ŊMAƔZƖƔ se ŋkɛ ɛyʋ weyi ɛwɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ yɔ? Pɩwɛɛ se ɖa-tɩŋa ɖɩmaɣzɩ tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ. Bibl kaayɔɔdaa se ɖa-alɩwaatʋ taa, ɛyaa sakɩyɛ ‘ɩɩkaɣ wɛnʋʋ ɛsɩmɩyɛ.’ (2 Tim. 3:2) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋkatɩ ɛyaa sakɩyɛ mba paɖaŋɩɣ se lalaa pɩwɛɛ se palabɩ-wɛ nabʋyʋ yaa paha-wɛ nabʋyʋ yɔ. Pɩwɛ ɛzɩ pamaɣzɩɣ se pɩtɩcɛyɩ se pawɩlɩ ɛsɩmɩyɛ mbʋ palakɩ-wɛ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋtisiɣ se pɩɩkɛdɩɣnɩ nɔɔyʋ se ɛwɛɛ ɛyaa mba pɛ-hɛkʋ taa.

Ɛlɛ peseɣtiɣ Yehowa sɛyaa se ‘pawɩlɩ se pɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ.’ Pɩwɛɛ se ‘ɖɩha sɛtʋ paa mbʋ lɛ, pɩ-yɔɔ.’ (Kol. 3:15; 1 Tes. 5:18) Toovenim taa lɛ, ye ɖɩkɛ ɛyaa mba pawɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ yɔ, pɩwazɩɣ-ɖʋ. Lɩmaɣza wena a-yɔɔ tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim yɔ, aɖɔwa.

Lɩmaɣza wena a-yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, a-taa naɖɩyɛ lɛ se pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖa-maɣmaɣ ɖa-tɩ yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ sɛɣ lɛlʋ se ɛlabaɣ lɛ mbʋ ɛlɛ labɩ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-taa lakɩ leleŋ, nɛ weyi pɛsɛ-ɩ se ɛlabaɣ lɛ yɔ, ɛ-taa lakɩ leleŋ ɖɔɖɔ. Ɛbɛ yɔɔ ɛsɩmɩyɛ wɩlʋʋ haɣ ɖa nɛ lalaa taa leleŋ? Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Ye nɔɔyʋ etisi faaa nɛ ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛlabɩ-ŋ nabʋyʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛmaɣzɩɣ se ŋmʋnaa se ɛlabɩ-ŋ pʋ. Ɛmaɣzɩɣ ñɔ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋnaɣ se nɔɔyʋ maɣzɩɣ ñɔ-yɔɔ mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ña-taa la leleŋ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se mbʋ pɩɩlabɩ Ruti hɔɔlʋʋ taa. Bowaazɩ kaalabɩ Ruti kʋjɔŋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se piyeba nɛ Ruti taa la leleŋ siŋŋ se nɔɔyʋ maɣzɩ ɛ-yɔɔ.—Ruti 2:10-13.

Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, pɩmʋnaa se ɖɩwɩlɩ Ɛsɔ ɖɛ-ɛsɩmɩyɛ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se nabʋyʋ taa ŋmaɣzɩɣ fezuu taa nɛ tomnaɣ yɔɔ kʋjɔŋ sakɩyɛ weyi ɛlabɩ-ŋ nɛ eɖiɣni-ŋ labʋ yɔ ɩ-yɔɔ. (Wp. 8:17, 18; Tʋma 14:17) Taamaɣzɩ Ɛsɔ camɩyɛ lakasɩ yɔɔ yem, ɛlɛ kpaɣ alɩwaatʋ natʋyʋ nɛ ŋmaɣzɩ wazasɩ sakɩyɛ nzɩ Ɛsɔ kɔnɩ ña ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa yɔ sɩ-yɔɔ. Ye ŋmaɣzɩɣ kʋjɔŋ weyi ña-Lɩzɩyʋ lakɩ-ŋ yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ yebu nɛ ŋwɩlɩ-ɩ ñɛ-ɛsɩmɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ nɛ ŋɖiɣzina se ɛsɔɔlɩ-ŋ siŋŋ nɛ ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ nɛ pɩkpaɖɩ.​—1 Yoh. 4:9.

Pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ Yehowa haɣ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩsɛɛ-ɩ ɛ-camɩyɛ lakasɩ yɔɔ. (Keɣa 99:4, 5) Pɔyɔɔdʋʋ ɖoŋ ɖoŋ se “ye ɖɩsɛɣ lalaa se palabaɣ lɛ yɔ, pɩhaɣ-wɛ taa leleŋ.”

Lɩmaɣzɩyɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɛsɩmɩyɛ wɩlʋʋ lalaa wazɩɣ-ɖʋ yɔ, nɖɩ lɛ se pɩcɛyɩsɩɣ ɖa nɛ wɛ ɖa-taabalɩyɛ. Ða-tɩŋa ɖɩsɔɔlaa se pasam-ɖʋ. Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ lakɩ-ŋ camɩyɛ lakasɩ nasɩyɩ nɛ ŋsɛɛ-ɩ nɛ ña-laŋɩyɛ pilim yɔ, mɩ-naalɛ ɩñɔtʋʋnɩ ɖama nɛ pɩkɩlɩ. (Roma 16:3, 4) Pɩtasɩ lɛ, ɛyaa mba pɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se piseɣtiɣ-wɛ se pasɩnɩ lalaa nɛ pɩkpaɖɩ. Payʋsʋʋ kɩbandʋ ndʋ palabɩ-wɛ yɔ, nɛ piseɣtiɣ-wɛ se mba ɖɔɖɔ pɛkɛ kɩbandʋ laɖaa. Toovenim taa lɛ, lalaa sɩnʋʋ haɣ taa leleŋ. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa. Ɛtɔm se: “Taa leleŋ wɛ haʋ taa nɛ pɩkɩlɩ mʋʋ taa.”—Tʋma 20:35.

Robert Emmons kɛ wɩlɩyʋ Kalifɔrnii sukuli kɩtɛzʋʋ nakʋyʋ taa. Ɛyɔɔdaa se: “Pɩsa nɛ ɖɩkɛ ɛyaa mba pawɩlɩɣ pɛ-ɛsɩmɩyɛ yɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩnɩɩ pɩ-taa se ɛyʋ lɛlʋ yɔɔ lɛlʋ wɛɛ. Nabʋyʋ taa, ɖɩhaɣ nɛ nabʋyʋ taa pahaɣ-ɖʋ.” Hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa lɛ, pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ wezuu nɛ ɖɩnɩɩ leleŋ ɖe-wezuu caɣʋ taa lɛ, pɩlɩɣnɩ lalaa cɔlɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Lalaa pɩzɩɣ nɛ paha-ɖʋ tɔɔnaɣ yaa pasɩnɩ-ɖʋ tomnaɣ taa alaafɩya hɔɔlʋʋ taa. (1 Kɔr. 12:21) Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, ɛ-taa  lakɩ leleŋ nɛ mbʋ lalaa lakɩ-ɩ yɔ. Ye mbʋ, pɩmalɩnɩ-ŋ se ŋwɩlɩɣ ñɛ-ɛsɩmɩyɛ mbʋ lalaa lakɩ-ŋ yɔ pɩ-yɔɔ?

Lɩmaɣzɩyɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩcɛyaa se ŋñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, nɖɩ lɛ se pɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋka ña-lɩmaɣza mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋtaakam-yɛ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ. Ye mbʋ, pɩwɩlɩɣ se ña-maɣzɩm lakɩ tʋmɩyɛ ɛzɩ caŋkeɖe yɔ. Pɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋka ña-lɩmaɣza wɛtʋ ndʋ tɩcɔ-ŋ nɛ tɩta yɔ tɩ-taa natʋyʋ yɔɔ nɛ ŋɖɩɣ lɛɛtʋ nʋmɔʋ. Piyeki nɛ ña-lɩmaɣza wɛɛ mbʋ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ aakɩlɩɣ wɛʋ tɩlasɩ nzɩ ŋkatɩɣ yɔ sɩ-yɔɔ. Ye ŋwɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ nɛ pɩkɩlɩɣ yɔ, ña-lɩmaɣza kaɣ wɛʋ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ, nɛ halɩ pɩkaɣ yebu nɛ ŋwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ. Ye ŋwɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋla mbʋ apostoloo Pɔɔlɩ seɣti-ɖʋ se ɖɩla yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Paa ɛzɩmtaa lɛ, ɩwɛɛ laŋhʋlʋmɩyɛ taa Kɩbaɣlʋ taa.”​—Fil. 4:4.

Ye ŋwɩlɩɣ lalaa ɛsɩmɩyɛ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋtaamaɣzɩ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ. Pɩwɛ kaɖɛ siŋŋ se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ nɛ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ lɛ, ɛwɛɛ sʋsɩ, ɛ-taa fɛyɩ leleŋ, yaa ɛwɛɛ pana taa. Ɛyaa mba pɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, paawɛɣnɩ tomnaɣ yɔɔ ñɩm laɣzaɣ. Pa-taa lakɩ leleŋ nɛ mbʋ pɛwɛna yɔ, nɛ paañakɩ pana paa ɛzɩmtaa se pɛwɛɛna nɛ pɩkpaɖɩ.​—Fil. 4:12.

