1-2. (a) Paaɖʋ Yesu apostoloowaa naadozo paɣtʋ se pala we, nɛ ɛzɩma palaba? (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

 PƆTƆƆ Paska kazandʋ pɩnaɣ 32 taa nɛ pɩtɛ lɛ, apostoloo Pɩyɛɛrɩ, Yakubu, nɛ Yohanɛɛsɩ pana natʋ natʋyʋ nɛ tɩwɛ piti. Paawɛ pʋʋ kʋkʋyʋʋ nakʋyʋ yɔɔ lɛ, Yesu wɛtʋ lɛɣzɩ pɛ-ɛsɩndaa, pɩkɛɣnɩ Hɛrmɔɔnɩ Pʋʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ. “Ɛ-ɛsɩndaa ñɩlɩsɩɣ ɛzɩ wɩsɩ yɔ, nɛ e-tokonaa kɩtɩnaa ñɩlɩsɩɣ ɛzɩ ñalɩmɩyɛ yɔ.” (Mat. 17:1-4) Natʋ ndʋ tɩwɩzɩ tɛm lɛ, apostoloowaa mba panɩɩ Ɛsɔ yɔɔdaa se: “Ɛnɛ yɔ ɛkɛnɩ man-Pɩyalʋ kʋsɔɔlʋ, weyi ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-m yɔ. Iwelisini-i.” (Mat. 17:5) Pʋwayɩ apostoloowaa mba, pa-naadozo patɩŋnɩ pe-wezuu caɣʋ yɔɔ nɛ pawɩlɩ se pewelisini Yesu. Ðɩsɔɔlaa se ɖɩmaɣzɩnɩ pa-kɩɖaʋ.

² Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa, ɖɩkpɛlɩkaa se ye pɔtɔm se ɖiwelisi Yesu nɔɔ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖiyele labʋ nabʋyʋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ mbʋ Yesu yɔɔdaa se pɩpɔzʋʋ se ɖɩla yɔ, pɩ-taa naalɛ.

3. Ɛzɩ Maatiyee 7:13, 14 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

³ Kalɩ Maatiyee 7:13, 14. Tɔzɩ se Yesu yɔɔdɩ nɔnɔsɩ ndɩ ndɩ naalɛ nzɩ siwokini nʋmɔŋ ndɩ ndɩ naalɛ taa yɔ sɩ-tɔm na, nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “yɛlɛlɛ” yɔ, nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “sɔɖɩɩɩ” yɔ. Nʋmɔʋ naadozo ñɩŋgʋ fɛyɩ. Pɩwɛɛ se ɖa-maɣmaɣ ɖɩlɩzɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa ɖɩkaɣ ɖɔm yɔ. Lɩmaɣza wena ɖɩkpakɩɣ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ a-taa lɛ, lɩmaɣzɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩkaɣ yebu nɛ ɖihiɣ wezuu maatɛŋ yaa ɖilesi-kʋ.

4. Suwe ŋpɩzɩɣ nɛ ŋyɔɔdɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “yɛlɛlɛ yɔ” kɩ-yɔɔ?

⁴ Pɩcɛyaa se ɖɩtɔzɩ se tʋkaɣ wɛ nʋmɔŋ ɛnɩ ɩ-naalɛ ɩ-hɛkʋ taa. Ɛyaa sakɩyɛ wɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “yɛlɛlɛ” yɔ kɩ-taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ kɩ-taa ɖɔm wɛ kɛlɛʋ. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se ɛyaa  sakɩyɛ lɩzaa se powoki pɩ-yɔɔ nɛ pɔɖɔŋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa, nɛ palɩzaa ɖɔɖɔ se patɩŋɩɣ samaɣ ŋga kɛwɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ ka-wayɩ. Patɩtɩlɩ se Sataŋ Eleeu seɣtiɣni ɛyaa se pɔɖɔ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa; nɛ patɩtɩlɩ ɖɔɖɔ se ɛ-nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini sɩm taa na.—1 Kɔr. 6:9, 10; 1 Yoh. 5:19.

5. Pana wena ɛyaa nabɛyɛ ñaɣaa se patɩlɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “sɔɖɩɩɩ” yɔ nɛ papaɣzɩ kɩ-taa ɖɔm?

