Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 3

Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcɔnɩ ña-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ?

Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcɔnɩ ña-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ?

“Ðɔkɩ ña-laŋɩyɛ camɩyɛ ɖɔkʋʋ.”​—ADU. 4:23.

HENDU 36 Ðɩcɔnɩ ɖa-laŋa yɔɔ camɩyɛ

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1-3. (a) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaasɔɔlɩ Salomɔɔ tɔm, (b) Wazasɩ nzɩ Salomɔɔ hiɣaa? (c) Tɔm pɔzʋʋ mbʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

SALOMƆƆ kaakɛ evebu yem alɩwaatʋ ndʋ ɛpɩsɩ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ yɔ. Ɛpaɣzɩ kewiyitu tɔɔʋ nɛ pitileɖi lɛ, Yehowa heyi-i ɖoziye naɖɩyɛ taa se: “Pɔzɩ mbʋ ŋsɔɔlaa yɔ nɛ mɛncɛlɩ-ŋ.” Salomɔɔ cosi se: “Mɛnkɛ pɩɣa taŋayʋ yem nɛ maasɩŋ ma-lɩʋ nɛ man-sʋʋ.  . . . Mbʋ lɛ, ha ña-lɩmɖʋyʋ laŋɩyɛ nɖɩ ɖiwelisiɣ yɔ, nɛ ɛpɩzɩ ɛhʋʋnɩ ɛyaa samaɣ tɔm ɖeu.” (1 Aw. 3:5-10) Salomɔɔ kaapɔzʋʋ se paha-ɩ “laŋɩyɛ nɖɩ ɖiwelisiɣ yɔ,” pɩwɩlɩɣ se ɛɛwɛnɩ tɩ luzuu siŋŋ! Pʋyɔɔ lɛ, Yehowa kaasɔɔlɩ ɛ-tɔm pɩdɩɩfɛyɩ! (2 Sam. 12:24) Tɔm ndʋ Salomɔɔ cosaa yɔ tɩɩkɛdɩnɩ ɖɛ-Ɛsɔ Yehowa siŋŋ; pʋyɔɔ ɛlɛ ha-ɩ “laŋɩyɛ lɔŋ ñɩnɖɛ nɛ tɩlʋʋ.”​—1 Aw. 3:12.

2 Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa Salomɔɔ ɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, ehiɣ wazasɩ sakɩyɛ. Paha-ɩ waɖɛ se ɛma templo ŋgʋ “[Yehowa] Izrayɛɛlɩ tɛ Ɛsɔ hɩɖɛ” wɛɣ kɩ-yɔɔ yɔ. (1 Aw. 8:20) Ɛ-hɩɖɛ sɛ pɩdɩɩfɛyɩ, lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ Ɛsɔ ha-ɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ. Tɔm ndʋ Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu sɩnɩ-ɩ nɛ ɛyɔɔdɩ yɔ, pama-tʋ Bibl takayɩsɩ naadozo taa. Sɩ-taa nakɛyɛ lɛ Aduwa takayaɣ.

3 Aduwa takayaɣ taa lɛ, pɔyɔɔdɩ laŋɩyɛ tɔm ɛzɩ tam mɩnʋʋ mbʋ yɔ. Hɔɔlɩŋ ɛnɩ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ Aduwa 4:23. Pɔyɔɔdɩ peeɖe se: “Ðɔkɩ ña-laŋɩyɛ camɩyɛ ɖɔkʋʋ.” Mayaɣ kanɛ, ka-taa tɔm piye “laŋɩyɛ” tɔbʋʋ lɛ suwe? Ðɩkaɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ cosuu tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa. Ðɩkaɣ ɖɔɖɔ tɔm pɔzʋʋ naalɛ pʋnɛ pɩ-yɔɔ cosuu: Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Sataŋ tɩŋɩɣna se ɛcamɩ yaa episi ɖa-laŋɩyɛ? Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ? Pʋcɔ nɛ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Ɛsɔ ɛsɩndaa lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩnɩɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ tʋnɛ tɩ-taa camɩyɛ.