Ŋkɛʋ Krɩstʋ tʋ yɔ, ŋɖiɣzinaa se Sataŋ sɔɔlaa se kala wena ŋkatɩɣ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa yɔ, akɔnɩ-ŋ laŋwɛɛkɩyɛ nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ. Ye ŋwɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda nɛ ŋpaɣzɩ miduu paa mbʋ lɛ pɩ-yɔɔ yɔ, Sataŋ taa lakɩ leleŋ. Ye ŋwɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ, pɩkaɣ wɛʋ kaɖɛ nɛ pɩkɩlɩ se ɛyaa iwelisini-ŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋsusuu-wɛ tɔm kɩbandʋ yɔ. Nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛ ɛsɩmɩyɛ wɩlʋʋ nɛ Ɛsɔ fezuu piye wɛtʋ pɛ-hɛkʋ taa siŋŋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Ðihikiɣ taa leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ wondu kɩbandʋ ndʋ Ɛsɔ ha-ɖʋ yɔ, nɛ ɖɩwɛnɩ tisuu se tamasɩ nzɩ ɛlabɩ-ɖʋ cee wayɩ yɔɔ yɔ sɩkaɣ labʋ.​—Gal. 5:22, 23.

Ye ŋkɛ Yehowa samaɣ taa tʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋtisiɣ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa pɩlɩɩnɩ ɛsɩmɩyɛ wɩlʋʋ yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Paa mbʋ yɔ, ŋɖiɣzinaa se pɩfɛyɩ kɛlɛʋ paa ɛzɩmtaa se ɛyʋ ɛwɩlɩ ɛsɩmɩyɛ nɛ ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana. Ɛlɛ, taayele nɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ lɛ, pitibi-ŋ yɔɔɔ. Ŋpɩzɩɣ ŋwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋwɩlɩɣ-ɖɩ. Ɛzɩma tɩyɛ? Paa evemiye nɖɩ lɛ, kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋmaɣzɩ ñe-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɩlɩ ɛsɩmɩyɛ yɔ ɩ-taa nɩɩyɩ yɔɔ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, piyeki nɛ ɛsɩmɩyɛ wɩlʋʋ wɛ-ŋ kɛlɛʋ nɛ pɩkpaɖɩ. Pɩkaɣ yebu nɛ ŋhiɣ taa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ mba pakaŋ pa-lɩmaɣza wezuu caɣʋ taa kala yɔɔ yɔ. Maɣzɩ kɩbam mbʋ Ɛsɔ nɛ lalaa palakɩ-ŋ nɛ pɩkpazɩɣ-ŋ ɖoŋ nɛ pɩhaɣ-ŋ taa leleŋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpaɣzɩ maʋ kɩbam mbʋ palakɩ-ŋ yɔ, takayaɣ nakɛyɛ yɔɔ. Takayaɣ ŋga ka-taa lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋma kɩbam naalɛ yaa naadozo mbʋ piyeba nɛ ŋwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ evemiye nɖɩ yɔ pɩ-tɔm.

Ñɩnɩyaa kɔm nɛ pana se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩsɛɣ lalaa paa ɛzɩmtaa se palabaɣ lɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlɛɣzɩ ɛzɩma ɖa-fɩtɩyɩm lakɩ tʋmɩyɛ yɔ, nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kɛlɛʋ se ɖɩnɩɩ leleŋ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ɛyʋ weyi ɛwɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ yɔ, ɛwɛɣ taa leleŋ taa. Ye mbʋ, maɣzɩ kɩbam mbʋ payɩ palabɩ-ŋ yɔ pɩ-yɔɔ, taa leleŋ weyi pɩkɔnɩ-ŋ yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ŋwɩlɩ ɛsɩmɩyɛ paa ɛzɩmtaa! Kɩbam mbʋ palabɩ-ŋ yɔ, taamaɣzɩ se pɩɩkɛnɩ kɩjɛyʋʋ se palabɩ-ŋ pʋ ɛlɛ ‘ɖɛyɩ Yehowa, mbʋ yɔ ɛwɛ ɖeu.’ Ɛɛɛ ‘ha sɛtʋ paa mbʋ lɛ, pɩ-yɔɔ.’​—3 Aw. 16:34; 1 Tes. 5:18.