Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 16

Welisi, kpɛlɩkɩ nɛ ŋwɩlɩ se ŋkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ

Welisi, kpɛlɩkɩ nɛ ŋwɩlɩ se ŋkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ

“Iyele cɔnʋʋ mbʋ pɩnaɣ ɛsa yɔɔ yem yɔ pʋcɔ nɛ ɩhʋʋ tɔm, ɛlɛ ɩhʋʋ tɔm siɣsiɣ.”YOH. 7:24.

HENDU 101 Ðɩlakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1. Toovenim tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ Yehowa yɔɔ nɛ tɩhɛzɩɣ ɖa-laŋa?

PƖKƐDƖƔNƖ-Ŋ se ɛyaa ɩcɔnɩ ño-tomnaɣ tɔlɩm, ñɛ-ɛsɩndaa wɛtʋ nɛ ña-paɣlɩka nɛ pahʋʋnɩ-ŋ tɔm yaa we? Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩkɛdɩɣnɩ-ŋ. Ye mbʋ, pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋa siŋŋ se ɖɩtɩlɩ se Yehowa ɛɛcɔŋnɩ mbʋ ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pana yɔ nɛ ɛhʋʋnɩ-ɖʋ tɔm! Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Samɩyɛɛlɩ cɔnɩ Yesee pɩyalaa yɔ, ɛtɩna mbʋ Yehowa ñanawa yɔ. Yehowa kaaheyi Samɩyɛɛlɩ se Yesee pɩyalaa taa kʋɖʋm kaɣ pɩsʋʋ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ. Ɛlɛ pa-taa weyi? Alɩwaatʋ ndʋ Samɩyɛɛlɩ na Yesee pɩyalʋ sɔsɔ Eliyaabɩ yɔ, ɛyɔɔdaa se: ‘Ndɛŋgbɛzaɣ fɛyɩ se ɛnʋ Yehowa lɩzaa se pataa-ɩ num.’ Eliyaabɩ wɛtʋ kaayeba nɛ Samɩyɛɛlɩ maɣzɩ se ɛnʋ pakaɣ lɩzʋʋ se ɛkɛ wiyaʋ. Ɛlɛ, “[Yehowa] heyi Samɩyɛɛlɩ se: ‘Taacɔnɩ ɛ-ɛsɩndaa nɛ ɛ-ɖaɣlɩkɩŋ, mbʋ yɔ mɔlɔ-ɩ.’” Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Yehowa tasɩ yɔɔdʋʋ se: “Ɛyʋ cɔŋnɩ mbʋ pɩnaɣ ɛsɩndaa yem yɔ, ɛlɛ [Yehowa] cɔŋnɩ laŋɩyɛ taa na.”—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Yohanɛɛsɩ 7:24 taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩcɔnɩ mbʋ pɩnaɣ ɛsa yɔɔ yem yɔ nɛ ɖɩhʋʋnɩ nɔɔyʋ tɔm? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

2 Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩtakɩɣ ɖa-taa paa anɩ se ɛcɔnɩ mbʋ pɩnaɣ ɛsa yɔɔ yem yɔ nɛ ɛhʋʋnɩ lalaa tɔm. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 7:24.) Ɛlɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩcɔŋnɩ ɛyʋ nɔɔyʋ yɔ, tɔm pazɩ yem ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛ-yɔɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Halɩ weyi ɛkɛ ɖɔkɔtɔ pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ ɛwɛɛ niye yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ kʋdɔndʋ nɔɔyʋ yem nɛ ɛtɩlɩ tɔm sakɩyɛ ɛ-yɔɔ. Ye ɛsɔɔlaa se ɛtɩlɩ kʋdɔmɩŋ weyi ɛyʋ ɛnʋ ɛhɩnaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ yaa ɖoŋ weyi payɩ kʋdɔŋ ŋgʋ kɩwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se ewelisini-i camɩyɛ. Ðɔkɔtɔ pɩzɩɣ nɛ ɛpɔzɩ kʋdɔndʋ se ewolo nɛ pamaɣzɩ-ɩ [yaa palabɩ-ɩ raadiyoo] nɛ ɛna mbʋ pɩwɛ e-tomnaɣ taa yɔ. Ye ɖɔkɔtɔ ɛtɩla mbʋ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩcɛyɩɣ kʋdɔndʋ yɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ, ye ɖɩcɔŋnɩ mbʋ pɩnaɣ ɛsa yɔɔ yem yɔ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɩ ɖo-koobiya tɔm taa camɩyɛ. Pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtɩlɩ ɛyaa mba ɖeyi ɖeyi pɛkɛnaa yɔ. Toovenim taa lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ mbʋ pɩwɛ ɛyʋ laŋɩyɛ taa yɔ, pʋyɔɔ lɛ, ɖɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩnɩɩ lalaa tɔm taa camɩyɛ ɛzɩ Yehowa yɔ kpa. Ɛlɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa. Ɛzɩma tɩyɛ?