ƐBƐ TƆM PIYE “ÑA-LAŊƖYƐ” SƖŊNAA?

4-5. (a) Ɛzɩma Keɣa 50:8 sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ tɔm piye “laŋɩyɛ” tɔbʋʋ? (b) Ɛzɩma ɖo-tomnaɣ yɔɔ alaafɩya ɖeɖe cɔnʋʋ wɩlɩɣ se pɩcɛyaa se ɖɩcɔŋnɩ mbʋ ɖɩkɛnɩ ɖa-taa kiŋ yɔ pɩ-yɔɔ?

4 Aduwa 4:23 taa tɔm piye “laŋɩyɛ” sɩŋnɩ mbʋ ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa nɛ ɛyaa lalaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ pana yɔ. (Kalɩ Keɣa 50:8.) Pʋ-tɔbʋʋ se “laŋɩyɛ” sɩŋnɩ ɖa-maɣzɩm yaa mbʋ ɖɩsɔɔlaa nɛ lalaa ɩɩnaɣ yɔ. Pɩtɩkɛ ɛzɩma ɛyaa naɣ-ɖʋ ɛsa yɔɔ yem yɔ pi-ɖeke, ɛlɛ pɩkɛ ɖɔɖɔ ɛyʋ weyi ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa kiŋ yɔ.

5 Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖo-tomnaɣ yɔɔ alaafɩya wɛʋ wɩlɩɣ se pɩcɛyaa se ɖɩcɔŋnɩ mbʋ ɖɩkɛnɩ ɖa-taa kiŋ yɔ pɩ-yɔɔ camɩyɛ yɔ. Kajalaɣ lɛ, pɩsa nɛ ɖo-tomnaɣ hɔɔlɩŋ weyi ɩwɛnɩ ɖa-taa kiŋ yɔ ɩwɛɛ alaafɩya camɩyɛ lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩtɔkɩ tɔɔnaɣ kɩbaŋa, nɛ ɖɩlakɩ ɖɔɖɔ hola aleɣya naayɛ ɖoŋ ɖoŋ. Mbʋ ɖɔɖɔ, pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ alaafɩya fezuu taa lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩtɔkɩ fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga kɛwɛ ɖeu camɩyɛ yɔ ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩcɛyɩsɩ ɖɔɖɔ tisuu mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ. Pɩsa nɛ ɖɩcɛyɩsɩ tisuu mbʋ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ, nɛ ɖiheyiɣ ɖɔɖɔ lalaa ɖe-tisuu tɔm. (Roma 10:8-10; Yak. 2:26) Nabʋlɛ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩmaɣzɩ se ɖɩwɛ alaafɩya, ɛlɛ toovenim taa lɛ kʋdɔŋ nakʋyʋ wɛɛ nɛ kɩcɛyɩɣ-ɖʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ fezuu taa tʋma wena ɖɩlakɩ yɔ, nɛ ɖɩmaɣzɩ se ɖe-tisuu cɛyɩsɩ camɩyɛ ɛlɛ toovenim taa lɛ, pɩtɩla yɔ lɩmaɣza kɩdɛkɛda naayɛ wɛɛ nɛ añɔʋ ɖa-laŋɩyɛ taa. (1 Kɔr. 10:12; Yak. 1:14, 15) Pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se Sataŋ sɔɔlaa se ɛ-maɣzɩm ɛcamɩ-ɖʋ. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖeyi ɖeyi ɛtɩŋɩɣna nɛ ɛlakɩ mbʋ? Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-tɩ yɔɔ?

NƲMƆŊ WEYI Ɩ-YƆƆ SATAŊ TƖŊƖƔNA SE EPISI ÐA-LAŊƖYƐ YƆ

6. (a) Kaɖʋwa ŋga Sataŋ wɛna? (b) Nɛ ɛzɩma ɛlakɩ se ɛtalɩ-kɛ?

