonie nguma nzeo ila Vetelo waĩ nasyo, na nĩwendaa kũmũtetheesya aĩlangye nguma isu. O na ũmũnthĩ, Yeova na Mwana wake masiasya nguma nzeo ila twĩ nasyo. No tũthĩnĩke tũyona ta vate nguma nzeo monaa nthĩnĩ witũ. Ĩndĩ nĩtwaĩle kũĩkĩĩa vyũ kana ve nguma nzeo monaa nthĩnĩ witũ, na tũyĩtĩkĩla matũmanyĩsye na kũtũlũnga o ta Vetelo.—Soma 1 Yoana 3:19, 20.

10. Nĩ maũndũ meva Vetelo ũtonya kwĩthĩwa eeyoneete, ĩndĩ eekie ata?

¹⁰ Ĩtina wa ũu, Vetelo nũtonya kwĩthĩwa aendanisye na Yesũ kwa ĩvinda yĩana ũna aitavany’a. Kwoou noĩthwa oonie kyama kya mbee kĩla Yesũ weekie yĩla wavĩndũie kĩw’ũ kyatw’ĩka mbinyu, me mbokanĩ ya mũtwaano Kena. Na ũndũ ũla wa vata mũno nĩ kana nĩweewie ũvoo wa kwendeesya na wa kũnenga andũ wĩkwatyo, ũla Yesũ watavanasya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. O na vailye ũu, Vetelo nĩwasyokeie wĩa wake wa kũtea makũyũ. Ĩndĩ ĩtina wa myei yĩana ũna, nĩwakomanie ĩngĩ na Yesũ. Vau nĩvo Yesũ wamũthokisye aendanasye nake kĩla ĩvinda maitavany’a.

11, 12. (a) Maũndũ maendie ata ũtukũ ũla Vetelo wateaa makũyũ? (b) Vetelo atonya kwĩthĩwa eekũlasya makũlyo meva aendeee kũmwĩthukĩĩsya Yesũ?

¹¹ Mũthenya ũsu Vetelo wakomanie na Yesũ ĩngĩ, atindĩte ũtukũ mũima aitea ĩndĩ akokĩla mana. Matindĩaa kwĩkya itei syoo kĩw’ũnĩ, ĩndĩ o kĩla ĩvinda mookĩlya neti mayĩthĩa makwatya vathei. No nginya Vetelo ethĩwe atatie nzĩa syonthe ila weesĩ sya kũtea makũyũ. O na no nginya ethĩwe atatie kũndũ kwĩ kĩvathũkany’o ũkanganĩ one kana ve vandũ methĩa makũyũ. Na o ta atei aingĩ ma makũyũ, noĩthwa mavinda amwe asũanĩaa atĩĩ: ‘Mwa keka ve ũndũ nĩka ngamanya vala makũyũ asu mombanĩe kana keka ve ũndũ nĩka ngamaingĩĩa i netinĩ ne inyie.’ Ĩndĩ ũw’o nĩ kana mosũanĩo ta asu meekaa o kũmũtũla  ngoo ĩ ya mũno. Vetelo ndateaa makũyũ etanĩthye. Ũũ nĩw’o wĩa ũla wathũkũmaa amanthĩe andũ make. Ĩndĩ o na vailye ũu, aumie ũkanganĩ moko mathei. Ĩtina wa ũu, neti ila matũmĩaa nĩsyaaĩle kũthew’a. Na kwoou noĩthwa Vetelo akwetye wĩa ũsu yĩla Yesũ wookie vala maĩ.