3. Ɛzɩma Bibl taa kɛdɛsɩ nzɩ sɩwɛ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, sɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa?

3 Wɛtʋ ndʋ Yehowa wɩlɩɣ ɛ-sɛyaa? Ewelisiɣni-wɛ. Ɛmaɣzɩɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɛwɛɛ yɔ nɛ mbʋ payɩ pɩwɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ. Nɛ ɛwɩlɩɣ se ɛnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ. Ðɩɩtazɩɣ ɛzɩma Yehowa wɩlɩ wɛtʋ ndʋ Yoonaa, Eliya, Agaarɩ nɛ Lɔɔtɩ yɔ pɩ-taa lɛ, iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ-ɩ wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛnɩ lalaa yɔɔ yɔ pɩ-hɔɔlʋʋ taa yɔ.

WELISI CAMƖYƐ

4. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda Yoonaa yɔɔ?

4 Ðɩtɩtɩlɩ tɔm tɩŋa pɩlɩɩnɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Yoonaa kaawɛɛ yɔ; pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se ɛɛkɛ weyi paapɩzɩɣ nɛ pataa-ɩ liu yɔ, nɛ halɩ ɛtaawɛɛ siɣsiɣ. Yehowa ɖʋ-ɩ paɣtʋ kpayɩ se esusi nɩŋgbaŋʋʋ hɔm tɔm Niniivi tɛtʋ taa. Ɛlɛ mbʋ ɛzɩ Yoonaa kaañam Yehowa lɛ, ɛsʋʋ mɛlɛ ŋgʋ kɩkpakaɣ nʋmɔʋ tuluŋa yɔ se ‘eposini Yehowa.’ (Yon. 1:1-3) Ye pɩɩkɛ ña, ŋŋɖaɣnɩ haʋ Yoonaa waɖɛ lɛɛɖɛ se ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ? Pɩtɩla ŋŋlakɩ mbʋ. Ɛlɛ Yehowa maɣzaa se pɩpɔzʋʋ se ɛha Yoonaa waɖɛ lɛɛɖɛ.—Yon. 3:1, 2.

5. Tɔm ndʋ Yoonaa yɔɔdɩ Yoonaa 2:2, 3, 10 taa yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ ɛ-yɔɔ?

5 Yoonaa lɩzɩ ɛyʋ weyi ɛkɛnɩ ɖeyi ɖeyi yɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛ-adɩma taa. (Kalɩ Yoonaa 2:2, 3, 10.) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yoonaa kaatɩmnɩ Yehowa tam sakɩyɛ. Adɩma wena ɛlaba alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ kpakpayaɣ lotu taa yɔ, asɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ se ɛtɩkɛ abalʋ weyi paɖʋ-ɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ nɛ ese-ɖɩ yɔ yem. Tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛɛkɛ weyi eluzuu ɛ-tɩ yɔ, weyi ɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, nɛ ɛɛtɛm ɛ-taa se ɛñaŋ Yehowa. Pʋyɔɔ lɛ, pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se Yehowa taaka ɛ-lɩmaɣza Yoonaa ɛjandʋ yɔɔ. Ɛlɛ Yehowa cosi Yoonaa adɩma yɔɔ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛlabɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ ɛzɩ nayʋ yɔ!

