1-2. Suwe Yesu ñɩnaɣ yɔɔdʋʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩwɛ Yohanɛɛsɩ 4:35, 36 taa yɔ?

YESU wokaɣ Galilee lɛ, ɛtɩŋnɩ hayɩm nabʋyʋ taa; pɩtɩla orjɩ ŋgʋ kɩtɩtɩɩpɩta yɔ, kɩ-hayɩm taa ɛtɩŋnaa. (Yoh. 4:3-6) Pɩkazɩ fenasɩ naanza mbʋ yɔ pʋcɔ nɛ kɩtalɩ kʋm. Pɩtɩla pɩɖɩɣzɩ ɛyaa alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdaa se: “Ɩkpazɩ mɩ-ɛsa nɛ ɩcɔna hayɩm, tɔɔnaɣ pɩwa se pakʋm-kɛ” yɔ. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 4:35, 36.) Suwe ɛñɩnaɣ yɔɔdʋʋ?

² Pɩtɩla Yesu ñɩnaɣ yɔɔdʋʋ ɛyaa kpeɣluu tɔm na, ɛlɛ pɩtɩkɛ tɔɔnaɣ kʋmtʋ tɔm. Na mbʋ pɩlabɩ pʋwayɩ kpaagbaa yɔ. Paa Yuuda mba ɩpaɖaɣ Samaarii mba yɔ, Yesu susi Samaarii halʋ nɔɔyʋ tɔm nɛ ɛlɛ welisi! Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdaɣ se “tɔɔnaɣ pɩwa se pakʋm-kɛ” yɔ, Samaarii ɛyaa samaɣ nakɛyɛ kɔŋaɣ se kewelisini Yesu nɛ pɩkɩlɩ. Samaɣ ŋga kaanɩ Yesu yɔɔ tɔm Samaarii halʋ ɛnʋ ɛ-cɔlɔ. (Yoh. 4:9, 39-42) Bibl taa tazɩyʋ nɔɔyʋ yɔɔdɩ kɛdaɣ ŋga kɔ-yɔɔ se: “Ɛzɩma ɛyaa kɔm lɛɛ lɛɛ se pakatɩ Yesu nɛ pewelisini-i yɔ, pɩwɩlɩɣ se paawɛ ɛzɩ tɔɔnaɣ ŋga katalaa se pakʋm-kɛ yɔ.”

3. Ye ŋwɛnɩ lɩmaɣza wena Yesu kaawɛnɩ ɛyaa yɔɔ yɔ, ɖoŋ weyi pɩkaɣ wɛnʋʋ ñɔ-tɔm susuu yɔɔ?

³ Lɩmaɣza wena ŋwɛnɩ ɛyaa mba ŋsusuu-wɛ tɔm kɩbandʋ yɔ pɔ-yɔɔ? Ŋmaɣzɩɣ se pɛwɛ ɛzɩ tɔɔnaɣ ŋga katalɩ kʋm yɔ? Ye ɛɛɛ yɔ, wɛtʋ naadozo kaɣ wɩlʋʋ se pɩkɛ toovenim: Kajalaɣ lɛ, ŋkaɣ susuu tɔm kpɛdɛyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Kʋmtʋ alɩwaatʋ tɩɖɔɔ; pɩfɛyɩ se ɛyʋ elesi alɩwaatʋ. Nabʋlɛ lɛ, ña-taa kaɣ labʋ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋnaɣ se ɛyaa welisiɣ tɔm kɩbandʋ yɔ. Bibl yɔɔdaa se: ‘Ɛyaa mɛyɩɣ tɔɔnaɣ kʋkʋmaɣ alɩwaatʋ taa.’ (Iza. 9:2) Nɛ nabudozo lɛ, ŋkaɣ kpaɣʋ paa ɛyʋ weyi ɛzɩ weyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ yɔ, nɛ pʋyɔɔ lɛ, ŋkaɣ yebu nɛ tɔm ndʋ ŋsusuu yɔ tɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ pa-taa paa weyi yɔ.

4. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɛbɛ ɖɩkaɣ kpɛlɩkʋʋ apostoloo Pɔɔlɩ cɔlɔ?

 ⁴ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa nabɛyɛ pɩzaɣ se pamaɣzɩ se Samaarii mba ɩɩpɩzɩɣ nɛ papɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kpa, ɛlɛ Yesu ñatɩmaɣzɩ mbʋ. Ɛkpaɣ-wɛ ɛzɩ mba papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ. Ða ɖɔɖɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpaɣ ɖo-kooka taa mba ɛzɩ mba papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ. Apostoloo Pɔɔlɩ ha kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩna yɔ. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ɛ-cɔlɔ? Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ tazʋʋ (1) ɛzɩma ɛlaba nɛ ɛtɩlɩ mba esusaɣ-wɛ tɔm yɔ pe-tisuu yɔ, (2) ɛzɩma ɛlaba nɛ ɛtɩlɩ mbʋ pɩkɛdɩnɩ-wɛ yɔ, nɛ (3) ɛzɩma ɛkpaɣ-wɛ ɛzɩ mba papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ.

5. Ɛbɛ yɔɔ Pɔɔlɩ pɩzaɣ se ɛnɩɩ mba esusaɣ-wɛ tɔm sinaagɔɔgɩ taa yɔ pɔ-tɔm taa?

⁵ Pɔɔlɩ susaɣ tɔm ɖoŋ ɖoŋ Yuuda mba tɛ sinaagɔɔgɩwaa taa. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Tesalooniiki tɛ sinaagɔɔgɩ taa, “ɛtɩŋnɩ Masɩ yɔɔ nɛ ɛcɔlɩ [Yuuda mba] lɩmaɣza sabaatɩwaa naadozo.” (Tʋma 17:1, 2) Pɩwɛ ɛzɩ sɔɔndʋ taakpaɣ Pɔɔlɩ sinaagɔɔgɩ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yuuda mba hɛkʋ taa ɛcaɣaa nɛ ɛpaɣlɩ. (Tʋma 26:4, 5) Pɔɔlɩ pɩzaɣ se ɛnɩɩ Yuuda mba tɔm taa, pʋyɔɔ ɛpɩzaa nɛ esusi-wɛ tɔm nɛ sɔɔndʋ tɩkpa-ɩ.—Fil. 3:4, 5.

6. Ɛzɩma tɩyɛ Atɛɛnɩ mba kɩyakʋ taa ɛyaa kaawɛ ndɩ nɛ mba Pɔɔlɩ kaasusi tɔm sinaagɔɔgɩ taa yɔ?

⁶ Nazɩm yeba nɛ Pɔɔlɩ kʋyɩ Tesalooniiki nɛ ese nɛ pʋyɔɔ ɖɔɖɔ ɛkʋyɩ pʋwayɩ Beeree nɛ ese nɛ ɛɖɛɛ Atɛɛnɩ. Ɛtɩɩtalɩ peeɖe ɖɔɖɔ lɛ, “ɛpaɣzɩ cɔlʋʋ Yuuda mba nɛ ɛyaa lalaa mba pɛsɛɣ Ɛsɔ yɔ pa-lɩmaɣza sinaagɔɔgɩ taa.” (Tʋma 17:17) Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ susaɣ tɔm kɩyakʋ taa yɔ, ɛyaa mba pewelisaɣni-i yɔ, pɛwɛ ndɩ. Mba pewelisaɣni-i yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaakɛ ɛjaɖɛ yɔɔ lɔŋsɩnɖaa nɛ lalaa sɩɩnaa layaa, nɛ pamaɣzaɣ se tɔm ndʋ Pɔɔlɩ susuu yɔ, tɩkɛ “wɩlɩtʋ kɩfatʋ.” Peheyi-i se: “Ŋwɛɛ nɛ ŋyɔɔdʋʋ tɔm ndʋ ɖɩtɩnɩtɩ wiɖiyi yɔ.”—Tʋma 17:18-20.