¹² Yesũ athyũlũlũkĩtwe nĩ ĩkomano ya andũ ngalĩ syonthe, na maĩ na mea maingĩ ma kwĩthukĩĩsya kĩla ũkũmanyĩsya. Nũndũ wa wingĩ wa andũ, Yesũ nĩwalikile ĩsiwanĩ ya Vetelo na amũkũlya ayĩlikangye ũkanganĩ vanini. E vau, aĩ atonya kwĩw’ĩka nesanga; na kwoou ambĩĩa kũmanyĩsya ĩkomano yĩu. O nake Vetelo nĩwamwĩthukĩĩsye Yesũ nesa o ta ala maĩ ũtee wa ũkanga. Nĩwaendeeie kũmwĩthukĩĩsya Yesũ ate kũnoa aielesya ũndũ ũla wa vata vyũ wamanyĩasya, naw’o nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. Noĩthwa Vetelo asũanĩaa kana yaĩ ndaĩa nene mũno kũtetheesya Klĩsto kũnyaĩĩkya ũvoo wa wĩkwatyo kĩsionĩ kĩu kyonthe. Ĩndĩ ũu nĩwesaa kũtonyeka? We esaa kwĩanĩsya mavata ma mũsyĩ wake ata? Noĩthwa saa isu ambĩĩie kũsũanĩa ĩngĩ ũndũ mateie makũyũ ũtukũ w’onthe na maema kũkwatya kĩndũ.—Luka 5:1-3.

13, 14. Yesũ eekie kyama kĩva kwondũ wa Vetelo, na Vetelo eekie ata?

¹³ Yesũ amina kũmanyĩsya ĩkomano e vau ĩsiwanĩ, eeie Vetelo atĩĩ: “Yĩtwae vala valiku, na mũyĩkya itei syenyu nĩ kana mũkwatye.” Vetelo aĩ na nzika mbingĩ mũno. Amwĩie Yesũ atĩĩ: “Mũmanyĩsya, tũthũkũmie ũtukũ w’onthe na tũinakwatya kĩndũ, ĩndĩ nũndũ wa ndeto syaku nĩngũtheesya kĩtei.” Vetelo o na ndekalĩte amina kũthesya neti sya kũtea. Kwoou ndeew’aa ayenda kwĩkya neti isu kĩw’ũnĩ ĩngĩ. Na eka ũu nĩweesĩ yĩu ti ĩsaa ya makũyũ kũmantha lĩu. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩweetĩkĩlile kwĩka ũu. Na noĩthwa ookĩlĩilye atei ala angĩ maĩ nake moko nĩ kana amatavye malike ĩsiwanĩ yĩla yĩngĩ na maimaatĩĩa.—Luka 5:4, 5.

¹⁴ Yĩla mekisye itei syoo ũkanganĩ, Vetelo nĩwaambĩĩie kwĩw’a ũito ũtataĩaa. Mwa o na ndaĩkĩĩaa! Nĩwakusisye na vinya mwingĩ, na o mĩtũkĩ oona makũyũ maingĩ mũno mainyaliita netinĩ! Nũndũ wa ũu, nĩwookĩlĩilye moko atei ala maĩ ĩsiwanĩ yĩla yĩngĩ moke matetheesye. O na vatavĩtĩte ĩvinda, nĩmoonie ũtheinĩ kana makũyũ asu mayaĩ mesa kwĩanĩa ĩsiwanĩ yĩmwe. Mausũie masiwanĩ asu elĩ vyũ, na maivũa ngũĩ moona masiwa asu maambĩĩa kũvota kĩw’ũnĩ nĩ ũito! Ũndũ ũsu nĩwamũtelemilye Vetelo mũno. Ĩvindanĩ ĩvĩtu, nĩwoonete Klĩsto aitũmĩa vinya ũla waĩ naw’o kwĩka syama kwondũ wa andũ angĩ. Ĩndĩ yu kyama kĩla kyaendeee kyaĩ kwondũ wake mwene na mũsyĩ wake. Kĩvathũkany’o nake, Yesũ aĩ na ũtonyi wa kũtuma makũyũ malika iteinĩ! Kĩu kyatumie Vetelo alikwa nĩ wia mwingĩ mũno. Avalũkile maaũnĩ ma Yesũ na asya: “Uma vaa nĩĩ, Mwĩaĩi, nũndũ nĩ mwene naĩ.” Vetelo esaa kwĩka ata nĩ kana ethĩwe aĩlĩte kũtindany’a na mũndũ ũsu wanengetwe ũtonyi wĩana ũu nĩ Ngai?—Soma Luka 5:6-9.