⁵ Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “yɛlɛlɛ yɔ,” kɩwɛ ndɩ nɛ nʋmɔʋ lɛɛkʋ, kʋkʋ wɛ “sɔɖɩɩɩ,” nɛ Yesu yɔɔdaa se ɛyaa pazɩ yem naɣnɩ-kʋ. Ɛbɛ yɔɔ? Pɩwɛ ɖeu kpem se mayaɣ ŋga katɩŋ pʋwayɩ yɔ ka-taa, Yesu paɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pakpa pa-tɩ nɛ cɛtɩm nayaa. (Mat. 7:15) Ɛyaa nabɛyɛ yɔɔdʋʋ se Ɛsɔ sɛtʋ agbaa kudokiŋ sakɩyɛ wɛna, nɛ a-taa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ tɔŋ se awɩlɩɣ toovenim. Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ɖɔ sakɩyɛ; pʋyɔɔ lɛ, pitibi ɛyaa sakɩyɛ yɔɔɔ yaa pisidi pa-ñʋŋ taa nɛ halɩ paañakɩ pana se pañɩnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini wezuu taa yɔ. Ɛlɛ ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ nʋmɔʋ ŋgʋ. Yesu yɔɔdaa se: “Ye ɩɖɔkɩ mɔn-tɔm kɔyɔ, ɩkɛ mɔn-tɔmkpɛlɩkɩyaa siŋŋ, nɛ ɩkaɣ tɩlʋʋ toovenim, nɛ toovenim kaɣ-mɩ holuu.” (Yoh. 8:31, 32) Ŋmʋnɩ samtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋtɩtɩŋ samaɣ wayɩ ɛlɛ ŋñɩnɩ toovenim nʋmɔʋ. Ŋpaɣzɩ kpɛlɩkʋʋ Ɛsɔtɔm siŋŋ se ŋtɩlɩ mbʋ ɛpɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩla yɔ, nɛ ŋwelisi Yesu wɩlɩtʋ. Tɔm ndʋ ŋkpɛlɩkaa yɔ tɩ-taa natʋyʋ lɛ se Yehowa sɔɔlaa se ɖɩlɔ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ wɩlɩtʋ tɩŋa, nɛ ɖiyele labʋ kazandʋ ndʋ tɩlɩnɩ sɩɩnaa latʋ taa yɔ. Ŋkpɛlɩkaa ɖɔɖɔ se ye ŋlɩzaa se ŋlakɩ mbʋ Yehowa pɔzʋʋ-ŋ yɔ, nɛ ŋkizi lakasɩ nzɩ sɩɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkatɩ kala. (Mat. 10:34-36) Pɩtɩla, pɩtaawɛ-ŋ kɛlɛʋ se ŋla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ. Paa mbʋ yɔ, ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋñakɩ pana nɛ ŋlakɩ lɛɣzɩtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋsɔɔlɩ ña-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ nɛ ŋsɔɔlaa se ñɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-ɩ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-taa wɛnɩ-ŋ leleŋ.—Adu. 27:11.

6. Ɛzɩ Keɣa 118:9, 10, 45, 133 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ kɩ-taa?

⁶ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpaɣzɩɣ ɖɔm nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ “sɔɖɩɩɩ” yɔ kɩ-taa yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaalɩɩ kɩ-taa? Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ kʋnɛ: Ajɛɛ naayɛ taa, pesiki ñɩɣtʋ habɛɛ wena awɛ pʋŋ taa yɔ a-kpɛnzɩ yɔɔ se pɩkandɩyɩ lɔɔɖɩyɛ sayʋ nɛ ɛ-lɔɔɖɩyɛ pɔ-yɔɔ. Pesiɣ ñɩɣtʋ ndʋ se pɩsɩnɩ lɔɔɖa sayaa nɛ kaɖɛ naɖɩyɛ ɛtaatalɩ-wɛ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pataakɩlɩ ñɔtɩnʋʋ yaa pataacɛzɩ habɩyɛ kpɛŋa. Nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ se ñɩɣtʋ ndʋ tɩɩhaɣ-ɩ nʋmɔʋ se ɛcɛzɩ habɩyɛ kpɛŋa yɔɔ nɛ pɩkʋ-ɩ yaa ɛsɩ. Yehowa paɣtʋ nɛ paɣtʋ kila wena awɛ Bibl taa yɔ, awɛ ɛzɩ ñɩɣtʋ ndʋ yɔ. Pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ kɩ-taa.—Kalɩ Keɣa 118:9, 10, 45, 133.

