Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 51

‘Yehowa yakɩ pɩɖɛmwaa ñʋʋ’

‘Yehowa yakɩ pɩɖɛmwaa ñʋʋ’

“[Yehowa] ñɔtɩnɩ laŋa wena apɛlaa yɔ, nɛ ɛyakɩ ‘pɩɖɛmwaa’ ñʋʋ.”—Keɣa 33:19.

HENDU 30 Man-Caa, mɛ-Ɛsɔ nɛ man-Taabalʋ

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1-2. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

NABƲYƲ taa, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ nɛ ɖiɖiɣzina se ɛyʋ wezuu caɣʋ tɩɖaɣlɩ nɛ kɩ-taa lɛ “kʋñɔŋ kɩlɩna.” (Yɔɔb 14:1) Nabʋyʋ taa piyeki nɛ pitiki-ɖʋ yɔɔɔ. Piitibi caanaʋ taa Yehowa sɛyaa nabɛyɛ yɔɔɔ ɖɔɖɔ. Halɩ pa-taa nabɛyɛ kaasɔɔlaa se pasɩ. (1 Aw. 19:2-4; Yɔɔb 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ɛlɛ, Yehowa hɛzaɣ pa-laŋa nɛ ɛkpazɩɣ-wɛ ɖoŋ paa ɛzɩmtaa. Pama pɔ-tɔm Bibl taa se pɩsa nɛ ɖɩkalɩɣ-tʋ lɛ, pɩhɛzɩ ɖa-laŋa nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ pɔ-cɔlɔ.—Roma 15:4.

2 Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ Yehowa sɛyaa nabɛyɛ tɔm, paaɖɔkɩ pa-tɩ kala wena ayekaɣ nɛ pitiki-wɛ yɔɔɔ yɔ a-taa. Mba yɔ: Yakɔɔb pɩyalʋ Yosɛɛfʋ, lelu Nawomii nɛ e-wolu Ruti, Leevi tʋ weyi ɛma Keɣa 72 yɔ nɛ apostoloo Pɩyɛɛrɩ. Ɛzɩma Yehowa kpazɩ-wɛ ɖoŋ? Nɛ ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ mbʋ pɩtalɩ-wɛ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-taa? Tɔm pɔzʋʋ mbʋ, pɩ-yɔɔ cosuu yeki se ɖa-taa ɛtɛ se “[Yehowa] ñɔtɩnɩ laŋa wena apɛlaa yɔ, nɛ ɛyakɩ ‘pɩɖɛmwaa’ ñʋʋ.”—Keɣa 33:19.

YOSƐƐFƲ ÐƆKƖ Ɛ-TƖ MULUM SƆSƆM NDƖ NDƖ TAA

3-4. Ɛbɛ kaatalɩ Yosɛɛfʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛkɛ evebu yɔ?

3 Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ pɩnzɩ 17 mbʋ yɔ lɛ, Ɛsɔ yele nɛ eɖozi ɖoza naalɛ naayɛ. Ðoza ana awɩlaɣ se wiɖiyi Yosɛɛfʋ kaɣ wɛʋ lone sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ taa, nɛ ɖɩkaɣ yebu nɛ ɛ-hɔʋ taa ñɩma ha-ɩ ñamtʋ. (Kiɖe 37:5-10) Ɛlɛ Yosɛɛfʋ ɖozi ɖoza ana nɛ pitileɖi lɛ, e-wezuu caɣʋ lɛɣzɩ kpɛlɩ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛ-ɖalaa taañaŋɩ-ɩ paa ññɩɩ. Pʋyɔɔ pɛpɛdɩ-ɩ nɛ ɛpɩsɩ Ejipiti tʋ sɔsɔ nɔɔyʋ yom, payaɣ ɛlɛ se Potifaarɩ. (Kiɖe 37:21-28) Yosɛɛfʋ wezuu caɣʋ lɛɣzɩ siŋŋ alɩwaatʋ pazɩ taa. Ɛ nɛ ɛ-caa weyi ɛsɔɔlɩ-ɩ siŋŋ yɔ patɩtasɩ wɛʋ ɖɩɣa kʋɖʋmaɣ taa. Ɛpɩsɩ yom weyi ɛtɩlɩɩ pʋyʋ yɔ Ejipiti, nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ abalʋ weyi ɛɛsɩŋ Yehowa yɔ ɛ-tɛ.—Kiɖe 39:1.

