1-2. Ɛzɩ Angelito kɩɖaʋ wɩlʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖa-taa paa anɩ lɛ ɛla?

ÑA-LƲLƖYAA kɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa na? Ye ɛɛɛ yɔ, taamaɣzɩ se taabalɩyɛ wɛʋ ña-lʋlɩyaa nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ pʋyɔɔ lɛ, taabalɩyɛ wɛɣ ña nɛ ɩ mɩ-hɛkʋ taa ɖɔɖɔ. Paa ɖa-lʋlɩyaa ɩsɛɣ Ɛsɔ yaa paasɛɣ-ɩ yɔ, ɖa-taa paa anɩ pɩwɛɛ se ɛ-maɣmaɣ ɛɖʋ taabalɩyɛ nɛ Yehowa.

² Iyele nɛ ɖɩyɔɔdɩ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ tɔm. Payaɣ-ɩ se Angelito. Ɛ-hɔʋ taa ñɩma tɩŋa kɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɛɛkɛ pɩɣa yɔ, pɩtaalakɩ-ɩ ɛzɩ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛ ɛ nɛ Ɛsɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Maawɛɛ nɛ mɛnsɛɣ Yehowa yem mbʋ pʋyɔɔ yɔ, maasɔɔlaa se mala mbʋ mɔ-hɔʋ taa ñɩma lakaɣ yɔ.” Paa mbʋ yɔ, Angelito kpaɣ lɩmaɣza se ɛkpakɩɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ɛkalɩ Ɛsɔtɔm nɛ ɛmaɣzɩ ndʋ ɛkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ, nɛ ɛpaɣzɩ tɩmnʋʋ Yehowa ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Angelito yɔɔdaa se: “Menɖiɣzinaa se nʋmɔʋ kʋɖʋmʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ manpɩzɩɣ mantɩŋna nɛ mɔñɔtɩnɩ man-Caa kʋsɔɔlʋ Yehowa yɔ, ŋgʋ lɛ se ma-maɣmaɣ mɛnkpɛlɩkɩ nɛ mantɩlɩ-ɩ.” Angelito tɔm tʋnɛ tiyeki se ɖɩpɔzɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ tʋnɛ: Tʋkaɣ ŋga wɛ Yehowa yɔɔ tɔm pazɩ tɩlʋʋ nɛ Yehowa tɩlʋʋ camɩyɛ pɛ-hɛkʋ taa? Nɛ ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa camɩyɛ?

3. Tʋkaɣ ŋga wɛ Yehowa yɔɔ tɔm tɩlʋʋ nɛ Yehowa tɩlʋʋ camɩyɛ pɛ-hɛkʋ taa?

³ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se ɖɩsɩm Yehowa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩsɩm ɛ-hɩɖɛ, yaa mbʋ ɛlaba yɔ pɩ-taa nabʋyʋ yaa tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ tɩ-taa natʋyʋ. Ɛlɛ, pɩtɩwɩlɩ se ɖɩsɩm Yehowa camɩyɛ. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩla nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Pɩwɛɛ se ɖɩkpaɣ  alɩwaatʋ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Yehowa nɛ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ pɔ-yɔɔ tɔm. Pi-ɖeke pɩpɩzɩɣna nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ mbʋ pʋyɔɔ Yehowa yɔɔdʋʋ tɔm natʋyʋ yaa ɛlakɩ nabʋyʋ yɔ pɩ-taa. Pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩtɩlɩ se Yehowa sɔɔlaa yaa ɛtɩsɔɔlɩ mbʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ nɛ ndʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ mbʋ Yehowa sɔɔlaa se ɖɩla yɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ ndʋ ɖɩkpɛlɩkaa yɔ.

4. Ɛzɩma Bibl taa kɩɖaŋ taa tazʋʋ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ?