7. Lɩmaɣza wena pɩpɔzʋʋ se piya evelisi ɩwɛɛnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ kɩ-yɔɔ?

⁷ Piya evelisi, nabʋyʋ taa pɩlakɩ-mɩ ɛzɩ Yehowa paɣtʋ nɛ ɛ-paɣtʋ kila yɔɔ ɖɔm kɩlɩ kaɖɛ yɔ? Lɩmaɣza ana Sataŋ sɔɔlaa se ɩwɛɛna. Ɛñɩnɩɣ se ɩka mɩ-lɩmaɣza mbʋ ɛyaa mba pɛwɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ yɛlɛlɛ yɔ kɩ-taa yɔ, pɛwɛɛ nɛ palakɩ yɔ pɩ-yɔɔ; mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩnaɣ ɛsa yɔɔ ɛzɩ pɛwɛɛ nɛ panɩɣ leleŋ siŋŋ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ mbʋ ña-ɖaɣʋnaa lakɩ sukuli taa yɔ yaa mbʋ ŋcɔŋnɩ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ eyele nɛ ŋmaɣzɩ se pʋyʋ kɩbam nabʋyʋ wɛɛ nɛ pɩɖɛɣ ñɔ-yɔɔ. Sataŋ ñɩnɩɣ se ŋmaɣzɩ se Yehowa paɣtʋ nɛ ɛ-paɣtʋ kila wɛɛ nɛ pɩɖɩkɩ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaanɩɩ leleŋ ñe-wezuu  caɣʋ taa ɛzɩ ŋsɔɔlʋʋ yɔ. * Ɛlɛ taasɔɔ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Sataŋ tɩsɔɔlɩ se mba pɛwɛɛ nɛ pɔɖɔŋ ɛ-nʋmɔʋ taa yɔ, patɩlɩ ɖenɖe nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini-wɛ yɔ. Ɛlɛ Yehowa yeba nɛ mba pɛwɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini wezuu taa yɔ kɩ-taa yɔ patɩlɩ kpayɩ kpayɩ mbʋ ɛñɔɔzaa nɛ ɛsɩɩ-wɛ yɔ.—Keɣa 36:29; Iza. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Ɛbɛ piya evelisi pɩzɩɣ nɛ sɩkpɛlɩkɩ Olaf kɩɖaʋ taa?

⁸ Payaɣ koobu pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ se Olaf, na lɔŋ weyi ŋpɩzɩɣ ŋkpɛlɩkɩ ka-kɩɖaʋ taa yɔ. * E-sukuli ɖaŋ taa ñɩma ñɩɣ ɛ-yɔɔ se ɛcaɣ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu. Ɛlɩzɩ-wɛ pɩ-taa se Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ɖɔŋ paɣtʋ ndʋ Bibl ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa yɔ tɩ-yɔɔ lɛ, e-sukuli ɖaŋ taa halɩbiya nasɩyɩ ñaɣ pana siŋŋ se sɩñɩɣ ɛ-yɔɔ nɛ ɛsʋʋnɩ-sɩ. Ɛlɛ Olaf ñɔnɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ. Nɛ pɩtɩkɛ kaɖɛ nɖɩ  ɖi-ɖeke Olaf kataa. Olaf yɔɔdaa se: “Ma-wɩlɩyaa ñaɣ pana se pañɩɣ mɔ-yɔɔ nɛ mala sukuli kɩtɛzʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩkaɣ yebu nɛ ɛyaa ñamɩ-m. Peheyi-m se ye mantɩla sukuli kɩtɛzʋʋ yɔ, pɩɩkaɣ-m ɖenuu me-wezuu caɣʋ taa.” Ɛbɛ sɩnɩ Olaf nɛ ɛkaɖɩnɩ wɛtʋ ndʋ? Ɛyɔɔdaa se: “Mañaɣ pana nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ma nɛ mɛ-ɛgbɛyɛ taa koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa. Papɩsɩ ɛzɩ mɔ-hɔʋ taa mba yɔ. Pɩtasɩ lɛ, manpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ pɩkɩlɩɣ. Mɛwɛɛ nɛ mɛnkpɛlɩkɩɣ Bibl nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, man-taa tɛ nɛ pɩkɩlɩ se mɛwɛ toovenim taa. Piyeba nɛ mɛntɛ man-taa se mɛnsɛɣ Yehowa.”

9. Mba pɔsɔɔlaa se powolo pɩ-yɔɔ nɛ pɔɖɔŋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ kɩ-taa yɔ, ɛbɛ pɔpɔzʋʋ-wɛ se pala?