6 Sataŋ sɔɔlaa se ɖɩla ɛzɩ ɛnʋ yɔ: Ðɩkaɖɩnɩ Yehowa nɛ ɖikizi ɛ-paɣtʋ yɔɔ ɖɔm nɛ ɖɩñɩnɩ ɖa-maɣmaɣ ɖɛ-kɛzɛɣa. Ɛlɛ Sataŋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛkpa-ɖʋ nɛ ɖoŋ se ɖɩwɛɛnɩ ɛ-maɣzɩm nɛ ɛ-lakasɩ. Pʋyɔɔ ɛtɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ lɛɛŋ yɔɔ se ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa. Eyeba nɛ mba pɛwɛnɩ ɛ-maɣzɩm yɔ pɔcɔɔ-ɖʋ nɛ pata. (1 Yoh. 5:19) Ɛñɩnɩɣ se ɖa nɛ wɛ ɖɩɖʋ taabalɩyɛ paa ɖɩnawa se taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ‘ɖɩwɛɛkɩ’ yaa ‘ɖipisi’ ɖa-maɣzɩm nɛ ɖa-lakasɩ yɔ. (1 Kɔr. 15:33; pɩ-tɛɛ tɔm.) Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɛtɩŋnaa nɛ ehiɣ Wiyaʋ Salomɔɔ. Ɛɛkpaɣ halaa mba paakɛ sɩɩnaa layaa yɔ, nɛ pɔkɔɔ nɛ pɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɛ-yɔɔ siŋŋ nɛ pazɩ pazɩ lɛ, ‘papɩsɩ ɛ-laŋɩyɛ’ nɛ eposi ɛ-tɩ nɛ Yehowa.​—1 Aw. 11:3.

Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkandɩyɩ ña-laŋɩyɛ yɔɔ nɛ Sataŋ maɣzɩm etaapisi-ɖɩ? (Cɔnɩ tayʋʋ 7) *

7. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖɔɖɔ Sataŋ tɩŋɩɣna se eyele nɛ ɛ-maɣzɩm yɛlɩ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa?

7 Sataŋ tɩŋɩɣnɩ filimwaa nɛ teelee yɔɔ ɖʋtʋ yɔɔ se eyele nɛ ɛ-maɣzɩm yɛlɩ nɛ pɩtalɩ paa le. Ɛnawa se tɔm ndʋ pɛkɛdɩɣ yɔ, pɩtasɩna se ɛyaa tɩŋɩɣnɩ tɩ-yɔɔ nɛ pamʋʋ helim lɛ, tɩwɛnɩ ɖoŋ ɖɔɖɔ pa-maɣzɩm nɛ pa-lakasɩ yɔɔ. Yesu kaalabɩnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ tʋmɩyɛ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ lɛ Samaarii tʋ kɩbanʋ nɛ pɩɣa kilebaɣ aduwa. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Ɛlɛ, mba pɛwɛnɩ Sataŋ maɣzɩm yɔ, papɩzɩɣ nɛ patɩŋnɩ tɔm ndʋ pɛkɛdɩɣ-ɖʋ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ pepisi-ɖʋ. Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩtɩlɩ labʋ. Toovenim se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ filimwaa nɛ teelee yɔɔ ɖʋtʋ yɔɔ nɛ ɖɩmʋ helim nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ɖɔɖɔ tɔm ndʋ tiipisiɣ ɖa-maɣzɩm yɔ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ labʋ. Ðɩɩlɩzɩɣ aleɣya naayɛ lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Filim yaa teelee yɔɔ ɖʋtʋ ndʋ mancaɣ cɔnʋʋ yɔ, tiseɣtiɣ-m se mala mon-tomnaɣ sɔɔlɩm na?’ (Gal. 5:19-21; Efɛz. 2:1-3) Ye ŋkɔma nɛ ŋyʋsɩ se ɖʋtʋ natʋyʋ wɛɛ nɛ tɩsandɩɣ Sataŋ lɩmaɣza, ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla? Kpa ña-tɩ nɛ tʋ ɛzɩ ɛyʋ cɔŋnʋʋ ɛ-tɩ yɔɔ se kʋdɔŋ kɩɖɛɖɛʋ nakʋyʋ ɛtaaɖɛɛ-ɩ yɔ.