Ye ɖɩtɩlɩ tɔm tɩŋa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa nɛ pɩkpaɖɩ (Cɔnɩ tayʋʋ 6) *

6. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖiwelisi camɩyɛ?

6 Pɩsa nɛ ɖiwelisini lalaa camɩyɛ lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩwɛɛ suuɖu. Paa pɩtɩɖɔɔ yɔ pɩcɛyaa se ɖɩla mbʋ, lɩmaɣza naadozo yɔɔ. Kajalaɣ lɛ, pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ se ɖɩtaawɛɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda lalaa yɔɔ lɛɛ lɛɛ. Nabʋlɛ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma pɩlakɩ ɖo-koobu yɔ nɛ mbʋ pituzuu-i se ɛla nabʋyʋ yɔ, nɛ pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ se ɖɩna ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ. Nɛ nabudozo lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ nɛ ɛkpɛlɩkɩ nabʋyʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ. Nabʋyʋ taa, halɩ ɖɩɩtɩlɩɣ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩlakɩ ɖa-maɣmaɣ yɔ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩzɩɣ ɛzɩma pɩlakɩ-ɖʋ yɔ nɛ ɖɩyɔɔdɩ yɔ. (Adu. 20:5) Aazii ɛjaɖɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Mɔntɔzʋʋ se alɩwaatʋ natʋyʋ picoɖaɣ-m nɛ mɔyɔɔdʋʋ pʋcɔ nɛ mewelisiɣ. Maaheyi koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se pɩpɔzʋʋ se ɛñaɣ pana nɛ ɛzɩma ecosuu tɔm kediɣzisi taa yɔ, pɩwɛɛ ɖeu nɛ pɩkpaɖɩ. Pʋwayɩ lɛ, mɔnkɔɔ menɖiɣzina se tɔm kalʋʋ wɛ-ɩ kaɖɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɛñaɣ pana siŋŋ pʋcɔ nɛ ecosi tɔm.” Pɩcɛyɩ siŋŋ se paa ɛzʋtʋyʋ weyi lɛ, ‘ewelisi’ tɔm tɩŋa pʋcɔ nɛ ɛtasɩ lɔŋ!—Adu. 18:13.

7. Wɛtʋ ndʋ Yehowa lɩzaa nɛ ɛwɩlɩ Eliya yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ?

7 Mbʋ pɩtalɩ ɖo-koobiya nabɛyɛ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, yaa pɛ-wɛtʋ yɔɔ lɛ, pɩwɛ-wɛ kaɖɛ se pɔyɔɔdɩ ɛzɩma pɩlakɩ-wɛ yɔ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖiyele nɛ pɩwɛɛ-wɛ kɛlɛʋ se peheyi-ɖʋ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩlakɩ-wɛ yɔ? Tɔzɩ mbʋ Yehowa laba alɩwaatʋ ndʋ Eliya seɣaɣ se Yezaabɛɛlɩ ɛtaakʋ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Avema sakɩyɛ ɖɛwa pʋcɔ nɛ Eliya heyi ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛzɩma pɩlakaɣ-ɩ yɔ. Yehowa welisini-i camɩyɛ. Pʋwayɩ lɛ, ɛkpazɩ Eliya ɖoŋ nɛ ɛɖʋ-ɩ tʋmɩyɛ kɩcɛyɩyɛ naɖɩyɛ se ɛla. (1 Aw. 19:1-18) Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpaɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ pɩwɛɛ ɖo-koobiya kɛlɛʋ se pɔyɔɔdɩnɩ-ɖʋ, ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdʋʋnɩ-ɖʋ yɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩlakɩ-wɛ yɔ. Ye ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɖɩwɛɛ suuɖu yɔ, papɩzɩɣ nɛ pataa-ɖʋ liu. Pʋwayɩ, alɩwaatʋ ndʋ pañɩnɩɣ se peheyi-ɖʋ ɛzɩma pɩlakɩ-wɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖiwelisi camɩyɛ.