⁹ Sataŋ kaɣ ñaɣʋ pana se ɛla nɛ ŋyele ɖɔm nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini wezuu taa yɔ kɩ-taa. Ɛsɔɔlaa se ŋkpɛndɩ ɛyaa sakɩyɛ mba pɛwɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ yɛlɛlɛ nɛ “kiwokini ɖɩzʋʋ taa” yɔ pɔ-yɔɔ. (Mat. 7:13) Ɛlɛ, ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖiwelisiɣni Yesu nɛ ɖɩkpakɩɣ ɖɔɖɔ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ se kɩkandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ kɩ-taa. Lɛɛlɛɛyɔ, iyele nɛ ɖɩna mbʋ Yesu tasɩ yɔɔdʋʋ se pɩwɛɛ se ɖɩla yɔ.

10. Ɛzɩ Maatiyee 5:23, 24 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ Yesu tɔm se pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

¹⁰ Kalɩ Maatiyee 5:23, 24. Mayaɣ ŋga ka-taa, Yesu yɔɔdɩ nabʋyʋ tɔm, nɛ pɩ-tɔm kaacɛyɩ siŋŋ Yuuda ñɩma mba paawɛɛ nɛ pewelisiɣni-i yɔ pɛ-ɛsɩndaa. Kpaɣ se ɛyʋ nɔɔyʋ wobi templo taa, nɛ alɩwaatʋ talaa se ɛcɛlɩ kɩlaʋ kpɩnɛ cɔjɔ. Ye alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ, ɛyʋ ɛnʋ ɛtɔzaa se e-koobu taa wɛnɩ-ɩ nɛ natʋyʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se eyele kɩlaʋ kpɩnɛ peeɖe nɛ ‘ɛɖɛɛ.’ Ɛbɛ yɔɔ? Ɛbɛ tɔm pɩzaɣ se pɩkɩlɩ cɛyʋʋ kɩlaʋ ŋgʋ ɛyʋ ɛnʋ ɛlaɣ Yehowa yɔ? Yesu yɔɔdɩ kpayɩ kpayɩ se: “Kajalaɣ lɛ, ña nɛ ño-koobu iceɣ.”

11. Yɔɔdɩ pana wena Yakɔɔb ñaɣaa se ɛ nɛ Ezaawuu peceɣ yɔ a-tɔm.

¹¹ Ye ɖɩtazɩ mbʋ pɩtalɩ Yakɔɔb e-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-taa nabʋyʋ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ pɩlɩɩnɩ ceɣu yɔɔ. Yakɔɔb kʋyɩ ɛ-tɛtʋ taa nɛ ɛɖɛɛ ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ taa nɛ pɩla ɛzɩ pɩnzɩ 20 mbʋ yɔ lɛ, Ɛsɔ tɩŋnɩ tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ eheyi-i se ɛpɩsɩ ɛ-tɛtʋ taa. (Kiɖe 31:11, 13, 38) Ɛlɛ kaɖɛ naɖɩyɛ kaawɛɛ. Ɛ-ɖalʋ Ezaawuu ñɩnaɣ se ɛkʋ-ɩ. (Kiɖe 27:41) “Sɔɔndʋ kpa Yakɔɔb pɩŋŋ nɛ ɛ-laŋɩyɛ lɩɩ” se pɩtɩla ɛ-ɖalʋ caɣnɩ-ɩ mbʋ. (Kiɖe 32:8) Ɛbɛ Yakɔɔb laba se ɛ nɛ ɛ-ɖalʋ peceɣ? Kajalaɣ lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa siŋŋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, etiyini kʋjɔʋ kɩbaŋʋ nakʋyʋ Ezaawuu. (Kiɖe 32:10-16) Nɛ ɛkatɩ Ezaawuu lɛ, ɛha-ɩ ñamtʋ. Eluŋ Ezaawuu tɛɛ pɩtɩkɛ tam kʋɖʋm, pɩtɩkɛ tam nabʋlɛ, ɛlɛ tam lʋbɛ! Yakɔɔb luzi ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ se ɛñaŋ Ezaawuu nɛ ɛñaɣ pana nɛ ɛ nɛ ɩ peceɣ.—Kiɖe 33:3, 4.