15. Yesũ amũtetheeisye Vetelo ata aeke kwĩthĩwa na wia?

 ¹⁵ Yesũ eeie Vetelo atĩĩ auĩtye: “Eka kwĩthĩwa na wia. Kuma yu ũkakwatasya andũ me thayũ.” (Luka 5:10, 11) Vetelo ndaaĩlĩte kwĩthĩwa na nzika kana wia. Aaĩlĩte kwĩthĩwa aisũanĩa wĩa ũla wa vata, naw’o nĩ kũtavany’a; vandũ va kwĩthĩwa na nzika ĩũlũ wa ũndũ wesaa kwĩanĩsya mavata ma mũsyĩ wake, na kwĩyona ataĩlĩte kwĩthĩwa e mũtavany’a. Yesũ aĩ na wĩa mwingĩ mũno wa kũthũkũma, ũla wesaa kũtethya andũ ĩvinda yũkĩte. Amũthũkũmaa Ngai ũla ‘ũekeaa vyũ.’ (Isa. 55:7) Kwoou, Yeova nĩwesaa kwĩanĩsya mavata ma Vetelo ma kĩ-mwĩĩ na ma kĩ-veva.—Mt. 6:33.

16. Vetelo, Yakovo, na Yoana meekie ata yĩla Yesũ wamathokisye maendany’e nake, na nĩkĩ tũtonya kwasya meekie ũtwi ũla mũseo vyũ?

¹⁶ Vetelo nĩweetĩkĩlile ndeto sya Yesũ ateũtindĩa, na o namo Yakovo na Yoana meeka ũu. Kwoou “matũnga masiwa nthĩ nyũmũ, na  matia syĩndũ syonthe na mamũatĩĩa.” (Luka 5:11) Kwĩka ũu kwoonanisye kana Vetelo nĩwamũĩkĩĩie Yesũ vamwe na Ũla wamũtũmĩte. Ũsu nĩw’o ũtwi ũla mũseo vyũ Vetelo waaĩka. O ta Vetelo, ũmũnthĩ Aklĩsto ala matataa ũndũ matonya maeke kwĩthĩwa na wia na nzika nĩ kana mamũthũkũme Ngai, monanasya kana me na mũĩkĩĩo. Monanasya nĩmamwĩkwatĩtye Yeova vyũ na ndesa kũmasonokya.—Sav. 22:4, 5.

17. Nĩ maũndũ meva Vetelo ũtonya kwĩthĩwa alilikanaa ĩũlũ wa myaka ĩlĩ ĩla weethĩĩtwe vamwe na Yesũ?

¹⁷ Myaka ta ĩlĩ nĩyavĩtĩte kuma Vetelo akomana na Yesũ, na yu twĩmwona ĩngĩ Ũkanganĩ wa Kalilii atwaĩte ĩsiwa kwĩ kĩvindu na kwĩ kĩseve kingĩ, o tondũ vaeleetw’e mwambĩĩonĩ wa kĩlungu kĩĩ. O na kau tũimanya nesa Vetelo asũanĩaa kyaũ saa isu, nĩtwĩsĩ kana ve maũndũ maingĩ weeyoneete matonya kwĩthĩwa mookaa kĩlĩkonĩ kyake. Kwa ngelekany’o, noĩthwa alilikanaa ũndũ Yesũ wavoisye inyia wa mũka wake. O na noĩthwa asũanĩaa ĩũlũ wa ũla Ũtavany’a wa Yesũ wa Kĩĩmanĩ. Na no ũndũ ũtonyeka akethĩwa avindĩĩasya ĩũlũ wa maũndũ maingĩ ma ũsengy’a ala woonaa Yesũ ayĩka kana aimanyĩsya mekũĩkĩĩthya kana nĩwe Masia ũla watũmĩtwe nĩ Yeova. Kũvikĩĩa vaa, no nginya Vetelo ethĩwe aolete wia na nzika ila waĩ nasyo mbeenĩ. Na ũu nĩw’o nũndũ o na Yesũ nĩwamũnyuvĩte ta ũmwe wa atũmwa make 12. Ĩndĩ ve ũndũ wakilyĩ kwĩkĩka ũtume amanya kana ndaĩ aaĩsa kũsinda vyũ wonzu ũsu.