4 Wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Yosɛɛfʋ kaawɛɛ yɔ, tɩɩwɛɛ nɛ tɩwɛɛkɩɣ wɛɛkʋʋ yɔɔ. Potifaarɩ halʋ cɛtɩnɩ Yosɛɛfʋ taa se ɛcaɣaɣ se ɛsʋʋnɩ-ɩ. Potifaarɩ tɩtazɩ se ɛna se pɩkɛ toovenim yaa cɛtɩm, ɛlɛ ɛkpa Yosɛɛfʋ nɛ ɛɖʋ salaka taa nɛ ɛlɛ wɛɛ kpasɩ taa peeɖe. (Kiɖe 39:14-20; Keɣa 104:17, 18) Yosɛɛfʋ kaakɛ evebu yem. Ye mbʋ maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩlakaɣ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ pɛcɛtɩnɩ ɛ-taa se ɛñɩnaɣ se ɛkpa halʋ nɛ ɖoŋ nɛ ɛsʋʋnɩ-ɩ yɔ. Nɛ pɩtɩla ɛyaa yɔɔdaɣ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ Yosɛɛfʋ Ɛsɔ Yehowa yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ panɩ tɔm ndʋ yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ toovenim se pitibi-i yɔɔɔ!

5. Ɛbɛ Yosɛɛfʋ laba se pɩsa nɛ pɩtaakɩlɩ-ɩ tibu yɔɔɔ?

5 Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yosɛɛfʋ kaakɛ yom nɛ piwolo alɩwaatʋ ndʋ paɖʋ-ɩ salaka taa yɔ, ɛtaapɩzɩɣ se ɛla nabʋyʋ nɛ ɛlɛɣzɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ. Ɛbɛ kaasɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana? Mbʋ ɛzɩ ɛɛkam ɛ-lɩmaɣza mbʋ ɛtaatasɩɣ pɩzʋʋ se ɛla yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, ɛ-ɛsɩyɛ kaasɛnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ paɖʋ-ɩ se ɛla yɔ. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, Yosɛɛfʋ ñɩnaɣ paa ɛzɩmtaa se ɛla mbʋ pɩkɛdɩnɩ Yehowa yɔ. Piyeba nɛ Yehowa wazɩ mbʋ payɩ Yosɛɛfʋ lakaɣ yɔ pɩ-yɔɔ.—Kiɖe 39:21-23.

6. Ðoza wena Yosɛɛfʋ kaaɖozaa yɔ, pɩtɩla ɛzɩma ahɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ?

6 Pɩtɩla Yosɛɛfʋ ɖaɣnɩ maɣzʋʋ natʋ ɖoza wena eeɖozaa yɔ a-yɔɔ, nɛ pɩtasɩ-ɩ kpazʋʋ ɖoŋ. Awɩlaɣ se ɛkaɣ ɖaɣnʋʋ naʋ ɛ-hɔʋ taa ñɩma nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ, tɩkaɣ ñɔɔzʋʋ. Nɛ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩkɔm nɛ pɩla. Alɩwaatʋ ndʋ Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ pɩnzɩ 37 mbʋ yɔ lɛ, pɩtɩŋnɩ piti nakʋyʋ yɔɔ nɛ ɖoza wena eeɖozaa yɔ a-taa tɔm paɣzɩ labʋ!—Kiɖe 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Ɛzɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 5:10 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kala taa?

7 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ. Yosɛɛfʋ yɔɔ kɛdaɣ tɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩwɛ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ taa nɛ ɛyaa kaɣ-ɖʋ muluu. Halɩ ɖo-koobu nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ. Ɛlɛ ye ɖiyeba nɛ Yehowa kɛ ɖa-Kaaʋ yaa ɖa-Ðɩjɔzɩyɛ yɔ, pɩkaɣ yebu se pɩtaakɩlɩ-ɖʋ tibu yɔɔɔ nɛ ɖiyebi-i sɛʋ. (Keɣa 61:7, 8; kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 5:10.) Tɔzɩ ɖɔɖɔ se pɩtɩla Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ pɩnzɩ 17 mbʋ yɔ lɛ Yehowa yeba nɛ eɖozi ɖoza ana. Pɩwɩlɩɣ se Yehowa taɣ liu piya evelisi nzɩ sɩsɛɣ-ɩ yɔ. Sɔnɔ, piya evelisi sakɩyɛ wɛ ɛzɩ Yosɛɛfʋ yɔ. Nzɩ ɖɔɖɔ sɩwɛnɩ tisuu Yehowa yɔɔ. Pomuli sɩ-taa nasɩyɩ nɛ paɖʋ-sɩ salaka mbʋ pʋyɔɔ yɔ, sɩtɩsɔɔlɩ se silesi siɣsiɣ wɛtʋ ndʋ sɩwɛnɩ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ.—Keɣa 109:3.