7. Ɛzɩ Tʋma Labʋ 17:22, 23 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Pɔɔlɩ lɛɣzɩ ɛ-tɔm susuu se pɩmʋnɩ ɛyaa wɛtʋ?

⁷ Kalɩ Tʋma Labʋ 17:22, 23. Ɛzɩma Pɔɔlɩ kaasusi tɔm sɩɩnaa layaa mba paawɛ Atɛɛnɩ yɔ, pɩwɛ ndɩ nɛ ɛzɩma eesusi tɔm Yuuda ñɩma mba paawɛ sinaagɔɔgɩ taa yɔ. Pʋtɔma Pɔɔlɩ pɔzɩ ɛ-tɩ se: ‘Tisuu mbʋ Atɛɛnɩ ɛyaa panɛ pɛwɛna?’ Ɛcɔnɩ mbʋ pɩcɔ-ɩ nɛ pɩta yɔ camɩyɛ nɛ ɛyʋsɩ sɔnzɩ nzɩ ɛyaa mba palakɩ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, Pɔɔlɩ heyi-wɛ toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ Masɩ taa yɔ; pɩtɩla ɛpaɣzɩnɩ mbʋ petisiɣ pɩ-yɔɔ yɔ. Bibl taa tazɩyʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Ɛzɩma Pɔɔlɩ kɛ Yuuda Krɩstʋ tʋ yɔ, ɛyʋsaa se Grɛɛkɩ sɩɩnaa layaa ɩɩsɛɣ  Ɛsɔ weyi Yuuda mba nɛ Krɩstʋ ñɩma sɛɣ nɛ pɔtɔŋ se ɛkɛ Ɛsɔ toovenim tʋ yɔ, ɛlɛ ɛñaɣ pana se ɛwɩlɩ-wɛ se Ɛsɔ weyi ɛ-tɔm esusuu yɔ, toovenim taa lɛ ɛtɩkɛ ɛgɔm Atɛɛnɩ mba cɔlɔ.” Ye mbʋ, Pɔɔlɩ kaasɔɔlɩ faaa se ɛlɛɣzɩ ɛ-tɔm nɛ tɩmʋnɩ pɛ-wɛtʋ. Eheyi Atɛɛnɩ mba se tɔm ndʋ esusuu yɔ, tɩlɩnɩ ‘Ɛsɔ weyi paasɩŋɩ-ɩ,’ nɛ pañakɩ pana se pɛsɛɛ-ɩ yɔ ɛ-cɔlɔ. Paa Masɩ taa tɔm ɛtaamalɩnɩ sɩɩnaa layaa yɔ, Pɔɔlɩ tɩmaɣzɩ se paakaɣ pɩsʋʋ Krɩstʋ ñɩma kpa. Ɛlɛ, ɛkpaɣ-wɛ ɛzɩ tɔɔnaɣ ŋga katalɩ kʋm yɔ, nɛ ɛlɛɣzɩ ɛzɩma esusi tɔm kɩbandʋ yɔ, nɛ tɩmʋnɩ pɛ-wɛtʋ.

8. (a) Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩlɩ tisuu mbʋ ño-kooka taa mba wɛna yɔ? (b) Ye nɔɔyʋ ɛyɔɔdaa se ɛwɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcosi-i?

⁸ Ɛzɩ Pɔɔlɩ yɔ, kɛ weyi ɛcɔŋnɩ camɩyɛ yɔ. Cɔna nɛ ŋna mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋtɩlɩ tisuu mbʋ ño-kooka taa mba wɛna yɔ. Ɛzɩma ɖɩɣdʋ ñɔɔzɩ ɛ-ɖɩɣa? Ɛ-hɩɖɛ, ɛzɩma esu wondu yɔ, ɛzɩma ɛñɔɔzɩ ɛ-tɩ yaa ɛzɩma ɛyɔɔdʋʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛwɛɛ yɔ? Pʋtɔma eheyi-ŋ kpayɩ se ɛwɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa. Koobu halɩñɩnʋ Flutura kɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ kiya, ɛyɔɔdaa se; pɩlakɩ mbʋ lɛ, moncosuu se: “Mantɩkɔɔ se mañɩɣ ñɔ-yɔɔ se ŋtisi mbʋ pɩ-yɔɔ mentisiɣ yɔ, ɛlɛ tɔm ndʋ mɔnkɔm se meheyi-ŋ yɔ, ndʋ yɔ . . . ”

9. Hɔɔlɩŋ weyi taa ña nɛ ɛyʋ weyi ɛtɛm wɛʋ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa yɔ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkaa tisuu?