12. Lɔŋ weyi Yakɔɔb kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹² Ɛzɩma Yakɔɔb ñɔɔzɩ ɛ-tɩ se ɛkatɩ ɛ-ɖalʋ nɛ ɛzɩma ɛyɔɔdɩnɩ-ɩ yɔ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ lɔŋ nɩɩyɩ. Yakɔɔb luzi ɛ-tɩ nɛ ɛpɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ. Pʋwayɩ lɛ, ɛkpɛzɩ nɩŋgbanzɩ nzɩ sɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-adɩma yɔ se pɩsa nɛ ɛñaɣ pana nɛ ɛ nɛ ɛ-ɖalʋ peceɣ. Yakɔɔb nɛ ɛ-ɖalʋ Ezaawuu pakataa lɛ, Yakɔɔb tɩhɔmɩ-ɩ nɛ tɔm se pana se a-tɔm ɖewa nɛ a-tɔm tiɖe. Yakɔɔb kaɖʋwa lɛ se ɛ nɛ ɛ-ɖalʋ peceɣ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yakɔɔb kɩɖaʋ?

13-14. Ye ɖɩɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ koobu nɔɔyʋ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

¹³ Ða mba ɖɩwɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kiwokini wezuu taa yɔ kɩ-taa yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖiyele nɛ  laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa. (Roma 12:18) Ye ɖiɖiɣzinaa se ɖɩɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla? Ɛzɩ Yakɔɔb yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɖiheyi-i ndʋ tɩwɛ ɖa-laŋɩyɛ taa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛwazɩ pana wena ɖɩñakɩ se ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobu ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ a-yɔɔ.

¹⁴ Pɩtasɩ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩtazɩ ɖa-maɣmaɣ ɖa-taa. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ tɔm ɛzɩ tʋnɛ yɔ: ‘Mentisiɣ faaa se mɔyɔɔdɩ se mɔn-tɔm sɩba, se moluzi man-tɩ nɛ mɔnpɔzɩ kpaɣʋ nɛ kpeɣu, nɛ mala laŋhɛzɩyɛ na? Ye mɛnkpɛzɩ nɩŋgbanzɩ se pɩsa nɛ ma nɛ mon-koobu ɖiceɣ, ɛzɩma pɩkaɣ labʋ Yehowa nɛ Yesu?’ Ɛzɩma ɖicosuu tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ piseɣti-ɖʋ nɛ ɖiwelisini Yesu, nɛ ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩyɔɔdɩnɩ ɖo-koobu se pɩsa nɛ ɖa nɛ ɩ ɖiceɣ. Hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yakɔɔb kɩɖaʋ.

15. Ye ɖɩɖɔŋ paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩwɛ Efɛɛzɩ mba 4:2, 3 taa yɔ ɖɩ-yɔɔ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖa nɛ ɖo-koobu ɖiceɣ?

¹⁵ Alɩwaatʋ ndʋ Yakɔɔb katɩ ɛ-ɖalʋ yɔ, ye ɛɛkpazɩ ɛ-tɩ, maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ pɩpɩzaɣ se pɩlɩɩ pɩ-taa yɔ. Mbʋ pɩlɩɣaɣ pɩ-taa yɔ pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛ ndɩ kpem. Alɩwaatʋ ndʋ ɖiwoki ɖo-koobu nɔɔyʋ cɔlɔ se ɖa nɛ ɩ ɖɩcɔnɩ tɔm ndʋ tɩkɔm ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ti-ɖeɖe yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩla mbʋ nɛ tɩ luzuu. (Kalɩ Efɛɛzɩ mba 4:2, 3.) Aduwa 18:19 yɔɔdʋʋ se: “Koobu weyi paɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ ekekeliɣ [yaa ɛ-laŋɩyɛ hɛzʋʋ wɛ kaɖɛ nɛ] pɩkɩlɩ ɖoŋ tɛtʋ, nɛ ndɛŋgbɛzasɩ wɛ ɛzɩ kɩyɩɖaŋ weyi pakakɩ tɛtʋ nɔnɔsɩ yɔɔ yɔ.” Ye ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩpɔzɩ koobu ɛnʋ kpaɣʋ nɛ kpeɣu yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ etisi faaa nɛ ɖa nɛ ɩ ɖiceɣ.

16. Tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ, nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹⁶ Pɩcɛyaa ɖɔɖɔ se ɖɩmaɣzɩ tɔm ndʋ ɖɩkaɣ heyuu ɖo-koobu nɛ ɛzɩma ɖɩkaɣ-ɩ tʋ heyuu yɔ pɩ-yɔɔ camɩyɛ. Ðɩñɔɔzʋʋ ɖa-tɩ mbʋ nɛ pɩtɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔtɩnɩ weyi ɖɩɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖiyele nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɖaɣnɩ wɛʋ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa. Kajalaɣ taa lɛ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ pɩcɛyɩ-ɖʋ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ kɛlɛʋ se ɖɩkɔ pana yaa ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ toovenim; ɛlɛ ye ɖɩlabɩ mbʋ, pɩkaɣ yebu nɛ ɖɩcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe laŋhɛzɩyɛ taa? Pɩtʋʋ fɛyɩ se aayɩ. Tɔzɩ se ye ɖɩñakɩ pana se ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ ɖaɣnɩ wɛʋ ɖa nɛ ɖo-koobu  ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, pɩ-tɔm cɛyaa nɛ pɩkpaɖɩ se ɖɩñɩnɩ nɛ ɖɩna se a-tɔm ɖewa nɛ a-tɔm tiɖe.—1 Kɔr. 6:7.

17. Ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩ Gilbert kɩɖaʋ taa?

¹⁷ Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Gilbert; ɛɛñaɣ pana siŋŋ se ɛkɛ laŋhɛzɩyɛ laɖʋ. Ɛkɛdaa se: “Tɔm kaakɔm ma nɛ mɛn-pɛlɛ ɖɛ-hɛkʋ taa tam sakɩyɛ. Mañaɣ pana siŋŋ se ma nɛ ɩ ɖɩcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe laŋhɛzɩyɛ taa nɛ pɩsa nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɖaɣnɩ wɛʋ ɖɛ-hɛkʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ mankpaɣaa nɛ mala mbʋ yɔ, tɩcɛzɩ pɩnzɩ naalɛ yɔɔ.” Ɛbɛ Gilbert tasɩ labʋ? Ɛyɔɔdaa se: “Pʋcɔ nɛ mɔyɔɔdɩnɩ mɛn-pɛlɛ lɛ, mantɩmɩɣ nɛ mɔñɔɔzʋʋ ma-lɩmaɣza se pɩsa nɛ ye ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ tɩtɩkɛdɩnɩ-m yɔ, mantaamʋ pana. Pɩɩcɛyaa se mentisi faaa nɛ mankpaɣ nɛ menkpeɣ. Mɛnkpɛlɩkaa se pɩtɩpɔzɩ se malʋ nɛ mawɩlɩ se mɛwɛnɩ toovenim, nɛ manɩ pɩ-taa se man-tʋmɩyɛ lɛ se mala laŋhɛzɩyɛ.” Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Gilbert tasɩ yɔɔdʋʋ se: “Sɔnɔ, mɛwɛnɩ maɣzɩm taa laŋhɛzɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛ ma nɛ mɔ-hɔʋ taa ñɩma ɖa-tɩŋa ɖɛ-hɛkʋ taa.”

18-19. (a) Ye ɖɩɖʋ nɔɔyʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩlakɩ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩlakɩ mbʋ?

¹⁸ Ye mbʋ, ye ŋɖiɣzinaa se ŋɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ŋtɛ ña-taa se ŋlakɩ we? Ðɔ lɔŋ weyi Yesu tasɩ-ɖʋ se ɖɩla laŋhɛzɩyɛ yɔ ɩ-yɔɔ. Heyi Yehowa tɔm ndʋ, nɛ ŋtaa e-fezuu kiɖeɖeu liu se kɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋkɛ laŋhɛzɩyɛ laɖʋ. Ye ŋlabɩ mbʋ yɔ, ŋkaɣ hiɣu taa leleŋ nɛ ŋkaɣ wɩlʋʋ se ŋwɛɛ nɛ ŋwelisiɣni Yesu.—Mat. 5:9.

¹⁹ Ðɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ se Yehowa tɩŋɩɣnɩ “ɛgbɛyɛ ñʋʋdʋ” Yesu Krɩstʋ yɔɔ nɛ ɛtasɩɣ-ɖʋ lɔŋ nɛ sɔɔlɩm. (Efɛz. 5:23) Tɛtɛ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ‘ɖiwelisiɣni-i,’ ɛzɩ apostoloo Pɩyɛɛrɩ, Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ paalabʋ yɔ. (Mat. 17:5) Ðɩtazaa nɛ ɖɩna se ye ɖiyeki se laŋhɛzɩyɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ koobu weyi ɖɩɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ, nɛ ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛ nʋmɔʋ sɔɖɩɩɩ ñɩŋgʋ ŋgʋ kiwokini wezuu taa yɔ kɩ-taa yɔ, ɖɩkaɣ hiɣu wazasɩ sakɩyɛ sɔnɔ nɛ ɖɩkaɣ hiɣu ɖɔɖɔ taa leleŋ weyi ɩɩtɛŋ yɔ cee wayɩ.