FEŊUU TILIMIYE 1^er septembre 1915 yɔɔdɩ Caama you kajalaɣ ñɩŋgʋ yɔɔ se: “Ye pakpaɣ yoŋ weyi palabɩ caanaʋ taa yɔ nɛ pamaɣzɩnɩ you sɔsɔʋ ŋgʋ kiɖiɣni labʋ Erɔɔpɩ taa yɔ, caanaʋ taa ñɩŋ tɩlɩɩ pʋyʋ.” Ajɛɛ ɛzɩ 30 mbʋ yɔ you ŋgʋ kiitukunaa. Feŋuu Tilimiye takayaɣ ŋga katasɩ yɔɔdʋʋ se you yɔɔ lɛ, Kewiyaɣ “tʋmɩyɛ tɩtasɩ wobu nɛ ɛzɩdaa lɛɛ lɛɛ, kɔzɩ kɔzɩ Caama nɛ Fransɩɩ ajɛɛ taa.”

Ɛzɩma you kaatukuni ajɛɛ sakɩyɛ yɔ, piyeba nɛ Bibl Kpɛlɩkɩyaa taatɩlɩ ɖeyi ɖeyi mbʋ pɩwɛɛ se pala nɛ pɩwɩlɩ se paaɖʋʋ pɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa yɔ. Ɛlɛ paatɛm pa-taa se posusuu Kewiyaɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm. Wilhelm Hildebrandt kaasɔɔlaa siŋŋ se ɛɖʋ nesi Kewiyaɣ tʋmɩyɛ, pʋyɔɔ ɛpɔzɩ traktɩ ŋgʋ payaɣ se L’Étudiant de la Bible yɔ fransɩɩ kʋnʋŋ taa. Etaawolo Fransɩɩ ɛjaɖɛ taa se ɛkɛ alɩwaatʋ tɩŋa tɔm susuyu, ɛlɛ ɛɛwɛ Caama sɔɔjanaa taa na. Ɛzɩma eesu sɔɔjanaa wondu, ɛlɛ esusuu Fransɩɩ ñɩma mba ɛkataɣ yɔ laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔ, piyeba nɛ pɩɖɩɣzɩ-wɛ siŋŋ.

Takayɩsɩ nzɩ paama Feŋuu Tilimiye taa yɔ, sɩwɩlɩɣ se paa Caama Bibl Kpɛlɩkɩyaa sakɩyɛ kaakɛ sɔɔjanaa yɔ, paasɔɔlaa siŋŋ se posusi Kewiyaɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm. Koobu Lemke kaawɛ lɩm yɔɔ sɔɔjanaa taa, nɛ ɛyɔɔdaa se ɛ nɛ ɛyaa mba palakaɣ tʋmɩyɛ mɛlɛ taa yɔ, pa-taa kagbanzɩ kaasɔɔlɩ toovenim tɔm. Ɛkɛdaa se: “Halɩ mɛlɛ kʋnɛ kɩ-taa, mɛwɛɛ nɛ mehikiɣ wazasɩ Yehowa sɛtʋ taa.”

Alɩwaatʋ ndʋ Georg Kayser kaawobi you yɔ, ɛɛkɛ sɔɔja, ɛlɛ ekpeŋaɣ ɛ-tɛ lɛ, ɛpɩsɩ Ɛsɔ sɛyʋ. Ɛzɩma pɩɖɔma? Eehiɣ Bibl Kpɛlɩkɩyaa takayaɣ nakɛyɛ nɛ ɛkalɩ-kɛ lɛ, etisi Kewiyaɣ toovenim tɔm yɔɔ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim, nɛ eyele you labʋ. Peeɖe ɛpɔzaa nɛ paɖʋ-ɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa paakʋʋ ɛyaa yɔ. Nɛ you tɛma lɛ, ɛla nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka pɩnzɩ sakɩyɛ.

Pɩkɛ toovenim se Bibl Kpɛlɩkɩyaa taatɩlɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se pala nɛ pɩwɩlɩ se paaɖʋʋ pɔ-nɔɔ you taa yɔ. Paa mbʋ yɔ, pa-lakasɩ nɛ pɔ-ɖɔnɛ kaawɛ ndɩ kpem nɛ ɛyaa mba paasɔɔlɩ you labʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ politiki laɖaa nɛ cooci ñʋndɩnaa seɣtaɣ ɛyaa se pala you yɔ, Bibl Kpɛlɩkɩyaa ñatɩnaɣ “laŋhɛzɩyɛ Wiyaʋ” yɔɔ  na. (Iz. 9:5) Paa pa-taa nabɛyɛ kaaɖʋ pɔ-nɔɔ you taa pazɩ yɔ, pa-lɩmaɣza labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ koobu Konrad Mörtter kaayɔɔdaa yɔ. Ɛtɔm se: “Mana kpayɩ kpayɩ se Bibl tɔm se pɩtɩmʋna se Krɩstʋ tʋ ɛkʋ ɛyʋ.”—Egl. 20:13. *