⁹ Tɔm ndʋ yɔɔ ña nɛ weyi ɛwɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa yɔ ɩpɩzɩɣ nɛ ɩla kɛdaɣ? Ñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ mbʋ pɩ-yɔɔ mɩ-naalɛ itisiɣ yɔ. Pʋtɔma etisiɣ se Ɛsɔ kʋɖʋm wɛna; pʋtɔma etisiɣ se Yesu kɛnɩ ɛyaa Ñʋʋ Yaɖʋ; yaa pʋtɔma etisiɣ se ɖɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa kañatʋ tɔyaa yɔ, nɛ pɩkazɩ pazɩ lɛ tɩtɛŋ. Tɩŋnɩ mbʋ pɩ-yɔɔ mɩ-naalɛ itisiɣ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋyele nɛ ɛsɔɔlɩ Bibl taa tɔm.

10. Ɛbɛ pɩcɛyaa se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla, nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹⁰ Tɩlɩ se pɩtɩla ɛyaa iitisiɣ mbʋ payɩ pawɩlɩɣ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ agbaa taa yɔ pɩ-yɔɔ. Ye mbʋ, paa ŋtɩlɩ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa nɔɔyʋ wɛɛ yɔ, ñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ mbʋ pɩ-yɔɔ ɛ-maɣmaɣ etisiɣ yɔ. David kɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ kiya Ositralii ɛjaɖɛ taa, ɛyɔɔdaa se: “Lɛɛlɛɛyɔ, ɛyaa sakɩyɛ sidiɣ ɛjaɖɛ yɔɔ lɔŋsɩnɖɛ nɛ mbʋ pɩ-yɔɔ petisiɣ yɔ.” Donalta wɛ Alɩbanii ɛjaɖɛ taa, ɛyɔɔdaa se: “Ɛyaa mba ɖɩkatɩɣ yɔ, pa-taa nabɛyɛ tɔŋ se paawɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa; ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, paatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ keekee.” Arzentiini ɛjaɖɛ taa Ɛsɔtɔm tiyiyu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ yʋsaa se ɛyaa nabɛyɛ tɔŋ se petisiɣ Trinita yɔɔ, ɛlɛ pʋtɔma paatisiɣ se Caa, Pɩyalʋ nɛ fezuu kiɖeɖeu pɛkɛ Ɛsɔ kʋɖʋm. Ɛyɔɔdaa se: “Mɔntɔzʋʋ se ɛyʋ weyi mɛwɛɛ nɛ mɔyɔɔdʋʋna yɔ, pɩtɩla ɛfɛyɩnɩ tisuu mbʋ payɩ pawɩlɩɣ-ɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, pɩwɛɣ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se mantɩlɩ  mbʋ pɩ-yɔɔ ma nɛ ɩ ɖitisiɣ yɔ.” Ye mbʋ, ñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ mbʋ pɩ-yɔɔ ɛyaa tisiɣ toovenim yɔ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ɛzɩ Pɔɔlɩ yɔ, ŋkaɣ ‘pɩsʋʋ pɩtɩŋa payɩ ɛyaa ndɩ ndɩ cɔlɔ.’—1 Kɔr. 9:19-23.

11. Ɛzɩ pamaʋ Tʋma Labʋ 14:14-17 taa yɔ, ɛzɩma Pɔɔlɩ tɩŋnɩ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ esusi tɔm ɛyaa mba paawɛ Lisɩtrɩ yɔ?