8. Ɛzɩma lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ pe-piya nɛ sɩcɔnɩ sɩ-laŋa yɔɔ camɩyɛ?

8 Lʋlɩyaa, mɩ-sʋʋtʋ pɩkɛnaa se ɩkandɩyɩ mi-piya yɔɔ nɛ Sataŋ etaapisi sɩ-laŋa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɩlakɩ mbʋ payɩ ɩpɩzɩɣ yɔ se ɩkandɩyɩ sɩ-yɔɔ se kʋdɔŋ nakʋyʋ ɛtaakpa-sɩ. Ɩcɔŋnɩ mɩ-ɖɩsɩ yɔɔ se sɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ ɩlɔʋ mbʋ payɩ pɩwɛ sɩ-taa nɛ pɩpɩzɩɣ se pɩkɔnɩ-mɩ yaa mi-piya kʋdɔŋ yɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɩkandɩyɩ mi-piya yɔɔ nɛ sɩkpa sɩ-tɩ nɛ filimwaa, teelee yɔɔ ɖʋtʋ, aleɣya wondu nɛ intɛrnɛɛtɩ lona wena apɩzɩɣ nɛ ayele nɛ sɩwɛɛnɩ Sataŋ maɣzɩm yɔ. Yehowa ha-mɩ waɖɛ se ɩcɔnɩ mi-piya tɛ fezuu taa alaafɩya yɔɔ camɩyɛ. (Adu. 1:8; Efɛz. 6:1, 4) Pʋyɔɔ lɛ, sɔɔndʋ ɛtaakpa-mɩ se ɩtɩŋnɩ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ nɛ ɩɖʋ mɩ-hɔʋ taa ñɩma paɣtʋ. Ɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩtɩlɩ mbʋ sɩpɩzɩɣ nɛ sɩcɔna nɛ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu se sɩcɔna yɔ, nɛ ɩsɩnɩ-sɩ ɖɔɖɔ nɛ sɩnɩɩ mbʋ pʋyɔɔ ɩɖʋ paɣtʋ ndʋ yɔ pɩ-taa. (Mat. 5:37) Piya wɛɣ nɛ sɩpaɣlɩɣ lɛ, ɩsɩnɩ-sɩ nɛ sɩ-maɣmaɣ sɩtɩŋnɩ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ nɛ sɩtɩlɩ mbʋ pɩwɛ ɖeu nɛ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. (Ebr. 5:14) Ɩtaasɔɔ se mi-piya kaɣ kpɛlɩkʋʋ lɔŋ sakɩyɛ tɔm ndʋ iheyiɣ-sɩ yɔ tɩ-taa, ɛlɛ mɩ-lakasɩ kaɣnɩ-sɩ sɩnʋʋ nɛ pɩkpaɖɩ.​—Wp. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. (a) Ɛbɛ Sataŋ seɣtiɣ ɛyaa se pala? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ ɖeu?

9 Sataŋ ñɩnɩɣ se ɖɩtaa liu ɛyʋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ pɩkpaɖɩ Yehowa maɣzɩm; nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ pɩ-yɔɔ nɛ ɛñakɩ pana se episi ɖa-laŋɩyɛ. (Kol. 2:8) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Sataŋ seɣtiɣ ɛyaa se pasɩɩ ñɩm ñɩnʋʋ kajalaɣ ɖeɖe pe-wezuu caɣʋ taa. Mba petisiɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩtɩkɛ pa-tɩŋa papɩsɩɣnɩ ñɩm tɩnaa. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, pɛwɛ kaɖɛ taa. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩyɔɔdʋʋ mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩsa nɛ patalɩ pa-kaɖʋwa lɛ, pɩtɩla pakaŋ ñʋʋ nɛ liidiye ñɩnʋʋ nɛ pa-paa ɛɛwɛɣnɩ po-tomnaɣ taa alaafɩya, taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ pa nɛ pɔ-hɔʋ taa ñɩma pɛ-hɛkʋ taa yɔ nɛ halɩ pɩkpɛndɩnɩ pa nɛ Ɛsɔ pa-taabalɩyɛ. (1 Tim. 6:10) Ða-taa wɛ leleŋ se ɖa-Caa kɩbanʋ weyi ɛwɛ lɔŋ pɩdɩɩfɛyɩ yɔ, ɛwɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana liidiye yɔɔ.—Ekl. 7:12; Luka 12:15.