18, 19. (a) Elesya kĩla Vetelo woonie e Ũkanganĩ wa Kalilii. (b) Yesũ eekie ata yĩla Vetelo wamũkũlilye kana o nake no eke take?

¹⁸ Maĩ masaa ma masũilũnĩ, katĩkatĩ wa saa kenda sya ũtukũ na saa ila syũa yumaa, na Vetelo aendeee o kwavũĩĩa ĩsiwa. Ĩndĩ atataĩĩe oona kyuu kĩendete ĩũlũ wa ũkanga! Vau kwa vau nĩwaekie kũtwaa ĩsiwa na aũngama one kana nĩ metho meũmũkenga. Yo kĩu weene no itulumo sya ũkanga iũmulĩkwa nĩ mwei? Aiee! Aketeea nesa, nĩweene kana kyuu kĩla ũkwona kĩlũngele ta mũndũ. Na ti ngũĩ; aĩ mũndũ ũkinyĩle ũkanganĩ ĩũlũ! Mũndũ ũsu nĩwaendeeie kũthengeea na mambĩĩa kwona ta ũkĩte kwĩsĩla vau maĩ. Amanyĩw’a asu nĩmatelemile mũno na mambĩĩa kũsũanĩa nĩ ta kyũmbe kya veva. Ĩndĩ matataĩĩe ũla mũndũ aneena: “Ĩthĩwai na ũkũmbaũ! Ninyie; ekai ũkĩa.” Kaĩ ũsu aĩ Yesũ!—Mt. 14:25-28.

¹⁹ Vetelo amũsũngĩie amwĩa: “Mwĩaĩi ethĩwa nue, mbĩe nũke vau ũĩ nĩkinyĩle ĩũlũ wa kĩw’ũ.” Vetelo eewie akwata ũkũmbaũ mwingĩ. Nĩwasanzamũkie mũno oona kyama kĩu kya mwanya. Na ĩndĩ enda o nake eke o ta Yesũ. Na nũndũ wa ũu, Yesũ amwĩta, na Vetelo auma ĩsiwanĩ na akinya kĩw’ũnĩ ĩũlũ! Kwasũanĩa ũndũ weewie yĩla waũngamie kĩw’ũnĩ ĩũlũ na oona ateũvota. No nginya ethĩwe aseng’ete mũno atambĩlĩtye vau kĩw’ũnĩ aendete vala ve Yesũ. Ĩndĩ nĩwasyokie akwatwa nĩ wia.—Soma Mathayo 14:29.

20. (a) Nĩ kyaũ kyatumie Vetelo aeka kũmũsyaĩĩsya Yesũ, na kweethĩiwe ata? (b) Yesũ amũlilikanilye Vetelo ũndũ wĩva?