HALAA NABƐYƐ NAALƐ KAAWƐ LAŊWƐƐKƖYƐ TAA SIŊŊ

8. Ɛbɛ kaatalɩ Nawomii nɛ Ruti?

8 Ñɔɔsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɩ kaalɩwa nɛ pʋyɔɔ lɛ, Nawomii nɛ ɛ-hɔʋ peyele pa-ɖɩɣa Yuuda nɛ papɩsɩ agɔma Mowaabʋ tɛtʋ taa. Patalɩ peeɖe lɛ, Nawomii walʋ Elimelɛɛkɩ sɩ nɛ pɩkazɩ ɛ nɛ ɛ-pɩyalaa naalɛ. Pʋwayɩ lɛ, pa-pɩyalaa mba pakpaɣ Mowaabʋ halaa nabɛyɛ, payaɣ-wɛ se Ruti nɛ Orpa. Pɩlabɩ pɩnzɩ hiu mbʋ yɔ pʋwayɩ lɛ, Nawomii pɩyalaa mba pasɩ nɛ peyele pa-halaa. Pataawɛɛnɩ piya. (Ruti 1:1-5) Maɣzɩ nɛ ŋna laŋwɛɛkɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa halaa mba pa-naadozo paawɛ yɔ! Toovenim lɛ, Ruti nɛ Orpa papɩzaɣ se patasɩ walʋʋ. Ɛlɛ ye palabɩ mbʋ, akaɣ cɔnʋʋ Nawomii weyi ɛwɛɛ nɛ ɛkpadɩyɩɣ yɔ ɛ-yɔɔ? Piitibi Nawomii yɔɔɔ siŋŋ; nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ ɛyɔɔdɩ se: “Ɩtaaya-m se Nawomii (pʋ-tɔbʋʋ se maɣzaɣ), ɛlɛ ɩya-m se Mara (pʋ-tɔbʋʋ se siziŋ nɩyʋ), mbʋ pʋyɔɔ yɔ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ haɣzɩ-m ñaŋ.” Wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ tɩ-tɩŋa payɩ tiyeba nɛ Nawomii kpaɣ lɩmaɣza se ɛpɩsɩɣ Bɛtɩlɛhɛm. Nɛ Ruti tɩŋɩ-ɩ nɛ papɩsɩ.—Ruti 1:7, 18-20.

Ɛsɔ wɩlɩ Nawomii nɛ Ruti se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ ɛ-sɛyaa mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yaa pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ nɛ papɩzɩ palʋ nɛ pawa. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ ɖɔɖɔ yaa we? (Cɔnɩ tayʋʋ 8-13) *

9. Ɛzɩ Ruti 1:16, 17, 22 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Ruti kpazɩ Nawomii ɖoŋ?

9 Ɛbɛ kaasɩnɩ Nawomii? Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ kaasɩnɩnɩ-ɩ. Ruti wɩlɩ Nawomii sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛñɔnɩ-ɩ kpam yɔ. (Kalɩ Ruti 1:16, 17, 22.) Patalɩ Bɛtɩlɛhɛm lɛ, Ruti lakaɣ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ ɛcazɩɣ tɔɔnaɣ nɛ ɛ nɛ Nawomii pɔtɔkɩ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se ɛyaa tɩŋa kaaɖiɣzinaa se Ruti kɛ tʋmlaɖʋ kɩbanʋ weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ.—Ruti 3:11; 4:15.

10. Ɛzɩma tɩyɛ Yehowa wɩlɩ sɔɔlɩm kʋñɔndɩnaa ɛzɩ Nawomii nɛ Ruti mbʋ yɔ?