⁴ Ðɩkpakɩɣ lɩmaɣza se ɖɩsɛɣ Yehowa lɛ, ɛyaa sakɩyɛ pɩzɩɣ nɛ pohoŋ-ɖʋ, nɛ halɩ papɩzɩɣ nɛ pakaɖɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpaɣzɩɣ kediɣzisi wobu yɔ. Ɛlɛ ye ɖɩtaɣ liu Yehowa yɔ, ɛɛkaɣ-ɖʋ lɔʋ kpa. Pɩkaɣ yebu nɛ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɩɖʋ taabalɩyɛ nɖɩ ɖi-tigiɖe cɛyɩsɩ camɩyɛ nɛ ɖɩkaɣ wɛʋ tam yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa camɩyɛ toovenim na? Ɛɛɛ, ɖɩpɩzɩɣ! Kɩɖaŋ weyi ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa ɛzɩ Moyizi nɛ Wiyaʋ Daviid pahawa yɔ, ɩwɩlɩɣ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa camɩyɛ. Ðɩɩtazɩɣ mbʋ palaba yɔ pɩ-taa lɛ, ɖɩkaɣ cosuu tɔm pɔzʋʋ naalɛ pʋnɛ pɩ-yɔɔ: Ɛzɩma palaba nɛ patɩlɩ Yehowa? Nɛ lɔŋ weyi pa-kɩɖaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

5. Ɛbɛ Moyizi lɩzaa se ɛlakɩ?

⁵ Moyizi ɖɔm tɔm ndʋ ɛkpɛlɩkaa yɔ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Moyizi kaawɛnɩ pɩnzɩ 40 mbʋ yɔ lɛ, ɛlɩzaa se ɛɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ Ebree ñɩma mba paakɛ Ɛsɔ samaɣ yɔ, nɛ ekizi se pataayaa-ɩ se “Farawɔɔ pɛlɛ pɩyalʋ.” (Ebr. 11:24) Moyizi kizi hɩɖɛ sɛʋ. Ɛlɩzaa se ɛwɛɣ Ebree ñɩma mba paakɛ yomaa Ejipiti yɔ pɔ-hɔɔlʋʋ yɔɔ, paa ɛɛnawa se pɩkaɣ wɩzʋʋ Farawɔɔ weyi ɛɛkɛ ɖiyiyu sɔsɔ nɛ Ejipiti mba kpakɩɣ-ɩ ɛzɩ ɛsɔ yɔ. Mbʋ Moyizi laba yɔ, pɩwɩlaa se ɛɛwɛnɩ tisuu sɔsɔm siŋŋ! Moyizi kaata Yehowa liu nɛ mbʋ yebina nɛ ɛ nɛ Yehowa paɖʋ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛɣ tam yɔ.—Adu. 3:5.

6. Ɛbɛ Moyizi kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

⁶ Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ɛzɩ Moyizi yɔ, pɩwɛɛ se ɖa-tɩŋa ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ: Ðɩkaɣ lɩzʋʋ se ɖɩsɛɣ Ɛsɔ nɛ ɖɩɖʋ taabalɩyɛ nɛ ɛ-samaɣ na? Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩlaa kɩlaŋ nɛ pɩsa nɛ ɖɩsɛɛ Ɛsɔ, nɛ pɩtɩla mba paasɛɣ Yehowa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pakaɖɩnɩ-ɖʋ. Ɛlɛ ye ɖɩtaɣ liu ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ.

7-8. Ɛbɛ Moyizi wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩɣ?

⁷ Moyizi wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩɣ Yehowa nɛ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ pɔ-yɔɔ tɔm nɛ ɛlakɩ mbʋ Yehowa sɔɔlaa yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa heyi Moyizi se eɖiyi Izrayɛɛlɩ samaɣ nɛ ɛlɩzɩ-kɛ yomiye taa yɔ, sɔɔndʋ kpaɣaɣ-ɩ nɛ pʋyɔɔ eheyi Yehowa tam sakɩyɛ se ɛnʋ tɩmʋna se ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ. Tɔm ndʋ Ɛsɔ cosaa yɔ, tɩwɩlaa se ɛnɩ Moyizi siziŋ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛnɩ ɛzɩma pɩlakaɣ Moyizi yɔ pɩ-taa nɛ ɛsɩnɩ-ɩ. (Ejl. 4:10-16) Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Moyizi pɩzaa nɛ eheyi Farawɔɔ nɩŋgbaŋʋʋ hɔm tɔm kaɖɛ ñɩndʋ ndɩ ndɩ. Moyizi kɔm nɛ ɛna ɛzɩma Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ e-ɖoŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛyabɩ Izrayɛɛlɩ piya ñʋʋ nɛ ɛɖɩzɩ Farawɔɔ nɛ ɛ-sɔɔjanaa Teŋgu kɩsɛɛmʋʋ taa yɔ.—Ejl. 14:26-31; Keɣa 135:15.