 ²⁰ Vetelo aaĩlĩte kũendeea kũmũsyaĩĩsya Yesũ. Aaĩlĩte kwĩka ũu nũndũ Yesũ atũmĩaa vinya ũla wanengetwe nĩ Yeova kũmũtetheesya akinyĩle ĩũlũ wa kĩw’ũ kĩ na itulumo. Yesũ eekie ũu nũndũ Vetelo nĩwamũĩkĩĩte. Ĩndĩ Vetelo nĩwavĩngĩĩsĩkie. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yĩla wasyaisye kĩuutani, akwatwa nĩ wia.” Yĩla Vetelo watatie kũsisya ũndũ itulumo iũkũna ĩsiwa na kĩw’ũ kĩkataalĩka na ĩũlũ, nĩwakwatiwe nĩ wia. Noĩthwa akũnie visa aikĩlw’a vinya nĩ itulumo isu na aithelekelya kĩw’ũnĩ. Wia nĩwatumie mũĩkĩĩo wake wonza. O na kau atw’ĩĩĩtwe ĩsyĩtwa yake nũndũ oonekaa atonya kwĩthĩwa e mũlũmu ta ĩvia, yu ambĩĩie kũvota kĩw’ũnĩ ta ĩvia nũndũ wa kũnyivĩwa nĩ mũĩkĩĩo. Vetelo nĩweesĩ kũthambĩa nesa; ĩndĩ ndaaĩkwatya ũtonyi ũsu. Amwĩkaĩlile Yesũ amwĩa: “Mwĩaĩi, ndangĩĩe!” Yesũ nĩwamũkwatie kw’oko na amũkusya. Na ĩndĩ me o vau ĩũlũ wa kĩw’ũ, Yesũ amũlilikany’a Vetelo ũndũ wa vata. Amũkũlilye: “We wĩ na mũĩkĩĩo mũnini, nĩkĩ wakwatwa nĩ nzika?”—Mt. 14:30, 31.

21. Nĩkĩ tũtaĩle kwĩthĩwa na nzika, na tũtonya kwĩka ata twĩsiĩĩanĩe nasyo?

²¹ “Nĩkĩ wakwatwa nĩ nzika?” Ĩkũlyo yĩu Vetelo wakũlilw’e nĩ Yesũ yaĩ na ũito mũno. Nzika no ilikye mũndũ mũisyonĩ mũnene. Nzika no itume mũĩkĩĩo witũ wonza o kavola kwa kavola na tũyambĩĩa kũsyoka na ĩtina kĩ-veva. Nĩtwaĩle kũtata vyũ tũikethĩwe na nzika. Ĩndĩ tũtonya kwĩka ũu ata? Nĩ kwa kũsũanĩaa maũndũ ala maĩlĩte. Twaendeea kũsũanĩa maũndũ ala meũtuma tũkĩa, ala meũtũtũla ngoo, na ala meũtwelelũkya kuma vala ve Yeova na Mwana wake, kĩu kĩkatumaa twĩthĩwa na nzika mbingĩ. Ĩndĩ twaendeea kũsũanĩa ĩũlũ wa Yeova na Mwana wake, vamwe na maũndũ ala mekĩte, maendeee kwĩka, na makeka kwondũ witũ ĩvinda yũkĩte, ũu ũkatumaa tũmina nzika ila itonya kwonzya mũĩkĩĩo witũ.

22. Nĩkĩ Vetelo nĩ ngelekany’o nzeo mũno ya mũndũ waĩ na mũĩkĩĩo?

²² Yĩla Vetelo wamũatĩĩie Yesũ na malika ĩsiwanĩ, nĩwoonie ũkanga wausya. Kĩuutani na itulumo mbingĩ ila syookĩlanĩtye Ũkanganĩ wa Kalilii nĩsyathelile vyũ. Vetelo na amanyĩw’a ala angĩ moona ũu maisye atĩĩ: “Kwa w’o we wĩ Mwana wa Ngai.” (Mt. 14:33) Me ũkanganĩ kũendeee na kũkya, no nginya Vetelo ethĩwe eew’aa aĩlĩte kũtũnga mũvea mũno. Nĩwamanyie kana ndaaĩlĩte kwĩtĩkĩlya wia ũtume ethĩwa na nzika ĩũlũ wa Yeova na Yesũ. Kwa w’o, ve moalyũku maingĩ Vetelo waaĩlĩte kwĩka ayĩsa kũtw’ĩka Mũklĩsto mũlũmu ta ĩvia o tondũ Yesũ wathanĩte. Ĩndĩ nĩwatw’ĩte vyũ kwĩka moalyũku asu na aiendeea kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo wake. We nũtw’ĩte kwĩka ũu? Vetelo nĩ ngelekany’o nzeo mũno ya kũatĩĩa.