1. Pɩtɩla, lɩmaɣza wena nabɛyɛ wɛnɩ wezuu maatɛŋ yɔɔ?

 ƐYAA sakɩyɛ ñakɩ pana se pɔtɔɔ tɔɔnaɣ kɩbaŋa nɛ palakɩ hola aleɣya se pɩsa nɛ pɛwɛɛnɩ tɔnʋʋ taa alaafɩya. Ɛlɛ panawa se piiyeki se pacaɣ wezuu tam. Pɩtɩla pamaɣzɩɣ se ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ kpa nɛ ɛcaɣ wezuu tam, yaa tɩlasɩ nzɩ akpadɩyɩtʋ kɔŋna yɔ sɩ-yɔɔ lɛ, patɩsɔɔlɩ se pacaɣ wezuu tam. Ɛlɛ Yesu yɔɔdɩ tɔm kɩbandʋ natʋyʋ «wezuu maatɛŋ» yɔɔ, nɛ tɩ-taa natʋyʋ wɛ Yohanɛɛsɩ 3:16 nɛ 5:24 taa.

2. Tɔm ndʋ Yohanɛɛsɩ ñʋʋ 6 yɔɔdʋʋ wezuu maatɛŋ yɔɔ? (Yohanɛɛsɩ 6:​39, 40)

² Kɩyakʋ nakʋyʋ, Yesu labɩ maamaaci lakasɩ nɛ kpɔnɔnaa nɛ kpakpasɩ pohuu nɛ ɛyaa kudokiŋ sakɩyɛ tɔɔ. a Pɩɩɖɩɣzɩ ɛyaa kpem, ɛlɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ tɛʋ kifemuu yɔ, tɩɩɖɩɣzɩ-wɛ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛyaa mba, paatɩŋɩ-ɩ nɛ powolo Kapɛrɩnawum, Galilee teŋgu kidiiliŋ cɔlɔ, nɛ eheyi-wɛ peeɖe se pakaɣ fezuu sɩɖaa nɛ pacaɣ wezuu maatɛŋ. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 6:​39, 40.) Maɣzɩ ɛzɩma tɔm ndʋ titukuuni ña-taabalaa nɛ ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ tɩwɩlɩɣ se ɛyaa mba pasɩba yɔ, pakaɣ fezuu pa-taa sakɩyɛ nɛ tɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se ña nɛ ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa ɩpɩzɩɣ nɛ ɩcaɣ wezuu tam. Ɛlɛ tɔm ndʋ  Yesu tasɩ yɔɔdʋʋ Yohanɛɛsɩ ñʋʋ 6 taa yɔ, pɩɩlabɩ ɛyaa sakɩyɛ kaɖɛ se panɩɩ tɩ-taa, nɛ halɩ nɛ sɔnɔ ɛyaa sakɩyɛ ɩɩnɩɣ tɩ-taa. Iyele nɛ ɖɩna tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ.

3. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ Yohanɛɛsɩ 6:51 taa?

³ Ɛyaa mba powobi Kapɛrɩnawum yɔ, pana nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kaawɛ kpɔnɔnaa mba Yesu kaalaba nɛ pohuu nɛ pɔtɔɔ yɔ nɛ maana ŋgʋ Yehowa kaaha pɔ-cɔzɔnaa yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Nɛ Bibl ya maana ŋgʋ se «kpɔnɔ ŋgʋ kɩlɩnɩ ɛsɔdaa yɔ.» (Keɣ. 105:40; Yoh. 6:31) Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ pʋwayɩ yɔ tɩ-taa, ɛtɩŋnɩ maana yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ tɔm kɩcɛyɩtʋ natʋyʋ. Paa maana kaakɛ maamaaci lakasɩ nzɩ sɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ, mba pɔtɔɔ-kʋ yɔ pasɩbɩ pʋwayɩ. (Yoh. 6:49) Ɛlɛ Yesu ya ɛ-tɩ se «kpɔnɔ toovenim ñɩŋgʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ ɛsɔdaa yɔ,» «Ɛsɔ kpɔnɔ» nɛ «wezuu kpɔnɔ.» (Yoh. 6:​32, 33, 35) Yesu wɩlɩ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ ɛ nɛ maana pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Mɛkɛnɩ kpɔnɔ ŋgʋ kɩwɛ wezuu nɛ kɩlɩɩnɩ ɛsɔdaa yɔ. Ye nɔɔyʋ ɛtɔɔ kpɔnɔ kʋnɛ yɔ, ɛkaɣ caɣʋ wezuu tam.» (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 6:51.) Tɔm ndʋ tiisidi Yuuda ñɩma mba pa-ñʋʋ taa. Ɛzɩma tɩyɛ Yesu pɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ se ɛkɛ «kpɔnɔ» ŋgʋ kɩlɩnɩ ɛsɔdaa yɔ nɛ kɩkɩlɩ maana ŋgʋ Ɛsɔ kaaha pɔ-cɔzɔnaa yɔ? Pʋwayɩ lɛ, Yesu heyi-wɛ se: «Kpɔnɔ ŋgʋ mankaɣ haʋ yɔ, ŋgʋ lɛ mon-tomnaɣ.» Suwe ɛñɩnaɣ yɔɔdʋʋ? Pɩcɛyaa se ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna mbʋ ɖa nɛ ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖihiɣ wezuu maatɛŋ yɔ. Iyele nɛ ɖɩna tɔm ndʋ Yesu ñɩnaɣ yɔɔdʋʋ yɔ.