ƐZƖMA ÐƖPƖZƖƔ NƐ ÐƖKANDƖYƖ ÐA-LAŊƖYƐ YƆƆ?

Ɛzɩ caanaʋ taa feŋiyaa nɛ nɔnɔsɩ yɔɔ kandɩyaa yɔ, caɣnɩ ñɛ-ɛsa nɛ ŋla mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ŋkaɖɩnɩ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ña-laŋɩyɛ yɔɔ yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 10-11) *

10-11. (a) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla nɛ pɩkandɩyɩ ɖɔ-yɔɔ? (b) Caanaʋ taa lɛ, tʋmɩyɛ nɖɩ feŋiyaa lakaɣ? (c) Nɛ ɛzɩma ɖɛ-ɛhʋyɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ ɛzɩ feŋiyu yɔ?

10 Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ yɔ, kajalaɣ lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩtɩlɩ kala wena apɩzɩɣ nɛ atalɩ-ɖɩ yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ, ɖɩla mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ kpɛdɛyɛ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖɩ-yɔɔ. Aduwa 4:23 taa tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se “cɔnɩ” yɔ, ɖɩtɔzʋʋ-ɖʋ tʋmɩyɛ nɖɩ feŋiyu lakaɣ yɔ ɖɩ-yɔɔ. Wiyaʋ Salomɔɔ alɩwaatʋ taa, feŋiyaa sɩŋaɣ kolonzi yɔɔ nɛ pefeŋiɣ tɛtʋ yɔɔ, nɛ ye panawa se kaɖɛ naɖɩyɛ caɣ kɔm yɔ, pahʋlɩ nɔndɔʋ. Feŋiyu tʋmɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ mbʋ pɩcɛyaa se ɖɩla nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-tɩ yɔɔ nɛ Sataŋ etaapisi ɖa-maɣzɩm yɔ.

11 Caanaʋ taa lɛ, feŋiyaa nɛ nɔnɔsɩ yɔɔ kandɩyaa palakaɣ pa-tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. (2 Sam. 18:24-26) Pa-tɩŋa pakandɩyaɣ tɛtʋ yɔɔ, paɖɩkɩ tɩ-nɔnɔsɩ lɛɛ lɛɛ alɩwaatʋ ndʋ panaɣ se koyindu nɔɔyʋ wɛɛ nɛ ɛñɔtʋʋnɩ tɛtʋ yɔ. (Neh. 7:1-3) Ðɛ-ɛhʋyɛ * nɖɩ ɖɩkpaɣ Bibl nɛ ɖɩfalɩsɩna yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ ɛzɩ feŋiyu yɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛhʋyɛ nɖɩ ɖiyeki nɛ ɖɩtɩlɩ se Sataŋ ñɩnɩɣ se ɛwɛɛkɩ ɖa-laŋɩyɛ, pʋ-tɔbʋʋ se ɖa-maɣzɩm nɛ mbʋ ɖɩsɔɔlaa yɔ. Ye mbʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-ɛhʋyɛ hʋlʋʋ ɛgandɩyɛ, pʋ-tɔbʋʋ se alɩwaatʋ ndʋ ɖiheyiɣ-ɖʋ se kaɖɛ naɖɩyɛ caɣ-ɖʋ talʋʋ yɔ, pɩcɛyaa se ɖiwelisini-ɖɩ nɛ ɖɩɖɩɣ ɖɔ-nɔnɔɔ pʋ-tɔbʋʋ se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩfɛɛ kaɖɩ nɖɩ.