10 Yehowa kaaɖʋ Izrayɛɛlɩ mba paɣtʋ natʋyʋ, nɛ tɩwɩlɩɣ se ɛnaɣ kʋñɔndɩnaa ɛzɩ Nawomii nɛ Ruti mbʋ yɔ pa-pʋtɔdɩyɛ. Eheyi ɛ-samaɣ se alɩwaatʋ ndʋ kakʋŋ tɔɔnaɣ yɔ, pɩwɛɛ se kakazɩ ajaza nɛ pɩsa nɛ kʋñɔndɩnaa pɩzɩ nɛ pacazɩ. (Lev. 19:9, 10) Ye mbʋ, pɩtaapɔzɩ se Nawomii nɛ Ruti pasʋlʋmɩ pʋcɔ nɛ pehiɣ tɔɔnaɣ nɛ pɔtɔɔ.

11-12. Ɛzɩma Bowaazɩ yeba nɛ Nawomii nɛ Ruti pa-taa la leleŋ?

11 Abalʋ weyi ɛ-hayɩm taa Ruti cazaɣ tɔɔnaɣ yɔ, ɛɛkɛ ñɩm tʋ nɛ payaɣ-ɩ se Bowaazɩ. Ɛzɩma Ruti wɩlɩ Nawomii sɔɔlɩm nɛ siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, piitukuni Bowaazɩ siŋŋ. Pʋyɔɔ lɛ, pʋwayɩ Bowaazɩ kpaɣ Ruti nɛ ɛpɩsɩ ɛ-halʋ, nɛ ɛya hayɩm mbʋ pɩɩkɛ Nawomii hɔʋ taa ñɩma ñɩmbʋ yɔ se pɩpɩsɩ Ruti piya ñɩm. (Ruti 4:9-13) Bowaazɩ nɛ Ruti palʋlɩ abalɩbɩɣa nɛ payaa-kɛ se Obɛɛdɩ. Obɛɛdɩ kɔm nɛ ɛpɩsɩ Wiyaʋ Daviid cɔzɔ pʋwayɩ.—Ruti 4:17.

12 Maɣzɩ nɛ ŋna taa leleŋ weyi ɛ-taa Nawomii kaawɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɛɖɔkɩ Obɛɛdɩ nɔkɔyʋʋ taa nɛ ɛtɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛwɩlɩ-ɩ ɛ-ɛsɩmɩyɛ yɔ. Ɛlɛ, wazasɩ kɩbanzɩ lɛɛsɩ ɖaŋ Nawomii nɛ Ruti nɛ ɛsɩndaa. Alɩwaatʋ ndʋ pefeziɣ-wɛ yɔ, pa-taa kaɣ labʋ leleŋ nɛ pɩkpaɖɩ, alɩwaatʋ ndʋ panɩɣ se Obɛɛdɩ kaakɛ Yesu Krɩstʋ, Mesiya weyi ɛ-tɔm paayɔɔdaa se ɛkɔŋ yɔ ɛ-cɔzɔ nɔɔyʋ yɔ.

13. Lɔŋ kɩbaŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Nawomii nɛ Ruti pɛ-kɛdaɣ taa?

13 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ nɛ halɩ pɩkɔnɩ-ɖʋ laŋwɛɛkɩyɛ. Pɩtɩla, ɖɩmaɣzɩɣ se ɖɩɩkaɣ lɩʋ kala ana a-taa. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtaa liu ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim nɛ ɖɩñɔtɩnɩ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma. Toovenim taa lɛ, pɩtɩla Yehowa eeyeki se kaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩkatɩɣ yɔ ɖɩsɩɩ tɩnaɣ. Nawomii hɔɔlʋʋ taa lɛ, etaafezi ɛ-walʋ nɛ ɛ-pɩyalaa. Ɛlɛ, ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ. Nabʋyʋ taa, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɖo-koobiya camɩyɛ lakasɩ yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ.—Adu. 17:17.

PƖƖKAZƖ PAZƖ SE LEEVI TƲ NƆƆYƲ EYELE YEHOWA SƐƲ

Weyi ɛma Keɣa 72 yɔ, pɩɩkazɩ pazɩ se eyele Yehowa sɛʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩlakaɣ-ɩ ɛzɩ pɩwɛɛ nɛ piɖeɣni mba pa-paa fɛyɩnɩ Yehowa yɔ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩtalɩ-ɖʋ mbʋ ɖɔɖɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 14-16)

14. Ɛbɛ kaayeba nɛ pitii Leevi tʋ nɔɔyʋ yɔɔɔ siŋŋ?