ÑAƔ PANA NƐ ŊTƖLƖ ÑO-KOOBIYA

8. Ɛzɩ Kiɖe Tɛɛ Tɔm 16:7-13 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Yehowa kaasɩnɩ Agaarɩ?

8 Agaarɩ weyi ɛɛkɛ Saarayi lɩmɖʋyʋ halɩñɩnʋ yɔ, ɛkɔm nɛ ɛla kɩmɛlɛndʋ lakasɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛpɩsɩ Abram halʋ nɛ pɩtɛ yɔ. Agaarɩ haɣ hoɣa nɛ ɛɛtasɩɣ ñam Saarayi weyi ɛfɛyɩnɩ pɩɣa ɛ-maɣmaɣ yɔ. Wɛtʋ ndʋ, tɩkɔm nɛ tɩkpa ɖoŋ siŋŋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, Saarayi ɖɔɔnɩ Agaarɩ. (Kiɖe 16:4-6) Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se Agaarɩ kaakɛ halʋ weyi ɛwɛ kañatʋ yɔ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩmʋnɩ mbʋ se pɔhɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ. Ɛlɛ Yehowa ñataawɛɛnɩ lɩmaɣza ana Agaarɩ yɔɔ. Etiyi e-tiyiyu ɛ-cɔlɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tiyiyu na-ɩ yɔ, ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ nɛ ɛwazɩ-ɩ. Agaarɩ kaaɖiɣzinaa se Yehowa kaawɛɛ nɛ ɛnaɣ-ɩ nɛ ɛɛsɩm wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛɛwɛɛ yɔ tɩ-tɩŋa. Piiseɣti-i nɛ eheyi-i se: “Ŋkɛ Ɛsɔ weyi ɛna-m yɔ.”—Kalɩ Kiɖe Tɛɛ Tɔm 16:7-13.

9. Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ labɩ Agaarɩ camɩyɛ lakasɩ?

9 Ɛbɛ Yehowa yʋsɩ Agaarɩ yɔɔ? Ɛɛsɩm wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛlɛ kaawɛɛ yɔ nɛ mbʋ payɩ pɩɩtalɩ-ɩ yɔ camɩyɛ. (Adu. 15:3) Agaarɩ kaakɛ Ejipiti tʋ, nɛ ɛɛwɛ Ebree mba hɔʋ nakʋyʋ taa. Ɛzɩ nabʋyʋ taa pɩlakaɣ-ɩ ɛzɩ ɛkɛ ɛgɔm yɔ? Ɛzɩ pɩɩwɛ-ɩ liu se ɛna ɛ-hɔʋ taa mba nɛ ɛ-ɛjaɖɛ na? Pɩtɩkɛ e-ɖeke ɛɛkɛnɩ Abram halʋ. Alɩwaatʋ natʋyʋ taa, abalaa siɣsiɣ ñɩma nabɛyɛ kaakpaɣ halaa nɛ pɩcɛzɩ kʋɖʋm yɔɔ. Ɛlɛ pɩtaakɛ mbʋ Yehowa ɖʋ kiɖe tɛɛ. (Mat. 19:4-6) Ye mbʋ, pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se halaa sakɩyɛ kpaɣʋ kɔŋnaɣ sʋsɩ nɛ pana. Yehowa kaanawa se pɩtaamʋna se Agaarɩ ɛwɛɛnɩ kaañamtʋ Saarayi yɔɔ. Ɛlɛ ɛnɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma pɩlakaɣ Agaarɩ yɔ pɩ-taa nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛɛwɛ yɔ tɩ-taa nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛlabɩ-ɩ camɩyɛ lakasɩ.

Ñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ ño-koobiya camɩyɛ

(Cɔnɩ tayʋʋ 10-12) *

10. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-koobiya camɩyɛ?