12-13. (a) Ɛbɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩtakɩ-ɖʋ se ɖɩla? (b) Ɛlɛ ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

12 Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-tɩ yɔɔ nɛ Sataŋ maɣzɩm ɛtaawɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ yɔ. Yehowa heyi-ɖʋ se ‘pataatɩɩyɔɔdʋʋ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ nɛ paa azuluma wena tɔm ɖɛ-hɛkʋ taa.’ (Efɛz. 5:3) Ɛlɛ ye ɖo-sukuli taa yaa ɖa-tʋmɩyɛ taa taabalaa ɩpaɣzɩ yɔɔdʋʋ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ tɔm ɖɔ-cɔlɔ yɔ, ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩla? Ðɩnawa se pɩcɛyaa se “ɖikizi kaañamtʋ wɛnʋʋ Ɛsɔ yɔɔ nɛ ɛjaɖɛ kɔɖɛyɩ.” (Tiiti 2:12) Ðɛ-ɛhʋyɛ nɖɩ ɖɩkɛnɩ ɖe-feŋiyu yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩkaɣ yebu se ɖɩna se kaɖɛ naɖɩyɛ caɣ-ɖʋ talʋʋ. (Roma 2:15) Ɛlɛ ɖɩkaɣ welisuu tɔm ndʋ ɖiheyiɣ-ɖʋ yɔ? Pɩtɩla, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩtakɩ-ɖʋ se ɖitaawelisini ɖɛ-ɛhʋyɛ nɛ ɖɩpaɣzɩ welisuu tɔm ndʋ ɖa-taabalaa yɔɔdʋʋ yɔ, yaa ɖɩpaɣzɩ cɔnʋʋ kɩlɛmɩŋ weyi pɛwɛɛ nɛ pahaɣ ɖama yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩɖɛɛ kpaagbaa yaa ɖɩlɛɣzɩ tɔm kɩfatʋ nɛ pɩsa nɛ ɖɩlɩɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa.

13 Pʋcɔ nɛ ɖa-taabalaa maɣzɩm yaa pa-lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ ɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ abalɩtʋ. Ða-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa naɣ pana wena ɖɩñakɩ yɔ nɛ ɛkaɣ-ɖʋ haʋ ɖoŋ nɛ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ se ɖɩkaɖɩnɩ Sataŋ maɣzɩm. (4 Aw. 16:9; Iza. 40:29; Yak. 1:5) Ye mbʋ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ labʋ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ?

CAƔNƖ ÑƐ-ƐSA

14-15. (a) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖiyele nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ? (b) Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ? (c) Ɛzɩma Aduwa 4:20-22 taa tɔm sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖiyele nɛ ɖe-Bibl kalʋʋ wazɩ-ɖʋ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ “ Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ?”)

14 Pɩsa nɛ ɖɩcɔnɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ lɛ, pɩtɩkɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ ɖeke pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ sɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ ɖɩ-yɔɔ, ɛlɛ pɩpɔzaa ɖɔɖɔ se ɖiyele nɛ lakasɩ kɩbanzɩ wɛɛnɩ ɖoŋ ɖɩ-yɔɔ. Ðɩɖaɣnɩ pɩsʋʋ tɛtʋ ndʋ pɔcɔzɩ-tʋ koloŋa sɔsɔɔ nɛ pakandɩyɩɣ tɩ-nɔnɔsɩ yɔɔ yɔ, tɩ-kɩɖaʋ yɔɔ. Nabʋyʋ taa lɛ, nɔnɔɔ yɔɔ kandɩyʋ ɖɩkɩ nɔnɔɔ se koyindu ɛtaasʋʋ, ɛlɛ alɩwaatʋ lɛɛtʋ taa ɖɔɖɔ lɛ, ɛtʋlʋʋ nɔnɔsɩ se papɩzɩ nɛ pasʋnɩ tɔɔnaɣ nɛ kɩcɛyɩm lɛɛbʋ tɛtʋ taa. Ye paɖɩɣ nɔnɔsɩ nɛ paatʋlʋʋ-sɩ kaaʋ yɔ, tɛtʋ taa ɛyaa kaɣ sɩbʋ ñɔɔsɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɖikuluu ɖa-laŋɩyɛ nɛ Ɛsɔ maɣzɩm pɩzɩ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɩ-yɔɔ.