⁸ Moyizi ɖiyi Izrayɛɛlɩ samaɣ nɛ ɛlɩzɩ-kɛ Ejipiti nɛ pɩtɛ lɛ, kɛwɛɛ nɛ kemidiɣ wɛtʋ ndɩ ndɩ yɔɔ. Paa mbʋ yɔ, Moyizi kaawɛɛ nɛ ɛnaɣ ɛzɩma Yehowa wɩlaɣ samaɣ ŋga ɛlɩzɩ-kɛ yomiye taa yɔ suuɖu siŋŋ yɔ. (Keɣa 77:40-43) Moyizi na ɖɔɖɔ ɛzɩma Yehowa lɩzɩ tɩ luzuu siŋŋ nɛ ɛwɩlɩ nɛ ɛtɩɖɩzɩ Izrayɛɛlɩ piya alɩwaatʋ ndʋ eheyi Yehowa se ɛtaaɖɩzɩ-sɩ yɔ.—Ejl. 32:9-14.

9. Ɛzɩ Ebree mba 11:27 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Moyizi nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ kaawɛɛ?

 ⁹ Palɩ Ejipiti nɛ pɩtɛ lɛ, Moyizi nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ cɛyɩsɩ siŋŋ nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ ɛnaɣaɣ ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ. (Kalɩ Ebree mba 11:27.) Bibl wɩlɩ ɛzɩma Moyizi nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ kaacɛyɩsɩ siŋŋ yɔ nɛ kɩyɔɔdɩ se: “[Yehowa] yɔɔdaɣnɩ Moyizi ɛ-ɛsɩndaa, ɛzɩ ɛyʋ yɔɔdʋʋnɩ ɛ-ɛgbaɣdʋ yɔ.”—Ejl. 33:11.

10. Pɩsa nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa camɩyɛ lɛ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla?

¹⁰ Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩsa nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa camɩyɛ lɛ, pɩtasɩnɩ se pɩwɛɛ se ɖɩkpɛlɩkɩ ɛ-wɛtʋ yɔɔ tɔm lɛ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩla ɛ-sɔɔlɩm. Sɔnɔ, Yehowa sɔɔlɩm lɛ se “ɛyaa ndɩ ndɩ ihiɣ ñʋʋ yabʋ nɛ pɛwɛɛnɩ toovenim tɛ sɩmtʋ siŋŋ.” (1 Tim. 2:3, 4) Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩtɩŋɩɣna nɛ ɖɩlakɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ɖɩwɩlɩɣ lalaa Yehowa yɔɔ tɔm.

11. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ lalaa Yehowa yɔɔ tɔm yɔ, ɛzɩma ɖa-maɣmaɣ ɖɩtɩlɩɣ-ɩ nɛ pɩkpaɖɩ?

¹¹ Ðoŋ ɖoŋ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ lalaa Yehowa yɔɔ tɔm yɔ, ɖa-maɣmaɣ ɖɩtɩlɩɣ-ɩ nɛ pɩkpaɖɩ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ. Ðɩnaɣ Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ kpayɩ kpayɩ, alɩwaatʋ ndʋ eɖiyiɣ-ɖʋ nɛ ewokini laŋa kɩbana tɩnaa cɔlɔ yɔ. (Yoh. 6:44; Tʋma 13:48) Ðɩnaɣ se Ɛsɔtɔm Bibl wɛ ɖoŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kɩsɩɣnɩ ɖe-Bibl kpɛlɩkɩyaa se peyele lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nɛ pɛlɛɣzɩ pɛ-ɛyʋtʋ. (Kol. 3:9, 10) Nɛ mbʋ pɩwɩlɩɣ-ɖʋ se Ɛsɔ wɛ suuɖu yɔ, mbʋ lɛ se ɛhaɣ ɖo-kooka taa ñɩma wala sakɩyɛ se patɩŋnɩ a-yɔɔ nɛ pɛkpɛlɩkɩ ɛ-yɔɔ tɔm nɛ pɩya pa-ñʋʋ.—Roma 10:13-15.

12. (a) Ɛzɩ Ejipiti Lɩʋ 33:13 wɩlʋʋ yɔ, ɛbɛ Moyizi pɔzaa? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ ɛpɔzɩ-pʋ?