10 Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩnɩɩ ɖama tɔm taa yɔ. Ñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ ño-koobiya camɩyɛ. Yɔɔdɩnɩ-wɛ pʋcɔ nɛ kediɣzisi paɣzɩ nɛ ŋla mbʋ ɖɔɖɔ kediɣzisi tɛŋ lɛ, ña nɛ wɛ isusi tɔm nɛ ye pɩsaŋ yɔ, ŋyaa-wɛ nɛ ña nɛ wɛ ɩtɔɔ tɔɔnaɣ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋɖiɣzina se koobu halɩñɩnʋ weyi pɩwɛ ɛzɩ ɛtɩsɔɔlɩ taabalɩyɛ ɖʋʋ yɔ, toovenim taa lɛ, ɛwɛ fɛyɛ. Koobu abalɩñɩnʋ weyi ŋmaɣzɩɣ se ɛwɛ ñɩm laɣzaɣ yɔ, ɛkɛ ɛgɔndʋ mʋyʋ. Yaa hɔʋ ŋgʋ kɩɩkɔŋ kediɣzisi alɩwaatʋ yɔɔ ɖoŋ ɖoŋ yɔ, kɩwɛɛ nɛ kɩkatɩɣ nazɩm. (Yɔɔb 6:29) Pɩkɛ toovenim se pɩtɩpɔzɩ se ɖɩkɛ mba “paɖʋʋ pɔ-nɔsɩ lalaa tɔm taa” yɔ. (1 Tim. 5:13) Paa mbʋ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩñɩnɩ nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-koobiya camɩyɛ nɛ ɖɩtɩlɩ ɖɔɖɔ mbʋ piyeba nɛ pɛwɛɛnɩ ɛyʋtʋ natʋyʋ yɔ.

11. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɛzʋtʋyaa ɩtɩlɩ po-koobiya camɩyɛ?

11 Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, pɩcɛyaa se ɛzʋtʋyaa ɩtɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa koobiya mba peɖiyiɣ yɔ pɛwɛɛ yɔ. Iyele nɛ ɖɩna koobu Artur kɩɖaʋ, ɛɛkɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ. Ɛ nɛ ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ paawoba nɛ pekilimi koobu halɩñɩnʋ weyi pɩwɛ ɛzɩ ɛwɛ fɛyɛ yɔ ɛ-yɔɔ. Artur yɔɔdaa se: “Ðiɖiɣzinaa se ɛɖɔkɩ nesi nɛ pitileɖi lɛ, ɛ-walʋ sɩ. Paa ɛkatɩ kala e-wezuu caɣʋ taa siŋŋ yɔ, ɛsɩnɩ ɛ-pɛlaa naalɛ nɛ pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ papɩsɩ ɛ-sɛyaa siɣsiɣ ñɩma. Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ, ɛɛtasɩɣ naʋ camɩyɛ nɛ ɛwɛɛ ɛlʋkɩnɩ nɩɣzɛ. Paa mbʋ yɔ, sɔɔlɩm mbʋ ɛwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ nɛ e-tisuu pɛwɛ ɖoŋ mbʋ. Ðiɖiɣzinaa se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ ɛ-kɩɖaʋ kɩbaŋʋ taa.” (Fil. 2:3) Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ ɛnʋ, ɛɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ Yehowa kɩɖaʋ. Yehowa sɩm ɛ-sɛyaa siɣsiɣ ñɩma nɛ ɛsɩm kʋñɔmɩŋ weyi ɩ-taa pɛwɛɛ yɔ. (Ejl. 3:7) Ɛzʋtʋyaa mba pasɩm koobiya camɩyɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ-wɛ camɩyɛ.

12. Koobu halɩñɩnʋ Yip Yee ñaɣ pana nɛ ɛtɩlɩ ɛ-ɛgbɛyɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ lɛ, ɛzɩma pɩwazɩ-ɩ?