¹¹ Kalɩ Tʋma Labʋ 14:14-17. Pɔɔlɩ yʋsɩ mbʋ pɩ-tɔm kɛdɩnɩ mba pewelisiɣni-i yɔ nɛ ɛlɛɣzɩ tɔm ndʋ esusuu yɔ nɛ tɩmʋnɩ pɛ-wɛtʋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Ɛyaa mba esusaɣ-wɛ tɔm Lisɩtrɩ yɔ, paasɩŋ tɔm sakɩyɛ Masɩ yɔɔ yaa paatɩɩsɩŋ tɔm natʋyʋ sɩ-yɔɔ. Pʋyɔɔ ɛzɩma Pɔɔlɩ yɔɔdɩnɩ-wɛ yɔ, piyeba se papɩzɩ nɛ panɩɩ pɩ-taa. Ɛyɔɔdɩ tɔɔnaɣ sakɩyɛ kʋmtʋ nɛ ɛzɩma papɩzɩ nɛ panɩɩ wezuu caɣʋ leleŋ yɔ, pɩ-tɔm. Ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee nɛ kɩɖaŋ weyi ɛ-tɔm welisiyaa pɩzɩɣ nɛ panɩɩ ɩ-taa kɛlɛʋ yɔ.

12. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋyʋsɩ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ nɔɔyʋ yɔ nɛ ŋlɛɣzɩ ñɛ-kɛdaɣ nɛ kamʋnɩ ɛ-wɛtʋ?

¹² Tɩŋnɩ lɛɣtʋ yɔɔ nɛ ŋyʋsɩ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ ɛyaa mba pɛwɛ ño-kooka taa yɔ, nɛ ŋlɛɣzɩ ñɛ-kɛdaɣ nɛ kamʋnɩ pɛ-wɛtʋ. Ŋwɛɣ nɛ ŋñɔtʋʋnɩ nɔɔyʋ yaa ɛ-ɖɩɣa lɛ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋyʋsɩ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ? Taasɔɔ se pɩwɛɛ se ŋkɛ weyi ɛcɔŋnɩ camɩyɛ yɔ. Pʋtɔma ɛwɛɛ nɛ ɛñɔɔzʋʋ kaɖaɣ taa, ɛkalɩɣ takayaɣ nakɛyɛ, ɛñɔɔzʋʋ lɔɔɖɩyɛ yaa ɛlakɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Pɩtɩla ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛwɛɛ nɛ ɛlakɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ nɛ ña nɛ ɩ ɩpaɣzɩ kɛdaɣ. (Yoh. 4:7) Ɛyʋ nɔɔyʋ wondu suu pɩzɩɣ nɛ pɩwɩlɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛlɩnaa yɔ, tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlakɩ yɔ, yaa hola aleɣya ɛgbɛyɛ nɖɩ ɛkɩlɩ sɔɔlʋʋ yɔ. Gustavo yɔɔdaa se: “Ma nɛ evebu nɔɔyʋ ɖɩpaɣzɩ kɛdaɣ. Evebu ɛnʋ ɛwɛnɩ pɩnzɩ 19 nɛ esu toko ŋgʋ kɩ-yɔɔ palɩzɩ hendu teyu sɔsɔ nɔɔyʋ yɔ. Peeɖe mɔnpɔzɩ-ɩ tɔm pɩlɩɩnɩ e-toko yɔɔ, nɛ eheyi-m mbʋ pʋyɔɔ ɛsɔɔlɩ hendu teyu ɛnʋ yɔ. Kɛdaɣ ŋga keyeba nɛ ɖɩpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ, nɛ lɛɛlɛɛyɔ ɛkɛ ɖo-koobu.”

13. Nʋmɔʋ ŋgʋ yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋyele nɛ ɛzɩma ŋkpɛlɩkɩɣnɩ nɔɔyʋ Bibl yɔ, pɩkɛdɩnɩ-ɩ?