15 Yehowa maɣzɩm wɛnɩ Bibl taa nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ-kʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩhaɣ nʋmɔʋ Yehowa maɣzɩm se pɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖa-maɣzɩm nɛ ɖa-lakasɩ pɔ-yɔɔ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nɛ ɖe-Bibl kalʋʋ wazɩ-ɖʋ nɛ pɩkpaɖɩ? Pɩcɛyaa se ɖɩtɩmɩ. Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Pʋcɔ nɛ mankalɩ Bibl lɛ, mantɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-m nɛ ‘mana kpayɩ kpayɩ kɩbam’ mbʋ pɩwɛ ɛ-Tɔm taa yɔ.” (Keɣa 118:18) Pɩcɛyaa ɖɔɖɔ se ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣ, ɖɩkalɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, piyeki nɛ Ɛsɔtɔm ‘tii ɖooo ɖa-laŋɩyɛ taa’ nɛ ɖɩpaɣzɩ sɔɔlʋʋ Yehowa maɣzɩm.​—Kalɩ Aduwa 4:20-22; Keɣa 118:97.

16. Ɛzɩma JW Tɔm Ðɩyɔɔdɩyɛ wazɩ ɛyaa sakɩyɛ mba pɔcɔnɩ ɖʋtʋ ndʋ yɔ?

16 Nʋmɔʋ lɛɛkʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɛɛnɩ Ɛsɔ maɣzɩm yɔ lɛ se ɖɩcɔŋnɩ videowaa mba pɛwɛ JW Tɔm Ðɩyɔɔdɩyɛ® yɔɔ yɔ. Abalʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɔyɔɔdaa se: “Paa fenaɣ ŋga lɛ, tɔm ndʋ pɔyɔɔdʋʋ yɔ, ticosuu ɖa-adɩma yɔɔ! Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣ ɛsɩñɩŋɩyɛ taa nɛ pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ ɖɩwɛ ɖe-ɖeke yɔ lɛ, ɖʋtʋ tʋnɛ tɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ pɩdɩɩfɛyɩ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɖiwelisiɣ hendu ndʋ peteɣ ɖʋtʋ ndʋ tɩ-taa paa fenaɣ ŋga yɔ. Ðiwelisiɣ hendu ndʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ tɔɔnaɣ, ɖɩñɔɔzʋʋ ɖɩɣa taa yaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñɔʋ tii yɔ.” Ðʋtʋ tʋnɛ tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ. Tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ Yehowa maɣzɩm nɛ ɖitaayele nɛ Sataŋ maɣzɩm wɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ.

17-18. (a) Ɛzɩ 1 Awiya 8:61 yɔɔdʋʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖɔŋ tɔm ndʋ Yehowa wɩlɩɣ-ɖʋ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, wazasɩ nzɩ ɖihikiɣ? (b) Ɛbɛ Wiyaʋ Ezekiyaasɩ kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? (c) Ɛzɩ adɩma wena Daviid labɩ Keɣa 138:23, 24 taa yɔ awɩlʋʋ yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ Yehowa ɖa-adɩma taa?

17 Paa ɛzɩmtaa, ɖɩnaɣ wazasɩ nzɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ pɩ-labʋ kɔŋna yɔ lɛ, ɖe-tisuu kpaɣ ɖoŋ. (Yak. 1:2, 3) Ða-taa wɛ leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɛ-wɛtʋ kɛdɩnɩ Yehowa nɛ ɛyaɣ-ɖʋ se e-piya nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖa-taa tɛma se ɖiwoki pʋyɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ nɛ pɩkpaɖɩ. (Adu. 27:11) Paa kaɖɛ nɖɩ lɛ, ɖɩhaɣ-ɖʋ waɖɛ se ɖɩwɩlɩ se ɖa-laŋɩyɛ taa fɛyɩ nabʋlɛ ɖa-Caa kɩbanʋ weyi ɛmaɣzɩɣ ɖɔ-yɔɔ camɩyɛ yɔ ɛ-sɛtʋ taa. (Keɣa 118:113) Ðɩsɔɔlaa se ɖɩwɩlɩ Yehowa se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim, nɛ ɖɩtɛm ɖa-taa se ɖɩñaŋ ɛ-paɣtʋ nɛ ɖɩla ɛ-sɔɔlɩm.​—Kalɩ 1 Awiya 8:61.