WEZUU KPƆNƆ NƐ YESU TOMNAƔ

4. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩɖɩɣzɩ ɛyaa nabɛyɛ?

⁴ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdaa se ɛcɛlɩɣ ‘e-tomnaɣ ɛjaɖɛ wezuu yɔɔ yɔ,’ piisidi ɛyaa mba pewelisaɣni-i yɔ pa-taa nabɛyɛ ñʋʋ taa. Ɛzɩ pamaɣzaɣ se ɛkaɣ-wɛ cɛlʋʋ e-tomnaɣ maɣmaɣ se pɔtɔɔ? (Yoh. 6:52) Yʋsɩ tɔm ndʋ Yesu tasɩ-wɛ heyuu nɛ pɩtɛzɩ-wɛ ɖɩɣzʋʋ kpem yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Ye ɩtɩtɔɔ ɛyʋ Pɩyalʋ tomnaɣ nɛ ɩñɔɔ ɛ-calɩm yɔ, ɩfɛyɩnɩ wezuu mɩ-taa.»—Yoh. 6:53.

5. Ɛbɛ wɩlɩɣ se Yesu taañɩnɩɣ yɔɔdʋʋ se pɩwɛɛ se ɛyaa ɩñɔɔ ɛ-calɩm maɣmaɣ?

⁵ Ðooo Noowa alɩwaatʋ taa Ɛsɔ ɖʋ ɛyaa paɣtʋ se pataatɔɔ calɩm. (Kiɖe 9:​3, 4) Pʋwayɩ, Yehowa tasɩ paɣtʋ ndʋ ɖʋʋ Izrayɛɛlɩ mba. Pɩɩwɛɛ se «pakʋ» ɛyʋ weyi ɛtɔkɩ calɩm yɔ. (Lev. 7:​27, pɩ-tɛɛ tɔm) Yesu kaawɩlɩ Yuuda mba se pɔɖɔ paɣtʋ ndʋ payɩ Ɛsɔ ɖʋ-wɛ yɔ tɩ-yɔɔ. (Mat. 5:​17-19) Ye mbʋ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ eheyi-wɛ kpa se pɔtɔɔ e-tomnaɣ maɣmaɣ nɛ pɔñɔɔ calɩm mbʋ pikpeŋ e-hola taa yɔ. Ɛlɛ Yesu yɔɔdɩ tɔm ndʋ se ɛwɩlɩ samaɣ mbʋ pɩwɛɛ se kala nɛ kehiɣ «wezuu maatɛŋ» yɔ.—Yoh. 6:54.

6. Ɛbɛ wɩlɩɣ se kpaɣʋ nɛ kɛzʋʋ Yesu kaalabɩnɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdaa se pɔtɔɔ e-tomnaɣ nɛ pɔñɔɔ ɛ-calɩm yɔ?