¹³ Alɩwaatʋ ndʋ ña nɛ nɔɔyʋ ɩkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ, yele nɛ pɩkɛdɩnɩ-ɩ; wɩlɩ-ɩ ɛzɩma  kpɛlɩkʋʋ mbʋ pɩkaɣ-ɩ wazʋʋ yɔ. (Yoh. 4:13-15) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Poppy, halʋ nɔɔyʋ kaaya-ɩ se ɛsʋʋ ɛ-ɖɩɣa taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm ndʋ esusaɣ yɔ tɩkɛdɩnɩ-ɩ. Alɩwaatʋ ndʋ Poppy na koloŋa yɔɔ takayaɣ nakɛyɛ; takayaɣ ŋga kawɩlɩɣ se halʋ ɛnʋ ɛɛkɛ wɩlɩyʋ sɔsɔ weyi ɛlabɩ sukuli ŋgʋ kɩfalɩsɩɣ wɩlɩyaa yɔ lɛ, ɛyɔɔdɩ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩtɩŋɩɣnɩ ɖe-Bibl kpɛlɩkʋʋ ɖʋtʋ nɛ ɖe-kediɣzisi yɔɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣnɩ ɛyaa. Halʋ ɛnʋ etisi se pɛkpɛlɩkɩnɩ-ɩ, ewolo kediɣzaɣ tɛʋ kifemuu, nɛ ewolo egeetiye kigbeɣluu ŋgʋ palabɩ pʋwayɩ pazɩ yɔ. Pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ wayɩ lɛ, pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm. Pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Ɛbɛ tɔm kɛdɩɣnɩ mɛn-tɛ pɩsɩ ŋna-ɩ waa? Manpɩzɩɣ nɛ mantɩŋnɩ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ mɛnkɛdɩ-wɛ ɖe-Bibl kpɛlɩkʋʋ ɖʋtʋ tɔm nɛ pɩkɛdɩnɩ-wɛ?’

14. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ kpɛlɩkʋʋ mʋnɩ paa Bibl kpɛlɩkɩyʋ weyi?

¹⁴ Ŋpaɣzɩɣ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ nɔɔyʋ lɛ, ñɔɔzɩ paa kpɛlɩkʋʋ mbʋ lɛ nɛ hɔɔlʋʋ, taasɔɔ hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa ɛlɩnaa yɔ, falɩsʋʋ mbʋ ɛmʋwa yɔ nɛ mbʋ ɛkatɩ e-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ; nɛ taasɔɔ ɖɔɖɔ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Ŋŋñɔɔzʋʋ ña-tɩ lɛ, lɩzɩ Masɩ nzɩ ŋkaɣ kalʋʋ yɔ, videowaa mba ŋkaɣ-ɩ wɩlʋʋ yɔ nɛ kɩɖaŋ weyi ŋkaɣ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ se ŋtazɩnɩ Bibl taa toovenim tɔm taa yɔ. Pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Ɛbɛ keekee kaɣ kɛdɩnʋʋ kpɛlɩkɩyʋ ɛnɛ nɛ pitukuni ɛ-laŋɩyɛ?’ (Adu. 16:23) Koobu halɩñɩnʋ Flora kɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ Alɩbanii ɛjaɖɛ taa. Ɛkpɛlɩkaɣnɩ halʋ nɔɔyʋ Bibl nɛ ɛlɛ heyi-i kpayɩ se: “Maapɩzɩɣ nɛ mentisi sɩɖaa fezuu wɩlɩtʋ yɔɔ.” Flora tɩñɩɣ ɛ-yɔɔ se etisi wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ kpaagbaa. Ɛyɔɔdaa se: “Mayʋsaa se pʋcɔ nɛ etisi sɩɖaa fezuu tɔm yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se kajalaɣ lɛ ɛtɩlɩ Ɛsɔ weyi ɛlabɩ tamaɣ se efeziɣ sɩɖaa yɔ.” Kpaɣnɩ mbʋ lɛ, paa ɛzɩmtaa paakpɛlɩkɩɣ lɛ, Flora ñɩkɩɣ niye Yehowa sɔɔlɩm, ɛ-lɛɣtʋ nɛ e-ɖoŋ pɔ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, kpɛlɩkɩyʋ ɛnʋ ɛkɔm nɛ ɛwɛɛnɩ tisuu sɩɖaa fezuu tɔm yɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ, ɛkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ.