¹² Taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Moyizi nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɖɩɩmʋ ñɩm Moyizi ɛsɩndaa. Yehowa tɩŋnɩ Moyizi yɔɔ nɛ ɛla maamaaci lakasɩ sakɩyɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, Moyizi sɩm Yehowa camɩyɛ. Paa mbʋ yɔ, ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛpɔzʋʋ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛnʋ tɩlɩ Yehowa nɛ pɩkpaɖɩ. (Kalɩ Ejipiti Lɩʋ 33:13.) Alɩwaatʋ ndʋ Moyizi kaapɔzɩ sɩnʋʋ mbʋ yɔ, ɛɛcɛzɩ pɩnzɩ 80, ɛlɛ ɛɛnawa se pɩkazɩ tɔm sakɩyɛ se ɛkpɛlɩkɩ ɛ-Caa kʋsɔɔlʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛ-yɔɔ.

13. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ se taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩmʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ ŋgʋ?

¹³ Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ðɩpaɣzʋʋ Yehowa sɛʋ yɔ, paa pileɖi ɛzɩma yɔ, pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖɩla kaakendu ɖa nɛ ɩ ɖa-taabalɩyɛ yɔɔ. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ se taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩmʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ɖɩyɔɔdʋʋnɩ-ɩ adɩma taa.

14. Ɛbɛ yɔɔ adɩma kɛ nʋmɔʋ sɔsɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩtɩlɩ Ɛsɔ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ?

¹⁴ Ye ŋsɔɔlaa se ña nɛ nɔɔyʋ mɩ-taabalɩyɛ ɛcɛyɩsɩ yɔ, pɩwɛɛ se ŋyɔɔdʋʋnɩ-ɩ ɖoŋ ɖoŋ. Ye mbʋ, pɩsa nɛ ña nɛ Ɛsɔ mɩ-taabalɩyɛ cɛyɩsɩ lɛ, tɩmɩɣnɩ-ɩ ɖoŋ ɖoŋ nɛ sɔɔndʋ ɛtaakpa-ŋ se ŋheyi-i ndʋ ŋmaɣzɩɣ nɛ ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ yɔ. (Efɛz. 6:18) Krista wɛ Turkii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: “Alɩwaatʋ ndʋ payɩ mɔyɔɔdʋʋnɩ Yehowa adɩma taa nɛ manaɣ se ɛsɩɣnɩ-m yɔ, ɛzɩma mɔnsɔɔlɩ-ɩ nɛ mantaɣ-ɩ liu yɔ, pɩwɛɣ nɛ pɩpaɣlɩɣ. Manaɣ ɛzɩma Yehowa wɛɛ nɛ ecosuu ma-adɩma yɔɔ yɔ lɛ, pɩsɩɣnɩ-m nɛ manaɣ Yehowa ɛzɩ Caja nɛ Taabalʋ yɔ.”

15. Suwe Yehowa yɔɔdɩ Wiyaʋ Daviid yɔɔ?

¹⁵ Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩɩha ɖɩ-tɩ Yehowa Ɛsɔ yɔ, ɖɩ-taa palʋlɩ Wiyaʋ Daviid. Ɛlɛ, pɩtasɩna se Daviid tɩŋaɣ ɛ-hɔʋ taa ñɩma se ɛ nɛ wɛ pɛsɛɛ Ɛsɔ lɛ, ɛlabɩ nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Ɛ-maɣmaɣ ɛɖʋ taabalɩyɛ nɛ Ɛsɔ, nɛ Yehowa kaasɔɔlɩ-ɩ siŋŋ. Yehowa maɣmaɣ yɔɔdɩ Daviid tɔm se  ‘ɛkɛ e-liu ɛyʋ.’ (Tʋma 13:22) Ɛzɩma Daviid laba nɛ ɛñɔtɩnɩ Yehowa siŋŋ mbʋ?

16. Ɛbɛ Daviid kpɛlɩkɩ Yehowa yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛcɔŋnaɣ wondu kɩlɩzɩtʋ yɔ?

¹⁶ Daviid tɩŋnɩ wondu kɩlɩzɩtʋ yɔɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩ Yehowa yɔɔ tɔm. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid kaakɛ pɩɣa yɔ, ɛkpakaɣ ñɩɣtʋ sakɩyɛ nɛ ɛcɔŋnɩ ɛ-caa heŋ yɔɔ ñɩtʋ taa. Pɩtɩla, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɛpaɣzɩ maɣzʋʋ mbʋ Yehowa laba yɔ pɩ-yɔɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid cɔŋnaɣ ɛsɔdaa ɖoo taa yɔ, pɩtasɩna se ɛpɩzaɣ se ɛna tɩɩnzɩ kudokiŋ sakɩyɛ lɛ, ɛpɩzaɣ ɖɔɖɔ se ɛtɩlɩ Weyi ɛlabɩ tɩɩnzɩ nzɩ yɔ ɛ-wɛtʋ. Piyeba nɛ Daviid ma se: “[Ɛsɔdaa] kɛdɩɣ Ɛsɔ samtʋ, ɛsɔdaa ɛwaɣ ñɛkɛdɩɣ mbʋ e-nesi laba yɔ. ” (Keɣa 18:2, 3) Alɩwaatʋ ndʋ Daviid maɣzɩ ɛzɩma Yehowa labɩ ɛyaa yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, ɛna se Yehowa wɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ. (Keɣa 138:14) Alɩwaatʋ ndʋ Daviid ñakaɣ pana se ɛnɩɩ Yehowa tʋma taa yɔ, piyeba nɛ ɛwɛɛnɩ tɩ luzuu.—Keɣa 138:6.