14 Leevi tʋ nɔɔyʋ manɩ Keɣa 72. Ye mbʋ, ɛɛwɛnɩ waɖɛ sɔsɔɖɛ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa pɛsɛɣaɣ Yehowa yɔ ɖɩ-taa. Paa mbʋ yɔ, pɩtalɩ e-wezuu caɣʋ alɩwaatʋ natʋyʋ taa lɛ, pitibi-i yɔɔɔ siŋŋ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛpaɣzɩ sʋsʋʋ kañatʋ tɩnaa nɛ tɩ kpazɩyaa. Pɩtɩkɛ pa-kɩdɛkɛdɩm yebina nɛ ɛsʋsʋʋ-wɛ, ɛlɛ pɩlakaɣ-ɩ ɛzɩ pɩwɛɛ nɛ piɖeɣni-wɛ yɔ. (Keɣa 72:2-9, 11-14) Pɩɩwɛ ɛzɩ pɩɖɔŋaɣnɩ-wɛ camɩyɛ yɔ; paakɛ ñɩm tɩnaa, panɩɣ leleŋ pe-wezuu caɣʋ taa nɛ pataanɩɣzɩɣ nabʋyʋ yɔɔ. Leevi tʋ ɛnʋ ɛna mbʋ lɛ, pitibi-i yɔɔɔ siŋŋ nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Paazɩyɔɔ mɔnɖɔkɩ laŋɩyɛ kele kele, nɛ menseɣ se mantaapisi me-nesi kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ taa.” Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩpɩzaɣ se piyele nɛ eyele Yehowa sɛʋ.

15. Ɛzɩ Keɣa 72:16-19, 22-25 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ sɩnɩ Leevi tʋ weyi ɛma-kɛ yɔ nɛ piyebi-i tibu yɔɔɔ?

15 Kalɩ Keɣa 72:16-19, 22-25. Leevi tʋ ɛnʋ ɛsʋ “Ɛsɔ ɖɩɣa taa.” Ɛwɛ peeɖe Yehowa sɛyaa lalaa hɛkʋ taa lɛ, ɛ-laŋɩyɛ hɛɛ, ɛmaɣzɩ camɩyɛ nɛ ɛtɩmɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Piyeba nɛ ɛpaɣzɩ naʋ se pɩkɛnɩ kɩmɛlɛndʋ se ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza ana, nɛ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɛ nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ cɛ. Ɛnɩ pɩ-taa ɖɔɖɔ se kañatʋ tɩnaa wɛ “ɖenɖe pikpilaa yɔ” nɛ pakaɣ ‘tɛŋɛlʋʋ.’ Pɩɩwɛɛ se Leevi tʋ ɛnʋ ɛwɛɛnɩ Yehowa lɩmaɣza nɛ pɩsa nɛ eyele sʋsʋʋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa nɛ pɩtaatasɩ-ɩ tibu yɔɔɔ. Ɛlabɩ mbʋ lɛ, ɛɖaɣnɩ hiɣu laŋhɛzɩyɛ nɛ ɛ-taa wɛɛ leleŋ. Ɛyɔɔdaa se: “Ye ma nɛ [Yehowa] ɖɩwɛɛ, nabʋyʋ tɩtasɩ-m wɛʋ liu tataa cɩnɛ!”

16. Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Leevi tʋ nɔɔyʋ cɔlɔ?