12 Ye ŋñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ño-koobu Krɩstʋ tʋ weyi pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ ɛɖʋʋ-ŋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ ɛwɛɛ yɔ, pɩwɛɣ-ŋ kɛlɛʋ se ŋna ɛ-pʋtɔdɩyɛ. Yele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ. Yip Yee wɛ Aazii ɛjaɖɛ taa, ɛyɔɔdaa se: “Mɛ-ɛgbɛyɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ yɔɔdʋʋ ɖoŋ kpem. Mamaɣzaɣ se ɛfɛyɩnɩ wɛtʋ kɩbandʋ. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ma nɛ ɩ ɖɩlɩ tɔm susuu yɔ, menɖiɣzinaa se ɛsɩɣaɣnɩ ɛ-lʋlɩyaa kpakpasɩ pɛdʋʋ kɩyakʋ taa. Pɩɩwɛɛ se ɛyɔɔdɩ ɖoŋ nɛ ɛhɔ wondu yaɖaa lɩmaɣza.” Yip Yee tasɩ yɔɔdʋʋ se: “Mɛnkpɛlɩkaa se, pɩsa nɛ manɩɩ mon-koobiya tɔm taa lɛ, pɩcɛyaa se mantɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɛwɛɛ yɔ.” Pʋcɔ nɛ ŋtɩlɩ ño-koobiya camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ pana ñaɣʋ. Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ŋɖɔŋ lɔŋ weyi Bibl tasɩɣ se ŋkuli ña-laŋɩyɛ wamm yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, ŋmaɣzɩɣnɩ Yehowa weyi ɛsɔɔlɩ “ɛyaa ndɩ ndɩ” yɔ.—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kɔr. 6:11-13.

WƖLƖ SE ŊKƐ PƲTƆDƖYƐ NAYƲ

13. (a) Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Kiɖe Tɛɛ Tɔm 19:15, 16 taa yɔ, ɛbɛ tiyiyaa laba, alɩwaatʋ ndʋ Lɔɔtɩ wɛɛ nɛ ɛcɔʋ ɛ-taa kiii yɔ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ palabɩ mbʋ?

13 Lɔɔtɩ wezuu caɣʋ alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ natʋyʋ taa, ɛɛwɛ ninika Yehowa paɣtʋ ñam hɔɔlʋʋ taa. Tiyiyaa naalɛ wobi Lɔɔtɩ cɔlɔ nɛ peheyi-i se ɛkpaɣ ɛ-hɔʋ nɛ palɩɩ Sodom tɛtʋ taa. Ɛbɛ yɔɔ? Pɔyɔɔdaa se: “Ðɩkɔŋ tɛtʋ tʋnɛ yɔ yɔkʋʋ.” (Kiɖe 19:12, 13) Tɛʋ fem tanaŋ tɛɛ lɛ, Lɔɔtɩ nɛ ɛ-hɔʋ pɛwɛ ɖɩɣa mbʋ. Pʋyɔɔ lɛ, tiyiyaa tasɩ paɣʋ Lɔɔtɩ. Ɛlɛ “ɛcɔwaɣ ɛ-taa kiii.” Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se Lɔɔtɩ taakeŋni mbʋ Yehowa heyi-i se ɛla yɔ, yaa se ɛwɛ kaañamtʋ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa tiyebi-i sɩnʋʋ. “[Yehowa] na ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ mbʋ yɔ, pʋyɔɔ” lɛ, tiyiyaa ɖɔkɩ pe-nesi taa nɛ palɩzɩ-wɛ tɛtʋ taa.—Kalɩ Kiɖe Tɛɛ Tɔm 19:15, 16.