18 Pɩkaɣ-ɖʋ coɖuu na? Ɛɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩtɩtalɩ pilim. Ye picoɖi-ɖʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ Wiyaʋ Ezekiyaasɩ kɩɖaʋ yɔɔ. Picoɖi-i tam sakɩyɛ, ɛlɛ ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɣ Yehowa nɛ ‘ɛ-laŋɩyɛ kɩbanɖɛ pilim.’ (Iza. 38:3-6; 4 Aw. 29:1, 2; 32:25, 26) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩkaɖɩnɩ Sataŋ maɣzɩm nɛ pitaapisi-ɖʋ. Ðɩtɩmnɩ Ɛsɔ se eyele nɛ ɖɩwɛɛnɩ “laŋɩyɛ nɖɩ ɖikemsiɣ” yɔ. (1 Aw. 3:9; kalɩ Keɣa 138:23, 24.) Ye ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ pɩtɩŋa yɔ, ɖɩkaɣ ɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa.

HENDU 54 “Nʋmɔʋ kɔyɔ”

^ tay. 5 Ðɩkaɣ ɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Yehowa ɛsɩndaa, yaa ɖɩkaɣ yebu nɛ Sataŋ peɣzi-ɖʋ nɛ eposi-ɖʋ nɛ Ɛsɔ? Pɩtɩkɛ takɩm sɔsɔm mbʋ ɖɩkatɩɣ yɔ pɩ-cɔlɔ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ cosuu lɩɣna, ɛlɛ ɛzɩma ɖɩcɔŋnɩ ɖa-laŋa yɔɔ camɩyɛ yɔ pɩ-cɔlɔ pɩlɩɣna. Tɔm piye “laŋɩyɛ” tɔbʋʋ lɛ suwe? Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Sataŋ tɩŋɩɣna se episi-ɖɩ? Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖɩ-yɔɔ camɩyɛ? Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩnɩɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ tɩ-taa.

^ tay. 11 TƆM TƆBƲƲ: Yehowa ma-ɖʋ se ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩtazɩ ɖa-maɣmaɣ ɖa-maɣzɩm nɛ ɖa-lakasɩ taa nɛ ɖɩhʋʋnɩ ɖa-tɩ tɔm. Wɛtʋ ndʋ Bibl yaɣ se ɛhʋyɛ. (Roma 2:15; 9:1) Ɛhʋyɛ nɖɩ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Yehowa paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Bibl taa nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɛyʋ se ɛpɩzɩ nɛ ɛna se tɔm ndʋ ɛmaɣzɩɣ, mbʋ ɛlakɩ yaa tɔm ndʋ ɛyɔɔdʋʋ yɔ tɩwɛ ɖeu yaa tɩfɛyɩ ɖeu yɔ, nɖɩ payaɣ se ɛhʋyɛ nɖɩ pakpaɣ Bibl nɛ pafalɩsɩna yɔ.

^ tay. 56 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM Hɔɔlʋʋ 15: Koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ wɛɛ nɛ ɛcɔŋnɩ teelee lɛ, lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nasɩyɩ lɩɩ teelee yɔɔ. Pɩwɛɛ se ɛsɛtɩ ɛ-tɩ tɔm nɛ ɛna se ɛbɛ pɩwɛɛ se ɛla.

^ tay. 58 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM Hɔɔlʋʋ 16: Caanaʋ taa feŋiyu nɔɔyʋ na kaɖɛ naɖɩyɛ poliŋ taa. Ɛma kubuka nɛ ɛyaa nɔnɔsɩ yɔɔ kandɩyaa nɛ paba wolo lɛɛ lɛɛ nɛ paɖɩɣ nɔnɔsɩ nɛ pakaɖɩnɩ pɩ-taa kiŋ.