16 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ. Ðɩtaasʋsɩ ɛyaa kɩdɛkɛdaa mba pɩwɛ ɛzɩ piɖeɣni-wɛ yɔ kpa. Pɛfɛyɩ taa leleŋ taa siŋŋ, nɛ taa leleŋ ɛnɩ eeleɖiɣ. Paakaɣ caɣʋ wezuu tam tam. (Ekl. 8:12, 13) Ye ɖɩsʋsʋʋ-wɛ yɔ, pitiki-ɖʋ yɔɔɔ nɛ pɩkɔnɩ-ɖʋ kaɖɛ fezuu taa. Pʋyɔɔ lɛ, ye wiɖiyi ŋpaɣzɩ wɛnʋʋ lɩmaɣza wena Leevi tʋ kaawɛna yɔ a-ɖɔndɩ yɔ, la ɛzɩ ɛɛlabʋ yɔ. Ðɔ lɔŋ weyi Ɛsɔ tasɩɣ-ŋ nɛ sɔɔlɩm yɔ ɩ-yɔɔ, nɛ ŋɖʋ taabalɩyɛ nɛ ɛyaa lalaa mba palakɩ Yehowa sɔɔlɩm yɔ. Ye ŋsɔɔlɩ Yehowa nɛ pɩkpaɖɩ pɩtɩŋa yɔ, ŋkaɣ hiɣu taa leleŋ siŋŋ. Nɛ ŋkaɣ wɛʋ “wezuu siŋŋ” nʋmɔʋ taa.—1 Tim. 6:19.

PƖYƐƐRƖ ƐJANDƲ YEBA NƐ PITIBI-I YƆƆƆ

Piitibi Pɩyɛɛrɩ yɔɔɔ, ɛlɛ ye ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛka ñʋʋ nɛ Yehowa sɛtʋ nɛ ehiɣ ɖoŋ kpazʋʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ yaa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ lalaa (Cɔnɩ tayʋʋ 17-19)

17. Ɛbɛ yɔɔ Pɩyɛɛrɩ kaawɛnɩ toovenim se pitibi-i yɔɔɔ?

17 Pɩyɛɛrɩ kaakɛ abalʋ weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ. Ɛlɛ nabʋyʋ taa ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ yaa ɛlabɩ nabʋyʋ nɛ ɛtɩmaɣzɩ, nɛ pʋwayɩ lɛ ekpiɖi pɩ-yɔɔ siŋŋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Yesu heyi ɛ-apostoloowaa se ɛkaɣ nɩʋ siziŋ nɛ ɛsɩ yɔ, Pɩyɛɛrɩ kalɩ-ɩ nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Pɩɩkaɣ-ŋ talʋʋ mbʋ kpa.” (Mat. 16:21-23) Peeɖe Yesu ñɔɔzɩ Pɩyɛɛrɩ lɩmaɣza. Alɩwaatʋ ndʋ samaɣ nakɛyɛ kɔma se kakpa Yesu yɔ, Pɩyɛɛrɩ labɩ nabʋyʋ nɛ ɛtɩmaɣzɩ; ɛsɛtɩ cɔjɔ sɔsɔ yom nɔɔyʋ nɩŋgbaŋʋʋ. (Yoh. 18:10, 11) Lɛɛlɛɛyɔ ɖɔɖɔ, Yesu ñɔɔzɩ Pɩyɛɛrɩ lɩmaɣza. Pɩtasɩ lɛ, Pɩyɛɛrɩ kpazɩ ɛ-tɩ nɛ ɛyɔɔdɩ se paa apostoloowaa lalaa ɩɖɛɣ se peyele Yesu yɔ, ɛnʋ ɛɛkaɣ ɖɛʋ kpa nɛ eyebi-i! (Mat. 26:33) Pɩyɛɛrɩ kaata ɛ-tɩ liu siŋŋ, ɛlɛ ɛkɔm nɛ ese ɛyaa sɔɔndʋ nɛ ɛkpɛzɩ tam nabudozo se ɛnʋ ɛɛsɩŋ Yesu. Piitibi Pɩyɛɛrɩ yɔɔɔ siŋŋ nɛ “ɛlɩɩ awayɩ nɛ ewii siŋŋ.” (Mat. 26:69-75) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛwɛɛ nɛ ɛnɩɣzɩɣ se ɛzɩ Yesu kaɣ-ɩ tasʋʋ kpeɣu na.

18. Ɛzɩma Yesu sɩnɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛɖaɣnɩ hiɣu taa leleŋ?