Caama ɛjaɖɛ taa, Bibl Kpɛlɩkɩyaa 20 mbʋ yɔ kizaa se paalakɩ sɔɔjatʋ tʋmɩyɛ, ŋgʋ paɣtʋ natʋyʋ taawɛɛ nɛ tɩkandɩyɩɣ mba pɛ-ɛhʋyɛ ɛɛhaɣ-wɛ nʋmɔʋ se pala you yɔ, pɔ-yɔɔ. Piyeba nɛ pakpaɣ pa-taa nabɛyɛ ɛzɩ pa-ñʋʋ taa cɔwa yɔ. Pa-taa nɔɔyʋ lɛ Gustav Kujath, pakpa-ɩ nɛ powoni ɖɔkɔtɔ ŋgʋ kɩ-taa pɔcɔŋnɩ mba pa-ñʋʋ taa cɔwa yɔ pɔ-yɔɔ se palabɩ-ɩ kɔyɛ. Hans Hölterhoff ɖɔɖɔ kizaa se ɛɛlakɩ sɔɔjatʋ, piyeba nɛ pɔtɔ-ɩ salaka; nɛ powoni-i salaka taa peeɖe lɛ, ekizi se ɛɛlakɩ tʋma wena alakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ you yɔ. Sɔɔjanaa hɔkɩ-ɩ nimee nɛ pɩkɛdaa lɛ, e-nesi nɛ ɛ-nɩŋgbanzɩ pasɩ. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ panawa se ɛɖɔkɩ e-tisuu kpam mbʋ lɛ, pañazɩ-ɩ se pakʋʋ-ɩ. Paa mbʋ yɔ, ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ kpam nɛ you kɔɔ kɩtɛ.

Koobiya lalaa mba paakizaa se paalakɩ you yɔ, pɔpɔzaa se paɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa paakʋʋ ɛyaa yɔ. * Pa-taa nɔɔyʋ lɛ Johannes Rauthe, nɛ alɩwaatʋ ndʋ ekizaa se ɛɛlakɩ you yɔ, pɔpɔzɩ-ɩ se ewolo nɛ ɛla tʋmɩyɛ suluku kpayasɩ yɔɔ. Pɔpɔzɩ Konrad Mörtter se ɛsɩnɩ ɖɔkɔtɔ nakʋyʋ taa tʋmɩyɛ labʋ; nɛ pɔpɔzɩ Reinhold Weber ɖɔɖɔ se ɛkɛ ɖɔkɔtɔ. August Krafzig taa ñaalabɩ leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tʋmɩyɛ nɖɩ paɖʋ-ɩ yɔ, paakʋʋ ɛyaa ɖɩ-taa. Bibl Kpɛlɩkɩyaa kaanɩ pɩ-taa se pɩwɛɛ se pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ pɔñɔɔnɩ-ɩ, mbʋ yebina nɛ paɖʋ pa-taa se palakɩ ɛ-sɔɔlɩm.

Ɛzɩma Bibl Kpɛlɩkɩyaa wɛtʋ kaawɛ ndɩ you alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, piyeba nɛ komina ɛzɩyɛ wɛɛ pɔ-yɔɔ paa ɛzɩmtaa. Pɩnzɩ nzɩ sɩtɩŋ pʋwayɩ yɔ sɩ-taa, powoni Caama Bibl Kpɛlɩkɩyaa tɔm hʋyaa ɛzɩdaa tam kudokiŋ sakɩyɛ pɔ-tɔm susuu yɔɔ. Piyeba nɛ ɛgbɛyɛ piliŋa ŋga kaawɛ Magdebourg Caama ɛjaɖɛ taa yɔ, kaɖʋ kɔɔmiite ŋgʋ kɩcɔŋnɩ tɔm hʋʋ yɔɔ yɔ se pɩsɩnɩ koobiya mba.

Pazɩ pazɩ lɛ, Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa kɔm nɛ patɩlɩ mbʋ pɩwɛɛ se pala ɖeyi ɖeyi nɛ pataaɖʋ pɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Caama you naalɛ ñɩŋgʋ paɣzaa yɔ, pekizi sɔɔjatʋ tʋmɩyɛ nɛ pawɩlɩ se paaɖʋʋ pɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa. Piyeba nɛ papɩsɩ Caama komina koyindinaa nɛ panazɩ-wɛ siŋŋ. Ðɩkaɣ tɔm ndʋ tɩ-taa tazʋʋ “Ñɩm mbʋ pɩwɛ ɖo-wondu ɖɩñɔɔzɩyɛ taa yɔ” tɔm ñʋŋ weyi ɩwɛnɩ ɛzɩdaa yɔ ɩ-taa.​—Pɩlɩnɩ ɖo-wondu ɖɩñɔɔzɩyɛ taa Erɔɔpɩ hɛkʋ taa ajɛɛ taa.