⁶ Suwe Yesu ñɩnaɣ yɔɔdʋʋ? Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se kpaɣʋ nɛ kɛzʋʋ Yesu kaalabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛɛlabʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdaɣnɩ Samaarii halʋ nɔɔyʋ yɔ. Yesu kaaheyi-i se: «Weyi ɛñɔʋ lɩm mbʋ mankaɣ-ɩ haʋ yɔ, lɔkɔtʋ ɛɛtasɩɣ-ɩ ɖɛʋ kpa, ɛlɛ lɩm mbʋ mankaɣ-ɩ haʋ yɔ, pɩkaɣ pɩsʋʋ ɛ-taa lɩm hiɖe nɖɩ ɖikpeŋ nɛ ɖɩhaɣ wezuu maatɛŋ yɔ.» (Yoh. 4:​7, 14) b Yesu taañɩnɩɣ heyuu Samaarii halʋ ɛnʋ se ye ɛñɔ lɩm nabʋyʋ ɖeyi ɖeyi yɔ, ɛkaɣ hiɣu wezuu maatɛŋ. Mbʋ ɖɔɖɔ, Yesu yɔɔdaɣnɩ samaɣ ŋga Kapɛrɩnawum lɛ, ɛtaañɩnɩɣ yɔɔdʋʋ se ye pɔtɔɔ e-tomnaɣ maɣmaɣ nɛ pɔñɔɔ ɛ-calɩm yɔ pakaɣ caɣʋ wezuu tam.

 ALƖWAATƲ LƐƐTƲ NDƲ TƖ-TAA YESU YƆƆDƖ TƆM NDƲ TƖ-ÐƆNDƖ YƆ

7. Suwe ɛyaa nabɛyɛ yɔɔdʋʋ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ tɩ-yɔɔ?

⁷ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se Yohanɛɛsɩ 6:53 taa, Yesu yɔɔdaɣ mbʋ pɩwɛɛ se ɛyaa ɩla Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ pɩ-tɔm na. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa, ɛɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩnɩɣzɩnɩ ndʋ ɛɛyɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ. (Mat. 26:​26-28) Pɔyɔɔdʋʋ se mba payɩ powoki Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ, pɩwɛɛ se pɔtɔɔ kpɔnɔ nɛ pɔñɔɔ vɛɛ ŋgʋ pɔcɔʋnɩ ɛyaa hɛkʋ taa yɔ. Tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim na? Pɩcɛyaa se ɖɩñɩnɩ nɛ ɖɩna se tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim na, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa pɩnaɣ ŋga lɛ, ɛyaa miiliyɔɔwaa kpɛndɩɣnɩ ɖɔ-yɔɔ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ sɔnzɩ nzɩ. Ye ɖɩñɩnaa yɔ ɖɩkaɣ ɖiɣzinuu se tʋkaɣ sɔsɔɔ wɛ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ nɛ ndʋ ɛyɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ tɩ-hɛkʋ taa.

8. Hɔɔlɩŋ weyi taa tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ tɩwɛ ndɩ nɛ ndʋ ɛyɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