18 Paa mbʋ yɔ, Pɩyɛɛrɩ tiyele nɛ pɩkɩlɩ-ɩ tibu yɔɔɔ nɛ eyele Yehowa sɛʋ. Picoɖi-i nɛ pɩtɛ lɛ, ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛ nɛ apostoloowaa lalaa pɛsɛɣ Yehowa. (Yoh. 21:1-3; Tʋma 1:15, 16) Ɛbɛ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛɖaɣnɩ hiɣu taa leleŋ? Pɩyɛɛrɩ tɔzaa se Yesu kaatɩmaa se ɛnʋ tisuu ɛtaahɛɛ, nɛ eseɣti-i se ɛpɩsɩ nɛ ɛkpazɩ e-koobiya ɖoŋ. Yehowa cosi adɩma wena Yesu labɩnɩ ɛ-laŋɩyɛ pilim mbʋ yɔ a-yɔɔ. Pʋwayɩ, Yesu wɩlɩ ɛ-tɩ Pɩyɛɛrɩ, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛlabɩ mbʋ se ɛkpazɩ-ɩ ɖoŋ. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kɔr. 15:5) Pitibi apostoloowaa yɔɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pakpaɣ ɖoo kpeekpe nɛ pɔlɔ piyiŋ nɛ patɩkpa kpakpasɩ lɛ, Yesu wɩlɩ-wɛ ɛ-tɩ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, Yesu ɖaɣnɩ haʋ Pɩyɛɛrɩ waɖɛ se ɛlɛ ɛwɩlɩ se ɛsɔɔlɩ-ɩ. Yesu kpeɣ ɛ-taabalʋ kʋsɔɔlʋ ɛnʋ nɛ ɛsɔzɩ-ɩ tʋmɩyɛ.—Yoh. 21:15-17.

19. Ɛzɩma Keɣa 102:13, 14 sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ Yehowa lɩmaɣza ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ?

19 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ. Wɛtʋ ndʋ Yesu wɩlɩ Pɩyɛɛrɩ yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ siŋŋ ɛzɩ ɛ-Caa yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ picoɖuu-ɖʋ yɔ, pɩfɛyɩ se ɖɩmaɣzɩ se Yehowa ɛɛkaɣ-ɖʋ kpeɣu kpa. Pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se lɩmaɣza ana Sataŋ ñɩnɩɣ se ɖɩwɛɛna. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ ɖɔɖɔ se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ, ɛnawa se ɖo-ɖoŋ wɛnɩ kamaɣ nɛ ɛsɔɔlaa se ekpeɣ-ɖʋ. Nɛ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ lalaa lakɩ nabʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ.—Kalɩ Keɣa 102:13, 14.

20. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

20 Yosɛɛfʋ, Nawomii, Ruti, Leevi tʋ, nɛ Pɩyɛɛrɩ pa-kɩɖaŋ yeki se ɖa-taa ɛtɛ se “[Yehowa] ñɔtɩnɩ laŋa wena apɛlaa yɔ.” (Keɣa 33:19) Ɛhaɣ nʋmɔʋ se ɖɩkatɩ kala nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ nabʋyʋ taa. Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩwa kala ana yɔ, pɩkpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ. (1 Pɩy. 1:6, 7) Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa, ɖɩkaɣ tasʋʋ naʋ ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ ɛ-sɛyaa siɣsiɣ ñɩma mba pɩtɩla pɛ-ɛjandʋ yaa kala wena a-taa pɛwɛɛ yɔ ayeba nɛ pitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ.

HENDU 7 Yehowa kɛnɩ ɖo-ɖoŋ

^ tay. 5 Yosɛɛfʋ, Nawomii nɛ Ruti, Leevi tʋ nɔɔyʋ nɛ apostoloo Pɩyɛɛrɩ pakatɩ kala naayɛ pe-wezuu caɣʋ taa nɛ ayele nɛ pitibi-wɛ yɔɔɔ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa hɛzɩ pa-laŋa nɛ ɛkpazɩ-wɛ ɖoŋ yɔ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ mbʋ pa-kɩɖaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ yɔ; nɛ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ɛzɩma Ɛsɔ sɩnɩ-wɛ nɛ sɔɔlɩm yɔ pɩ-taa yɔ.

^ tay. 56 KƖLƐMƲƲ YƆƆ TƆM: Nawomii, Ruti nɛ Orpa pa-walaa sɩm kɔnɩ-wɛ laŋwɛɛkɩyɛ nɛ piyele nɛ pitibi-wɛ yɔɔɔ. Pʋwayɩ Ruti, Nawomii nɛ Bowaazɩ pa-taa labɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ palʋlɩ Obɛɛdɩ yɔ.