15. (a) Ɛzɩ Tʋma Labʋ 17:16-18 yɔɔdʋʋ yɔ, Atɛɛnɩ mba lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ cɛyaɣ Pɔɔlɩ? (b) Ɛlɛ ɛbɛ yɔɔ Pɔɔlɩ tiyele-wɛ tɔm susuu?

¹⁵ Kalɩ Tʋma Labʋ 17:16-18. Pɔɔlɩ tɩlɔ lidaʋ ŋgʋ ɛwɛnɩ Atɛɛnɩ mba yɔɔ yɔ, paa paakɛ sɩɩnaa layaa, pacakɩ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu nɛ petisiɣ ɛjaɖɛ yɔɔ lɔŋsɩnɖaa wɩlɩtʋ yɔɔ yɔ. Nɛ paa patʋwaɣ Pɔɔlɩ yɔ, etiyele-wɛ tɔm susuu. Pɔɔlɩ maɣmaɣ kɔm nɛ ɛpɩsɩ Krɩstʋ tʋ, paa ɛɛkɛ “tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdɩyʋ nɛ ɛyaa nazɩyʋ nɛ weyi ɛɛñaŋ ɛyaa yɔ.” (1 Tim. 1:13) Yesu kaawɛnɩ lidaʋ se Pɔɔlɩ pɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyʋ, mbʋ ɖɔɖɔ Pɔɔlɩ kaawɛnɩ lidaʋ se Atɛɛnɩ mba pɩzɩɣ nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa. Nɛ lidaʋ ŋgʋ Pɔɔlɩ kaawɛna yɔ, kɩtɩɖʋ lɩm.—Tʋma 9:13-15; 17:34.

16-17. Ɛbɛ wɩlɩɣ se ɛyaa mba paacaɣ wezuu wɛtʋ ndɩ ndɩ taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

¹⁶ Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, ɛyaa mba paacaɣ wezuu wɛtʋ ndɩ ndɩ taa yɔ, paapɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa. Alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ ma takayaɣ Grɛɛsɩ Krɩstʋ ñɩma mba pɛwɛ Kɔrɛntɩ tɛtʋ taa yɔ, ɛyɔɔdaa se alɩwaatʋ natʋyʋ, ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa nabɛyɛ kaakɛ ɛyaa kʋyaa yaa pacakaɣ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu kaɣlaa. Nɛ ɛsɔzɩ se: “Ɛlɛ pɔsɔ-mɩ lɩm nɛ ɩwɛɛ kele kele.” (1 Kɔr. 6:9-11) Ye pɩɩkɛ ña, ŋpɩzaɣ se ŋyʋsɩ se ɛyaa mba, papɩzɩɣ pɛlɛɣzɩ nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa na?

¹⁷ Sɔnɔ, ɛyaa sakɩyɛ sɔɔlaa se pala lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ papɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Payaɣ Ositralii ɛjaɖɛ taa nʋmɔʋ lɩzɩyʋ kiya nɔɔyʋ se Yukina, eɖiɣzinaa se ɛyaa tɩŋa pɩzɩɣ nɛ pewelisi Bibl taa tɔm nɛ pala lɛɣzɩtʋ. Kɩyakʋ nakʋyʋ ɛwɛ faɣɖɛ naɖɩyɛ taa lɛ, ɛna halʋ nɔɔyʋ, e-tomnaɣ yɔɔ  nɛ kɩlɛmɩŋ sakɩyɛ. Yukina yɔɔdaa se: “Kiɖe tɛɛ lɛ, sɔɔndʋ kpaɣaɣ-m se mɔyɔɔdɩnɩ-ɩ, ɛlɛ pʋwayɩ lɛ manpaɣzɩ-ɩ yɔɔdɩnʋʋ. Mayʋsaa se Bibl taa tɔm kɛdɩnɩ-ɩ siŋŋ, nɛ halɩ kɩlɛmɩŋ weyi ɩwɛ e-tomnaɣ yɔɔ yɔ, ɩ-taa nɩɩyɩ kɛ Keɣa takayaɣ taa masɩ nasɩyɩ!” Halʋ ɛnʋ ɛpaɣzɩ kpɛlɩkʋʋ nɛ ewoki kediɣzisi. *

18. Ɛbɛ yɔɔ pɩtɩmʋna se ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se ɛyaa nabɛyɛ ɩɩpɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ?