14. Pɩtɩla ɛbɛ yɔɔ Yehowa na Lɔɔtɩ pʋtɔdɩyɛ?

14 Pɩtɩla lɩmaɣza sakɩyɛ yɔɔ Yehowa na Lɔɔtɩ pʋtɔdɩyɛ. Pɩtɩla Lɔɔtɩ taatisiɣ se ɛlɩɩ ɛ-ɖɩɣa taa lɔŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, sɔɔndʋ kpaɣaɣ-ɩ nɛ ɛyaa mba pɛwɛ tɛtʋ nɛ wayɩ yɔ. Kala lɛɛna kaawɛɛ ɖɔɖɔ. Pʋtɔma Lɔɔtɩ nɩ ɛzɩma awiya nabɛyɛ naalɛ kaatɔlɩ aŋwɔ lɔkɔnaa mba paawɛ fɛɛʋ ŋgʋ kɩñɔtɩnɩ peeɖe yɔ pa-taa yɔ pɩ-tɔm. (Kiɖe 14:8-12) Ɛzɩ walʋ nɛ caja yɔ, pɩtɩla Lɔɔtɩ kaawɛɛ nɛ ɛnɩzɩɣ ɛ-hɔʋ yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, Lɔɔtɩ kaakɛ ñɩm tʋ, pʋyɔɔ lɛ pɩtɩla ɛɛwɛnɩ ɖɩɣa kɩbaŋa nakɛyɛ Sodom. (Kiɖe 13:5, 6) Toovenim taa lɛ, pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ taapɩzɩɣ se pɩkɛnɩ Lɔɔtɩ kawanaɣ se ekizi ñam Yehowa kpɛdɛyɛ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa taaka ɛ-lɩmaɣza Lɔɔtɩ ɛjandʋ yɔɔ, ɛlɛ ɛɛkpaɣ-ɩ se ɛkɛ “ɛyʋ siɣsiɣ tʋ.”—2 Pɩy. 2:7, 8.

Alɩwaatʋ ndʋ ɖiwelisiɣni lalaa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 15-16) *

15. Mbʋ ɛzɩ ɖɩɩhʋnɩ nɔɔyʋ tɔm ɛ-lakasɩ yɔɔ lɛ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

15 Mbʋ ɛzɩ ŋŋhʋnɩ nɔɔyʋ tɔm ɛ-lakasɩ yɔɔ lɛ, la ño-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ. Payaɣ Erɔɔpɩ ɛjaɖɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Veronica, ɛɛñaɣ pana nɛ ɛla mbʋ. Ɛkɛdaa se: “Paa ɛzɩmtaa lɛ, pɩɩwɛ ɛzɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ taa fɛyɩ leleŋ yɔ. Ɛɛwɛɛ nɛ eposuu ɛ-tɩ nɛ lalaa. Nabʋyʋ taa, sɔɔndʋ kpaɣaɣ-m se mɔñɔtɩnɩ-ɩ. Ɛlɛ mamaɣzɩ se ‘ye maawɛnɩ e-lone taa yɔ, pɩɩpɔzɩ-m taabalʋ nɔɔyʋ.’ Pʋyɔɔ lɛ, mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se mɔnpɔzʋʋ-ɩ nɛ mana ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ. Nɛ ɛpaɣzɩ-m heyuu ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ! Lɛɛlɛɛyɔ mantɩlɩ ɛ-yɔɔ tɔm sakɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ.”

16. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɩmɩ se pɩsa nɛ ɖɩwɛɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ?

16 Yehowa ɖeke nɩɣnɩ ɖɔ-tɔm taa camɩyɛ. (Adu. 15:11) Pʋyɔɔ lɛ, pɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋna mbʋ ɛnaɣ lalaa yɔɔ yɔ, nɛ ɛsɩnɩ-ŋ ɖɔɖɔ nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma ŋwɩlɩ se ŋnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Anzhela, adɩma sɩnɩ-ɩ nɛ ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ nɛ pɩkpaɖɩ. Pɩkɔm nɛ pɩwɛɛ kaɖɛ se paɖʋ taabalɩyɛ nɛ ɛ-ɛgbɛyɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ. Anzhela yɔɔdaa se: “Pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛ kɛlɛʋ se mankʋ koobu ɛnʋ ɛ-tɔm nɛ menkizi se maaɖʋʋ-ɩ nɛ taabalɩyɛ. Ɛlɛ pʋwayɩ mɔnpɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-m nɛ manɩɩ koobu ɛnʋ ɛ-tɔm taa.” Ɛzɩ Yehowa cosi Anzhela adɩma yɔɔ? Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: “Ma nɛ ɩ ɖɩkpɛndaa nɛ ɖisusi tɔm nɛ ɖɩkpaɣ ñɩɣtʋ sakɩyɛ pʋwayɩ nɛ ɖɩla kɛdaɣ. Mewelisini-i nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ. Lɛɛlɛɛyɔ mɔnsɔɔlɩ-ɩ nɛ pɩkpaɖɩ, nɛ mɛntɛm man-taa se mansɩɣnɩ-ɩ.”

17. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩlakɩ?

17 Ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ koobiya halɩñɩma yaa abalɩñɩma mba pɩmʋnaa se ŋna pa-pʋtɔdɩyɛ siŋŋ yɔ. Ɛzɩ Yoonaa, Eliya, Agaarɩ nɛ Lɔɔtɩ yɔ, pɩtɩla pa-taa nabɛyɛ kɔnɩnɩ kala pa-maɣmaɣ pa-tɩ yɔɔ. Ɛlɛ toovenim taa lɛ, ɖa-tɩŋa ɖɩkɔnɩ kala ɖa-maɣmaɣ ɖa-tɩ yɔɔ alɩwaatʋ natʋyʋ. Ye mbʋ, pɩmʋnɩ mbʋ se Yehowa ɛpɔzɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ ɖama siziŋ. (1 Pɩy. 3:8) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñaŋ Yehowa yɔ, ɖɩɖʋʋ nesi nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ ɖɔ-hɔʋ taa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ. Ye mbʋ, tɛtɛ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖiwelisiɣ, ɖɩkpɛlɩkɩ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ ɖo-koobiya pʋtɔdɩyɛ.

HENDU 87 Ɩkɔɔ nɛ ihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ

^ tay. 5 Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖoŋ ɖoŋ ɖɩwɛɣnɩ lɩmaɣza naayɛ ɛyaa nɛ mbʋ piseɣtiɣ-wɛ nɛ palakɩ nabʋyʋ yɔ pɩ-yɔɔ lɛɛ lɛɛ. Ɛlɛ, Yehowa “cɔŋnɩ laŋɩyɛ taa na.” (1 Sam. 16:7) Tɔm ñʋʋ kʋnɛ, kɩkaɣ yɔɔdʋʋ ɛzɩma ɛsɩnɩ Yoonaa, Eliya, Agaarɩ nɛ Lɔɔtɩ nɛ sɔɔlɩm yɔ pɩ-tɔm. Nɛ kɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa, wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛnɩ ɖo-koobiya yɔɔ yɔ tɩ-hɔɔlʋʋ taa.

^ tay. 52 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM Hɔɔlʋʋ 15: Pɩcɛyɩ koobu akpadɩyʋ nɔɔyʋ se koobu pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ tɩkɔɔ kediɣzaɣ taa alɩwaatʋ yɔɔ, ɛlɛ pʋwayɩ eɖiɣzinaa se kaacaɣ wayɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kɛgbɛdɩsaɣ talɩ-kɛ nʋmɔʋ taa.

^ tay. 55 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM Hɔɔlʋʋ 17: Paa Tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ nɔɔyʋ kaamaɣzɩ kiɖe tɛɛ se koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ lalaa ñɔtɩnʋʋ yɔ, pʋwayɩ ɛkɔm nɛ eɖiɣzina se koobu ɛnʋ ɛɛwɛ fɛyɛ nɛ pɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛwɛɛ ɛyaa mba ɛɛsɩŋ camɩyɛ yɔ pɛ-hɛkʋ taa.

^ tay. 57 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM Hɔɔlʋʋ 18: Alɩwaatʋ ndʋ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ñaɣ pana nɛ ɛtɩlɩ koobu halɩñɩnʋ lɛlʋ yɔ, eɖiɣzinaa se ɛlɛ tɩkɛ ɛyʋ weyi ɛ-taa ɛɛlakɩ leleŋ nɛ eekeŋni ɛyaa yɔ, ɛzɩ ɛɛmaɣzʋʋ kiɖe tɛɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛcalɩ ɛlɛ katʋʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa yɔ.