«Iyele lʋbʋ nɛ ɩtɩlɩ se mɛkɛnɩ Ɛsɔ. Pakaɣ-m sam ajɛɛ taa; pakaɣ-m sam tɛtʋ yɔɔ.»—Keɣa 46:10, Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ tɔm ɖɛzʋʋ.

 «Ɩsɩŋ nɛ ɩtɩlɩ se ma na Ɛsɔ Kɩlɩm, mañazɩɣnɩ ajɛɛ, mañazɩɣnɩ tɛtʋ.»—Keɣa 46:11, Takayaɣ kiɖeɖea.

 Ɛsɔ seɣtiɣ paa weyi se ɛsɛɛ-ɩ nɛ etisi se ɛnʋ Ɛsɔ ɛwɛnɩ waɖɛ se ɛtɔɔ kewiyitu tɛtʋ yɔɔ. Nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se Ɛsɔ fɛyɩ ɖoŋ yaa ɛtɩmʋna se ɛtɔɔ kewiyitu, nɛ mba pañɩnɩɣ se pacaɣ wezuu maatɛŋ yɔ, pɩwɛɛ se petisi se ɛwɛnɩ ɖoŋ nɛ ɛmʋnaa se ɛkɛ wiyaʋ.—Natʋ 4:11.

 «Ɩsɩŋ nɛ ɩtɩlɩ se ma na Ɛsɔ Kɩlɩm.» Biblwaa nabɛyɛ taa lɛ, pɛɖɛzɩ tɔm loyaɣ kanɛ ka-kajalaɣ hɔɔlʋʋ se «Ɩsɩŋ» ɖiɣɖiɣ. Piyeba nɛ nabɛyɛ piyiɣdi nabɛyɛ nɛ pamaɣzɩɣ se paɣtʋ paɖʋwa se ɛyaa iwobi cooci lɛ, pacaɣ ɖiɣɖiɣ nɛ ñamtʋ, pataayɔɔdɩ. Ɛlɛ Ebree tɔm loyaɣ ŋga pɛɖɛzaa se «Ɩsɩŋ nɛ ɩtɩlɩ se ma na Ɛsɔ Kɩlɩm» yɔ, kɛkɛnɩ seɣtuu na; Ɛsɔ Yehowa a maɣmaɣ seɣtiɣni ajɛɛ kpeekpe taa ɛyaa se, peyebi-i kaɖɩnʋʋ nɛ peɖiɣzina se e-ɖeke pɩmʋnaa se pɛsɛɛ.

 Ðɩnaɣ tɔm ndʋ tɩ-ɖɔndɩ Keɣa 2 taa. Ɛsɔ yɔɔdɩ mayaɣ ŋga ka-taa se ɛnʋ kaɣ labʋ nabʋyʋ nɛ ɛhɔ e-koyindinaa nɩŋgbaŋʋʋ. Ɛlɛ mba poluzuu pa-tɩ Ɛsɔ tɛɛ nɛ pañɩnɩɣ se Ɛsɔ eɖiyi-wɛ yɔ, Ɛsɔ haɣ-wɛ ɖoŋ nɛ lɔŋsɩnɖɛ. «Paɖʋʋ-ɩ kʋyʋʋ;» pʋyɔɔ lɛ, pɛwɛ koboyaɣ nɛ pɛɛyɛ taa; kɔzɩ kɔzɩ kaɖɛ alɩwaatʋ taa.—Keɣa 2:9-12.

 «Pakaɣ-m sam ajɛɛ taa; pakaɣ-m sam tɛtʋ yɔɔ.» Caanatʋ taa paasam Ɛsɔ hɩɖɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛtɩŋnɩ e-ɖoŋ yɔɔ nɛ ɛkandɩyɩ ɛ-samaɣ yɔɔ yɔ. (Ejipiti Lɩʋ 15:1-3) Pakaɣ-ɩ sam cee wayɩ nɛ pɩkɩlɩ, alɩwaatʋ ndʋ tɛtʋ yɔɔ ɛyaa tɩŋa kaɣ luzuu ɛ-tɩ ɛ-tɛɛ nɛ ɛsɛɛ-ɩ yɔ.—Keɣa 86:9, 10; Izaayii 2:11.

 Takayaɣ nakɛyɛ yɔɔdaa se Keɣa 46 kɛnɩ «kɩɖaʋ hendu ndʋ tɩɖɛyɩɣ Ɛsɔ ɖoŋ yɔ, Ɛsɔ ɛnʋ ɛlʋkɩna nɛ ɛkandɩyɩɣ ɛ-samaɣ yɔɔ.» Ɛsɔ samaɣ taa ɛyaa teɣaɣ Keɣa 46 taa hendu yɔ, pawɩlaɣ se pataɣ Yehowa liu se ɛwɛnɩ ɖoŋ se ehuuzi pɔ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-wɛ. (Keɣa 46, 1, 2) Tɔm ndʋ tɩtɔzaɣ-wɛ se Yehowa kaawɛ pɔ-cɔlɔ paa ɛzɩmtaa.

 Paanawa se Ɛsɔ wɛnɩ ɖoŋ se ehuuzi ɛ-sɛyaa yɔɔ; pɩsa nɛ pakpazɩ ɖoŋ pe-lidaʋ ŋgʋ lɛ, keɣa ŋga keseɣtaɣ-wɛ se pamaɣzɩ Ɛsɔ tʋma ɖoŋ ñɩna yɔɔ. (Keɣa 46:8) Keɣa ŋga kɔhɔŋ ɛyaa lɩmaɣza nɛ kowokini ɖoŋ weyi Ɛsɔ wɛna se ɛsɩnzɩ yoŋ yɔ ɩ-yɔɔ. (Keɣa 46:9) Hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se Yehowa sɩnzɩ yoŋ caanaʋ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ eehuuzi ɛ-samaɣ yɔɔ se ko-koyindinaa ɩtaalabɩ-kɛ nabʋyʋ. Ɛlɛ, Bibl labɩ tamaɣ se pɩkazɩ pazɩ lɛ, Ɛsɔ kaɣ labʋ nɛ pɩkɩlɩ mbʋ; ɛkaɣ sɩnzʋʋ yoŋ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.—Izaayii 2:4.

 Ɛzɩ Yehowa sɩɣnɩ ɛ-sɛyaa sɔnɔ ɖɔɖɔ? Ɛɛɛ. Toovenim taa lɛ, apostoloo Pɔɔlɩ seɣti Krɩstʋ mba se pataa-ɩ liu nɛ pɔpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-wɛ. (Ebree mba 13:6) Tɔm ndʋ tɩwɛ Keɣa 46 taa yɔ, tɩkpazɩɣ ɖe-lidaʋ ɖoŋ se Ɛsɔ wɛnɩ ɖoŋ se ehuuzi ɖɔ-yɔɔ. Tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkpaɣ Ɛsɔ se ɛkɛ «ɖa-ɖɩjɔzɩyɛ nɛ ɖo-ɖoŋ.»—Keɣa 46: 1.

 Cɔnɩ video cikpeluu kʋnɛ nɛ ŋtɩlɩ Keɣsi takayaɣ taa lɩmaɣza sɔsɔna.