¹⁸ Ɛzɩ Yesu maɣzaɣ se tɔɔnaɣ talɩ kʋm mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛtaɣaɣ liu se ɛyaa sakɩyɛ kaɣ-ɩ tɩŋʋʋ na? Aayɩ pɩtɩkɛ mbʋ. Masɩ kaayɔɔdaa se pɩtɩla ɛyaa pazɩ kaɣnɩ tisuu ɛ-yɔɔ. (Yoh. 12:37, 38) Nɛ Yesu kaawɛnɩ ɖoŋ se ɛpɩzɩ nɛ ɛna ɛyaa laŋa taa. (Mat. 9:4) Ɛlɛ, ɛkam ñʋʋ nɛ ɛyaa pazɩ mba pakaɣ tisuu ɛ-yɔɔ yɔ, nɛ esusi ɛyaa tɩŋa tɔm nɛ kpekpeka. Ðɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna ɛyaa laŋa taa, nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩtɩmʋna se ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se egeetiye naɖɩyɛ taa mba yaa ɛyʋ nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛlɛɣzɩ! Ɛlɛ, kpaɣ ɛyaa se papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa. Payaɣ Purkina Fasoo ɛjaɖɛ taa Ɛsɔtɔm tiyiyu nɔɔyʋ se Marc, ɛyɔɔdaa se: “Ɛyaa mba mamaɣzɩɣ se pakaɣ ɖɛnʋʋ ɛsɩndaa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, peyeki kpɛlɩkʋʋ. Ɛlɛ, ɛyaa mba mamaɣzɩɣ se paakaɣ wobu poliŋ yɔ, mba ɖɛɣnɩ ɛsɩndaa camɩyɛ. Piyeba nɛ mɛnkpɛlɩkɩ se pɩkɩlɩɣ ɖeu se ɖiyele nɛ Yehowa fezuu ɖiyi-ɖʋ.”

19. Lɩmaɣza wena pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ ɖo-kooka taa mba yɔɔ?

¹⁹ Kajalaɣ ɖeɖe lɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ŋ ɛzɩ ɛyaa mba pɛwɛ egeetiye naɖɩyɛ taa nɛ pɛwɛ ɛzɩ tɔɔnaɣ ŋga katalɩ kʋm yɔ, patɩɖɔɔ yɔ. Ɛlɛ, tɔzɩ ndʋ Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ tɩ-yɔɔ. Hayɩm hʋlʋmaa, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se hayɩm taa tɔɔnaɣ talɩ kʋm. Ɛyaa pɩzɩɣ pɛlɛɣzɩ nɛ papɩsɩ Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa. Yehowa wɛnɩ lidaʋ se ɛyaa mba pɛwɛ ɖo-kooka taa yɔ papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa, nɛ pɛkɛ wondu ndʋ tɩmʋ “ñɩm” yɔ. (Agee 2:7) Ye lɩmaɣza wena Yehowa nɛ Yesu pɛwɛnɩ ɛyaa yɔɔ yɔ, ana ɖɩwɛna yɔ, ɖɩkaɣ kpɛlɩkʋʋ nɛ ɖɩtɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pacaɣ wezuu yɔ nɛ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-wɛ yɔ. Ðɩɩkaɣ-wɛ kpaɣʋ ɛzɩ agɔma yɔ, ɛlɛ ɖɩkaɣ-wɛ kpaɣʋ ɛzɩ mba papɩzɩɣ nɛ papɩsɩ ɖo-koobiya yɔ.