17. Ye ɖɩmaɣzɩɣ wondu kɩlɩzɩtʋ yɔɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ?

¹⁷ Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Sɔɔlɩ wondu kɩlɩzɩtʋ. Kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋyʋsɩ wondu kɩbandʋ ndʋ Yehowa lɩzaa yɔ, nɛ ña-taa labɩ-tʋ nɛ leleŋ! Paa evemiye nɖɩ lɛ, maɣzɩ mbʋ wondu kɩlɩzɩtʋ ndʋ tɩcɔ-ŋ nɛ tɩta ɛzɩ tɩŋ, kpɩna nɛ ɛyaa mbʋ yɔ pɛkpɛlɩkɩɣ-ŋ Yehowa yɔɔ yɔ. Piyeki nɛ paa evemiye nɖɩ lɛ, ŋkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ ña-Caa kʋsɔɔlʋ yɔɔ. (Roma 1:20) Nɛ paa evemiye nɖɩ lɛ, ŋkaɣ naʋ se sɔɔlɩm mbʋ ŋwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ pɩwɛɛ nɛ pɩpaɣlɩɣ nɛ pɩkɩlɩɣ.

18. Ɛzɩ Keɣa 17 wɩlʋʋ yɔ, ɛbɛ Daviid ɖiɣzinaa?

¹⁸ Daviid kaanawa se Yehowa wɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɩ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid lʋkaɣ ɛ-caa heŋ yɔɔ se tɔɔyʋʋ nɛ kpou pataalabɩ-ɩ nabʋyʋ yɔ, eeɖiɣzinaa se Yehowa kaasɩnɩnɩ-ɩ nɛ ɛkʋ tɛtɛgbɩna ana. Alɩwaatʋ ndʋ ɛwabɩ you laɖʋ sɔsɔ Gooliyaatɩ yɔ, ɛna kpayɩ kpayɩ se Yehowa kaawɛna nɛ eɖiyiɣ-i. (1 Sam. 17:37) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛpɩzaa nɛ ɛlɩɩ Wiyaʋ sʋsɩ-tʋ Sɔɔlɩ nesi tɛɛ yɔ, ɛɛnawa se Yehowa yabɩnɩ ɛ-ñʋʋ. (Keɣa 17) Ye Daviid kaawɛnɩ tɩ kpazʋʋ yɔ, ɛɛtɔm se ɛ-maɣmaɣ e-ɖoŋ taa ɛlabɩ pɩtɩŋa mbʋ yɔ. Ɛlɛ Daviid kaawɛnɩ tɩ luzuu, pʋyɔɔ eɖiɣzinaa se Yehowa kaawɛna nɛ ɛsɩɣnɩ-ɩ e-wezuu caɣʋ taa.—Keɣa 137:6.

19. Ɛbɛ Daviid kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

¹⁹ Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩtasɩnɩ se ɖɩpɔzɩ Yehowa sɩnʋʋ lɛ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩla nabʋyʋ. Pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ yɔ. Ye ɖɩwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ, ɖɩkaɣ naʋ kpayɩ kpayɩ ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ ɖa-maɣmaɣ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla yɔ. Nɛ paa ɛzɩmtaa, ye ɖɩnaɣ ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ yɔ, piyeki nɛ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɖɩcɛyɩsɩ. Payaɣ koobu nɔɔyʋ se Isaac nɛ ɛwɛ Fiiji ɛjaɖɛ taa. Ɛpaɣzʋʋ Yehowa sɛʋ yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, nɛ eɖiɣzinaa se tɔm ndʋ, tɩkɛ toovenim. Ɛyɔɔdaa se: “Mamaɣzɩɣ wezuu ŋgʋ mancaɣaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ kɩ-yɔɔ lɛ, manaɣ ɛzɩma Yehowa sɩnɩ-m kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ manpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ pɩtalɩ sɔnɔ yɔ. Piyeba nɛ Yehowa wɛɛ ɛzɩ ɛyʋ keekee yɔ mɛ-ɛsɩndaa.”

20. Taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Daviid nɛ Ɛsɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

²⁰ Daviid maɣzɩnɩ Yehowa wɛtʋ. Yehowa labɩ-ɖʋ lɛ, ɛha-ɖʋ waɖɛ se ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ ɛ-wɛtʋ. (Kiɖe 1:26) Ðɩwɛɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩɣ Yehowa wɛtʋ nɛ pɩkpaɖɩɣ lɛ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩmaɣzɩɣnɩ-ɩ nɛ pɩkɩlɩ. Daviid pɩzaa nɛ ɛtɩlɩ ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ  camɩyɛ, piyeba nɛ ɛmaɣzɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɩlɩ lalaa wɛtʋ kɩbandʋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Daviid labɩ kɩdɛkɛdɩm Yehowa ɛsɩndaa alɩwaatʋ ndʋ ɛlabɩ acɛyɛ nɛ Bat-Seeba nɛ pʋwayɩ eyele nɛ pakʋ ɛlɛ walʋ yɔ. (2 Sam. 11:1-4, 15) Ɛlɛ Yehowa kpaɣ lɩmaɣza se ɛnaɣ Daviid pʋtɔdɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ Daviid kaakɛ ɛyʋ weyi ɛnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ. Taabalɩyɛ kɩbanɖɛ kaawɛ Daviid nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa nɛ pʋyɔɔ Izrayɛɛlɩ piya kaasɔɔlɩ-ɩ siŋŋ, nɛ Yehowa yɔɔdaa se ɛkɛ wiyaʋ kɩbanʋ weyi pɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ awiya lɛɛna ɩmaɣzɩna yɔ.—1 Aw. 15:11; 2 Aw. 14:1-3.

21. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Efɛɛzɩ mba 4:24; 5:1 taa yɔ, ye ɖɩkɛ “mba pamaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ,” ɛbɛ lɩɣ pɩ-taa?

²¹ Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩwɛɛ se ɖɩkɛ “mba pamaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ.” Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩwazɩɣ ɖa-maɣmaɣ nɛ pɩtasɩ lɛ, piyeki se ɖɩkpɛlɩkɩ nɛ ɖɩtɩlɩ-ɩ nɛ pɩkɩlɩ. Ye ɖɩmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ wɛtʋ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩkɛ Ɛsɔ piya.—Kalɩ Efɛɛzɩ mba 4:24; 5:1.

22-23. Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ Yehowa yɔɔ yɔ, ɛbɛ kaɣ lɩʋ pɩ-taa?

²² Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, Yehowa tɩŋɩɣnɩ wondu kɩlɩzɩtʋ nɛ ɛ-Tɔm Bibl pɔ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ ɛ-tɩ. Ŋgee takayaɣ ŋga, ka-taa nɛ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ ñɩma kɩɖaŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩna yɔ. Kɩɖaŋ ɛnɩ ɩ-taa nɩɩyɩ lɛ Moyizi nɛ Daviid. Yehowa labɩ e-ɖeɖe. Ða pɩwɛɛ se ɖikuli ɖɛ-ɛsa, ɖa-nɩŋgbaaŋ nɛ ɖa-laŋa nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ nɛ ɖɩtɩlɩ-ɩ.

²³ Ðɩɩkaɣ yebu Yehowa yɔɔ tɔm kpɛlɩkʋʋ kpa. (Ekl. 3:11) Pɩtɩkɛ tɔm sakɩyɛ ndʋ ɖɩsɩm Yehowa yɔɔ yɔ tɩ-tɔm cɛyɩna, ɛlɛ mbʋ ɖɩlakɩnɩ ndʋ ɖɩkpɛlɩkaa yɔ, pɩ-tɔm cɛyɩna. Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ, nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩmaɣzɩnɩ ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ yɔ, ɛkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɛñɔtʋʋnɩ-ɖʋ. (Yak. 4:8) Ɛtɩŋɩɣnɩ ɛ-Tɔm yɔɔ nɛ eheyiɣ-ɖʋ se ɛnʋ ɛɛkaɣ lɔʋ mba pañɩnɩɣ-ɩ yɔ kpa.