⁸ Iyele nɛ ɖɩna hɔɔlɩŋ 2 weyi ɩ-taa tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ tɩwɛ ndɩ nɛ ndʋ ɛyɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ. Kajalaɣ lɛ, ɛzɩmtaa Yesu yɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩwɛ Yohanɛɛsɩ 6:​53-56 taa yɔ, nɛ le ɛyɔɔdɩ-tʋ? Yuuda ñɩma nabɛyɛ eheyi-tʋ Galilee pɩnaɣ 32 taa. Ɛyɔɔdɩ-tʋ nɛ pɩla pɩnaɣ mbʋ yɔ pʋcɔ nɛ ɛla Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ Yeruzalɛm.  Nabʋlɛ lɛ, mba eheyi tɔm ndʋ? Eheyi-tʋ ɛyaa mba pamaɣzaɣ po-tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ pe-fezuu taa kɩcɛyɩm yɔɔ yɔ. (Yoh. 6:26) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdɩ tɔm ndʋ pɩwɛ-wɛ kaɖɛ se panɩɩ tɩ-taa yɔ, peyebi ɛ-yɔɔ tisuu kpaagbaa. Halɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nabɛyɛ ɖɔɖɔ yebi ɛ-wayɩ tɩŋʋʋ. (Yoh. 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Ɛyaa mba, paawɛ ndɩ kpem nɛ apostoloowaa siɣsiɣ tɩnaa 11 mba paawɛ Yesu cɔlɔ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ mbʋ yɔ pʋwayɩ yɔ. Ɛɛlabɩ sɔnzɩ nzɩ pɩnaɣ 33 taa. Puwiye, ɛ-apostoloowaa siɣsiɣ tɩnaa 11 kaawɛ ɛ-cɔlɔ paa pataanɩɩ tɔm ndʋ ɛwɩlaɣ-wɛ yɔ tɩ-tɩŋa tɩ-taa camɩyɛ yɔ. Yesu apostoloowaa siɣsiɣ tɩnaa kaawɛ ndɩ nɛ ɛyaa mba paawɛ Galilee yɔ pa-taa sakɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pa-taa kaatɛma se Yesu kɛnɩ Ɛsɔ Pɩyalʋ weyi ɛlɩnɩ ɛsɔdaa nɛ ɛkɔɔ yɔ. (Mat. 16:16) Ɛsam-wɛ nɛ eheyi-wɛ se: «Ɩkɛ mba pɔñɔnɩ-m man-kʋñɔmɩŋ taa yɔ.» (Luka 22:28) Tʋkaɣ ŋga, kawɩlɩɣ se tɔm ndʋ tɩwɛ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ tɩ-taa, Yesu taañɩnɩɣ yɔɔdʋʋ mbʋ pɩkaɣ labʋ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ pɩ-tɔm na. Tɔm lɛɛtʋ wɛɛ nɛ tɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se tʋkaɣ wɛ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ nɛ ndʋ ɛyɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ tɩ-hɛkʋ taa.

YESU TƆM NDƲ TITUKUUNI-Ŋ ÐƆÐƆ

9. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ, mba titukuuna?

⁹ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa, Yesu cɛlɩ ɛ-apostoloowaa kpɔnɔ ŋgʋ kɩ-taa patɩɖʋ lɔlɔm yɔ nɛ eheyi-wɛ se kɩsɩŋnɩ e-tomnaɣ. Pʋwayɩ lɛ, ɛcɛlɩ-wɛ vɛɛ nɛ eheyi-wɛ se kɩsɩŋnɩ «ɛgbɛyɛ calɩm.» (Mark. 14:​22-25; Luka 22:20; 1 Kɔr. 11:24) Tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ yɔ tɩ-tɔm cɛyaa. «[Fezuu] taa Izrayɛɛlɩ ɖɩɣa» paɖʋnɩ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ nɛ pɩtɩkɛ ɛyaa tɩŋa. «[Fezuu] taa Izrayɛɛlɩ ɖɩɣa» taa ñɩma kaɣnɩ wɛʋ «Ɛsɔ Kewiyaɣ taa.» (Ebr. 8:​6, 10; 9:15) Apostoloowaa taanɩɩ tɔm ndʋ tɩ-tɩŋa tɩ-taa alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, ɛlɛ piileɖiɣ lɛ pakaɣ tɩŋnʋʋ fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ pataa-wɛ num nɛ papɩsɩ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ taa mba nɛ pɛwɛɛnɩ ɖɩjaɣyɛ Yesu cɔlɔ ɛsɔdaa.—Yoh. 14:​2, 3.

10. Tʋkaɣ lɛɛka ŋga wɛ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ nɛ ndʋ ɛyɔɔdɩ Galilee yɔ tɩ-hɛkʋ taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁰ Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ, «ewiɖe cikpeɖe» taa mba titukuuna. Ɛ-apostoloowaa siɣsiɣ tɩnaa mba paawɛ ɛ-cɔlɔ peeɖe yɔ, mba kaakɛnɩ ewiɖe cikpeɖe taa kajalaɣ ñɩma. (Luka 12:32) Pe-ɖeke Yesu cɛlɩ kpɔnɔ nɛ vɛɛ ɖanaɣ ŋga se pɔtɔɔ nɛ pɔñɔɔ. Pʋwayɩ, ɛyaa lalaa mba pakaɣ wɛʋ tindimiye nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, paba ɖɔɖɔ pɛwɛnɩ waɖɛ se pɔtɔɔ kpɔnɔ nɛ pɔñɔɔ vɛɛ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa. Mba kaɣnɩ wɛnʋʋ ɖɩjaɣyɛ Yesu cɔlɔ ɛsɔdaa. Ye mbʋ, tɔm ndʋ Yesu heyi ɛ-apostoloowaa Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa yɔ tɩwɛ ndɩ nɛ ndʋ eheyi samaɣ Galilee yɔ. Ndʋ ɛyɔɔdɩ sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa yɔ, ɛyaa nabɛyɛ pazɩ titukuuna. Ɛlɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ Galilee yɔ, tʋtʋ ñotukuuni ɛyaa sakɩyɛ.

11. Suwe Yesu yɔɔdɩ Galilee nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ ɛyaa nabɛyɛ pazɩ tɔm ɛyɔɔdaɣ?

¹¹ Ɛyaa mba Yesu yɔɔdɩnaa alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ Galilee pɩnaɣ 32 taa yɔ, tɔɔnaɣ pa-taa sakɩyɛ ñɩnaɣ se ɛha-wɛ. Ɛlɛ ɛhɔm pa-lɩmaɣza nɛ ewoni mbʋ pɩ-tɔm cɛyaa nɛ pɩkɩlɩ tɔɔnaɣ yɔ pɩ-yɔɔ, pʋ-tɔbʋʋ se mbʋ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pehiɣ wezuu maatɛŋ yɔ. Halɩ Yesu yɔɔdaa se pakaɣ fezuu mba pasɩba yɔ kɛdɛzaɣ kɩyakʋ wiye nɛ pacaɣ wezuu tam. Pɩtɩkɛ ɛyaa nabɛyɛ pazɩ tɔm ɛyɔɔdaɣ ɛzɩ ɛyɔɔdʋʋ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa pʋwayɩ yɔ. Ɛlɛ ɛyɔɔdaɣ  wazasɩ nzɩ ɛyaa kpeekpe pɩzɩɣ nɛ pehiɣ yɔ sɩ-tɔm na. Toovenim taa lɛ, ɛyɔɔdaa se: «Ye nɔɔyʋ ɛtɔɔ kpɔnɔ kʋnɛ yɔ, ɛkaɣ caɣʋ wezuu tam . . . Kpɔnɔ ŋgʋ mankaɣ haʋ yɔ, ŋgʋ lɛ mon-tomnaɣ ŋga mankaɣ cɛlʋʋ ɛjaɖɛ wezuu yɔɔ yɔ.»—Yoh. 6:51. c

12. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛla pʋcɔ nɛ ehiɣ wazasɩ nzɩ sɩ-tɔm Yesu yɔɔdaa yɔ?

¹² Yesu taaheyi Yuuda ñɩma mba ɛyɔɔdaɣnɩ Galilee yɔ se paa weyi ɛkaɣ hiɣu wazasɩ nzɩ. Ɛlɛ mba ‘pɔtɔkɩ kpɔnɔ’ ŋgʋ, pʋ-tɔbʋʋ se mba pakaɣ wɩlʋʋ se pɛwɛnɩ tisuu ɛ-yɔɔ yɔ, pe-ɖeke pakaɣnɩ-sɩ hiɣu. Ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se ye pañɩtaa nɛ petisi Yesu yɔɔ nɛ pakpakɩɣ-ɩ se ɛkɛ pa-ñʋʋ yaɖʋ yɔ, pehikiɣ ñʋʋ yabʋ. (Yoh. 6:29) Ɛlɛ samaɣ taa ɛyaa mba paawɛnɩ tisuu Yesu yɔɔ kiɖe tɛɛ yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaayebi-i tɩŋʋʋ. Ɛbɛ yɔɔ?

13. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛla nɛ ɛkɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ toovenim tʋ?

¹³ Samaɣ ŋga, ka-taa ɛyaa sakɩyɛ kaatɩŋ Yesu mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛha-wɛ mbʋ paasɔɔlaa yɔ. Paasɔɔlaa se ɛwaa-wɛ, ɛha-wɛ tɔɔnaɣ nɛ eheyi-wɛ tɔm ndʋ pɔsɔɔlɩ nɩʋ yɔ. Ɛlɛ Yesu wɩlaa se pʋcɔ nɛ ɛyʋ pɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyʋ toovenim tʋ lɛ, pi-ɖeke pɩtɩmaɣ. Ɛtɩkɔɔ tɛtʋ yɔɔ se ɛcɔnɩ ɛyaa tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm yɔɔ ɖeke. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ‘pɔkɔɔ ɛ-cɔlɔ,’ pʋ-tɔbʋʋ se petisi ɛ-wɩlɩtʋ tɩŋa yɔɔ nɛ pañam-tʋ.—Yoh. 5:40; 6:44.

14. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ Yesu tomnaɣ nɛ ɛ-calɩm pawazɩ-ɖʋ?

¹⁴ Yesu tasɩ heyuu samaɣ se pɩcɛyaa se kɛwɛɛnɩ tisuu. Kɛwɛɛnɩ tisuu ɛbɛ yɔɔ? Pɩwɛɛ se kɛwɛɛnɩ tisuu se e-tomnaɣ nɛ ɛ-calɩm mbʋ  ɛkpakɩɣ nɛ ɛlaa pʋwayɩ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩya ka-ñʋʋ. Pɩɩcɛyaa kpem se Yuuda ñɩma mba pɛwɛɛnɩ tisuu mbʋ, nɛ pɩ-tɔm cɛyɩ sɔnɔ ɖɔɖɔ. (Yoh. 6:40) Pɩsa nɛ Yesu tomnaɣ nɛ ɛ-calɩm pawazɩ-ɖʋ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ tisuu kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ Yohanɛɛsɩ 6:53 taa yɔ. Ɛyaa sakɩyɛ pɩzɩɣ nɛ pehiɣ wazaɣ ŋga.—Efɛz. 1:7.

15-16. Tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩ Yohanɛɛsɩ ñʋʋ 6 taa?

¹⁵ Kɛdaɣ ŋga kɛwɛ Yohanɛɛsɩ ñʋʋ 6 taa yɔ, kamʋ ñɩm siŋŋ ɖɛ-ɛsɩndaa nɛ ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa ɛsɩndaa. Kawɩlɩɣ-ɖʋ se Yesu maɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɛɛwɛ Galilee lɛ, ɛɛwa kʋdɔndɩnaa, ɛwɩlɩ Kewiyaɣ tɔm nɛ ɛha ɛyaa tɔɔnaɣ alɩwaatʋ ndʋ pɩɩpɔzɩ-wɛ kɛ yɔ. (Luka 9:11; Yoh. 6:​2, 11, 12) Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɛwɩlaa se ɛnʋ kɛnɩ «wezuu kpɔnɔ.»—Yoh. 6:​35, 48.

¹⁶ Ɛyaa mba Yesu ya-wɛ se «heŋ lɛɛŋ» yɔ, paatɔkɩ kpɔnɔ nɛ paañɔʋ vɛɛ Kɩbaɣlʋ ɖanaɣ tɔɔnaɣ sɔnzɩ taa, nɛ pɩtɩmʋna ɖɔɖɔ se pala mbʋ. (Yoh. 10:16) Paa mbʋ yɔ, Yesu tomnaɣ nɛ ɛ-calɩm pawazɩɣ-wɛ. Ye pɛwɛnɩ tisuu Yesu kɩlaʋ yɔɔ yɔ, pawɩlɩɣ se pɔtɔkɩ Yesu tomnaɣ nɛ pɔñɔʋ ɛ-calɩm. (Yoh. 6:53) Ɛlɛ mba pɩwɛɛ se pɔtɔɔ kpɔnɔ nɛ pɔñɔɔ vɛɛ yɔ, pawɩlɩɣ se pɛwɛ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ taa nɛ pɛwɛnɩ lidaʋ se pakaɣ tɔɔʋ kewiyitu Ɛsɔ Kewiyaɣ taa. Ye mbʋ, paa ɖɩtɩɩkɛ patam num yaa heŋ lɛɛŋ taa tʋ yɔ, kɛdaɣ ŋga kɛwɛ Yohanɛɛsɩ ñʋʋ 6 taa yɔ kɛkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ tɔm sakɩyɛ. Kawɩlɩɣ-ɖʋ se pɩwɛɛ se ɖa-tɩŋa ɖɩwɛɛnɩ tisuu sɔsɔm kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ pʋcɔ nɛ ɖihiɣ wezuu maatɛŋ.